KSOP SESJA

Prof. dr hab. dr h.c. Bogusław Banaszak,

KSOP - pytania egzaminacyjne

Oceny: bdb (punkty-lO i9,5),db+(9 i8,5),db(8 i7,5) dst+(7 i 6,5) dst (6 i 5,5) ndst. (poniżej55)

l. Proszę omówić / max. 4 punktv!

1. Pojęcie formy państwa

Forma państwa – konstytucyjnie określony sposób organizacji życia politycznego i społecznego.

Typologie form państwa:

Ze względu na liczebność podmiotu władzy państwowej:

Ze względu na sposób powołania na urząd najwyższego reprezentanta państwa w stosunkach wewnętrznych i zewnętrznych:

Ze względu na strukturę terytorialną państwa i jego wewnętrzną organizację:

Inne:


2. Tryb uchwalenia i zmiany Konstytucji RP

O zmianie Konstytucji mówi rozdział XII Konstytucji RP, Art. 235

  1. Projekt ustawy o zmianie Konstytucji może przedłożyć co najmniej 1/5 ustawowej liczby posłów, Senat lub Prezydent Rzeczypospolitej.

  2. Zmiana Konstytucji następuje w drodze ustawy uchwalonej w jednakowym brzmieniu przez Sejm i następnie w terminie nie dłuższym niż 60 dni przez Senat.

  3. Pierwsze czytanie projektu ustawy o zmianie Konstytucji może odbyć się nie wcześniej niż trzydziestego dnia od dnia przedłożenia Sejmowi projektu ustawy.

  4. Ustawę o zmianie Konstytucji uchwala Sejm większością co najmniej 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów oraz Senat bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby senatorów.

  5. Uchwalenie przez Sejm ustawy zmieniającej przepisy rozdziałów I, II lub XII Konstytucji może odbyć się nie wcześniej niż sześćdziesiątego dnia po pierwszym czytaniu projektu tej ustawy.

  6. Jeżeli ustawa o zmianie Konstytucji dotyczy przepisów rozdziału I, II lub XII, podmioty określone w ust. 1 mogą zażądać, w terminie 45 dni od dnia uchwalenia ustawy przez Senat, przeprowadzenia referendum zatwierdzającego. Z wnioskiem w tej sprawie podmioty te zwracają się do Marszałka Sejmu, który zarządza niezwłocznie przeprowadzenie referendum w ciągu 60 dni od dnia złożenia wniosku. Zmiana Konstytucji zostaje przyjęta, jeżeli za tą zmianą opowiedziała się większość głosujących.

  7. Po zakończeniu postępowania określonego w ust. 4 i 6 Marszałek Sejmu przedstawia Prezydentowi Rzeczypospolitej uchwaloną ustawę do podpisu. Prezydent Rzeczypospolitej podpisuje ustawę w ciągu 21 dni od dnia przedstawienia i zarządza jej ogłoszenie w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.

3. Konstytucja RP a prawo unijne

Konstytucja RP stanowi wyraz suwerenności państwowej. Nawet w sytuacji, kiedy Polska na podstawie umowy międzynarodowej przekazała organizacji międzynarodowej lub organowi międzynarodowemu kompetencję stanowienia prawa, to Konstytucja pozostaje najwyższym prawem w RP. Zasady nadrzędności Konstytucji RP nad prawem unijnym nie zmieni nawet przyjęcie Konstytucji Unii Europejskiej. Moc prawna ratyfikowanych umów międzynarodowych jest niższa niż Konstytucji, ale mają one pierwszeństwo przed ustawą, jeżeli nie da się z nimi pogodzić ustawy.


4. Nadrzędność konstytucji w systemie prawa

Nadrzędność Konstytucji w systemie źródeł prawa w oznacza:

1) Zakaz wydawania aktów prawnych sprzecznych z Konstytucją. Żadna norma prawna niższej rangi nie może być sprzeczna z normami Konstytucji. Odnosi się to zarówno do treści norm niższego szczebla, jak i do trybu ich uchwalenia, który musi być zgodny z trybem określonym w Konstytucji – tzn. akt niższego szczebla jest wydawany przez organ do tego upoważniony w Konstytucji w przewidzianym przez nią postępowaniu.

2) Nakaz wydawania aktów prawnych rozwijających postanowienia Konstytucji. Ponieważ Konstytucja zawiera jedynie normy o podstawowym charakterze i wymagają one uzupełnienia oraz konkretyzacji w normach niższego rzędu, przede wszystkim ustawowych, to dla organów prawotwórczych wynika z tego obowiązek wydawania aktów prawnych rozwijających postanowienia Konstytucji. Powinny to czynić nie tylko wtedy, gdy Konstytucja formułuje taki nakaz wyraźnie, ale zawsze kiedy okazuje się to konieczne dla realizacji jej norm. Bez tego często norma konstytucyjna będzie jedynie martwym zapisem, pozbawionym praktycznego znaczenia, co oczywiście negatywnie wpływałoby na jej pozycję w systemie źródeł prawa.

Nadrzędna pozycja Konstytucji w systemie źródeł prawa może wynikać bezpośrednio z konkretnych jej przepisów. Wynika ona również z zasady suwerenności narodu. W innych przypadkach można ją wyprowadzić z norm konstytucyjnych.


5. Bezpośrednie stosowanie konstytucji

Konstytucja z 2 kwietnia wprowadziła nakaz bezpośredniego jej stosowania.

Art. 8 ust. 2 stanowi, iż przepisy Konstytucji stosuje się bezpośrednio chyba, że Konstytucja stanowi inaczej. Bezpośrednia stosowalność konstytucji może odbywać się w sytuacji, gdy postawienia Konstytucji są sformułowane w sposób na tyle precyzyjny i jednoznaczny by możliwe było ich odniesienie do Konkretnych sytuacji zachodzących w rzeczywistości prawnej, podmiot stosujący prawo powinien oprzeć swe działania bezpośrednio na takim postanowieniu konstytucyjnym, a dopiero w drugiej kolejności powinien powołać odpowiednie postanowienia ustaw zwykłych. Przy takiej koncepcji Konstytucja znajdować może ciągłe zastosowanie w działalności wszystkich organów władzy publicznej, a podstawowa rola w tym musi przypaść sądom. Bezpośrednie stosowanie Konstytucji sprawdza się do przyjęcia normy konstytucyjnej jako zasadniczej podstawy orzeczenia.

Konstytucja jest prawem najwyższym. Nad Konstytucją nie może stać żadne inne prawo, wszystkie inne muszą być z nią zgodne.

6. Cechy ustawy w RP

1. Najwyższa po Konstytucji moc prawna – obowiązek realizacji Konstytucji i zakaz jej naruszania przez ustawę. Akty prawne o mocy podstawowej nie mogą być sprzeczne z ustawą. Umowa międzynarodowa ma pierwszeństwo przed ustawą w razie kolizji.

2. Uchwalanie przez parlament (zasada wyłączności ustawodawczej parlamentu) – zasada wyłączności ustawodawczej parlamentu odnosi się do jego własnej kompetencji, realizowanej przez ustawy.

3. Specjalna procedura uchwalania – jej celem jest stworzenie takich warunków organizacyjnych, w których mogłaby się w możliwie pełny sposób ujawniać i wyrażać – przez działalność przedstawicieli – wola zbiorowego podmiotu suwerenności. Realizacja konstytucyjnych wymogów postępowania ustawodawczego sprzyja ponadto nadaniu ustawie większej trwałości oraz sprawia, że może się stać ona katem powszechnie znanym.

4. Charakter ogólny – konstytucje z reguły nie przesądzają normatywnego charakteru ustawy. Przyjmuje się jednak, ze są one zasadniczo aktami o charakterze ogólnym, aczkolwiek istnieją wyjątki od tej zasady. Ustawa jako akt ogólny ma ustanawiać normy prawne o charakterze generalnym i abstrakcyjnym, zaś konsekwencją abstrakcyjności normy jest jej powtarzalność – nie ulega umorzeniu lub skonsumowaniu przez jednorazowe zastosowanie.


7. Umowa międzynarodowa jako źródło prawa w RP

Do źródeł prawa powszechnie obowiązującego w Polsce zaliczone są jedynie ratyfikowane umowy międzynarodowe. Konstytucja RP w art. 91 ust. 1 przyjmuje przy tym zasadę, że po ich ogłoszeniu stanowią one część polskiego porządku prawnego i są bezpośrednio stosowane , chyba że ich stosowanie zależy od uprzedniego wydania ustawy. Posłużono się tu metodą transformacji, polegającą na recepcji norm prawa międzynarodowego przez prawo krajowe. W rezultacie normy zawarte w ratyfikowanych umowach międzynarodowych stają się normami prawa wewnętrznego o charakterze powszechnie obowiązującym. Konstytucja wyraźnie określa miejsce umów międzynarodowych ratyfikowanych za zgodą wyrażoną w ustawie. Choć nie wynika to wprost z jej postanowień, z logiki rozwiązań konstytucyjnych wyprowadzić można wniosek, ze dotyczy to również umów ratyfikowanych za zgodą wyrażoną w referendum. Moc prawna umów tej kategorii jest niższa niż Konstytucji, ale mają pierwszeństwo przed ustawą, jeżeli nie da się z nimi pogodzić ustawy (art. 91 ust. 2 Konstytucji RP).


  1. Postępowanie ustawodawcze w Sejmie

Postępowanie ustawodawcze przebiega w następujący sposób:

1.Inicjatywa ustawodawcza - przysługuje posłom (min.15), senatowi, prezydentowi i Radzie Ministrów oraz grupie 100 000 obywateli posiadających prawo wyborcze.

2.Postępowania w Sejmie - Polega na uzasadnieniu projektu przez wnioskodawcę i odbywa się w odpowiedniej komisji sejmowej; po nim następuje debata nad ogólnymi założeniami projektu. Projekt jest albo odrzucony w całości albo kierowany do dalszych prac w odpowiedniej komisji. Rozpatrzenie projektu ustawy odbywa się w trzech czytaniach:


I czytanie – przedstawienie Sejmowi założenia projektu ustawy. Może odbywać się niewcześnie niż 7 dnia od doręczenia posłom druku projektu. Sejm może odrzucić projekt w całości lub lub skierować projekt do rozpatrzenia właściwym komisjom. Następnie jest praca w komisji, która ma możliwość powołania podkomisji, następuje sprawozdanie.


II czytanie - przedstawienie Senatowi sprawozdania i przeprowadzenie dyskusji oraz zgłaszanie wniosków. Kończy się ono skierowaniem projektu ustawy do komisji w celu ustosunkowania się do zgłoszonych w toku dyskusji wniosków. Jeżeli ich nie zgłoszono Senat przystępuje do trzeciego czytania. W tracie drugiego czytania wnioskodawca może wycofać swój projekt.


III czytanie – przedstawienie dodatkowego sprawozdania komisji oraz głosowanie nad ustawą razem z jej wszystkimi poprawkami.

Po uchwaleniu ustawy przez Sejm, marszałek Sejmu przekazuje ją do Senatu. Jeśli senatorowie nie wniosą swoich poprawek ustawa zostaje uchwalona. Taką ustawę Marszałek Sejmu przesyła do podpisu prezydentowi RP.


Postępowanie nad pilnym projektem ustawy- Rada Ministrów może uznać każdy uchwalony przez siebie projekt ustawy za pilny z wyjątkiem: projektów ustaw podatkowych, ustaw dotyczących wyboru prezydenta RP, Sejmu, Senatu oraz organów samorządu terytorialnego, ustaw regulujących ustrój i właściwość władz publicznych, a także kodeksów. Marszałek Sejmu może zarządzić 1 czytanie bez zachowania 7 dniowego terminu doręczenia posłom projektu. Do czasu rozpoczęcie 2 czytania Rada Ministrów może wycofać klauzurę pilności. Uchwaloną przez Sejm ustawę Marszałek Sejmu potwierdza swoim podpisem i przesyła niezwłocznie Marszałkowi Senatu i prezydentowi.



9. Rozporządzenie w RP

Konstytucja RP wskazuje na następujące organy do wydawania rozporządzeń: Prezydenta RP, Radę Ministrów, Prezesa RM, ministrów, przewodniczących komitetów określonych w ustawach i Krajową Radę Radiofonii i Telewizji. Konstytucja określa następujące cechy rozporządzenia:

  1. rozporządzenia są aktami powszechnie obowiązującymi stojącymi w hierarchii źródeł prawa poniżej ustaw i mają wobec nich charakter wykonawczy. Normy rozporządzeń mają więc uzupełniać system powszechnie obowiązujących norm prawa stanowionego, ale nie mogą naruszać ani zmieniać norm hierarchicznie wyższych. Rozporządzenie powinno zawierać normy o charakterze generalnym i abstrakcyjnym.

  2. Rozporządzenia wydawane są tylko na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie. Nie może ono być oparte ani na domniemaniu, ani na wykładni celowościowej. Upoważnienie powinno więc być na tyle szczegółowe, aby czytelny był zamiar upoważnienia.

  3. Rozporządzenia są wydawane w trybie określonym w aktach prawnych dotyczących organizacji i funkcjonowania organów je wydających, pewne wymogi szczegółowe mogą zostać ustalone w ustawie zawierającej upoważnienie do ich wydania.

  4. Rozporządzenia są ogłaszane w tym samym organie publikacyjnym, co ustawy, których wykonaniu służą. Ogłoszenie rozporządzenia jest warunkiem sine qua non jego wejścia w życie.

10. Weto prezydenckie
Organ dokonujący promulgacji (Prezydent RP) może wystąpić z wetem czyli niepodpisaniem ustawy. Wyróżnić można:

1)weto absolutne - powołuje odrzucenia ustawy

2)weto zawieszające- ponowne rozpatrzenie ustawy przez Parlament, w wyniku czego ustawa po spełnieniu określonych warunków musi być podpisana przez Prezydenta (w Polsce weto odrzuca Sejm większością 2/3 głosów przy obecności przynajmniej polowy ogólnej liczby posłów)

3)weto kieszonkowe


Ze względu na zakres przedmiotowy wyróżnić można:

1)weto całkowite – odnosi się do całej ustawy

2) weto selektywne – dotyczy zmiany niektórych postanowień ustawy


11. Pojęcie dem. państwa prawnego

W sensie formalnym oznacza ono, że cała działalność państwa i jego organów opiera się na prawie (zasada legalności) i na zasadzie podziału władz i ich wzajemnego kontrolowania się. Towarzyszy temu związanie władzy wykonawczej i sądowniczej ustawami, sądowa kontrola działalności władzy wykonawczej, dopuszczalność ingerencji państwa w sferę praw jednostki tylko na podstawie ustawy. W takim pojmowaniu państwa prawa patrzy się na nie głównie przez pryzmat zasad organizacyjnych i proceduralnych.

W sensie materialnym oznacza ono, że działalność państwa i jego organów opiera się na następujących ideach, wartościach:

a) sprawiedliwości, w tym również sprawiedliwości społecznej i pomocy osobom znajdującym się w złych warunkach materialnych

b) wolności, której źródłem są prawa i wolności gwarantowane konstytucyjnie

c) równości wszystkich obywateli

d) demokratyzmu – polegającemu przede wszystkim na uczynieniu z wyborów powszechnych głównego sposobu kreacji organów stanowiących prawo i innych naczelnych organów państwowych, a także na zagwarantowaniu pluralizmu politycznego.


12. Typologia organów państwowych
1) Ze względu na liczbę piastunów

• Organy jednoosobowe(np.Prezydent RP)

• Organy wieloosobowe(np.Sejm, Senat)

2) Ze względu na sposób powoływania

• Pochodzące z wyborów(Sejm, Senat)

• Pochodzące z nominacji(wojewoda)

3) Ze względu na struktury organizacyjne

• Proste- jako działalność wypełniają nałożone na nie zadania(Zgromadzenie Narodowe)

• Złożone- składające się z kilku jednostek organizacyjnych(Parlament RP złożony z Sejmu i Senatu)

4) Ze względu na terytorialny zasięg działalności

• Centralne- wykonują swe zadania na całym terytorium państwa (Rada Ministrów)

• Terenowe-działające na części obszaru państwa(wojewoda)

5) Ze względu na czas trwania pełnomocnictwa

• Powoływane na czas nieokreślony(wojewoda)

• Organy kadencyjne- powoływane na z góry określony czas zwany Kadencja i mogące tylko w tym czasie sprawować swe funkcje(Sejm, Prezydent RP)

6) Ze względu na relacje zachodzące między organami

• Samoistne- tzn. występujące samodzielnie w stosunku z innymi organami państwowymi oraz wobec podmiotów znajdujących się na zewnątrz struktury organów państwowych(Sejm)

• Pomocnicze wypełniające zadania wewnątrz struktury organów państwowych(komisje Sejmu)

7) Ze względu na tryb pracy

• Działające permanentnie(Prezydent RP)- mogące w każdej chwili podjąć działanie

• Organy działające sesyjnie-funkcjonujące tylko podczas sesji(w ustalonych okresach)

8) Ze względu na to, czy istnienie organu jest przewidziane w Konstytucji

• Konstytucyjne(Sejm, Senat)

• Pozakonstytucyjne(Prezydium Sejmu)

9) Ze względu na kompetencje trój podziału władz

• Prawodawcze(Sejm, Senat)

• Wykonawcze(Prezydent RP, Rada Ministrów)

• sądownicze(sądy)



13. Wybraną zasadę prawa wyborczego

W Polsce zasada bezpośredniości składa się z dwóch elementów:

1) Głosowanie osobiste – polega ono na tym, że wyborca oddaje głos osobiście, bez niczyjego pośrednictwa. Wyborcy niepełnosprawni mogą, na własną prośbę, korzystać z pomocy innej osoby przy głosowaniu. Wyłączona jest wszak pomoc członków obwodowej komisji wyborczej i mężów zaufania.

Skoro wyborca może głosować tylko osobiście, to przed przystąpieniem do głosowania zobowiązany jest okazać obwodowej komisji wyborczej dokument umożliwiający stwierdzenie jego tożsamości.

2) Głosowanie imienne – oznacza ono, że wyborca oddaje głos na konkretnego kandydata, określonego z imienia i z nazwiska, stawiając z właściwej strony karty znak „x” przy jego nazwisku. W wyborach do rad gmin liczących do 20 000 mieszkańców wyborca głosuje na określonych kandydatów i mogą oni znajdować się na różnych listach. Ważne jest tylko, aby dokonał wyboru tylu kandydatów, ilu radnych jest wybieranych w danym okręgu wyborczym, ale może też głosować na mniejszą liczbę kandydatów. W wyborach radnych w gminie liczącej powyżej 20 000 mieszkańców i w wyborach rad powiatu oraz sejmików województw występuje system list otwartych i wyborca stawiając ten znak wskazuje na pierwszeństwo danego kandydata do otrzymania mandatu oraz głosuje równocześnie na listę, na której znajduje się preferowany przez niego kandydat.

14. Wybrany system rządów
system prezydencki – dąży do realizacji zasady podziału władz w kierunku maksymalnej ich separacji, przy czym różne środki zapewniają, aby rozdział władz nie był zupełny i aby wzajemnie mogły one na siebie oddziaływać. W systemie tym prezydent i parlament powoływani są w wyborach powszechnych. Prezydent sprawuje władzę, która ma charakter monokratyczny. Nie ma prawa inicjatywy ustawodawczej ale może korzystać z weta wobec ustawy. Parlament uchyla budżet państwa, może powoływać komisje śledcze, uczestniczy w nominacjach wyższych uczestników państwowych. Prezydent i ministrowie odpowiadają karnie jedynie za naruszenie Konstytucji, zdradę stanu itp.

15. Konstytucyjną zasadę suwerenności Narodu

Konstytucja traktuje naród – twórcę państwowości, podmiot władzy – w sensie politycznym jako zbiorowość bezpośrednio decydującą o swoich sprawach bądź wykorzystującą do tego swoich przedstawicieli, a także jako twórcę organów państwowych legitymizującego ich działalność. W tym ujęciu naród to grupa ludzi złączona ze sobą w sensie politycznym, odrębna od innych, świadoma tego i działająca zgodnie z tą świadomością.

Art. 4 ust. 1

Naród sprawuje władzę przez swoich przedstawicieli lub bezpośrednio.

Art. 4 ust. 2

Władza zwierzchnia w Rzeczypospolitej Polskiej należy do Narodu.

Co znaczy tyle, że suwerenną władzę sprawuje lud (albo Naród), piastując tę władzę poprzez fakt, że władza należy i pochodzi od Narodu, czyli, że władza może określać sposób postępowania wszystkich podległych podmiotów jedynie przy legitymizacji Narodu

16. Zasadę podziału władz
1)Aspekt funkcjonalny(przedmiotowy) – (rozdzielenie trzech funkcji) działalność państwa zostaje podzielona na trzy sfery działania. Sprzyja to zachowaniu jedności władzy państwowej w rękach suwerena. Poszczególne władze nie mają charakteru samodzielnego ale wypełniają funkcje w oparciu o kompetencje przyznane im przez Konstytucje:

a)prawodawstwo - (stanowienie prawa) polega na wydawaniu norm ogólnie obowiązujących

b)wykonawstwo – (wykonywanie prawa) realizacja zadań państwa w odniesieniu do konkretnych przypadków

c)sądownictwo – rozstrzyganie sporów sprawnych i wymierzanie sprawiedliwości

2)Aspekt organizacyjny (podmiotowy) – 3 funkcje wykonywane przez określone organy:

a)prawodawstwo – parlamentowi

b)wykonawstwo – rządowi i podległym mu organom

c)sądownictwo – sądom powszechnym, szczególnym, konstytucyjnym

3)Aspekt personalny – (władza musi ze sobą funkcjonować aby była równowaga) dla właściwego funkcjonowania podziału władz konieczne jest równoczesne powiązanie wszystkich trzech aspektów. Z podziałem władz łączy się zasada wzajemnego oddziaływania poszczególnych władz na siebie. Oddziaływanie to ma zapewnić im wzajemną równowagę.


Art.10 Konstytucji RP – mówi o podziale i równowadze władzy:

Ustrój RP opiera się na podziale i równowadze władzy ustawodawczej, wykonawczej i sądowniczej. Władzę wykonawczą sprawują Sejm i Senat, władzę wykonawczą Prezydent i Rada Ministrów, a władzę sądowniczą Sądy i Trybunały.


17. Wybraną funkcję Sejmu.

Funkcja kreacyjna – w jej ramach parlament podejmuje decyzje dotyczące obsady personalnej określonych naczelnych organów państwowych powołując i odwołując ich piastunów (niekiedy parlament jedynie dokonuje powołania, ale nie może odwołać danej osoby, np. w Polsce członków Trybunału Konstytucyjnego). Do pojęcia funkcji kreacyjnej niektórzy autorzy włączają również czynności polegające na ogólnej regulacji sposobu powoływania, zakresu działania, organizacji i trybu funkcjonowania poszczególnych organów państwowych. Ujęcie takie zamazuje różnice między funkcją ustawodawczą a kreacyjną i nie uwzględnia tego, że regulowanie podstawowych elementów ustroju władzy publicznej, systemu organów państwowych należy do istotnych zadań ustawy.

18. Organy samorządu terytorialnego i ich kompetencje (wybrany szczebel)
Rada gminy – organ stanowiący i kontrolny gminy

Do wyłącznej właściwości rady gminy należy:

  1. uchwalanie statutu gminy,

  2. powoływanie i odwoływanie sekretarza oraz skarbnika gminy, który jest głównym księgowym budżetu,

  3. uchwalanie budżetu gminy oraz przyjmowanie sprawozdań z działalności finansowej gminy i udzielanie absolutorium zarządowi z tego tytułu,

  4. uchwalanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego,

  5. uchwalanie programów gospodarczych,

Wójt – urzędnik, pełniący funkcję organu wykonawczego gminy obok burmistrza i prezydenta miasta, wykonujący uchwały rady gminy i zadania gminy określone przepisami prawa.

Do zadań wójta należy w szczególności:

19. Modyfikacja funkcji parlamentu w wyniku integracji europejskiej

W doktrynie prawa konstytucyjnego coraz częściej, obok tradycyjnych funkcji: ustrojodawczej, ustawodawczej, kreacyjnej i kontrolnej, pojawia się wyróżnienie nowej funkcji parlamentów państw członkowskich Unii Europejskiej: współuczestnictwa w tworzeniu prawa wspólnotowego. Prace przedstawicieli władzy ustawodawczej nad przedłożeniami rządowymi dotyczącymi wspólnotowego procesu legislacyjnego nie mieszczą się w klasycznie definiowanych funkcjach parlamentu. Pozostawać one będą na styku funkcji ustawodawczej i kontrolnej, a w praktyce stanowić będę kompensatę traconych kompetencji ustawodawczych parlamentu na rzecz organów Unii. Szacuje się, iż parlament państwa członkowskiego traci ok. 2/3 swoich dotychczasowych kompetencji ustawodawczych. Zauważane jest swoiste uprzywilejowanie pozycji rządu w stosunku do parlamentu. To władza wykonawcza uczestniczy w nakreślaniu kierunków polityki europejskiej (poprzez uczestnictwo w Radzie UE) i to rząd dysponuje kompetencjami prawodawczymi (poprzez uczestnictwo o Radzie UE). Modyfikacji ulega także funkcja kontrolna parlamentu, a zwłaszcza jego kontrola nad rządem. W parlamentach państw członkowskich utworzono komisje europejskie będące organami wyspecjalizowanymi parlamentu umożliwiającymi mu szybkie zajęcie merytorycznego stanowiska w odniesieniu do spraw związanych z integracją europejską.

20. Kompetencje Sejmu
• Posiada inicjatywę ustawodawczą

• Sprawuje kontrolę nad działalnością Rady Ministrów

• Wybiera ze swego grona Marszałka i wicemarszałków

• Powołuje komisje stałe oraz może powoływać komisje nadzwyczajne

• Może powołać komisję śledczą do zbadania określonej sprawy

• decyduje w imieniu Rzeczpospolitej Polskiej o stanie wojny i zawarciu pokoju • rozpatruje projekt ustawy w trzech czytaniach

• posiada prawo wnoszenia poprawek do projektu ustawy w czasie rozpatrywania go przez Sejm (poseł)

• uchwala ustawy większością głosów

• ma prawo zarządzić referendum ogólnokrajowe

• uchwala wotum zaufania Radzie Ministrów

• wybiera Prezesa Rady Ministrów oraz członków R.M. w razie niepowołania Rady Ministrów lub nieudzielania jej wotum zaufania

• może wyrazić ministrowi wotum nieufności


21. Kompetencje i formy działania Rady Ministrów
Rada ministrów prowadzi politykę wewnętrzną i zewnętrzną państwa. Jest ona organem właściwym, jeśli chodzi o kierowanie administracją rządową i wykonuje swoje zadania w szczególności przez:

• Zapewnienie wykonania ustaw, czyli prowadzenie do sytuacji, w której możliwe będzie wprowadzenia w Zycie uchwalonych przez parlament przepisów, m.in. w drodze ustalenia odpowiednich środków budżetowych,

• Wydanie rozporządzeń; chodzi tu m.in. o wydawanie rozporządzeń wykonawczych do ustaw, tak by możliwe bylo ich stosowanie,

• Koordynowanie i kontrolowanie pracy organów administracji rządowej,

• Uchwalanie projektu budżetu państwa i kierowanie nad jego wykonaniem

• Zapewnienie bezpieczeństwa wewnętrznego i zewnętrznego państwa; pod tymi pojęciami

kryją się różnorodne czynności i kompetencje Rady Ministrów oraz poszczególnych jej

członków, zwłaszcza Ministrów Obrony Narodowej czy Spraw Wewnętrznych,

• Sprawowanie ogólnego kierownictwa w zakresie stosunków z innymi państwami oraz

organizacjami międzynarodowymi; w zakresie tych czynności zaznacza się szczególna rola

Ministra Spraw Zagranicznych,

• Zawieranie umów międzynarodowych wymagających ratyfikacji praz zatwierdzenie i wypowiedzenie innym umów międzynarodowych.

22. Wybraną grupę kompetencji i prezydenta RP
1)zwierzchnictwo nad siłami zbrojnymi – Prezydent jako zwierzchnik sił zbrojnych, na wniosek Ministra Obrony Narodowej, nadaje określone w ustawach stopnie wojskowe. Prezydent mianuje też na czas określony ustawowo Szefa Sztabu Generalnego i dowódców rodzajów sił zbrojnych. Prezydent uzyskał prawo do wydawania postanowień o użyciu wojsk poza granicami kraju w celu udziału w konflikcie zbrojnym lub dla wzmocnienia sił państwa albo państw sojuszniczych, misji pokojowej bądź akcji zapobiegnięcia aktom terroryzmu.


23. Komisje Sejmu RP (rodzaje, skład, zadania)
Komisje sejmowe – są one organami powołanymi do rozpatrywania i przygotowywania spraw stanowiących przedmiot prac Sejmu, wyrażania opinii w sprawach przekazywanych pod ich obrady przez Sejm, jego marszałka lub Prezydium, a także są organami kontroli sejmowej w zakresie określonym Konstytucją i ustawami. Mają one charakter wewnętrznych organów pomocniczych i opiniodawczych Sejmu i są mu podporządkowane.

Konstytucja RP wyróżnia komisje:

  1. stałe – takie, których istnienie przewidziane jest w Regulaminie Sejmu, a ich przedmiotowy zakres działania określa załącznik do tego regulaminu. Istnieją one przez cały okres danej kadencji Sejmu. Dzielą się na:

    • resortowe – zajmujące się sprawami powierzonymi jednemu lub kilku resortom adm. państwowej i kontrolujące ich działalność

    • nieresortowe – powoływane do zajmowania się sprawami o charakterze między resortowym lub niezwiązanym z działalnością administracji.

Dzięki komisjom stałym Sejm dysponuje wyspecjalizowanymi organami, których członkowie posiadają wiedzę merytoryczną umożliwiającą im zajmowanie się problemami szczegółowymi, stanowiącymi przedmiot obrad izby lub też wypełnianie funkcji kontrolnej wobec odpowiednich ministrów.

  1. nadzwyczajne – sejm określa ich cel, zasady i tryb działania; mogą istnieć przez cały okres kadencji Sejmu lub tylko przez czas konieczny la wypełnienia powierzonych im zadań

  2. śledcze – powoływane są przez sejm dla zbadania określonej sprawy; sejm powołuje ją bezwzględną większością głosów. W jej skład może wchodzić max 11 posłów, którzy powinni odzwierciedlać reprezentacje klubów i kół mających swoich przedstawicieli w Konwencie Seniorów.


24. Powoływanie Rady Ministrów

Zgodnie z art. 154 Konstytucji, Prezes RM jest desygnowanym prezydenta; do uprawnień premiera należy wówczas zaproponowanie składu Rady Ministrów. Jej członkowie są osobami, których premier niejako zaprasza do współpracy w rządzie, jednakże na dobór tych osób najważniejszy wpływa maja aktualne stosunki polityczne w państwie. Określone stanowiska SA obsadzane z reguły zgodnie z umowa koalicyjna przez członków danych partii politycznych. Jeśli wszystkie stanowiska ministrów Zoltana uzgodnione, Prezes RM oraz pozostałych członków RM powołuje Prezydent w ciągu 14 dni od p[pierwszego posiedzenia Sejmu(gdy nowy rząd powstaje po wyborach parlamentarnych)hib do przyjęcia dymisji poprzedniej Rady Ministrów(gdy do zmiany rządu doszlo w trakcie kadencji parlamentu). Prezydent odbiera wówczas przysięgę od członków nowo powstałej Rady Ministrów. Następnie w terminie 14 dni od powołania Prezesa RM przedstawić powinien Sejmowi program działania „swojej" Rady Ministrów, wraz z wnioskiem o udzielenie jen wotum zaufania. Wotum zaufania Sejm musi uchwalić bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Jeśli nie dojdzie do powołania RM w powyższym trybie lub gdy Sejm nie udzieli wotum zaufania, uprawnienie wyboru premiera i czionków3 jego gabinetu przechodzi na Sejm. Sejm dokonuje wyboru bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów a następnie członków takiej Rady Ministrów powołuje i odbiera od niej przysięgę Prezydenta. Jeżeli itaka droga wyboru Rady Ministrów okaże się bezskuteczna, powołaide Prezesa RM i członków rządu ponownie spoczywa na Prezydencie, z tym, że Konstytucja przewiduje niższy wymóg co do uchwalenia takiej Rady Ministrów wotum zaufania. We wskazanym wypadku wystarcza bowiem większość glosów(zwykla anie bezwzględna) przy obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. W sytuacji, gdy i w ten sposób nie dojdzie do powołania Rady Ministrów, co świadczy już o głębokim kryzysie politycznym w państwie, Prezydent skraca kadencję Sejmu i zarządza nowe wybory.


!(((a)w tworzeniu rządu udział biorą prezydent i Sejm

b)prezydent powołuje członków RM w ciągu 14 dni od pierwszego posiedzenia sejmu. W ciągu 14 dni od powołania premier przedstawia sejmowi swój program(expose premiera) z wnioskiem o wotum zaufania. Sejm udziela wotum bezwzględną większością głosów

c)jeżeli rząd nie uzyskał wotum to sejm w ciągu 14 dni powołuje drugą RM. Nowy premier w ciągu 14 dni wygłasza expose z wnioskiem o wotum zaufania. Sejm udziela wotum bezwzględną większością głosów

d)jeżeli rząd nie uzyskał wotum to sejm w ciągu 14 dni powołuje trzeci rząd. Premier w ciągu 14 dni wygłasza expose z wnioskiem o wotum zaufania. Sejm udziela wotum zwykła większością głosów

e)jeżeli po raz trzeci nie udało się stworzyć rządu to prezydent skraca kadencję sejmu i zarządza nowe wybory)))


25. Pozycję ustrojową Trybunału Konstytucyjnego

Trybunał Konstytucyjny jest odrębnym od sądów, samodzielnym organem konstytucyjnym państwa. Składa się z 15 sędziów, wybieranych przez Sejm na indywidualną 9-1etnią kadencję. Sędzią Trybunału może zostać osoba posiadająca kwalifikacje wymagane do zajmowania stanowiska sędziego Sądu Najwyższego lub Naczelnego Sądu Administracyjnego (m.in. warunek co najmniej 10-letniego stażu pracy na stanowisku sędziego lub prokuratora albo wykonywania przez co najmniej 10 lat zawodu adwokata, radcy prawnego lub notariusza). Niezależność Trybunału zapewnia przede wszystkim zakaz wybierania sędziego na kolejną kadencję oraz nieusuwalność ze stanowiska w trakcie kadencji. Prezesa i Wiceprezesa Trybunału mianuje Prezydent RP spośród dwóch kandydatów przedstawionych na każde z tych stanowisk przez Zgromadzenie Ogólne Sędziów Trybunału. Orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne. Podlegają niezwłocznemu ogłoszeniu w organie (wydawnictwie) urzędowym, w którym akt normatywny był ogłoszony. Jeżeli akt nie był ogłoszony, orzeczenie ogłasza się w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski". Orzeczenie Trybunału wchodzi wżycie z dniem ogłoszenia, jednak Trybunał może określić inny termin utraty mocy obowiązującej aktu normatywnego (osiemnaście miesięcy, gdy chodzi o ustawę, a gdy chodzi o inny akt normatywny - dwanaście miesięcy). Do 17 października 1999 Sejm mógł odrzucić większością 2/3 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego o niekonstytucyjności ustaw uchwalonych przed wejściem w życie Konstytucji z 1997 roku. Nie dotyczyło to orzeczeń wydanych w następstwie pytań prawnych do Trybunału.

26. Kompetencje Senatu

1)udział Senatu w postępowaniu legislacyjnym

2)wyrażanie zgody na zarządzenie przez prezydenta referendum ogólnokrajowego

3)wyrażanie zgody na powołanie i odwołanie przez Sejm Prezesa Najwyższej Izby Kontroli

4)wyrażenie zgody na powołanie przez Sejm Rzecznika Praw Obywatelskich

5)wyrażenie zgody na powołanie przez i odwołanie Rzecznika Praw Dziecka

6)Wyrażenie zgody na powołanie i odwołanie Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych

7)wyrażenie zgody na powołanie i odwołanie Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej

8)podejmowanie uchwał w sprawie przyjęcia lub odrzucenia sprawozdania Krajowej Radiofonii i Telewizji

9)wybór i odwołanie dwóch senatorów do składu Krajowej Rady Sądownictwa

10)wybór i powołanie dwóch członków Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji

11)wybór i odwołanie trzech członków Rady Polityki Pieniężnej

12)podejmowanie rezolucji, oświadczeń i apeli

13)rozpatrywanie sprawozdań i informacji

14)rozpatrywanie informacji RM o udziale RP w pracach UE

15)uchwalanie immunitetu senatorskiego

16)wybór własnych organów wewnętrznych


27. Zasadę niezawisłości sędziowskiej

Niezawisłość sędziowska - konstytucyjna zasada wymiaru sprawiedliwości, zgodnie z którą sędzia rozstrzygając sprawę podlega wyłącznie Konstytucji i ustawom, nie podlega natomiast żadnym naciskom ani zależnościom z zewnątrz, szczególnie ze strony władzy wykonawczej. Niezawisłość jest więc niezależnością sędziego w orzekaniu, nie oznacza natomiast braku podporządkowania służbowego. Wymaga jednakże, aby kontrola prawidłowości orzeczenia należała wyłącznie do innego sądu i odbywała się w trybie określonym prawem.

28. Sądy w Polsce
Dzielą się na :

1)Sąd Najwyższy – organ władzy sądowniczej sprawujący nadzór nad działalnością sądów powszechnych i wojskowych.

Funkcję Sądu Najwyższego:

-rozpoznawanie kasacji czyli odwołań od wyroków sądów drugiej instancji z powodu złamania prawa w trakcie postępowania

-interpretowanie przepisów prawa

-stwierdzenie ważności wyborów prezydenckich, do parlamentu oraz ważności referendum konstytucyjnego i ogólnokrajowego

Pierwszy Prezes stoi na czele SN i kieruje jego pracami. Prezesi SN są jego zastępcami, każdy z nich kieruje pracami jednej z izb. Liczbę sędziów SN ustala Prezydent RP na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa. Obecnie jest około 0 sędziów SN.

SN dzieli się na 4 izby:

-Izbę Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych

-Izbę Cywilną

-Izbę Karną

-Izbę Wojskową


2)Sądy powszechne – posiadają zasadę domniemania kompetencyjnego, sprawują wymiar sprawiedliwości we wszystkich sprawach z wyjątkiem spraw ustawowo zastrzeżonych dla właściwości innych sądów. Rozstrzygają sprawy z zakresu prawa karnego, cywilnego, rodzinnego, prawa pracy oraz ubezpieczeń społecznych, które nie są zastrzeżone dla innych sądów. Nadzór nad nimi w zakresie orzekania sprawuje SN, a w zakresie funkcjonowania Minister Sprawiedliwości. W skład sądu powszechnego wchodzą: prezes, wiceprezes lub wiceprezesi oraz sędziowie. Sądy powszechne dzielą się na:

A)rejonowe – rozpatrują wszystkie sprawy z wyjątkiem tych zastrzeżonych dla sądów okręgowych (np. zbrodnie, rozwody).

Sądy rejonowe dzielą się wydziały:

-cywilny – do spraw z zakresu prawa cywilnego

-karny – do spraw z zakresy prawa karnego

-rodzinny i nieletnich (sąd rodzinny) – do spraw z zakresu prawa rodzinnego i opiekuńczego, dotyczących leczenia osób uzależnionych od alkoholu

-pracy(sąd pracy) – do spraw z zakresu prawa pracy

-ksiąg wieczystych – do prowadzenia ksiąg wieczystych oraz do innych spraw cywilnych z zakresu postępowania wieczysto księgowego.

Przy sądach rejonowych funkcjonują sądy grodzkie, które sądzą wykroczenia, czyli czyny społeczne szkodliwe, które nie są przestępstwami.

B)okręgowe – rozpatrują odwołania od orzeczeń sądów rejonowych. Dzieli się na wydziały:

-cywilny

-karny

-penitencjarny i nadzoru nad wykonywaniem orzeczeń karnych

-pracy(sąd pracy)

-ubezpieczeń społecznych(sąd ubezpieczeń społecznych)

-gospodarczy(sąd gospodarczy)


29. Rzecznika Praw Obywatelskich
RPO to jednoosobowy organ władzy państwowej, pełniący funkcję ombudsmana.
Rzecznik, któremu pomagają jego zastępcy oraz Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich, stoi na straży wolności, praw człowieka i obywatela. Kontroluje a także podejmuje stosowne czynności jeśli stwierdzi, że z powodu celowego działania lub zaniechania przez organa, organizacje albo instytucje zobowiązane do przestrzegania i realizacji wolności człowieka i obywatela nastąpiło naruszenie prawa oraz zasad współżycia i sprawiedliwości społecznej. Należy się zwrócić do Rzecznika Praw Obywatelskich w przypadku wykorzystania wszystkich możliwości załatwienia sprawy we właściwym trybie i niewątpliwego stwierdzenia rzeczywistego naruszenia wolności lub praw obywatelskich. Rzecznik jest ograniczony zakresem jego kompetencji, jego interwencje są uzależnione od wyników analizy okoliczności sprawy i ustalenia, faktycznego naruszenia prawa oraz tego, iż okoliczności te istotnie wymagają ingerencji Rzecznika.

Rzecznik wypełnia 4 funkcje:

Rzecznika powołuje w formie uchwały Sejm za zgodą Senatu na wniosek Marszałka Sejmu albo grupy 35 posłów. Na uchwałę zatwierdzającą wybór Senat ma czas 1 miesiąca od dnia przekazania przez Marszałka Sejmu uchwały Sejmu. Niepodjęcie uchwały przez Senat w ciągu miesiąca oznacza wyrażenie zgody. W wypadku odmowy zatwierdzenia przez Senat Sejm powołuje na stanowisko Rzecznika inną osobę. Kadencja Rzecznika trwa 5 lat i liczona jest od dnia złożenia ślubowania przed Sejmem. Ta sama osoba nie może być Rzecznikiem więcej niż przez dwie kadencje. Rzecznik pełni swoje obowiązki do czasu objęcia stanowiska przez nowego Rzecznika. Sejm odwołuje Rzecznika przed upływem okresu, na jaki został powołany większością co najmniej 3/5 głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów, jeżeli:

  1. zrzekł się wykonywania obowiązków,

  2. stał się trwale niezdolny do pełnienia obowiązków na skutek choroby, ułomności lub upadku sił - stwierdzonych orzeczeniem lekarskim.

  3. jeżeli Rzecznik sprzeniewierzył się złożonemu ślubowaniu.

  4. złożył niezgodne z prawdą oświadczenie lustracyjne, stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu




30. Odpowiedzialność konstytucyjna w RP
Odpowiedzialność konstytucyjna, przewidziane prawem (z reguły konstytucyjnym) konsekwencje wyciągane w stosunku do osób zajmujących wysokie stanowiska w państwie, które podczas wykonywania swoich funkcji w sposób zawiniony naruszyły konstytucję lub inne ustawy. Odpowiedzialność konstytucyjna stosowana jest wobec prezydenta, premiera, ministrów oraz wyższych urzędników administracji publicznej. Odpowiadają oni albo przed parlamentem, zgodnie z procedurą impeachment, albo przed organem typu Trybunał Stanu (jak w Polsce czy Francji). Odpowiedzialność konstytucyjna jest szczególnego rodzaju formą realizacji odpowiedzialności politycznej.


31. Podmiotowy i przedmiotowy zakres kontroli NIK

NIK jest naczelnym organem kontroli państwowej, podlega Sejmowi i działa na zasadzie kolegialności. Zakres przedmiotowy i podmiotowy kontroli NIK określono w Konstytucji i ustawie o NIK. Obejmuje on w szczególności kontrole działalności organów administracji rządowej i samorządu, NBP oraz innych jednostek organizacyjnych wykorzystujących majątek oraz wywiązujących się ze zobowiązań finansowych wobec państwa. NIK przedkłada Sejmowi w szczególności analizę wykonania budżetu państwa, założeń polityki pieniężnej i opinię w przedmiocie absolutorium dla Rady Ministrów, a także informacje o wynikach kontroli, wnioski związane z działalnością organów wykonujących zadania publiczne i wystąpienia zawierające zarzuty wynikające z kontroli sformułowane wobec osób kierujących bądź wchodzących w skład kontrolowanych jednostek. NIK przedstawia Sejmowi coroczne sprawozdania ze swojej działalności w roku ubiegłym


32. Zgromadzenie Narodowe

Zgromadzenie Narodowe – organ konstytucyjny składający się z posłów i senatorów obradujących wspólnie. Nie są Zgromadzeniem Narodowym wspólne posiedzenia Sejmu i Senatu zwoływane w innych przypadkach, np. z okazji wizyt szefów państw. Obrady Zgromadzenia Narodowego zwołuje Marszałek Sejmu w drodze postanowienia. Obradom Zgromadzenia Narodowego przewodniczy Marszałek Sejmu, a w jego zastępstwie Marszałek Senatu. Parlamentarzyści podczas posiedzenia Zgromadzenia Narodowego są sobie równi (brak rozróżnienia na posłów i senatorów). Zgromadzenie nie ma określonego harmonogramu posiedzeń, działa jednak na podstawie uchwalonego przez siebie regulaminu; jest zwoływane jedynie do wypełnienia którejś z kompetencji określonych w Konstytucji:

Wszystkie obecne kompetencje dotyczą urzędu Prezydenta RP, jednak w latach 1992-1997 Zgromadzenie Narodowe miało dodatkowo kompetencję uchwalenia Konstytucji.



33. Pojecie i istotę samorządu terytorialnego
Samorząd terytorialny – organizacja społeczności lokalnej (gmina, powiat) lub regionalnej (województwo samorządowe) i jednocześnie forma administracji publicznej, w której mieszkańcy tworzą z mocy prawa wspólnotę i względnie samodzielnie decydują o realizacji zadań administracyjnych, wynikających z potrzeb tej wspólnoty na danym terytorium i dozwolonych samorządowi przez ustawy, pod określonym ustawowo nadzorem administracji rządowej.

Samorząd rozumiany jako organizacja mieszkańców jest przymusową korporacją prawa publicznego mieszkańców danego obszaru, mających wspólne interesy i potrzeby publiczne. Ustawodawca konstytucyjny i zwykły powierza samorządowi uprawnienie stanowienia prawa miejscowego i wykonywanie olbrzymiej większości zadań z zakresu administracji lokalnej (i ewentualnie również regionalnej, jak to jest w przypadku polskiego samorządu województwa). Za niezbędny element sytuacji prawnej samorządu terytorialnego współczesnego demokratycznego państwa prawnego uważa się kontrolowanie i ochronę tego samorządu przez niezawisłe sądy (administracyjne i powszechne) oraz rozstrzyganie przez sądy administracyjne sporów między samorządem i nadzorującą administracją rządową.

W Polsce (na wzór innych krajów kontynentu europejskiego) tylko część zadań lokalnych i regionalnych jest realizowana przez agendy administracji rządowej, które bezpośrednio (hierarchicznie) podlegają Radzie Ministrów, Premierowi bądź poszczególnym ministrom. Zasadnicza część zadań administracyjnych, nie mająca znaczenia ogólnokrajowego, jest realizowana przez samorząd terytorialny. Czynią to organy samorządowe, które są podporządkowane odpowiedniej wspólnocie lokalnej (gminnej, powiatowej) bądź regionalnej (wojewódzkiej) i które reprezentują jej interesy.

W większości współczesnych państw demokratycznych ustrój władzy lokalnej opiera się na zasadzie dualizmu, ale np. w Stanach Zjednoczonych Ameryki zamiast owego dualizmu obowiązuje znacznie większy wachlarz rozwiązań: od autonomii (mającej w szczególności postać home rule[1][2]) po szczegółowe wyznaczanie kompetencji władz lokalnych w ustawach stanowych (Dillon rule[3]). Zawsze jednak amerykański samorząd lokalny wywodzi swą legitymację z konstytucji lub ustawy stanowej, co w dużym uproszczeniu odpowiada polskiej zasadzie samorządności z tą jednak poprawką, że nie towarzyszy temu dualizm w znanej nam w Polsce postaci.

Samorząd terytorialny jest najważniejszą formą samorządności rozumianej jako przesunięcie w obrębie administracji publicznej kompetencji do załatwiania pewnej grupy spraw, tj. odebranie ich scentralizowanej administracji rządowej i powierzenie ich do samodzielnego rozwiązywania tej grupie społecznej, której te sprawy dotyczą. Tak znaczącej roli nie odgrywają już samorząd zawodowy, akademicki, studencki, gospodarczy.

W Polsce samorząd terytorialny (gminny) został przywrócony w 1990 r. 1 stycznia 1999 wprowadzono trójstopniowy podział terytorialny i trzy szczeble samorządu: gminny, powiatowy i wojewódzki. Obecnie (2008) w Polsce jest 16 województw, 314 powiatów i 2478 gmin.

Zasady ustroju i działania samorządu terytorialnego

  1. unitarność – państwo stanowi całość, a gminy, powiaty i województwa nie są autonomiczne w stanowieniu prawa; przeciwnie jednostki samorządu terytorialnego są tylko administracją zdecentralizowaną czyli powstają i działają tylko na podstawie prawa krajowego (ustaw bądź rozporządzeń naczelnych organów administracyjnych),

  2. subsydiarność (pomocniczość) – sprawowanie władzy publicznej powinno spoczywać w rękach instytucji najbliższych zainteresowanym obywatelom; zadania i kompetencje oraz środki finansowe przydzielane są więc w pierwszej kolejności gminom; nie należy jednostce wyższego rzędu (powiatowi, województwu) powierzać zadań, które równie dobrze mogą być wykonane przez jednostkę mniejszą; przekazanie tych zadań na poziom wyższy może nastąpić tylko wtedy, gdy ich wykonanie przekracza możliwość poziomu niższego; państwo powinno je przejmować gdy będą przez nie wykonane zdecydowanie efektywniej,

  3. względna samodzielność – wykonywanie zadań na własną odpowiedzialność bez skrępowania poleceniami indywidualnymi, które pochodziłyby od innych władz publicznych, a nadzór administracji rządowej co do zasady ograniczony jest do kryterium legalności z wykluczeniem celowości,

  4. demokracja – radni oraz wójtowie gmin, burmistrzowie i prezydenci miast wybierani są w wyborach demokratycznych, powszechnych, bezpośrednich, równych i tajnych,

Cechy jednostki samorządu terytorialnego



34. Krajową Radę Radiofonii i Telewizji
Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji (KRRiT lub KRRiTV) to organ konstytucyjny (art. 213 - 215), który stoi na straży wolności słowa, prawa do informacji oraz interesu publicznego w radiofonii i telewizji. Zasady, tryb działania, organizację oraz szczegółowe zasady powoływania członków KRRiT określa ustawa z dnia 29 grudnia 1992 roku o radiofonii i telewizji, wraz z późniejszymi nowelizacjami. W skład Rady wchodzi (po nowelizacji ustawy z 29 grudnia 2005 roku) 9 członków. Są oni wybierani przez: Sejm - 4 członków, Senat - 2, Prezydenta RP - 3. Kadencja członków KRRiT wynosi 6 lat. Ta sama osoba nie może zostać ponownie wybrana na pełną kadencję. Ze swojego grona Rada wybiera przewodniczącego i zastępcę (na wniosek przewodniczącego).

Członkowie KRRiT na mocy postanowień Konstytucji RP (art. 198) odpowiadają za popełnienie deliktu konstytucyjnego przed Trybunałem Stanu.


2. Proszę podać dwie definicje /max 2 x 2 punkty = 4 punkty!

l. Pojęcie systemu rządów

Relacja między władzami, określenie wzajemnych stosunków pomiędzy organami państwa. Największe zainteresowanie poświęca się układowi stosunków między legislatywą a egzekutywą

2. Pojęcie zmiany konstytucji

uchylenie lub nadanie odmiennej niż dotychczas obowiązującej treści wszystkim lub tylko niektórym postanowieniom Konstytucji, a także wydanie nowych norm konstytucyjnych w przewidzianym dla zmiany konstytucji trybie.

3. Pojęcie ustawy

Ustawa – akt prawny o charakterze powszechnie obowiązującym, najczęściej obecnie uchwalany przez parlament (w niektórych państwach zatwierdzany później przez organ władzy wykonawczej). W porządkach prawnych różnych państw występują ustawy: zasadnicze (konstytucje), organiczne i zwykłe.

4. Akty prawa miejscowego
Źródła prawa o charakterze powszechnie obowiązującym, posiadające cechy:

• Ustanowione przez organy samorządu terytorialnego oraz terenowe organy administracji rządowej

• Obowiązują na obszarze na którym je ustanowiły

• Wydane są na podstawie iw granicach upoważnień zawartych w ustawie.

5. Pojęcie władzy sądowniczej

Konstytucja stanowi, że władzę sądowniczą sprawują sądy i trybunały. Za elementy tej władzy uznaje ona:

sądy – z Konstytucji możemy wyprowadzić ich określenie jako państwowych organów wymiarów sprawiedliwości.

Trybunały – Konstytucje rozumie je jako sądy o specjalnych kompetencjach

6. Pojęcie demokracji

Od greckiego demos – lud, kratos – władza, siła; najogólniej rzecz ujmując jest to forma państwa rozumiana jako konstytucyjnie określony sposób życia politycznego i społecznego, opierający się na zasadzie równości i wolności członków zbiorowego podmiotu suwerenności, w którym mają oni prawnie zagwarantowany bezpośredni lub pośredni wpływ na podejmowanie decyzji państwowych, legitymują i kontrolują działalność najwyższych organów państwowych.

7. Pojęcie samorządu
To niezależne decydowanie we własnych sprawach, zarządzenie nimi, samodzielne wykonywanie prawnych funkcji. Konstytucja wyróżnia samorząd terytorialny i zawodowy.

8. Pojęcie grupy interesów
grupy osób połączonych wspólnotą interesu i wpływających dla jego realizacji na organy państwowe.

9. Pojęcie kadencji Sejmu RP
Kadencja to okres sprawowania władzy przez Sejm RP w Polsce wynosi ona 4 lata. Trwa od dnia zebrania się Sejmu na pierwsze posiedzenie i upływu w przeddzień pierwszego posiedzenia Sejmu nowej kadencji.

10. Większości względnej i bezwzględnej
• Bezwzględna – występuje wówczas, gdy dla ważności danej decyzji wymagana jest ponad połowa oddanych głosów.

• Względna – więcej osób biorących udział w głosowaniu niż za przyjęciem jakiegokolwiek innego rozwiązania poddanego pod głosowanie.


11. Pojęcie quorum i frekwencji

Quorum – minimalna liczba członków zgromadzenia (parlamentu, stowarzyszenia, związku zawodowego), niezbędna do prowadzenia obrad lub powzięcia wiążących decyzji np. w przedmiocie wyborów, podjęcia uchwały.

Frekwencja –najczęściej wyrażany procentowo stosunek liczby osób, które wzięły udział w konkretnym zdarzeniu, np.: wybory parlamentarne, zajęcia lekcyjne do liczby osób, które były zaproszone lub miały prawo wziąć udział w danym zdarzeniu.

12. Pojęcie partii politycznej
Organizacje zrzeszające na zasadach równości i dobrowolności obywateli polskich w celu wpływania metodami demokratycznymi na kształtowanie polityki państwa. Partia Polityczna powinna występować pod określoną nazwą oraz jej celem, oprócz wpływania metodami demokratycznymi na kształtowanie polityki państwa, może być sprawowanie władzy publicznej.

13. Pojęcie systemu partyjnego
Układ stosunków między legalnie działającymi partiami politycznymi

14. Pojęcie organu państwowego
Celowo zorganizowany i wyraźnie wyodrębniony zespół ludzi i środków utworzony i działający na podstawie prawa. Wykonujący w imieniu państwa określone zadania i mogący dla ich realizacji korzystać ze środków władczych stosować przymus państwowy.


15. Pojęcie wymiaru sprawiedliwości
Trybunał Konstytucyjny zdefiniował to przedmiotowo, jako czynność polegającą na rozstrzyganiu konfliktów prawnych.

16. Pojęcie kontroli i nadzoru

Kontrola – zazwyczaj uważa się, że jest tym rodzajem działalności, na który składa się:
- ustalanie stanu obowiązującego

- ustalenie stanu rzeczywistego

- ustalenie relacji między wyznaczeniami a wykonaniami w sensie stopnia ich zgodności ze sobą, a także ewentualnie przyczyn niezgodności i przedstawienie wyników tego ustalenia odpowiedniemu podmiotowi


Nadzór – obejmuje kontrolę w podanym wyżej znaczeniu oraz kompetencję do merytorycznego korygowania działalności podmiotu poddanego nadzorowi.

17. Aparat państwowy

Aparat państwowy jest terminem zakresowo szerszym niż system organów państwowych i obejmuje ogół zorganizowanych hierarchicznie podmiotów powołanych do realizacji zadań państwa na całym jego terytorium i wobec wszystkich osób podlegających jego władzy.

18. Pojęcie systemu wyborczego
• sensu largo- ogół zasad określających tryb przygotowania i przeprowadzenia wyborów oraz podziału mandatów. Stanowi sumę wszystkich zasad prawa wyborczego ustanowionych w normach prawnych. Jego podstawowym elementem jest więc prawo wyborcze w znaczeniu przedmiotowym.

• sensu stricto- ogół zasad ustalania wyników wyborów, w tym znaczeniu używa się zwykle pojęcia systemu wyborczego.


19. Absolutorium
Akt Sejmu uznający prawidłowość działalności finansowej Rady Ministrów w okresie roku budżetowego

20. Konstruktywne wotum nieufności
Wniosek w sprawie wyrażenia wotum nieufności składany w formie pisemnej na ręce Marszałka Sejmu przez co najmniej 46 posłów, wskazujących równocześnie imiennie kandydata na Prezesa RM.

21. Władza wykonawcza
To działalność polegająca na wykonywaniu zadań państwowych mających na celu realizację dobra ogólnego, interesu publicznego. Zadania te określa władza ustawodawcza, przy czym wypełnienie ich przez władze wykonawczą odbywa się przez zastosowanie specyficznych form organizacyjnych i proceduralnych.

22. Rada Gabinetowa
Organ o charakterze opiniodawczo-doradczym, zwoływany przez prezydenta w sprawach szczególnej wagi, składający się z Rady Ministrów i Prezydenta RP.


23. Rząd
Rada Ministrów- organ kolegialny władzy wykonawczej w większości krajów. Jest odpowiedzialny przed parlamentem bądź prezydentem

24. Rada Ministrów

Organ władzy wykonawczej składający się z Prezesa Rady Ministrów i ministrów.

25. Pojęcie prawa wyborczego

W znaczeniu podmiotowym- ogół wyborczych uprawnień obywatela

• W znaczeniu przedmiotowym- ogół norm prawnych regulujących przygotowanie i

przeprowadzanie wyborów oraz ustalaniem składu organów przedstawicielskich.

• Czynne prawo wyborcze- całokształt przepisów uprawniających obywateli do wpływania na

kreowanie organów przedstawicielskich poprzez wybory

• Bierne prawo wyborcze- ogół norm określa warunki jakim musi opowiadać obywatel aby mógł kandydować(prawo wyborcze)


26. Rozporządzenie

Koncepcja rozporządzenia wg J.J. Rousseau – akt niebędący wyrazem woli powszechnej, gdyż nie pochodzi od zbiorowego podmiotu suwerenności, lecz stanowi wyraz woli partykularnej.

Rozporządzenie – akty powszechnie obowiązujące stojące w hierarchii źródeł prawa poniżej ustaw i mają wobec nich charakter wykonawczy. Normy rozporządzeń mają więc uzupełniać system powszechnie obowiązujących norm prawa stanowionego, ale nie mogą naruszać ani zmieniać norm hierarchicznie wyższych. Rozporządzenie powinno zawierać normy o charakterze generalnym i abstrakcyjnym.


27. Samorząd terytorialny
Forma samorządu o przymusowym charakterze członkowstwa, obejmująca wszystkie osoby zamieszkałe na terenie określonej jednostki podziału terytorialnego, polegająca na niezależnym od administracji rządowej zarządzeniu własnymi sprawami społeczności lokalnej.

28. Zadania własne gminy

Zadania publiczne wykonywane przez jednostkę samorządu terytorialnego, które służą zaspokojeniu potrzeb wspólnoty samorządowej. Mogą one być: obowiązkowe- gmina nie może zrezygnować z ich realizacji, musi zapewnić w budżecie środki na ich realizowanie; przyczyna: dążenie do zapewnienia mieszkańcom świadczeń publicznych o charakterze elementarnym

fakultatywne- gmina realizuje je w takim zakresie, w jakim jest to możliwe ze względu na środki posiadane w budżecie oraz lokalne potrzeby (samodzielnie na własną odpowiedzialność z własnego budżetu)


29. Pojęcie prawa natury

Zbiór zasad, sposób myślenia, uzasadniania pewnych działań lub wyników wykładni prawa pozytywnego. Religijne uzasadnienie widzące jego źródła wobec Boga. Podstawy w racjonalnie widzianych regułach funkcjonowania przyrody, społeczeństwa czy człowieka.

30. Dwa wybrane kryteria kontroli NIK

• Legalność- sprawdzenie czy działalność jednostki kontrolowanej ma podstawę prawną ijest zgodne z obowiązującym prawem.

• Gospodarczość- czy nakłady poniesione w trakcie działania jednostki przyniosły minimalne efekty(maksymalne efekty) lub czy osiągnięto cel przy najmniejszych kosztach poszczególnych przedsięwzięć


31. Samorządowe kolegia odwoławcze
Organ kontroli instytucyjnej. Organ odwoławczy we wszystkich sprawach rozpoznawanych przez jednostki samorządu terytorialnego w I instancji.

32. Wotum zaufania

Udzielenie wotum zaufania jest wyrazem poparcia dla polityku lub działalności RM. Z wnioskiem w tej sprawie zwraca się do Sejmu Prezes RM. Udzielenie wotum zaufania następuje zwykłą większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów.


33. Pojęcie kompetencji

Wynikająca z przepisów prawa zdolność organu państwowego do stosowania prawnie określonych środków działania służących realizacji jego zadań. Nie jest tylko uprawnieniem, z którego organ państwowy może skorzystać, ale nagłada na niego obowiązek podjęcia określonych działań w sytuacjach prawem przewidzianych

34. Pojęcie gminy

Podstawowa jednostka samorządu terytorialnego we wszystkich państwach demokratycznych, bez względu na liczbę szczebli samorządowych. Obejmuje ona obszar połączony gospodarczymi, komunikacyjnymi, kulturalnymi itp. więzami lokalnymi.


3. Proszę wymienić /max 2 punkty!

1. Cechy konstytucji

2. Funkcje konstytucji


3. Stadia procesu ustawodawczego w RP

• inicjatywa ustawodawcza

• Postępowanie w Sejmie

• Postępowanie w Senacie

• Rozpatrywanie przez Sejm stanowiska Senatu

• Promulgacja-podpisanie ustawy przez Prezydenta RP

• Ponowne rozpatrzenie przez Sejm ustawy, której podpisanie odmówił Prezydent i usuwanie niezgodności ustawy z Konstytucją

• Ogłoszenie ustawy

4. Zasady prawa wyborczego w RP

Powszechności

• Równości

• Bezpośredniości

• Tajności

• Proporcjonalności

• Zasada wolnych wyborów



7. Cechy ustawy

1. Najwyższa po Konstytucji moc prawna

2. Uchwalanie przez parlament (zasada wyłączności ustawodawczej parlamentu)

3. Specjalna procedura uchwalania

4. Charakter ogólny

8. Systemy kontroli konstytucyjności prawa

kontrola parlamentarna (obecnie w zaniku) i pozaparlamentarna.


9. Kompetencje Trybunału Konstytucyjnego

Zakres działania Trybunału określa Konstytucja. Do kompetencji Trybunału Konstytucyjnego należy:



10. Funkcje parlamentu

Ustawodawcza

Kontrolna

Kreacyjna

11. Źródła prawa powsz. obowiązującego oraz prawa wewn.

Żródła prawa powszechnie obowiązującego:

• Konstytucja

• Ustawa

• Ratyfikacja umowy międzynarodowej

• Rozporządzenia

• Akty prawa miejscowego


źródła prawa wewnętrznego:

• Akty prawa miejscowego

•Akty organów samorządu terytorialnego

• Akty wojewody i organów administracji niezespolonej

•Akty, które obowiązywały tylko jednostki organizacyjne podlegające organowi je wydającemu

> Nie mogą stanowić podstawy decyzji wobec obywateli oraz nie mogą zmieniać sytuacji prawnej podmiotu spoza struktury organizacyjnej podległej organizacji prawodawczej

> Podlegają kontroli


12. Organy wewnętrzne Sejmu RP

Marszałek Sejmu

Prezydium Sejmu

Konwent Seniorów


13. Instytucje demokracji bezpośredniej

• Referendum(ogólnokrajowe, lokalne, konstytucyjne, ustawodawcze, w sprawie samoopodatkowania się, ratyfikacyjne i opiniodawcze)

• Plebiscyt

• Weto ludowe

• Inicjatywa ludowa(konstytucyjna, ustawodawcza, sformalizowana, niesformalizowana)

• Konsultacja ludowa

• Zgromadzenie ludowe

• Obywatelsko inicjatywa ustawodawcza

• Referendum(w sprawach szczególnego znaczenia dla państwa, w sprawach ogólnokrajowego wyrażenia zgody na ratyfikację umowy międzynarodowej, konstytucyjne)

• Referendum lokalne

14. Rodzaje sądów w RP

• Sąd Najwyższy

• Sądy powszechne(apelacyjne, okręgowe i rejonowe)

• Sądy administracyjne(naczelny sąd administracyjny i wojewódzkie sądy administracyjne)

• Sądy wojskowe(sądy okręgów wojskowych, sądy garnizonowe)



15. Stany nadzwyczajne w Konstytucji RP

Według Konstytucji RP z 1997 r. mogą być wprowadzone 3 rodzaje stanów nadzwyczajnych:

Stan nadzwyczajny może być wprowadzony tylko na podstawie ustawy, w drodze rozporządzenia, które podlega dodatkowemu podaniu do publicznej wiadomości (zasada legalności). Decyzje podjęte w wyniku wprowadzenia stanu nadzwyczajnego muszą odpowiadać stopniowi zagrożenia (zasada proporcjonalności) i powinny zmierzać do jak najszybszego przywrócenia normalnego funkcjonowania państwa (zasada efektywności).

16. Akty wtórnego prawa UE

- dyrektywy – nakładają na państwa członkowskie obowiązek uregulowania danej materii w sposób w nich określony, pozostawiając swobodę w zakresie środków prawnych do osiągnięcia określonego celu. Wyznaczają określony czas na włączenie treści dyrektywy do krajowego porządku prawnego. Są skuteczne w momencie ich notyfikowania przez adresatów, a publikacja ma wyłącznie cel informacyjny;

- rozporządzenia – podlegają bezpośredniemu stosowaniu w państwach członkowskich, wiążą w całości i nie mogą być w żaden sposób modyfikowane, a wchodzą w życie jednocześnie we wszystkich państwach Wspólnoty, po publikacji w DzUrz. WE;

- decyzje – adresatem może być zarówno państwo (państwa) członkowskie, jak i osoba fizyczna lub prawna. Wiążą w całości i nie ma możliwości wyboru metod lub środków realizacji decyzji. Mają charakter indywidualny. Mogą albo bezpośrednio nakładać obowiązki lub przyznawać uprawnienia, albo zobowiązywać do wydania aktu normatywnego. Decyzje mają moc wiążącą od chwili ich notyfikacji przez strony;

– dokumenty nie mające charakteru wiążącego:

a) opinie – służą wyrażeniu stanowiska poszczególnych instytucji Wspólnot Europejskich,

b) zalecenia – wydawane przez Radę UE lub Komisję mają na celu ujednolicenie prawodawstwa obowiązującego w poszczególnych krajach Wspólnoty,

c) memoranda i rezolucje – adresowane do podmiotów stosujących prawo europejskie o charakterze instrukcyjnym.



17. Grupy kompetencji Prezydenta RP

• Reprezentowanie RP i gwarantowanie ciągłości władzy państwowej

• Czuwanie nad przestrzeganiem Konstytucji

• Stanie na straży suwerenności i bezpieczeństwa państwa oraz nienaruszalności i niepodzielności jego terytorium

18. Kompetencje Prezesa Rady Min. (przynajmniej 5)

19. Kompetencje sejmiku wojew. (przynajmniej 5)

20. Kompetencje rady gminy (przynajmniej 5)

Do wyłącznej właściwości rady gminy należy:

  1. uchwalanie statutu gminy,

  2. powoływanie i odwoływanie sekretarza oraz skarbnika gminy, który jest głównym księgowym budżetu,

  3. uchwalanie budżetu gminy oraz przyjmowanie sprawozdań z działalności finansowej gminy i udzielanie absolutorium zarządowi z tego tytułu,

  4. uchwalanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego,

  5. uchwalanie programów gospodarczych,



21. Zrzeszenia jednostek samorządu terytorialnego(minimum 5)

• Związki międzynarodowe(komunalne)

• Związki powiatów

•Porozumienia powiatów

•Stowarzyszenia gmin

• Stowarzyszenie powiatów

•Porozumienie w sprawie powierzenia zadań publicznych




22. Kompetencje zarządu województwa(min.5)



23. Zadania KRRiT (przynajmniej 5).

24. Zadania NBP (przynajmniej 5).

• czuwanie nad realizacją uchwalonej przez sejm polityki pieniężnej,

• emitowanie pieniądza,

•organizowanie rozliczeń pieniężnych

•prowadzenie bankowej obsługi budżetu państwa

•gromadzenie rezerw obowiązujących banków



Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Sesja 58 pl 1
Sesja 34 pl 1
Apostolowie A Nedzusiak Sesja 08 id 67184 (2)
Sesja poprawkowa II rok SUM SP, WSB ( WYŻSZA SZKOŁA BANKOWA)
Higiena Produkcji - pytania z Zywienia-Diet. - sesja zima200, żywienie człowieka i ocena żywności, s
SESJA !!!, RPG
Zagadnienia z etyki zawodu psychologa, Sesja, Rok 4 i 5, Etyka
Psychologia wpływu społecznego i perswazji ćw 5 tryb dzienny, Sesja, Rok 4, P.wpływu społecznego i p
sesja XX.2013, Administracja, Semestr 8, Proseminarium
ij, Polibuda, Polibuda, SEM I, SESJA, IJ, ij
wzor profesjonalne CV, Zarządzanie - Zarządzanie Zasobami Ludzkimi WSB Chorzów, Semestr Sesja 4, Wpr
Zakres tematyczny Biologia sesja jesienna
egz fiu sem 6 sesja etnia 09
Wykłady KSOP Mojak
ANATOMIA SESJA
Sesja publiczna metodą channelingu telepatycznego na Sympozjum w Chicago 30.07.2006, ! MISJA FARAON
Badania makro i mikrostruktury metali i stopów, WIP zarządzanie i inżynieria produkcji, sesja 1, Mat