Chińska Republika Ludowa to kraj konstytucyjnie socjalistyczny. Podobnie jak w innych krajach tzw. demokracji ludowej – lud jest suwerenem, jest ideologiczny(masy pracujące), występują wybory demokratyczne jednak po wyborze mogą narzucać dyktaturę, faktyczną władzę pełni jedna partia – Komunistyczna Partia Chin. Jej ideologia, będąca jednocześnie naczelną ideologią państwową, oparta jest obecnie na pięciu filarach: marksizmie-leninizmie, maoizmie(49- 76 Maonizm), teorii Deng Xiaopinga(78-79 – reforma socjalistyczna), zasadzie trzech reprezentacji Jiang Zemina . KPCh ma współdziałać z innymi partiami, lud ma czuć, że ma współudział we władzy, ze buduje socjalizm, tworzenie instytucji do rozmów i rozwiązywania sporów)
Komunizm, a socjalizm w ChRL – uwzględnia wartość ludności wiejskiej, na niej opiera się częściowo.
Przewodniczący ChRL:
Xi Jinping
Wiceprzewodniczący ChRL:
Li Yuanchao
Konstytucja jest zasadniczą ustawą państwa, w której określono system społeczny, system państwowy, podstawową zasadę związaną z systemem państwowym, podstawową zasadę dotyczącą organizacji i działalności organów państwowych, zasadnicze prawa i obowiązki obywateli itd. W konstytucji określono flagę państwową, hymn narodowy, godło państwowe oraz stolicę. Konstytucja określa także inne ważne systemy uznawane przez klasę rządzącą oraz obejmuje wszystkie dziedziny życia państwowego. Konstytucja ma najwyższą efektywność prawną, opracowanie innych praw jest oparte na podstawie konstytucji , przepisy są zgodne z zasadami określonymi w konstytucji.
Określa obowiązek pracy, demokratyczność ludu, obywatele równi prawy, wolność Religi i prasy, konfucjanizm to feudalizm, praca to honor, kontrola nad urodzeniami.
Od czasu proklamowania Chińskiej Republiki Ludowej w dniu 1 października 1949 roku, opracowano 4 konstytucje Chińskiej Republiki Ludowej. Pierwszą w 1954 roku a następne w 1975,1978 i 1982 roku.
Obecna konstytucja, czwarta konstytucja Chin opracowana w dniu 4 grudnia 1982 roku została ratyfikowana i opublikowana na piątej sesji Ogólno-chińskiego Zgromadzenia Przedstawicieli Ludowych piątej kadencji. Obecna konstytucja odziedziczyła i rozwijała podstawową zasadę konstytucji 1954 roku.
Władza ustawodawcza
W konstytucji Chin Ogólno-chińskie Zgromadzenie Przedstawicieli Ludowych jest najwyższym organem władzy w Chinach . Wszyscy obywatele chińscy, którzy ukończyli 18 lat mają prawo do wyboru i mogą być wybierani na przedstawiciela ludowego. Na szczeblach powiatowych i gminnych Zgromadzenia Przedstawicieli Ludowych w Chinach deputowani są wybierani bezpośrednio przez wyborców, deputowani wyższych szczebli Zgromadzenia Przedstawicieli Ludowych są wybierani pośrednio. Ogólno-chińskie Zgromadzenie Przedstawicieli Ludowych składa się z deputowanych wybieranych w prowincjach, regionach autonomicznych, miastach wydzielonych i w wojsku. Kadencja Ogólno-chińskiego Zgromadzenia Przedstawicieli Ludowych trwa 5 lat, raz na rok zwoływana jest jego sesja. Składa się z 2987członków.
Funkcje Stałego Komitetu Ogólno-chińskiego Zgromadzenia Przedstawicieli Ludowych obejmują np. wyjaśnianie konstytucji, nadzór nad wcielaniem w życie konstytucji, opracowywanie i rewizja prawa poza opracowanymi na plenarnym posiedzeniu OZPL ustawami, ponoszenie odpowiedzialności przed OZPL oraz składanie sprawozdania o pracy. Przewodniczącym jest Zhang Dejinang
Do głównych funkcji Ogólno-chińskiego Zgromadzenia Przedstawicieli Ludowych należą prawo legislacji, nadzór, decydowanie w ważnych sprawach oraz dysygnacja i odwoływanie urzędników. W Chinach jeśli opracowanie w określonym okresie planu o rozwoju gospodarki narodowej i rozwoju społeczeństwa stanie się już doniosłą decyzją pobudzającą rozwój społeczeństwa Chin, plan ten musi być zatwierdzony przez OZPL, dopiero wtedy będzie miał efektywność prawną. Zgodnie z prawem Chin główni przywódcy Chin jak np. przewodniczący państwa, przewodniczący Stałego Komitetu Ogólno-chińskiego Zgromadzenia Przedstawicieli Ludowych zostają wybierani na sesji OZPL. Kandydaci na premiera i ministrów Rady Państwowej są desygnowani przez OZPL. Mają możliwość sprawdzania ważności konstytucji i zatwierdzania zmian administracyjnych oraz wprowadzania wojny i pokoju. Posiadają prawo ułaskawienia.
Władzę wykonawczą(Premier ChRL: Li Keqiang) sprawuje Rada Państwowa mianowana przez premiera. Rada Państwowa liczy ponad 12 wicepremierów i 50 ministrów. Władzę sądowniczą sprawują natomiast Najwyższy Sąd Ludowy, sądy ludowe, sądy wojskowe i specjalne. Przewodniczący Najwyższego Sądu Ludowego jest wybierany przez OZPL. Do najwyższych organów państwowych należą również Najwyższa Prokuratura Ludowa i Centralna Komisja Wojskowa, których przewodniczących wybiera OZPL.
Rada państwowa to najwyższy organ władzy wykonawczej w Chińskiej Republice Ludowej.
W jej skład wchodzą wicepremierzy, radcy stanu, ministrowie, przewodniczący komitetów, Kontroler Generalny oraz sekretarz. Przewodniczącym jest premier ChRL.
Premier wybierany jest przez OZPL na wniosek przewodniczącego ChRL, pozostali członkowie są wybierani przez OZPL na wniosek premiera.
Jest politycznie odpowiedzialna przed Ogólno-chińskim Zgromadzeniem Przedstawicieli Ludowych, które może dokonywać zmian w jej składzie. Dymisja premiera nie oznacza dymisji całej Rady Państwa.
Kadencja Rady Państwa upływa jednocześnie z kadencją OZPL. Członkowie Rady Państwa mogą pełnić swoje funkcje najwyżej przez dwie kadencje.
W świetle konstytucji ChRL Rada Państwa posiada absolutną kontrolę nad administracją państwową i samorządową. Przysługuje jej także inicjatywa ustawodawcza.
Rada Państwowa odpowiada za opracowywanie planów społeczno-ekonomicznych oraz budżetu. Ma prawo do wprowadzenia stanu wyjątkowego i odpowiada za prowadzenie chińskiej polityki zagranicznej. Nie posiada jednak żadnych kompetencji w dziedzinie obronności.
Liczbę ministrów w Radzie Państwa określa każdorazowo OZPL.
Chińska Republika Ludowa podzielona jest na 22 prowincje 5 regionów autonomicznych oraz 2 specjalne regiony administracyjne.
Podział administracyjny ChRL jest stopniowy i unitarny. Dzieli się na :
jednostki najwyższego stopnia to prowincje, regiony autonomiczne i miasta wydzielone;
prezydent wybierany jest na 5 lat przez OZPL, musi mieć 45 lat i posiadać prawa. Kompetencje :
- mianuje premiera
- odwołuje i powołuje Radę państwa
- nadaje ordery
- wprowadza klęski i wojny
- ratyfikuje umowy międzynarodowe
Armia posiada dużą autonomię, przewodniczący i wice-przewodniczący, liczebna dobrze wyszkolona i posiadająca wysoką technikę bojową.
Zmiany konstytucji po 1982.
88 – 2 poprawki dotyczące uzupełnienia gospodarki o istnieniu własności prywatnej
93 – 9 poprawek o reformie budowy socjalizmu(modernizacja na Chińską socjalizację)
99 – budowa socjalizacji to długi okres, państwo prawa
04 – 3 państwo może zabierać własność prywatną
07 – zrównoważenie własności prywatnej z państwową