PEDAGOGIKA SPOŁECZNA - badanie warunków środowiskowych wokół nas , badanie człowieka w środowisku

POWSATNIE POLSKIEJ PS I JEJ CZŁOWI PRZEDSTAWICIELE :

Faza 1. Wstępna lata 80-te XIX w. do około 1925 r. – powstanie Studium Pracy Społeczno-Oświatowej Wolnej Wszechnicy Polskiej

Faza 2. Rozwój i stabilizacja – 1925-1945r. – badanie i kształcenie pracowników społecznych

Faza 3. Adaptacji do warunków PRL – szkoła i środowisko , wychowanie pozalekcyjne , czas wolny , edukacja ustawiczna

Faza 4. Readaptacja po 1980 – pedagogika społeczna otwarta na zmianę społeczną i budowę społeczeństwa demokratycznego

Twórcy PS w Polsce :

1. Helena Radlińska 1879-1954

2. Ryszard Wroczyński 1909-1987

3. Aleksander Kamiński 1903-1978

ZADANIA PEDAGOGIKI SPOŁECZNEJ :

• zmiana niekorzystnych warunków rozwojowych

• ulepszanie wpływów pozytywnych

• zbierać wiedzę o całej rzeczywistości wychowawczej

• analizować przebieg procesów wychowawczych

• obserwować zjawiska wychowawcze i opisywać je

problem społeczny – może być rozwiązany przez daną osobę , którą dotyczy lub grupę wsparcia np. alkoholizm

kwestia społeczna – jest to problem społeczny który w ramach grupy społecznej nie może być rozwiązany

• Postrzegany jest jako niesprawiedliwy

• Rozwiązany może być przy pomocy różnych organów państwa

UBÓSTWO

• W ujęciu absolutnym ( USA i UK)

• to stan niezaspokojenia podstawowych potrzeb w danym miejscu i danym czasie

• winne za ubóstwo ponosi sam ubogi

• W ujęciu względnym ( Europa )

• Utożsamia się z nierównościami społecznymi - z dysonansem występującym między bogatymi a biednymi

• Według zwolenników tego ujęcia winne za ubóstwo ponosi państwo , system społeczny który redystrybuuje ( rozdziela) dobra czy ogranicza dostęp do tych dóbr , z związku z czym część obywateli spychana jest na margines życia społeczno-ekonomicznego

SOCJOLOGICZNE ORIENTACJE w badaniu ubóstwa

1. Orientacja kulturowa

• Autorzy posługują się tu orientacją subkultur – uznając specyficzne dla środowiska ubogich wartości , normy i wzory za czynniki ograniczające szanse jednostki i grup na przełamanie ubóstwa

• W opcjach kulturowych analizuje się jedynie wąskie środowiska i kładzie nacisk na podtrzymujące i hamujące ubóstwo oddziaływanie specyficznych wzorów

• Bada się subkultury biedy

1. Orientacje feministyczne

• W opcji tej zakłada się , że upośledzenie społeczne jest pochodna płci ( częściej ubóstwo dotyka kobiet)

• Badania udowodniły że kobiety wykazują wyższość ewolucyjna w przystosowaniu kobiet do życia społecznego

1. Orientacja makrostrukturalna

• Powołuje się na teorie uwarstwienia społecznego

• W tym nurcie szczególnie zaznaczyły się koncepcje podklasy Willsona , w której procesy makrostrukturalne i makroekonomiczne uruchamiają procesy marganizacji jako podstawy tworzenia grup ubogich

PRZYCZYNY UBÓSTWA wg Schiller’a

1. Teoria skrzyżowanych charakterów

- wg tej teorii winne za ubóstwo obarcza się jednostkę która ze względu na swój stosunek do pracy/postawę , cechy charakterystyczne nie chcą podobnie jak inni obywatele uczestniczyć w życiu społeczno-zawodowym. Cechy

• Lenistwo

• Nieuctwo

• Niski poziom inteligencji

• Brak kreatywności

• Brak zaradności życiowej

1. Teoria ograniczonych możliwości

- wg tej teorii winne za ubóstwo ponosi system społeczno-polityczny , który stworzył system dyskryminujący pewną część swoich obywateli uniemożliwiających im równy dostęp do edukacji różnych dóbr i usług

- dyskryminacja ze względu na : płeć , religię , kolor skóry , narodowość , preferencje seksualne

1. Teoria Wielkiego brata

- zakłada że winne za ubóstwo ponoszą sami ubodzy i jak wadliwe zbudowany system pomocy społecznej czyli państwa

PRZYCZYNY UBÓSTWA wg Gildera

- przyczyny ubóstwa tkwią w upadku 3 podstawowych wartości :

• Rodzina

• Praca – nie tylko wymiar materialny . Praca to kontakty społeczne i realizujące własnego siebie, kariera , awans

• Wiara – „ludzie małej wiary”

2 aspekty wiary :

- wiara w człowieka i w jego możliwości

- wiara w wartości nadprzyrodzone

MIERNIK UBÓSTWA

• Obecnie stosuje się różne liczne ubóstwa . Jest to konsekwencją faktu , że w poszczególnych społeczeństwach ubóstwo przybiera różne formy , rozmiary i w różnym stopniu dotyka ludzi.

• W teorii i praktyce można wyróżnić obecnie kilka lini ubóstwa. Należą do nich :

- linia ubóstwa bezwzględnego ( absolutnego)

• Wyznacza się w oparciu o metodę potrzeb podstawowych , są granicami opartymi na określonym koszyku dóbr i usług zasp akających niezbędne potrzeby

• Linia tego ubóstwa nie ma jednej i niepowtarzalnej wartości , a w każdym społeczeństwie wartość ta jest nakreślana inaczej

- relatywne linie ubóstwa

• Ustala się je często statystycznie

• Polega to na wskazaniu pewnego udziału przeciętnych dochodów lub wydatków jako tzw. Lini relatywnej , która definiuje ubóstwa względne , dlatego że wartości realne tej lini zmierza się wraz z przeciętnym poziomem życia w danym kraju

• W badaniach przyjęto 3 linie : 40 % , 50 % , 60 % przeciętnych dochodów

- linie ubóstwa subiektywnego

• Linie te wyznaczone są przez opinie społeczną na podstawie badań ankietowych . pytania dotyczą poziomu dochodów – którzy ankieterzy uważają za wystarczające dla zaspokojenie swoich podstawowych potrzeb. Najczęściej pytania dotyczą oceny własnej sytuacji .

- linie mieszane

Podstawowymi liniami stosowanymi w definiowaniu ubóstwa bezwzględnego są :

• Minimum egzystencji - to co pozwala nam przetrwać .

- wynika z przekonania że życie ludzkie jest wartością nadrzędną mówi , że wydatki na poziomie minimum egzystencji powinny zapewnić utrzymania człowieka przy życiu w stanie dobrego zdrowia i zdolności do pracy , dlatego koszyk wyznaczający tą linie zawiera dobra niezbędne do przeżycia ( żywność , odzież chroniącą przez zimnem, dach nad głową , podstawową pomoc leczniczą) . Prawo do minimum egzystencji traktowane jest na równi z prawem do wolności.

• Minimum socjalne – zabezpieczanie ubogich przez popadnięcie w ubóstwo

- linia ta wyznaczona jest przez taki poziom niskich dochodów których pozwala ludziom normalnie uczestniczyć w życiu społeczeństwa i nie wpaść w ubóstwo.

- jest to linia ostrzegająca że poniżej tej lini powstaje realne zagrożenie ubóstwem

- ustala się ją poprzez określenie koszyka dóbr i usług , którego zawartość jest z jeden strony określona naukowo ( wydatki na żywienie , zdrowie , mieszkanie i higienę ) a z drugiej strony poprzez odniesienie do tradycji , poziomu kulturowego społeczeństwa , co wynika z założenia , ze minimum socjalne ma nie dopuścić do wykluczenia ze społeczeństwa.

CECHY WSKAZNIKÓW BIEDY

• w Polsce biega jest bieda wiejską ( od zawsze)

• wynika to z uwarunkowań historycznych ( np. rozbiory Polski , wojny )

• największa liczna dzieci biednych ze wszystkich europejskich krajów jest w Polsce

BEZROBOCIE

• To sytuacja której większa lub mniejsza liczba osób zdolnych do pracy i jej poszukujących nie znajduje zatrudnienia

• Bezrobocie jako kwestia społeczna dotyczy dużych grup społecznych a polega na kumulowaniu się negatywnych cech położenia materialnego , społecznego a nawet politycznego

• Stan ten jest odbierany przez daną grupę jako nieprawidłowy , zakłócający rozwój i funkcjonowanie tej grupy

• Wywołuje społeczny niepokój i jest źródłem napięć społecznych a nawet otwartych konfliktów

• Problem bezrobocia nie może być w pełni rozwiązany w ramach grupy którą dotykało zagrożenie . Rozwiązać go mogą działania państwa rozumiana jako polityka społeczno-ekonomiczna w układach globalnych , lokalnych i środowiskowych

• W pedagogice społecznej przyjmuje się tzw. Optymistyczną wersje rozumienia bezrobocia i osób niepracujących. Interpretacją bezrobocia jako chwilową sytuację przejściową , bezrobotnych zaś jako osoby wyczekującej na pracę , która tymczasowe okoliczności zewnętrzne przeszkadzają w wykonaniu ich zwykłej ( pracownika ) roli i który oczekują na podjęcie pracy

RODZAJE BEZROBOCIA TYPOWE

1. Strukturalne

• To bezrobocie powstają na wskutek upadku pewnych branż gałęzi przemysłu , zmian w strukturze gospodarki

• Dotyczy ono dużych grup ludności , często dużych grup ludności , obszarów bez regionów i możliwości rozwiązania tej sytuacji leży poza zakresem możliwości samej jednostki

• Z reguły jest ono bezrobociem wydłużającym się w czasie a jego konsekwencje przekładają się na rodzinę osób bezrobotnych

1. Koniukturalne

• Związane z cyklem koniunktury

• Gospodarka rozwija się nierównomiernie przechodząca od czasu pros kety do czasu recesji ( rozwój gospodarczy zależy od polityki społecznej , od społeczeństwa, od uwarunkowań państwa - a inflacja to jest dużo pieniążków na rynku a mało towarów co za tym idzie rosną ceny a jak rosną ceny spada popyt co za tym idzie nie produkują juz przedmiotów do sprzedaży co za tym idzie nie ma hajsu to jest PKB -jest uzyskiwane z podatków z vat itp to jest zapotrzebowanie państwa na które nie ma juz pieniędzy do pokrycia tego )

1. Frykcyjne

• Jest to bezrobocie nieuniknione , które występuje w każdym rodzaju gospodarki

• Uważane za normy gospodarki oscylują na granicy do 4 %

• Występują one z sytuacji kiedy pracownik z przyczyn zależnych bądź niezależnych od niego odchodzi z pracy ale w bardzo krótkim czasie znajdują kolejne zatrudnienie , bądź kiedy po ukończeniu edukacji przez pewien okres poszukuje atrakcyjnej dla siebie oferty

RODZAJE BEZROBOCIA NIETYPOWE :

1. Dobrowolne

1. Kobiety :

- kobiety onieśmielone rynkiem pracy – małe szanse na znalezienie pracy przez rynek lokalny

- kobiety które rezygnują z pracy – które chcą „odchować dzieci”

b) roszczeniowi klienci którym nie opłaca się pracować

c ) osoby pracujące w szarej strefie ( na czarno)

d ) nisko wykwalifikowani pracownicy wykonujący żmudną i nudną pracę

e ) czerpią zysk z innego źródła aniżeli z wynagrodzenia ( np. złodzieje , prostytutki , grupy patologiczne – które pozyskują środki z nielegalnych źródeł )

1. Pod zatrudnienie

- dotyczy to osób pracujących na stanowiskach nie wymagających wysiłku ale kwalifikacji , które bezrobotni posiadają .

- występuje ono najczęściej w sytuacji wysokiej stopy bezrobocia , kiedy pracodawca ma do wyboru wielu chętnych do pracy

1. Utajnione

- dochodzi do niego gdy osoby z różnych przyczyn zatrudniane są przez pracodawcę i również z różnych przyczyn nie świadczą pracy bądź świadczą ją w niewielkim zakresie

- z tego rodzaju bezrobociem mamy do czynienia np. gospodarstwa rolne , w firmach rodzinnych

EKONOMICZNE SKUTKI BEZROBOCIA :

• Należy uwzględnić fakt , że bezrobocie jest bardzo kosztowne i pociąga za sobą drenaż finansów publicznych na zasiłki świadczące socjalne , programy przeciwdziałania bezrobociu a także utrzymanie tzw. Infrastruktury bezrobocia – urzędy , biura pracy

• Rosnące bezrobocie w dwojaki sposób uszczupla dochody budżetowe państwa. Z jednej strony zmieszają się przychody gdyż bezrobotni nie płacą podatków dochodowych , składek ZUS . Z drugiej zaś strony utrzymanie tej grupy niepracujących i ich rodzin powoduje dalszy drenaż finansów publicznych

• MIGRACJE – kolejną stratą dla państwa jest emigracja zarobkowa , głównie młodych wykształconych ludzi bądź niszowych specjalistów którzy wywożą ze sobą ogromny kapitał jakim jest wieloletnie wykształcenie finansowane przez państwo

SPOŁECZNE SKUTKI BEZROBOCIA :

• Jest najbardziej dotkliwe

• Najbardziej oczywistym wydaje się fakt , że bezrobocie jako przeciwna strona zatrudnienia , oznacza nie wykorzystanie podstawowego zasobu społecznego jakim są zasoby ludzkie

• Powoduje pogorszenie stanu zdrowia psychicznego i fizycznego w społeczeństwie. Stres i zaburzenia zdrowia psychicznego korelują pozytywnie z czasem trwania bezrobocia

• Zmiany w psychice , poczucie krzywdy i bycia niepełni wartościowym – nasilają się wraz z przedłużeniem bezrobocia

• Długo trwałe bezrobocie w różnym stopniu dotyczy mężczyzn i kobiet . Mężczyźni bardziej podatni są i podają się negatywnym wpływom , rośnie liczna mężczyzn nadużywających alkoholu i środków udużających. To również mężczyźni gorzej radzą sobie ze stresem co skutkuje znacznie większą częstotliwością stanów przed zawałowych , wylewów , różnych dolegliwości związanych z układem pokarmowym , systemem imulogicznym. To także w populacji mężczyzn dochodzi częściej do udanych prób samobójczych

• Bezrobocie przyczynia się do wzrostu przestępczości a zwłaszcza bezrobotnych ludzi między 18-20 rokiem życia

• Brak pracy przyczynia się często do wzrostu patologicznych przestępczości , wzrostu agresji i narastaniem różnych form uzależnień

PROSTYTUCJA – termin ten pochodzi z łacińskiego i oznacza nierząd uprawiany w celu osiągnięcia zysku

• Wg WHO ( światowa organizacja zdrowia) : usługa seksualna o charakterze dynamicznym i adaptacyjnym co pociąga za sobą transmisję pieniędzy usługodawcę i usługo odbiorcę

TYPOLOGIZACJA ZJAWISKA – które posiadają swoiste cechy :

1. Oddanie się do dyspozycji własnego ciała w celu zaspokojenia seksualnego klientów

2. Wielość partnerów

3. Kwestia wynagrodzenia materialnego

4. Dominacja seksualna nad erotyzmem

PODZIAŁ PROSTYTUCJI ze względu na :

• Osoby prostytuujące się :

- mężczyźni , kobiety i dzieci

• Wolę osoby prostytuujące się :

- dobrowolne

- przymusowe

• Sposób zorganizowania :

- indywidualna

- pod opieką suferna

- w ramach agencji towarzyskiej

• Miejsce uprawiania prostytucji :

- hotelowa

-lokalowa

-uliczna

-telefoniczna , internetowa

TYPOLOGIZACJA :

• Prostytucja homoseksualna – lesbijska , gejowska

• Prostytucja heteroseksualna

• Prostytucja biseksualna – świadczenie usług przedstawicieli obu płci

• Prostytucja transwestytyczna

• Lokówki

• Gruzinki – ulica i dworce

• Gwardzistki – prostytutki o długim stażu

• Mewki – nierząd w pobliżu portu

• Ksiotówki – park

• Dewizówki – za walutę

SYSTEMY REGULUJĄCE PRAWNE ASPEKTY PROSYTUCJI :

• prohibicjonizm

-zwany system prohibicyjno-prepresyjny to całkowity zakaz uprawiania prostytucji , które traktowana jest jako przestępstwo. Przepisy te uderzają i karają osoby prostytuujące się ( kobiety)

- system ten był rozpowszechniony w średniowieczy np. wypędzenie , obcinanie nosa , uszu , a nawet kara śmierci

- obecnie system ten również funkcjonuje w krajach bliskiego wschodu w którym obowiązuje prawo kanoniczne np. Iran , Arabia Saudyjska

- do 1999 r. w Szwecji karano w ten sposób prostytutki

• reglamentaryzm – obowiązuje on w Europie od czasu Napoleona

- jest to jedna z najpopularniejszych systemów prawnej regulacji traktujących prostytutki jako zło konieczne

- w systemie podaje się jej administracyjnej kontroli , opartej na założeniach :

• uznanie fizjologicznej potrzeby mężczyzn do zaspokojenia popędu płciowego

• uwzględnienie że warunki ekonomiczne nie pozwalają na zawieranie małżeństw zbyt wcześniejszych

• zwraca uwagę , ze daje się możliwości kontroli nad stanem zdrowia prostytutek , które leczą się ponieważ nie chcą narażać się na utratę zarobków

• znaczącym dla tego kierunku jest możliwość odizolowania prostytutek w dwóch domach publicznych co ułatwi państwu kontrolę sanitarną

• neoreglamentaryzm

-polega na restracji prostytutek nie przez policję a przez władze sanitarne i istnieje tu zakaz prowadzenia domów publicznych

- wadą systemu jest podejście do prostytucji w sposób medyczny

- obowiązywał do 1950 r. w Polsce

• abolicjonizm

-zapoczątkowany w Anglii

-Ruch abolinistyczny zaatakował instytucje domów publicznych a także procedur rejestracji prostytutek

- wskazał na krzywdzącą nierówność w traktowaniu mężczyzn i kobiet oraz nieskuteczność przymusowych kontroli lekarskich

- charakteryzuje się rezygnacją z karania prostytutek na rzecz zapobiegania tej formie patologii i zagrożeniom jakie stwarza

- stawia się na pracę prostytutek ( praca socjalna) w których prowadzi się różne programy

SAMOBÓJSTWA

Wg WHO – akt o skutku śmiertelnym , który zmarły ze świadomością i oczekiwaniem takiego skutku sam zaplanował i wykonał w celu spowodowania zmian przez siebie pożądanych

PSYCHIATRIA – upatruje się przyczyn zachowań samobójczych w czynnikach klinicznych , łączy je z zaburzeniami psychicznymi takim jak depresja i schizofrenia.

Samobójstwo stanowi PROBLEM NATURY PSYCHOLOGICZNEJ – jest to zachowanie samo destrukcyjne , pozbawienie się życia lub samo uszkodzenie na skutek uszkodzeń psychicznych , nieuleczalnej choroby, ujemnego bilansu życiowego , najczęściej u ludzi samotnych. Psychologia zajmuje się badaniami uwarunkowań zamachów samobójczych , szeroko pojęta motywacje samobójstw oraz badaniami osobowości samobójcy.

Ujęcie socjologiczne : wskazuje się w nim na ważność czynników społecznych w samobójstwie przyjmujące za punkt odniesienia społeczności a nie jednostkę.

TYPOLOGIA SAMOBÓJSTW wg Nauk Społecznych

- wg badanej populacji osób z tendencjami autodestrukcyjnymi istniej duże zróżnicowanie. Do grup ryzyka zalicza się :

1. ludzie chodzi psychicznie

- depresyjnych

- uzależnionych

- z zaburzeniami osobowości

1. ludzie starsi, osamotnienia

2. osoby które podejmowały wcześniej próby samobójcze

3. młodzież z kryzysem rozwojowym , problemami narkotykowymi , osobistymi , rodzinnymi i szkolnymi

4. osoby w sytuacji kryzysowej – strata partnera , kryzys ekonomiczny , kryminalność

5. ludzie z bolesnymi chronicznymi chorobami fizycznymi

TYPY SAMOBÓJSTW

• samobójstwa prawdziwe

• świadomy wybór

• świadome podejmowanie decyzji pozbawienia życia

• przyjęcia śmierci , brak konkretnego motywu , kryzys egzystencjalny

• samobójstwa rzekome

• brak sił by żyć dalej

• forma ucieczki od trudnej sytuacji

• śmierci się nie wybiera , ale się jej dopuszcza

• akt rozpaczy , bezsilności , desperacja , forma ukarania kogoś , protest albo wołanie o pomoc

• gesty samobójcze

• śmierci się nie planuje i nie bierze pod uwagę

• chęć zwrócenia na siebie uwagi , wołanie o pomoc , wzbudzenie współczucia

• samobójstwa altruistyczne

• śmierć jest cenną jaką płaci się za miłość bliźniego czy tez obrony najważniejszych wartości

TYPY SAMOBÓJSTW USIŁOWANYCH – mechanizmy powstania tendencji samobójczych

• bilansowe – popełniane w skrajnych sytuacjach , dotyczą introwertyków

• psychofizyczne – w ciężkich stanach depresji i schizofrenii

• stymulujące – przejawiają się w postaci samouszkodzeń w sytuacji ograniczonej stymulacji

• rozładowujące – dotyczy młodzieży i reakcji dorosłej młodzież na sytuacje trudne

• manipulacyjne – wyuczone nabyte wzory zachowań które celem jest wywieranie wpływu na otoczenia

MITY O SAMOBÓJSTWACH

1. Ludzie którzy mówią o samobójstwie nie odbierają sobie życia

- ok. 80 % rozmawiało wcześniej o odebraniu sobie życia

1. Ryzyko samobójstwo można zmniejszyć unikając poruszenie tego tematu

- z badań wynika że nie rozwijając o tym , była zwiększona liczba samobójstw , zaś tam gdzie wystąpiła terapia , poruszenie tego tematu – było znacznie mniej samobójstw w grupie

1. Poprawa samopoczucia po próbie samobójczej oznacza przemijanie zagrożenia

- badania pokazują że chwilowa poprawa samopoczucia po samobójstwie jest chwilowa dzięki lekom psychotropowym

1. Samobójcy to chorzy umysłowo

- tylko ułamek całości podjęło próbę samobójczą cierpiała na choroby psychiczne

1. Samobójstwo popełniają ludzie określonego typu

- problem ten dotyczy ludzi niezależnie od wieku , rasy , wyznania czy też sytuacji ekonomiczno-społecznej

1. Samobójstwu nie można zaradzić