Scrophulariaceae – Trędownikowate

|K_(4-5)[C_(4-5)A_2-5] G_(2)dolny

Forma: zielne, krzewy, drzewa, autotrofy, pasożyty lub półpasożyty pozbawione chlorofilu

Liście: pojedyncze

Ulistnienie: skrętoległe lub naprzeciwległe

Kwiaty: korona dwuwargowa, zrosłopłatkowe, przetacznik: silnie grzbieciste, 4płatki (1mały), 2 pręciki; lnica: 4 pręciki, ostroga; dziewanna: słabo grzbiecista, K5, A5 – 4 funckjonują 1 nie funkcjonuje, wakuola wysłana śluzem, większość płatków i pręcików

Owoce: torebka, rzadko jagoda, pestkowiec

Nasiona: bielmowe

Digitalis purpurea – naparstnica purpurowa

Folium; cardiotonicum, diureticum, cardiotonicum; dygitalina-trucizna, zwalnia pracę serca, zwiększa wydolność serca-siłę skurczu i wyrzut, dawka lecznicza bliska trującej

Verbascum thapsus – dziewanna drobnokwiatowa

Flos, folium, herba; expectorans, antiphlogisticum, spasmolyticum, diureticum, mucilaginosum

Verbascum densiflorum – dziewanna wielokwaitowa

Flos; expectorans, mucilaginosum, antiphlogisticum, spasmolyticum, antisepticum, antidiabeticum

Veronica spicata – przetacznik kłosowy

Herba; stomachicum

Veronica officinalis – przetacznik leśny

Herba; expectorans, diureticum, stomachicum

Euphrasia rostkoviana – swietlik łąkowy

Herba; adstringens, antiphlogisticum, choroby oczu

Linaria vulgaris – lnica pospolita

Herba; cholagogum, laxans, diureticum

Solanaceae – Psiankowate

*K₍₅₎ [C₍₅₎ A₅] G₍₂₎

Forma: zielne, krzewy, pnącza, rzadko drzewa

Liście: pojedyncze lub pierzastozłożone

Ulistnienie: skrętoległe

Kwiaty: w wierzchotkach, pręciki stykają się pylnikami

Owoc: torebka, jagoda

Nasiona: bielmowe

Atropa belladonna – pokrzyk wilcza jagoda

Folium, radix; spasmolyticum, antineuralgicum, sedativum, przeciwpotnie, przeciwwymiotnie, do rozszerzania źrenic; atropine-trucizna, kamica nerkowa, atak woreczka źółciowego

Capiscum annuum – papryka roczna

Fructus; rubefaciens, antineuralgicum, antireumaticum, stomachicum; kapsicyna-rozgrzewa, silnie rubefaciens

Datura stramonium – bieluń dziedzierzawa

Folium, semen; spasmolyticum, mydriaticum, antiasthmaticum, antineuralgicum

Solanum tuberosum – psianka ziemniak

Solani amylum; protectivum; mąka ziemniaczana łagodzi podrażnienia, skrobia zamiast pudrów preparat kosmetyczny; solanina-trująca

Solanum nigrum – psianka czarna

Herba; emoliens, sedativum

Solanum pulcamara – psianka słodkogórz

Skipes; diureticum, spasmolyticum, antirheumaticum

Hyoscyamus Niger – lulek czarny

Folium, semen; spasmolyticum, antineuralgicum, sedativum

Mandragora officinarum – mandragora lekarska

Radix; spasmolyticum; atropine, skopolamina

Nicotiana tabacum – tytoń szlachetny

Menyanthaceae - Bobrkowate

*K₍₅₎ [C₍₅₎ A₅] G₍₂₎

Forma: zielne, wodne lub bagienne

Liście: pojedyncze, trójlistkowe

Ulistnienie: skrętoległe

Kwiaty: w gronach, korona nie skręcona w pączku, promieniste, 5-krotne

Owoc: torebka

Menyanthes trifolia ta – bobrek trójlistny

Folium; amarum, stomachicum, cholagogum

Plantaginaceae – Babkowate

*K₍₄₎ [C₍₄₎A₄] G_(2)dolny

Forma: zielne

Liscie: pojedyncze, niepodzielne/wcinane, pochwiasta nasada, niekiedy silnie zredukowane, unerwienie pozornie równoległe

Ulistnienie: skrętoległe lub w przyziemnej różyczce

Kwiaty: drobne, kłosy z szypułą kwiatostanową - głąbikiem, długie pręciki wystają ponad koronę, nitki przyrośnięte do rurki korony, wystające szyjki słupków

Owoc: torebka, niepękający orzeszek

Nasiona: bielmowe lub bezbielmowe (dużo śluzu)

Plantago psyllum – babka płesznik

Semen; laxans, hypotonicum

Plantago laceolata – babka lancetowata

Plantago major – babka zwyczajna

Folium; antiphlogisticum, antisepticum, expectorans, dermaticum

Plantago ovata – babka jajowata

Semen, seminis tegumentum; laxans (ułatwiająca wypróżnianie, po operacjach jelita, hemoroidy, po porodzie, przy zaparciach u dzieci – pęcznieje z H2O)

Oleaceae - Oliwkowate

*K₍₄₎ [C₍₄₎ A₂] G_(2)dolny

Forma: drzewa i krzewy

Liscie: pojedyncze lub pierzastozłożone, bez przylistków

Ulistnienie: naprzeciwległe

Kwiaty: obupłciowe (czasem jedno), niekiedy nagie, korona zrośnięta lub brak, 2 pręciki przyrośnięte nitkami do korony

Owoc: jagoda, pestkowiec, skrzydlak

Nasiona: bielmowe

Fraxinus Excelsior – jesion wyniosły

Folium; depuraticum, cholagogum, diureticum, adstringens

Olea europaea – oliwka pospolita

Fructus (oleum), folium; źródło NNKT-przeciwmiażdżycowo, flawonoidy-antyoksydanty; zew: kosmetyka, łagodzi podrażnienia, zmiękcza, przeciwzmarszczkowo; liście oliwki-hamowanie replikacji HIV

Gentianaceae - Goryczkowate

*K_(4-5) [C_(4-5) A_4-5] G_(2)dolny

Forma: zielne

Liscie: pojedyncze, całobrzegie

Ulistnienie: naprzeciwległe

Kwiaty: korona zrosła, w pączku skręcona

Owoc: torebka

Nasiona: bielmowe

Gentiana lutea – goryczka żółta

radix; amarum, stomachicum (stymulacja wydzielania soku żołądkowego w kroplach żołądkowych), cholagogum

Centaurium erythrea – centauria pospolita

Herba; amarum, stomachicum, cholagogum

Asteraceae - Astrowate

*^K₀ [C₍₅₎ A₍₅₎] G_{(2) górny}

Forma: zielne, krzewy , rzadko drzewa

Liscie: pojedyncze

Ulistnienie: skretoległe, naprzewległe, okółkowe lub w różyczce

Kwiaty: na ogół drobne, zebrane są w kwiatostan zwany koszyczkiem na rozszerzonym szczycie pędu – płaskim lub wypukłym osadniku, przez co powstają bardzo gęste kwiatostany imitujące kwiat, otoczone okrywą listków zwykle łuskowatych. Kielich jest zredukowany, niezielony i przeważnie w postaci licznych włosków (puch).

Występują 2 rodzaje kwiatów:

-kwiaty języczkowe lub lejkowate–znajdują się na obwodzie i mogą być płonne lub żeńskie

-kwiaty rurkowate-w środku koszyczka i są obupłciowe

U niektórych gatunków w koszyczku znajdują się wyłącznie kwiaty rurkowate, jak np. u ostów, u innych wyłącznie kwiaty języczkowe, jak np. u mniszka lekarskiego. Najczęściej jednak w koszyczkach występują równocześnie obydwa rodzaje kwiatów; na zewnętrznym obrzeżu kwiaty języczkowe, zwykle większe i imitujące płatki korony, w środku koszyczka kwiaty rurkowate.

Pręciki zrośnięte są zawsze pylnikami w rurkę, nitki wolne.

Kwiaty mogą być dwupłciowe, jednopłciowe lub płonne (tymi ostatnimi najczęściej są kwiaty języczkowe na obrzeżu koszyczka). Są one zazwyczaj przedprątne ( wcześniej dojrzewają pręciki, potem słupki).

Osklepek – wyrostki, zamykające wlot do gardzieli w kwiatach

Głąbik – pozbawiona liści łodyga wyrastająca z kłącza lub szyjki korzeniowej, wyrastają na nim kwiaty lub kwiatostany

Owoc: niełupka

Nasiona: bezbielmowe

Achillea millefolium – krwawnik lekarski

Herba; antihaemorrhagicum, antiphlogisticum, cholagogum, spasmolyticum

Artemisia absinthium – bylica piołun

Herba; amarum, stomachicum, tonicum, metabolicum, spasmolyticum

Calendula officinalis – nagietek lekarski

Flos; antiphlogisticum, spasmolyticum, stimulans, advulnans

Chamaemelum nobile – rumian szlachetny

Flos; sedativum, spasmolyticum, antiphlogisticum

Cynara scolymus – karczoch zwyczajny

Folium; cholereticum, cholagogum, hepatoprotectivum

Matricaria recutita – rumianek zwyczajny (Chamomilla recutita)

Flos, aetheroleum; antiphlogisticum, antialergicum, spasmolyticum, carminativum

Tanacetum partheunium – wrotycz maruna

Herba; antimigraenicum, analgeticum

Taraxacum officinale – mniszek pospolity

Herba, radix; cholereticum, cholagogum, amarum, spasmolyticum

Arnica Montana – arnica górska

Flos; zew: antioedermaticum (przeciwobrzękowo), anticoagulans; doustnie: vasotonicum, cardiacum; arkalen na siniaki

Helichrysum arenarium – kocanki piaskowe

Inflorescentia; cholagogum, spasmolyticum, diureticum, stomachicum

Tussilago farfara – podbiał pospolity

Folium, flos; emoliens, expectorans, spasmolyticum, adstringens

Inula helenium – oman wielki

Radix; stomachicum, cholagogum, antisepticum, expectorans, spasmolyticum, vermifugum

Solidago virgaurea – nawłoć pospolita

Herba; diureticum, antirheumaticum, antiphlogisticum, adstringens

Cichorium intybus – cykoria podróżnik

Radix, flos, herba; stomachicum, cholagogum, alterans, amarum, laxans, diureticum,

Helianthus tuberosus – słonecznik bulwiasty

Folium, tuber;

Tanacetum vulgare – wrotycz pospolity

Herba, flos; vermifugum, dawniej stomachicum

Bellis perennis – stokrotka pospolita

Lamiaceae – Jasnotowate

^K₍₅₎ [C₅ A₂₊₂] G_(2)dolny

Forma: zielne, półkrzewy, krzewy i małe drzewa, łodyga czterokanciasta z węzłami i międzywęźlami

Liscie: pojedyncze, z włoskami gruczołowymi

Ulistnienie: naprzeciwległe, krzyżujące się parami

Kwiaty: w skróconych wierzchotkach, korona i kielich dwuwargowe, górna warga zrosła z 3 płatków, dolna z 2, działki kielicha zrośnięte, pręciki 4-dwusilne przyrośnięte do rurki korony, słupek dolny 4-komorowy z fałszywą przegrodą

Owoc: rozłupnia rozpadająca się na 4 rozłupki

Nasiona: bielmowe lub bezbielmowe

Lavandula augustifolia – lawenda wąskolistna

Flos, aetherum, oleum; pasmolyticum, carminativum, sedativum; olejek lawendowy – irritans, bakteriobójczo, odkażający

Melisa officinalis – melisa lekarska

Folium; sedativum, spasmolyticum

Mentha piperita – mięta pieprzowa (Mentha x citrata)

Folium, aetheroleum; stomachicum, carminativum, deflatulens, cholereticum, antisepticum, spasmolyticum, analgeticum

Rosmarinus officinalis – rozmaryn lekarski

Folium, aetheroleum; spasmolyticum, antiphlogisticum, cholagogum

Salvia officinalis – szałwia lekarska

Folium; antihydroticum (przeciwpotnie), antiphlogisticum, antisepticum

Thymus serpyllum – macierzanka piaskowa

Herba; expectorans, desinficiens, stomachicum, spasmolyticum

Thymus vulgaris – tymianek pospolity

Herba; stomachicum, antisepticum, expectorans

Origanum Majorana - Majeranek ogrodowy

Herba, oleum; stomachicum, antidiarrhoicum

Lamium album – jasnota biała

Flos; expectorans, emoliens, haemostaticum

Boraginaceae - Ogórecznikowate

*K₍₅₎ [C₍₅₎ A₅] G_(2)dolny

Forma: zielne, rzadziej drzewa i krzewy

Liscie: pojedyncze, całobrzegie, szorstko owłosione

Ulistnienie: skrętoległe

Kwiaty: promieniste, w wierzchotkach (skrętka), w gardzieli korony fałdy lub 3-krotne wypustki-osklepki, pręciki (przyrośnięte nitkami) –tyle co płatków korony, szyjka słupka na szczycie lub u spodu zalążni, fałszywa przegroda – zalążnia 4 komorowa, obupłciowe

Owoc: 4-dzielna rozłupnia

Nasiona: bielmowe lub bezbielmowe

Borago officinalis – ogórecznik lekarski

Oleum; metaboli cum, dermaticum, antiphlogisticum, hypotonicum

Pulmonaria officinalis – miodunka ćma

Herba; med.ludowa

Symphytum officinale – Żywokost lekarski

Radix; expectorans, emoliens, protectivum, antiphlogisticum; tylko do stosowania zew

Myostis arvensis – niezapominajka polna

Herba; med.ludowa

Echium rubrum – żmijowiec czerwony

Apocynaceae - Toinowate

*K_(4-5) C_(4-5) A₅ G_(2)dolny

Forma: zimozielone drzewa i krzewy, rzadziej zielne, rury mleczne

Liscie: pojedyncze, całobrzegie, bez przylistków, lancetowate lub jajowato-lancetowate

Ulistnienie: okółkowe lub naprzeciwległe

Kwiaty: 4-5krotne, promieniste, obupłciowe, korona zrosłopłatkowa, w pączku skręcona

Owoc: złożony (2 pękające mieszki), podobny do jagody lub pestkowca

Nasiona: bielmowe

Vinca minor – barwinek mniejszy

Herba; hypotonicum, spasmolyticum, depurativum, rozszerza naczynia mózgowe

Strophanthus gratus – strofant wdzięczny

Semen; cardiacum