PATOLOGIE SPOŁECZNE, RODZINY I JEDNOSTKI – WPŁYW NA STAN ZDROWIA POPULACJI
NORMA SPOŁECZNA
Dyrektywy określające, w jaki sposób członek danej zbiorowości powinien się zachowywać. Odnoszą się one do wszystkich członków zbiorowości, w której są uznawane, bez względu na pełnioną rolę społeczną i pozycję zajmowaną przez konkretną osobę (słownik pojęć socjologicznych)
RODZAJE NORM
Normy grupowe – właściwe tylko dla określonej grupy społecznej,
Normy społeczne – obowiązujące w całej społeczności,
Normy kulturowe – obowiązujące uczestników danej kultury,
Normy obyczajowe (moralne)
Normy prawne
Akceptacja poszczególnych norm nie jest jednakowa dla każdej jednostki a różne stopnie przyswojenia danej normy określa się jako uznanie przy czym uznanie normy nie zawsze jest równoznaczne z jej przestrzeganiem.
Normy umożliwiają realizację dwóch podstawowych funkcji:
Przyczyniające się do osiągnięcia celu grupowego.
Zapewniają grupie trwanie
Do osiągnięcia celu przez grupę niezbędne jest podporządkowanie zachowań członków a istniejące normy wskazują w jaki sposób postępować by cel był osiągnięty
RODZINA
Podstawowa komórka społeczna, która oparta jest na więzi pokrewieństwa, małżeństwa lub adopcji.
Podstawowe funkcje rodziny jako instytucji polegają na utrzymywaniu ciągłości biologicznej społeczeństwa, utrzymywaniu ciągłości i rozwoju kulturowego społeczeństwa oraz wdrażaniu do zasad współżycia społecznego i kontroli zachowań członków
RODZINA TRADYCYJNA
MIN.2 DZIECI,
WYSOKI STATUS OJCA W RODZINIE (PATRIARCHAT),
DUŻY DYSTANS SPOŁECZNY, WIELOPOKOLENIOWA,
BEZWZGLĘDNE PODPORZĄDOWANIE DZIECI RODZICOM,
AUTOKRATYCZNY CHARAKTER WŁADZY RODZICÓW
RODZUNA WSPÓŁCZESNA (NUKLEARNA 2+1)
DWUPOKOLENIOWA
OBNIŻENIE POZYCJI OJCA W RODZINIE
PODJĘCIE PRACY ZAWODOWEJ PRZEZ KOBIETY,
ZWIĄZKI EMOCJONALNE SĄ BARDZIEJ WIDOCZNE ( MAŁY DYSTANS SPOŁ.),
STOSUNKI MIĘDZY RODZICAMI I DZIEĆMI MAJĄ CHARAKTER BARDZIEJ PARTNERSKI,
OKRES ZALEŻNOŚCI OD RODZICÓW ULEGA ZNACZNEMU WYDŁUŻENIU
Przejawem patologii w funkcjonowaniu rodziny są rozwody. Najczęściej wskazywane przyczyny rozwodów to: niezgodność charakterów, nadużywanie alkoholu przez jedną ze stron, zdrady, kłopoty finansowo – mieszkaniowe. Wg. Wojciecha Świątkiewicza „Najradykalniejszym wyrazem kryzysu rodziny jest podważanie jej sensu jako trwałej i podstawowej wspólnoty życia ludzkiego(…)
Przejawy kryzysu w rodzinie:
Wzrost liczby rozwodów,
Spadek liczby zawieranych małżeństw,
Zanik tradycyjnych funkcji rodziny,
Spadek dzietności (emancypacja kobiet),
Przemoc fizyczna i psychiczna,
Propagowane wzorce rodziny –zbyt duża ingerencja państwa w sprawy rodziny przez środki masowego przekazu,
Brak więzi między rodzicami i dziećmi
RODZINA DYSFUNKCYJNA
Rodzina nie spełniająca swoich zadań względem dzieci (źródło w zachowaniach rodzica)
Alkoholizm, narkomania, wykorzystanie seksualne, przemoc emocjonalna, fizyczna, przewlekła choroba w rodzinie która jest powodem do podporządkowania rodziny, manipulowania nią
CECHY RODZINY DYSFUNKCYJNEJ:
Brak akceptacji siebie u członka rodziny (niskie poczucie własnej wartości, poczucie winy),
Brak wzajemności – brak dotrzymywania umów między członkami rodziny,
Tabu – brak komunikacji pomiędzy członkami rodziny, sekrety)
Zamknięcie i izolacja – brak komunikacji między rodziną a szerszym środowiskiem)
Nieprawidłowe postawy rodzicielskie
Postawa nadmiernie chroniąca – nadopiekuńczość rodziców
Postawa unikająca – obojętność uczuciowa rodziców, kontakt z dzieckiem luźny, pozornie dobry, maskowany np. nadmierną swobodą,
Postawa zbyt wymagająca – zbyt wysokie aspiracje rodziców w stosunku do dziecka nie uwzględniające jego zdolności i możliwości,
Postawa odtrącająca – dystans do dziecka odbieranego przez rodziców jako ciężar ograniczający ich swobodę, stosowanie surowych kar, okazywanie ciągłego niezadowolenia, krytyka
Rola dziecka w rodzinie dysfunkcyjnej
Bohater rodzinny (bohater, siłacz, rodzic rodziców, opiekun),
Kozioł ofiarny (czarna owca, partner zastępczy, buntownik, odwraca uwagę od rzeczywistego problemu rodziny),
Maskotka (błazen, sędzia, poświęcający się)
Dziecko niewidzialne(zagubione)
RODZINA DYSFUNKCYJNA = ZACHWIANE
DZIECI (DYSFUNKCJONALNE CECHY SAMOZACHOWAWCZE - skutki
Alkoholizm
Narkomania (wzrost oferty narkotykowej- wzrost populacji dzieci i młodzieży używającej narkotyków, zachorowalność i śmiertelność spowodowana nadużywaniem narkotyków, wzrost przestępczości, zmiany obyczajów związanych z narkomanią (narkotyki na wsiach i w małych miastach),
Przestępczość (nasilenie według rodzajów popełnianych przestępstw, w tym przeciwko życiu i zdrowiu – skala recydywy),
Dewiacje seksualne – zjawisko pornografii (w tym dziecięcej), zjawisko prostytucji luksusowej, lokalowej, ulicznej, okazjonalnej, tirowej, „galerianki”, propagowanie dewiacji seksualnych w mediach jako zachowań normalnych (efekt – wzrost ilości osób zarażonych HIV)
Zachowania w zdrowiu i chorobie
Średnia życia w Polsce:
Kobiety 79,5 lat ( w 2004 roku 74-76 lat)
Mężczyźni 71,4 lat (w 2004 roku 72 lata)
Obecnie główne przyczyny umieralności ludzi to choroby nowotworowe i choroby krążenia Def zdrowia wg WHO (1948r.)
Zdrowie to dobrostan w sensie fizycznym, psychicznym i społecznym a nie jedynie brak chorób czy niedomagań.
Ta definicja zmusiła współczesną cywilizację do wielu zmian (ekonomicznych, społecznych itp.)
ZDROWIE Model biomedyczny
Model biomedyczny pojawił się pod wpływem nauk filozoficznych m.in. Kartezjusza (francuskiego ojca nowożytnej filozofii – XVIIw). Kartezjusz dostrzegł dualizm w traktowaniu ciała ludzkiego. Polegało to na oddzieleniu ciała i umysłu. Takie filozoficzne patrzenie na człowieka było przyczyną traktowania ciała ludzkiego jak maszyny, którą należy ulepszać, naprawiać usuwać wadliwe części.
Odkrycie zewnętrznych przyczyn chorób: wirusy, bakterie, środki chemiczne wzmocniło pozycję tego modelu. W drugiej połowie XX wieku model biomedyczny podejścia do zdrowia próbowała zastąpić medycyna psychosomatyczna (czynniki biologiczne odpowiedzialne są jedynie za niewielką cześć zachorowań) zajmująca się badaniem interakcji czynników psychologicznych i biologicznych wpływających na zdrowie i chorobę.
Alfred Adler – twierdził wręcz, że wszystkie choroby można nazwać psychosomatycznymi ponieważ mózg przyjmuje i interpretuje każdą informację sensoryczną.
Zdrowie model biopsychospołeczny
Pod koniec XX wieku nastąpiła zmiana paradygmatu (wzorca, modelu) medycyny w kierunku modelu biopsychospołecznego.
Przedstawiciele tej koncepcji twierdzą, że obecnie diagnozowanie zdrowia powinno uwzględniać również społeczne i psychologiczne czynniki.
Dotychczasowe mechanistyczne podejście do zdrowia budzi niezadowolenie systemu opieki zdrowotnej oraz liczne głosy krytyczne związane z dużymi kosztami specjalistycznego leczenia.
Model medycyny biopsychospołecznej nie żąda odrzucenia czynników biomedycznych lecz proponuje włączenie czynników psychospołecznych tj. uwarunkowania środowiskowe życia człowieka.
Efektem modelu biopsychospołecznego w naukach medycznych jest pojawienie się wielu nowych kierunków działań w medycynie.
Wszystkim tym działaniom towarzyszy przekonanie, że spośród 10 głównych przyczyn zgonów 7 jest skutkiem zachowań społecznych.
Do podstawowych zmian tego modelu należą:
Propagowanie programów profilaktyki zdrowotnej np. szczepienia ochronne, mammografia itp.
Zmiana świadomości społecznej w kierunku wzbudzenia odpowiedzialności indywidualnej za zdrowie „twoje zdrowie w twoich rękach”
Zmiana sposobu rozumienia zdrowia – zdrowie w znacznie większym stopniu zależy od ekonomicznego, politycznego, kulturowego klimatu czasów, w których żyjemy (np. sposób patrzenia na chorobę alkoholowa., pracoholizm jako problem zdrowotny)
Zmiana sposobu redukowania negatywnych skutków społecznych występujących problemów zdrowotnych np. sposób postrzegania potrzeb społecznego funkcjonowania osób niepełnosprawnych
Wszystkim tym pozytywnym zmianom towarzyszy szereg dylematów etycznych, które wynikają najczęściej z problemów ekonomicznych, religijnych np. czy oferować drogą terapię osobom starszym
Styl życia jest odpowiedzialny za zdrowie w ok. 80%,pozostałe 20% to uwarunkowania biologiczne wynikające z opieki zdrowotnej.
Styl życia to wszystkie codzienne zachowania związane z obszarem zdrowia. Styl życia stanowi więc wykładnię położenia społecznego i kulturowego.
W pojęciu zdrowotnym na styl życia składają się następujące elementy:
odżywianie,
aktywność fizyczna (osoby, które ćwiczą mają wyższą samoocenę),
sposób wykorzystania czasu wolnego,
używki,