Choroby afektywne

Etiologia i patogeneza:

• Uwarunkowania genetyczne: kilkanaście razy częściej u osób blisko spokrewnionych

• Zaburzenia czynności: ukł. limbicznego, podwzgórza i układu siatkowatego

• Zburzenia przekaźnictwa: ukł. serotoninergicznego, noradrenergicznego dopaminergicznego, gabaergicznego, cholinergicznego

• Sytuacje stresowe:

• Typu somatycznego: poród, zaburzenia hormonalne, zakażenia, urazy czaszki, niektóre leki

• Typu psychicznego: straty i zawody emocjonalne, zmiana środowiska, niepowodzenia materialne

• Psychospołeczne uwarunkowania: kognitywny model depresji Becka( osoby, które są przekonane że zawsze są na straconej pozycji, skazane na przegraną -loser)

• Osobowość przedchorobowa

Podział chorób afektywnych :

1. Epizod depresyjny

2. Epizod maniakalny

3. Zaburzenia depresyjne nawracające

4. Choroba afektywna dwubiegunowa

5. Utrwalone zaburzenia nastroju:

   • Dystymia

   • Cyklotymia

Ad.1 Epizod depresyjny:

• Obniżony nastrój

• Spowolnienie psychoruchowe

• Zaburzenia rytmów dobowych i objawy somatyczne

• Lęk

Podział epizodów depresyjnych :

Epizod depresji łagodny

Epizod depresji umiarkowany

Epizod ciężkiej depresji bez objawów psychotycznych

Epizod depresji ciężki, z objawami psychotycznymi

Depresja maskowana - typy masek depresyjnych:

1. Maski psychopatologiczne:

• Zaburzenia lekowe

• Natręctwa

• Zespół agorafobii

• jadłowstręt

  1. Zaburzenia rytmów biologicznych

• Bezsenność

• Nadmierna senność

  1. Maski wegetatywne -zesp.dławicy piersiowej

  2. Maski psychosomatyczne - zab. Motoryki przewodu pokarmowego

- stany spastyczne dróg żółciowych

- zesp. Niespokojnych nóg - świąd skóry

1. Maski bólowe:

• Bóle głowy

• Neuralgie

  1. Maski behawioralne

• Okresowe nadużywanie alkoholu

• Okresowe nadużywanie leków

Zespół presuicydalny- Zespół cech charakterystycznych dla osoby mającej zamiar popełnić samobójstwo:

1. Przeżywanie głównie niepokoju i lęku, zagrożenia, poczucia mniejszej wartości i niewydolności prowadzące do rezygnacji.
2. Kierowanie agresji w swoją stronę.
3. Ucieczka od realnych problemów w fantazjowanie na temat śmierci i snucie planów samobójczych.

Sygnały samobójstwa:

• wypowiedzi typu: lepiej byłoby wam beze mnie, lepiej byłoby ze sobą skończyć;

• zbieranie leków;

• zdobycie sznura lub ostrego narzędzia;

• napisanie testamentu i pożegnalnych listów;

• nieoczekiwane wizyty u bliskich osób sprawiające wrażenia żegnania się;

• nagłe izolowanie się od otoczenia;

  • rozważania o śmierci;

treści dotyczące śmierci, egzekucji, pogrzebu pojawiające się w snach

Czynniki zwiększające ryzyko samobójstwa:

• Wysoki poziom lęku, przejawiający się niepokojem psychoruchowym

• Poczucie beznadziejności, sytuacji bez wyjścia, niemożności uzyskania pomocy

• Poczucie winy, przekonanie o dopuszczeniu się ciężkich grzechów, urojenia nihilistyczne

• Nastrój dysforyczny

• Dolegliwości typu bólowego i obecność przewlekłych chorób somatycznych

• Uporczywe zaburzenia snu

Czynniki ryzyka samobójstwa w depresjach

• Cechy zespołu depresyjnego:

  • Depresja o duzym nasileniu

  • Poczucie winy

  • Poczucie beznadziejności

  • Niska samoocena

  • Anhedonia

  • Lęk przewlekły

  • Bezsennosc

  • Ujawniane mysli lub zamiary samobójcze

• Cechy demograficzne:

• Wiek>45r.ż.

• Płeć: mężczyzna

• Owdowiała-y

• Rozwiedziony-a

• Sytuacja socjalna:

• Samotność , niemożność liczenia na pomoc innych

• Zła sytuacja materialna

• Utrata pracy, źródeł utrzymania

• Dane z wywiadu:

• Próby samobójcze w przeszłości

• Samobójstwa osób bliskich, krewnych, osób ważnych dla pacjenta

• Okres żałoby

• Inne cechy:

• Złe przystosowanie społeczne

• Nadużywanie alkoholu

• Zaburzenia osobowosci

• Przewlekłe choroby somatyczne

• Przewlekła bezsennośc

• Przewlekłe dolegliwosci bólowe

• Organiczne zespoły mózgowe

Samobójstwo rozszerzone

• Chory decyduje się na poszerzenie liczby osób, które chciałby pozbawić życia

• Wydaje mu się to jedynym i najlepszym rozwiązaniem sytuacji

• Dotyczy to zwykle osób najbliższych, z którymi pozostaje w ścisłym związku emocjonalnym

• Motywy wynikają z chęci uchronienia najbliższych przed nieszczęściem, cierpieniem, sytuacja bez wyjścia

AD. 2 Epizod maniakalny

• Podwyższony nastrój

• Wzmożony napęd psychoruchowy

• Zaburzenia psychofizjologiczne i rytmów dobowych

• Dysforia

Podział epizodów maniakalnych:

Epizod hipomanii

Mania bez objawó psychotycznych

Mania z objawami psychotycznymi

AD. 3 Zaburzenia depresyjne nawracające

• Zaburzenia depresyjne nawracające

• Zaburzenie depresyjne nawracające, obecnie – epizod depresyjny łagodny

• Zaburzenie depresyjne nawracające, obecnie – epizod depresyjny umiarkowany

• Zaburzenie depresyjne nawracające, obecnie – epizod depresji ciężkiej bez objawów psychotycznych

• Zaburzenie depresyjne nawracające, obecnie – ciężka depresja z objawami psychotycznym

AD. 4. Choroby afektywne dwubiegunowe

Choroba afektywna typu I – w przebiegu występują epizody depresyjne i epizody maniakalne

Choroba afektywna typu II – w przebiegu występują epizody depresyjne i hipomaniakalne

AD. 5. Uporczywe (utrwalone) zaburzenia nastroju

Cyklotymia- okres co najmniej 2 lat niestabilności nastroju obejmującej kilka okresów depresji lub hipomanii z przedzielającymi je okresami prawidłowego nastroju lub bez nich

Dystymia- okres co najmniej 2 lat stałego lub stale nawracającego obniżenia nastroju

	EPIZOD DEPRESYJNY W PRZEBIEGU CHAD	EPIZOD DEPRESYJNY W PRZEBIEGU CHAJ
U KREWNYCH I STOPNIA	ZESPOŁY DEPRESYJNE I MANIAKALNE	ZESPOŁY DEPRESYJNE
POCZĄTEK ZACHOROWANIA	20-30 r.ż.	Po 40 r.ż.
OSOBOWOSĆ PRZEDCHOROBOWA	Cyklotymiczna, ekstrawertywna	Melancholiczna introwertywna
LICZBA EPIZODÓW	6-7	3-4
ŚREDNI CZAS TRWANIA EPIZODU DEPRESJI	Około 3 m-ce	Około 6 m-cy
SKUTECZNOŚĆ LITU W PROFILAKTYCE	Duża skuteczność	Mała skuteczność

Metody stosowane w terapii depresji:

• Leki przeciwdepresyjne

• Leki normotymiczne

• Leki neuroleptyczne

• Psychoterapia

• Fototerapia

• Bezsenne noce

• Elektrowstrząsy

Stabilizatory nastroju (leki nromotymiczne)

Do stabilizatorów nastroju należą:

• Sole litu

• Kwas walproinowy

• Karbamazepina

• Lamotrygina

• Atypowe neuroleptyki: olanzapina, kwetiapina

1. Leczenie epizodu depresyjnego

• Leczenie epizodu depresyjnego w przebiegu zaburzeń depresyjnych nawracających:

  • Leki przeciwdepresyjne – w leczeniu jak i w profilaktyce

• Łagodny epizod depresyjny w ChAD I:

  • Lek normotymiczny

  • Umiarkowany lub ciężki epizod depresji w ChAD I:

  • lek przecidepresyjny + lek normotymiczny

Wskazania do elektrowstrząsów – depresja

• Metoda z wyboru

  • stan depresyjny z nasilonymi tendencjami samobójczymi

  • depresja bezpośrednio zagrażająca życiu w związku z odmową przyjmowania pokarmów

  • choroby somatyczne uniemożliwiające stosowanie LPD i NL

• Postępowanie II rzutu

  • depresje z objawami psychotycznymi

  • ciężka depresja w przebiegu CHAD z szybką zmianą faz

  • uporczywe lekooporne stany depresyjne, o nasileniu co najmniej umiarkowanym, leczone nie krócej niż 6 miesięcy

  • depresje u kobiet w ciąży

  • depresje u osób w wieku podeszłym w sytuacjach uniemożliwiających kontynuowanie farmakoterapii (schorzenia somatyczne, objawy niepożądane)

1. Leczenie epizodu maniakalnego

• Leki normotymiczne

• Leki neuroleptyczne

• Elektrowstrząsy

Zespół maniakalny o znacznym nasileniu:

• leczenie skojarzone: neuroleptyk + lek normotymiczny

• preferowany neuroleptyk atypowy

• lek normotymiczny: lit, walproinian

Zespół hipomaniakalny:

• monoterapia:

• lit

• walproinian

• karbamazepina

• olanzapina

Zasady zastosowania profilaktyki w ChAD

• 2 epizody w CHAD typu I

• 2 epizody w ciągu 5 lat w CHAD typu II

Etiopatogeneza chorób afektywnych

• Koncepcje poznawcze ( osoby, które są przekonane że zawsze są na straconej pozycji, skazane na przegraną -loser)

• Koncepcje behawioralne ( niedostateczna ilość pozytywnych wzmocnień, nadwrażliwość na bodźce negatywne)

• Czynniki endogenne –genetyczne

• Czynniki egzogenne –schorzenia somatyczne, leki i inne substancje chemiczne

• Osobowość przedchorobowa

• Wydarzenia życiowe (zwłaszcza straty)

• Koncepcje psychoanalityczne (konflikt ego i superego)