Techniki komunikacyjne – wykład 4
Bariery komunikacyjne:
Stereotypy – chętniej słuchamy osób o wysokim statusie społecznym niż tych, których status jest niski. Jeżeli rozmówca posiada określone atrybuty wskazujące na wysoki status społeczny wówczas poświęcimy mu więcej uwagi, okażemy więcej uprzejmości i chętniej zgodzimy się z jego poglądami.
Wybiórczość uwagi – poważnym utrudnieniem jest koncentrowanie się jedynie na określonych faktach zamiast na całokształcie wypowiedzi. Jeżeli słuchacz całą swoją uwagę skupia na tym by zrekonstruować przebieg zdarzenia, które jest przedmiotem opowieści, może nie dostrzec innych ważnych aspektów.
Samopoczucie – sposób patrzenia na życie w dużej mierze zależy od uwarunkowań psychologicznych. Wartości, poglądy, cele wyznaczają ogólne i relatywnie stałe ramy natomiast stan psychofizyczny doraźnie zmienia sposób postrzegania zdarzeń.
Różnice kulturowe – nasza przeszłość i wpisane w nią doświadczenia w decydujący sposób wpływają na nasz system poznawczy. Różnice w interpretacji tej samej wypowiedzi przez kilka osób wynikają z faktu, iż każdy posiada własny kontekst poznawczy (bagaż doświadczeń), który w sposób nieświadomy wpływa na sposób myślenia.
Brak umiejętności decentracji –pełne zrozumienie mówcy możliwe jest dziki przyjęciu jego perspektywy. Ktoś, kto całą swoją świadomość skupia na własnej osobie – nie jest zdolny przyjąć innego punktu widzenia, nie może być dobrym słuchaczem a tym samym dobrym rozmówcą.
Utrudnienia percepcyjne – trudno o efektywną komunikację, jeżeli nie rozumiemy rozmówcy, ponieważ ten mówi zbyt szybko, niewyraźnie artykułuje wyrazy, jąka się, itd.
Komunikacja niewerbalna:
Wg. Elliota Aronsona ‘(…) to sposób, w jaki ludzie komunikują, intencjonalnie bądź nieintencjonalne, bez słów; wskaźniki niewerbalne obejmują mimikę, ton głosu, gesty, pozycje i ruchy ciała, dotyk i spoglądanie”.
Formy komunikacji niewerbalnej:
Forma pozajęzykowa – wiąże się ze wszystkimi aspektami wymowy (artykulacji): modulacja, intonacja, zawieszenie głosu, tonacja, tempo mówienia, barwa głosu.
Forma proksemiczna – przekazanie wiadomości za pomocą aranżacji przestrzeni. Jej wymiarami są: dystans przestrzenny między nadawcą a odbiorcą, związana z nim postawa ciała, usadowienie.
Forma kinezyjna (kinezyjtyka) – informacje wysyłane przez gesty, wyraz twarzy, kontakt wzrokowy, zmianę postawy, dotyk.
MIMIKA
Twarz jest najbardziej ekspresyjną częścią ciała – odzwierciedla szybko zmieniające się nastroje i zachowania rozmówcy. Wyraża przede wszystkim uczucia i emocje.
Bardzo wymowne są okolice brwi:
Całkowicie podniesione – niedowierzanie
Podniesione do połowy – zdziwienie
Stan normalny – bez komentarza
KONTAKT WZROKOWY
40% czasu koncentrujemy się na oczach. Za osobę komunikatywną uważa się osoby, które mają kontakt wzrokowy przez 30-60% czasu rozmowy. Nie możemy nic zrobić, aby ukryć stan emocjonalny oczu, można jedyne odwrócić wzrok, bądź spuścić powieki.
DOTYK:
Stanowi sygnał o bardzo dużej sile oddziaływania. Dlatego istnieją określone normy społeczne, które regulują akceptowany obszar i liczbę dotyków w zależności od charakteru związku interpersonalnego, Istnieje szereg sytuacji, w których kontakt cielesny jest akceptowalny, np. w sporcie, podczas badania lekarskiego, itd. We wszystkich tych sytuacjach obowiązują inne reguły, ale wspólnym mianownikiem jest brak związku pomiędzy dotykiem i poczuciem intymności. Wymieniona rodzaje dotyku stanowią, bowiem przykłady dotyku funkcjonalnego.
Najważniejsze funkcje komunikacyjne:
Wpieranie/pocieszanie
Funkcja afiliacyjna – potrzeba sympatii do innej osoby, np. afiliacja w rodzinie
Funkcja władzy – szef a podwładny, rodzice a dzieci
Przekazy dotykowe są szczególnie skuteczne w dostarczaniu pocieszenia osobom potrzebującym psychicznego wsparcia. Poprzez dotyk najlepiej dokonuje się transmisja uczucia sympatii, zrozumienia, współczucia. Bardzo ważna jest rola dotyku w relacjach rodzice-dzieci. Dotyk odgrywa ogromnie ważną rolę w kształtowaniu bliskich relacji.
GESTY:
Kiedy mówimy nieustannie poruszamy rękami, głową i całym ciałem. Ruchy te skoordynowane są z mową i stanowią część całościowego procesu komunikowania się. Kiwanie głową jest dość specyficznym rodzajem gestu i odgrywa dwie zasadnicze funkcje: po pierwsze działa jako wzmocnienie.
W zależności od pełnionej funkcji, gesty dzielimy na:
Emblematory (niewerbalne substytuty konkretnych słów, np. znak słuchawki)
Afektatory (niewerbalne zachowania które odzwierciedlają intensywność odczuwanych emocji , np. skrzyżowanie nóg)
Ilustratory (uplastycznienie wypowiedzi, np. wielkość złowionej ryby)
Regulatory (synchronizowanie przebiegu rozmowy, np. skinienie głową)
Adaptatory (zaspokojenie potrzeb psychicznych lub fizycznych , np. obgryzanie paznokci jako przejaw zdenerwowania).
„dotykowa” ciekawostka:
Kiedy ujawniamy informacje na temat wewnętrznych stanów, Np. opowiadamy o swoich przeżyciach, wówczas najczęściej dotykamy lewej części naszego ciała. Niepokój – prawa część.
POZYCJA CIAŁA:
Sposób stania czy siedzenia ujawnia informacje o naszym samopoczuciu. Jednym z komunikatów emitowanych przez postawę ciała jest stan napięcia psychicznego, Świadczą o nim znaki statyczne (stopy ściśle przy sobie, ręce przyciśnięte do ciała, zaciśnięte dłonie) oraz kinetyczne (ciągłe poruszanie stopami itd.) za pomocą postaw ciała komunikujemy również nasze nastawienie wobec rozmówcy. Bezpośrednie ustawienie ciała ułatwiające kontakt wzrokowy, wychylenie ciała do przodu, dotykanie.
ZACHOWANIA PRZESTRZENNE:
Strefa intymna – 0-45cm
Osobista 45-120cm
Społeczna 1,2-3,6 m
Publiczna 3,6-6 m
Bliskość przestrzenna jest wskaźnikiem lubienia, sympatii. Im mniejszy dystans, tym bliższa relacja.
UBIÓR:
Określony rytuał ubierania się w każdej kulturze. Ubiór stanowi wizytówkę i wpływa na to, jak jesteśmy odbierani przez otoczenie.
Autoprezentacja - to celowe działanie zmierzające do wytworzenia w otoczeniu społecznym pożądanego przez jednostkę wizerunku własnej osoby = zarządzanie wizerunkiem= manipulacja wywieranym wrażeniem.
Pojęcie pejoratywne, lecz jest to normalny proces kształtowania się społecznego. Autoprezentacja związana jest z rolą społeczną, jaką pełnimy w społeczeństwie. Dla każdej grupy społecznej dokonujemy innej autoprezentacji (inne oczekiwania roli społecznej).
Zachowania i motywacje autoprezentacyjne:
Podawane w literaturze motywy podejmowania zachowań autoprezentacyjnych to:
Dążenie do maksymalizacji bilansu zysków i kosztów w relacjach społecznych
Podwyższanie i/lub ochrona poczucia własnej wartości
Tworzenie podtrzymywanie określonej tożsamości
Motywacja autoprezentacyjna:
Wzrasta w sytuacji bycia w centrum uwagi
Zależy od wartości i znaczenia oczekiwanych rezultatów, od tego, jakie konsekwencje dla nas będzie miało wywarcie takiego a nie innego znaczenia
Ważne jest, że motywacja autoprezentacyjna wzrasta, gdy oceniająca osoba jest płci przeciwnej, o cechach pożądanych społecznie: atrakcyjna itd.
Analiza audytorium
Przygotowując prezentację, trzeba rozważyć, do kogo adresujesz swoją wypowiedź, Najbardziej udane wystąpienia to te przygotowane z myślą o konkretnej publiczności, z uwzględnieniem wiedzy, postaw, sympatii i antypatii członków audytorium. Przy trafnej analizie audytorium można tak kierować swoją prezentacją, by osiągnąć swoje cele przy tym audytorium.
Strategie autoprezentacji:
Ingracjacja
Jej celem jest sprawienie na audytorium wrażenia osoby sympatycznej i atrakcyjnej, przebywanie, z którą jest nagrodą
Formami/ technikami ingracjacji ,które służą zwiększeniu własnej atrakcyjności la partnera są: konformizm, podnoszenie wartości partnera, świadczenie uprzejmości, opisywanie własnej osoby
Im większa doniosłość bycia atrakcyjnym i im większe subiektywne prawdopodobieństwo odniesienia sukcesu, tym silniejsza tendencja do podjęcia ingracjacji
„dylemat ingracjatora” – im większa zależność, tym większa motywacja do ingracjacji, ale też większy krytycyzm odbiorcy naszych zachowań i w konsekwencji większe prawdopodobieństwo do odrzucenia/odniesienia sukcesu.
Zastraszanie
Dążenie do tego by partner przypisał autorowi właściwości „bycia niebezpiecznym”. Osoba podejmująca zastraszanie chce wzbudzać strach.
Przykładem intymidatora może być bandyta wymuszający pieniądze – sugeruje on otoczeniu taki wizerunek wł. Osoby, który zwiększa zakres sprawowania przez niego kontroli społecznej.
Intymidacja to forma przeciwstawna do ingracjacji, zachowania takie zmniejszają atrakcyjność aktora, zwiększają dystans między partnerami, Dlatego intymidacja pojawia się najczęściej w interakcjach, które nie są całkowiecie dowolne (rodzina, praca, szkoła, wojsko).
Intymidatora nie muszą być w pełni świadomą manipulacją otoczeniem, mogą być spontaniczne.
Strategia promowania siebie
Dążenie autora do przypisania mu cechy „bycia kompetentnym” poprzez prezentowanie wysokiego poziomu uzdolnień ogólnych ,Np., inteligencji.
Łączy w sobie cechy 2 pierwszych form autoprezentacji
Posługujemy się nią niemal zawsze niezależnie od kontekstu sytuacyjnego
Dotyczy centralnych składników. „ja” dlatego ma charakter selektywny a nie totalny. Ludzie nie mają problemów z przyznaniem się do swoich braków zajmujących peryferyczne miejsce w strukturze:ja”. Zawsze staramy się utrzymać wizerunek osoby sprawnej i kompetentnej na wymiarach centralnych dla poczucia własnej wartości.
„paradoks ……..
Świecenie wlasnym przykładem
Autoprezenter „moralista” dąży do tego by inni postrzegali go jako prawnego i moralnego; podkreśla swoją uczciwość, obowiązkowość, dobroczynność itd.
Ten typ autoprezentacji dokonuje się poprzez czyny.
Protoplastami os. Moralnej byli np. Budda, Mandela. Jednym z wariantów moralnej autoprezentacji jest „wojująca ideologia” – dla obrony swoich przekonań ludzie poprzez dobrowolne ograniczenia próbują wpłynąć na instytucje dysponujące wysoką mocą społeczną
Os. Dokonująca autoprezentacji moralne podwyższa swoje możliwości wpływu społ.
Wizerunek człowieka bezradnego
Wykorzystywanie własnych słabości i zależności do skłonienia partnera do pomocy
Strategia ta jest ryzykowna i rzadko stosowana gdyż wiąże się z kosztami (np. zagrożenie poczucia własnej wartości)
Strategia edynburska – nie robi się nic, tylko pracuje (udawanie)
Strategia harwardzka – nie uczymy się a otrzymujemy wysokie oceny – budzenie lęku w innych
Pławienie się w cudzej chwale – dążenie do poprawienia własnego wizerunku przez wiązanie się z ludźmi sukcesu
‘kierowanie usprawiedliwień dla możliwej porażki – tworzenie utrudnień i wymyślanie usprawiedliwień dla samego siebie, żeby w wypadku niepowodzenia dysponować gotowym wytłumaczeniem.