1.definicje w handlu morskim
Morski statek handlowy- statki morskie przeznaczone lub używane do przewozu ładunku lub pasażerów, do rybołówstwa morskiego lub eksploatacji innych bogactw morskich, do holowania lub ratownictwa innych statków morskich oraz urządzeń pływających, do wydobywania mienia zatopionego w morzu lub innej działalności gospodarczej.
Eksploatacja statku polega na zapewnieniu statkowi ładunków odpowiadających jego cechom i kierowanie jego podróży z uwzględnieniem minimalizacji czasu i kosztów.
Właściciel statku (ship owner): osoba fizyczna lub prawna posiadająca uprawnienia korzystania i rozporządzania statkiem morskim. Stanowi podmiot praw i obowiązków wynikających z ustawodawstwa państwa bandery, w którego rejestr został wpisany statek. Może eksploatować statek na własny rachunek lub oddać prawo do korzystania z niego innej osobie.
Armator: (ship owner; ship operator; owner; manage owner) ten, kto w swoim imieniu uprawia żeglugę statkiem własnym lub cudzym. Jest stroną we wszystkich umowach wiążących się z eksploatacją statku. Jeżeli armator używa swojego statku do przewozu jest przewoźnikiem (carrier).
Przewoźnik (carrier): może nim być armator, ale również czarterujący, który we własnym imieniu podejmuje się umów przewozu wyczarterowanym statkiem. Osoba fizyczna lub prawna podejmująca się na podstawie umowy, odpłatnego przewozu towaru lub osób drogą morską.
Właściciel ładunku (cargo owner): osoba fizyczna lub prawna, ma prawo władania, korzystania i rozporządzania towarem przewożonym statkiem.
Frachtujący (shipper, freighter): osoba fizyczna lub prawna zawierająca z przewoźnikiem umowę o przewóz towarów drogą morską na rachunek swój lub cudzy. Może być właścicielem towaru, ale częściej jest nim osoba działająca na jego upoważnienie. Odpowiada za terminowe dostarczenie uzgodnionego towaru do miejsca załadunku na swój koszt i ryzyko. W zależności od rodzaju żeglugi rozróżniamy dwa pojęcia frachtującego:
1. Czarterujący (charterer – żegluga nieregularna) zawiera z przewoźnikiem/armatorem umowę o odpłatne oddanie części lub całej przestrzeni ładunkowej statku do przewozu konkretnego towaru w określonej relacji (czarter na podróż) lub czasowe oddanie mu całego statku w użytkowanie wraz z załogą (czarter na czas)
2. Bukujący (shipper – regularna) zawiera umowę o przewóz poszczególnych rzeczy statkiem od miejsca nadania do miejsca odbioru.
Makler morski ( ships broker/ maritime broker) podejmuje się za wynagrodzeniem na podstawie każdorazowego zlecenia pośredniczyć w zawieraniu umów kupna/sprzedaży statku, umów przewozu, czarteru na czas, umów ubezpieczenia morskiego.
Załadowca (shipper) osoba fizyczna lub prawna dostarczająca ładunek przewoźnikowi w wykonaniu obowiązku frachtującego. Osoba równoznaczna z frachtującym dla kierownictwa statku. Osoba zawsze dostarczająca ładunek, z którą kierownictwo uzgadnia wszystkie sprawy dotyczące ładunku przyjęcia, rozmieszczenia i wydanie koniecznych dokumentów.
Odbiorca (receiver, consainee): osoba, której lub na zlecenie, której ma zostać wydany towar w porcie przeznaczenia. Jest legitymowanym posiadaczem konosamentu a towar często odbiera w jego imieniu osoba upoważniona. Powiązany jest z przewoźnikiem konosamentem i jest zobowiązany terminowo odebrać towar ze statku, zapłacić przewoźnikowi wszelkie należności z tytułu przewozu ładunku. Przysługuje mu prawo reklamowania braków i uszkodzeń ładunku na piśmie, najpóźniej w chwili odbioru (do 3 dni).
Spedytor (forwarder/shipping/forwarding agent) osoba fizyczna lub prawna podejmująca się we własnym imieniu, lecz na rachunek zlecającego przesłania towarów drogą lądową, śródlądową, morską lub powietrzną oraz załatwienie związanych z tym formalności, koniecznych czynności oraz czynności pomocniczych jak przechowywanie przesyłki, dostawa do i ze środka transportu. W przypadku transportu drogą morską może spełniać rolę frachtującego/załadowcy/odbiorcy.
2. cechy trampingu
Cechy żeglugi trampowej:
-Bez z góry opublikowanego i założonego rozkładu rejsu,
-Armator kieruje statek tam gdzie udało mu się pozyskać ładunek (koniec wyładunku jest końcem poprzedniej żeglugi a początkiem następnej);
-Przedmiotem przewozu są całookrętowe partie ładunkowe;
-Umowa przewozu (charter party);
-Wysokość stawki frachtowej zmienna w zależności od sytuacji na rynku frachtowym;
-Tempo przeładunku w umowie;
-Charakterystyczna jednostka – masowiec uniwersalny
3. cechy umowy czarterowej
*jest umowa realna-wynika z wyraźnie zdefiniowanego jej przedmiotu np. może być przewóz uzgodnionego ładunku na ustalonej trasie
*wzajemność-oznacza ze w jej wyniku rodzą się wzajemne prawa i obowiązki stron umowy szczegółowo w niej sformułowane
*odpłatna-oznacza że za świadczone usługi przysługuje wynagrodzenie uzgodnione w umowie.
*konsensualna-oznacza ze do jej zawarcia dochodzi w wyniku wyrażenia zgodnej woli stron umowy
4. rodzaje czarterow na podróz i czas
Czarter na czas:
-czas podróży (voyage time charter)- polegajacy na przekazaniu do dyspozycji czarterujacego statku na czas niezbedny do wykonania podrózy na trasie wyznaczonej
portem zaladowania i wyladowania
-czas(time charter) wyznaczony terminami przyjecia i zdania statku, okreslany jako zwykly czarter na czas, który moze wystepowac jako:długookresowy(long term time charter) o
okresie trwania ponad rok /krótkookresowy(short term charter)
-goły(bare-boat charter)- czarterujacy otrzymuje statek bez zalogi, jednak w pelni zdatny do zeglugi na okres od kilku do kilkunastu lat w zamian za zaplate ustalonej oplaty czarterowej (hire) przez caly okres trwania umowy; Po uplywie okresu trwania umowy statek podlega zwrotowi armatorowi w uzgodnionym czasie i miejscu
-goły z klauzulą kupna-sprzedaży(bare-boat charter with lease-purchase clause)- gdy zgodnie z warunkami umowy zaplata oplaty czarterowej jest traktowana jako ratalna splata wartosci statku przez okres trwania umowy. Po zaplacie ostatniej raty (hire)statek staje sie wlasnoscia czarterujacego i nie podlega zwrotowi armatorowi
Czarter na podróż może występować:
Czarter na podróż pojedynczą (single voyage charter party) - dotyczy jednorazowego przewiezienia ładunku z portu załadowania do portu wyładowania.
Czarter na podróż okrężną (round voyage charter party) ustala warunki dwukierunkowego (w podróż wyjściowej i powrotnej) przewozu towarów przez tego samego czarterującego (tam i z powrotem).
Czarter na podróż konsekutywne (consecutive vojage charter party) - zapewnia wykonanie określonej liczby bezpośrednio po sobie następujących podróży na jednakowych warunkach.
Klauzule
*określenie statku-podana jest nazwa statku
*określenie ładunku-opis ładunku zawiera jego techniczna nazwe i rodzaj opakowania(całokształtny/częściowy)
*porty załadunku i wyładunku-czartery okreslaja port lub porty załadunku i wyładunku bądź zasięg.
*gotowość statku do załadunku/wyładunku
*tempo przeładunku i czas dozwolony
*bieg i rozliczenie czasu dozwolonego
*podział kosztów związanych z przeładunkiem:-urządzenia przeładunkowe statku,-urządzenia sztauerskie,-agenci statku,-fracht
5 rodzajów umów czarterowych:
czarter w jedną stronę – singleczarter – ładunek w jedną tylko stronę;
czarter na podróż okrężną – ładunek w dwie strony;
czarter na podróże konsekutywne – zawiera się jedną umowę na przewóz kilku ładunków (kilku rejsów) w nieregularnym czasie, według jednolitych stawek;
czarter na czas – time czarter – umowa o przekazaniu statku wraz z obsługą, na dane miejsce,
bareboat czarter - przekazuje się statek bez załogi.