NOWORODEK MATKI CHOREJ NA CUKRZYCĘ
Cukrzyca w ciąży jest problemem dla matki, płodu i noworodka. Występuje ona u 0,5% kobiet ciężarnych w formie jawnej, a w 1% jako stan przedcukrzycowy. Leczenie kobiet insuliną zmniejszyło śmiertelność okołoporodową noworodków z 60 do 30%.
Przebieg cukrzycy w ciąży zmienia się w różnych jej okresach. W pierwszych miesiącach występuje HIPOGLIKEMIA, spowodowana przekazywaniem glukozy do płodu i niedoborami w ożywianiu, np. przy wymiotach. Zapotrzebowanie na insulinę zmniejsza się. W drugie połowie ciąży wzrasta oporność na insulinę, dominuje HIPERGLIKEMIA, co wymaga większych dawek insuliny.
FETOPATIA CUKRZUCOWA - klasyczny obraz
dziecko zbyt duże
żywoczerwona skóra
owłosione małżowiny uszne
w skrajnych przypadkach masa ciała może przekraczać 6 kg- częściej widuje się wcześniaki z wagą donoszonego noworodka
zmiany czynnościowe- hipoglikemia i zaburzenia elektrolitowe
często niewydolność krążenia i oddychania.
to klasyczna fetopatia cukrzycowa przechodzi do historii.
Najczęstszym odchyleniem somatycznym jest:
MASA CIAŁA- nieodpowiednia dla wieku ciążowego ( hipertrofia, rzadziej hipotrofia)
ZMIANY PRZYROSTOWE OBEJMUJĄ WIELE NARZĄDÓW ( wyłączając mózg, płuca i nerki).
ŁOŻYSKO- duże, pępowina gruba, częściej jest brak jednej tętnicy, często występuje wielowodzie.
KOŚCI- duże, a wiek kostny odpowiedni do czasu trwania ciąży, a nie do rozmiarów ciała.
CZASZKA- nieproporcjonalnie mała, gdyż mózg nie powiększa się.
TKANKA TŁUSZCZOWA- nadmiernie rozwinięta.
WĄTROBA- powiększona.
SERCE- wykazuje zmiany w 50% dzieci, nawet przy dobrze prowadzonej cukrzycy- jest to kardiomiopatia.
ŚLEDZIONA I NADNERCZA- obserwuje się ich przyrost.
ZABURZENIA ODDECHOWE- obserwuje się zarówno większą częstość, jak i przemijającego przyspieszenia oddechu u noworodków matek z cukrzycą w porównaniu z pozostałymi noworodkami.
ZMIANY HEMATOLOGICZNE- polegają na zwiększeniu stężenia erytropoetyny w osoczu i większej ilości czerwonych krwinek. Może być zwiększona lepkość krwi, łatwe zlepianie się płytek, stąd skłonność do zmian zakrzepowych. Najcięższym powikłaniem jest zakrzep w żyłach nerkowych. Objawy kliniczne są skutkiem zaburzeń w przepływie krwi, powodującym niedokrwienie i niedotlenienie narządów. Występują zaburzenia sercowo-oddechowe, przyspieszenie tętna i oddechu, objawy duszności, a nawet zespół zaburzeń oddychania. Zaburzenia ukrwienia obwodowego układu nerwowego powodują bezdechy, śpiączkę, osłabienie ruchów lub drgawki.
WADY ROZWOJOWE- obecnie przy wyrównanej glikemii ilość wad nieco zmalała; najczęściej wady dotyczą kośćca, obwodowego układu nerwowego i serca; charakterystyczny dla fetopatii cukrzycowej jest niedorozwój kości udowej i nieprawidłowa budowa twarzy . wraz z rozszczepem wargi i podniebienia. Może wystąpić także niedorozwój kręgosłupa okolicy krzyżowo- ogonowej i niedorozwój kończyn dolnych.
Duży płód jest narażony na występowanie mechanicznego urazu porodowego :
złamanie obojczyka
porażenie splotu biodrowego
wylew do obwodowego układu nerwowego
HIPOGLIKEMIA- stężenie cukru spada szybko w ciągu pierwszych 2 godzin życia i w lekkich przypadkach może osiągnąć normę w następnych godzinach, przy zastosowaniu wczesnego pojenia i karmienia. Hipoglikemia u noworodków matek z cukrzycą jest często bezobjawowa, stąd konieczność częstego oznaczania glikemii.
HIPOKALCEMIA- stężenie wapnia u noworodków matek z cukrzycą jest mniejsze niż u zdrowych dzieci, najniższe stężenie po 24 godzinach życia. Rozpoznaje się przy stężeniu wapnia poniżej 7 mg/dl i stężeniu wapnia zjonizowanego w osoczu poniżej 3,5 mg/dl.
HIPOMAGNEZEMIA- towarzyszy zwykle hipokalcemii i występuje u 30% noworodków matek z cukrzycą. Jest rozpoznawalna przy stężeniu magnezu poniżej 1,5 mg/dl.
HIPERBILIRUBINEMIA- jest częstym powikłaniem; znacznie powiększona wątroba i zwiększona erytroblastoza mogą nasuwać podejrzenie konfliktu serologicznego. W odróżnieniu od choroby hemolitycznej noworodków nie występuje niedokrwistość, policytemia.