Wykład 3 - 20.10.2015
BANKI W DWUSZCZEBLOWYM SYSTEMIE BANKOWYM
Bank – osoba prawna utworzona zgodnie z przepisami ustaw, działająca na podstawie zezwoleń uprawniających do wykonywania czynności bankowych obciążających ryzykiem środki powierzone pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym.
Rodzaje banków
• Kryterium własności:
ﺣ Banki państwowe
ﺣ Banki spółdzielcze
ﺣ Banki w formie spółek akcyjnych
• Kryterium zasięgu terytorialnego:
ﺣ Banki regionalne
ﺣ Banki krajowe
ﺣ Banki zagraniczne
• Kryterium wykonywanych czynności bankowych:
ﺣ Banki uniwersalne
ﺣ Banki specjalistyczne (inwestycyjne, hipoteczne)
Bank krajowy – bank mający siedzibę na terenie Polski
Bank zagraniczny – bank mający siedzibę za granicą Polski, na terytorium państwa niebędącego członkiem UE.
Założyciele banku:
• Bank w formie spółki akcyjnej
założycielami mogą być osoby prawne i fizyczne, z tym, że założycieli nie może być mniej niż 3.
• Bank spółdzielczy
założycielami mogą być osoby fizyczne w liczbie wymaganej dla założenia spółdzielni,
określonej ustawą – Prawo spółdzielcze
Do utworzenia banku wymagane są:
• Fundusze własne dostosowane do rodzaju czynności bankowych – minimum kapitałowe
ﺣ 5 mln euro w przypadku banków komercyjnych
ﺣ 1 mln euro w przypadku banków spółdzielczych
• Pomieszczenia posiadające odpowiednie urządzenia techniczne i zabezpieczenia
• Wykształcenie i doświadczenie zawodowe założycieli oraz członków zarządu
• Plan działalności banku na okres, co najmniej trzyletni
Banki w formie spółki akcyjnej i banki spółdzielcze mogą być utworzone po uzyskaniu zezwolenia
Komisji Nadzoru Finansowego.
Bank może rozpocząć działalność po uzyskaniu zezwolenia KNF.
Z wnioskiem o wydanie zezwolenia na rozpoczęcie działalności występuje zarząd banku.
Zezwolenia KNF :
• Na utworzenie banku
• Na rozpoczęcie działalności
(Tracą moc, jeżeli w terminie 1 roku od wydania zezwolenia na utworzenie banku nie rozpoczął on działalności.)
Zasady funkcjonowania banków:
• Zasada samodzielności – ograniczona przez normy, limity regulacje KNF
• Zasada samofinansowania – wydatki muszą być pokrywane z dochodów (musi być zysk)
• Zasada komercjalizmu – opłacalność oferowanych przez bank produktów i usług
• Zasada konkurencyjności
• Zasada uniwersalizmu – im szerszy zakres terytorialny oraz ilość oferowanych produktów i usług tym bank jest
bardziej uniwersalny, nie ma ograniczeń, co do klientów.
Czynności bankowe:
• Realizowane w drodze operacji pieniężnych – charakter pieniężny
• Określone wartościowo, rzadko ilościowo – Np. kredyty
• Wykonywane w interesie klientów lub we własnym
• Wykonywane za pomocą rachunku bankowego
Czynności bankowe – I grupa (może wykonywać je tylko i wyłącznie bank):
• Przyjmowanie wkładów pieniężnych oraz prowadzenie rachunków tych wkładów
• Prowadzenie innych rachunków bankowych
• Udzielanie kredytów
• Udzielanie i potwierdzanie gwarancji bankowych oraz otwieranie i potwierdzanie akredytyw
• Emitowanie bankowych papierów wartościowych
• Przeprowadzanie bankowych rozliczeń pieniężnych
• Wydawanie instrumentu pieniądza elektronicznego
Czynności bankowe – II grupa (mogą wykonywać je banki i inne instytucja finansowe):
• Udzielanie pożyczek pieniężnych
• Operacje czekowe i wekslowe oraz operacje, których przedmiotem są warranty
• Wydawanie kart płatniczych oraz wykonywanie operacji przy ich użyciu
• Terminowe operacje finansowe
• Nabywanie i zbywanie wierzytelności pieniężnych
• Przechowywanie przedmiotów ni papierów wartościowych
• Potwierdzanie i udzielanie poręczeń
• Itp.
Czynności bankowe (pozabankowe)– III grupa (nie są to typowe czynności bankowe, bank może je wykonywać)
• Obejmowanie lub nabywanie akcji i praw z akcji, udziałów i jednostek uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych
• Zaciąganie zobowiązań związanych z emisją papierów wartościowych
• Obrót papierami wartościowymi
• Usługi konsultacyjno-doradcze
• Usługi certyfikacyjne
• Nabywanie i zbywanie nieruchomości
• Zamiana wierzytelności na składniki majątku dłużnika
• Inne usługi finansowe
Klasyfikacje operacji bankowych:
| Kryterium | Operacje |
|---|---|
| Podmiot | ﺣ Własne ﺣ Obce |
| Przedmiot | ﺣ Czynne ﺣ Bierne ﺣ Pośredniczące |
| Zasięg | ﺣ Zagraniczne ﺣ Krajowe ﺣ Regionalne |
| Forma pieniądza | ﺣ Gotówkowe ﺣ Bezgotówkowe |
| Waluta | ﺣ Złotowe ﺣ Walutowe |
| Czas | ﺣ Krótkoterminowe ﺣ Średnioterminowe ﺣ Długoterminowe |
Operacje pasywne (bierne)
polegają na pozyskiwaniu, czyli zgromadzeniu środków finansowych na prowadzenie działalności:
• Wkłady bieżące i terminowe różnych grup klientów np. ludności, jednostek gospodarczych,
sfery budżetowej, różnych instytucji i organizacji
• Lokaty przyjmowane od innych banków – rynek lokat międzybankowych
• Kredyty refinansowe (redyskontowy i lombardowy) zaciągane w banku centralnym
• Emisja własnych papierów wartościowych – akcje i bankowe papiery wartościowe
Operacje czynne (aktywne)
polegają na wykorzystywaniu zgromadzonych w banku środków i stanowią najważniejsze źródło dochodów banku.
• Działalność kredytowa banku:
ﺣ Kredyty gospodarcze i detaliczne
ﺣ Pożyczki pieniężne
ﺣ Wykup wierzytelności
ﺣ Faktoring
ﺣ Leasing
• Działalność lokacyjno-inwestycyjna:
ﺣ Lokaty międzybankowe
ﺣ Inwestycje w instrumenty finansowe, np. papiery wartościowe
Operacje pośredniczące (usługowe)
są to czynności wykonywane na zlecenie i ryzyko klienta oraz czynności ewidencyjno-rozliczeniowe
• Prowadzenie rachunków bankowych
• Przeprowadzanie rozliczeń pieniężnych
• Czynności zlecone związane z emisją papierów wartościowych
• Usługi konsultacyjno-doradcze
• Wydawanie kart płatniczych
• Udostępnianie skrytek sejfowych
• Właściwie wszystkie czynności z III grupy
Funkcje banku uniwersalnego:
• powiernicza
• kredytowa
• ubezpieczeniowa
• brokerska
• bankowości inwestycyjnej lub subskrypcyjna
• inwestycyjna(planowania)
• płatnicza
• gromadzenia oszczędności
• zarządzania zasobami gotówkowymi