Artur Silezin, Michał Terpiłowski
Eryk Pikula, Konrad Pić

Szpitale w XVIII wieku

Wraz z rozpoczęciem nowego stulecia szpitale przestały być miejscem, gdzie ludzie umierają, tylko gdzie mogą otrzymać fachową, jak na tamte czasy pomoc.

W Londynie na przełomie lat `10 i `20 XVIII wieku zaczął się ruch szpitali dla ubogich (Westminster Hospital – 1719) finansowanych przez filantropów. Zaczęto również szkolić studentów w przyszpitalnych oddziałach i klinikach, gdzie mieli najlepszy dostęp do praktycznego podejścia do nauki. Uczyli się bowiem od najlepszych w owym czasie chirurgów i lekarzy, którzy z chęcią przekazywali swoją wiedzę młodszym pokoleniom medyków. Takim miejscem był założony w Berlinie w 1710 roku „ Charité” na wypadek epidemii dżumy, później jednak, gdy choroba oszczędziła stolicę przekształcił się w zalążek uniwersytetu z własnym teatrem anatomicznym (1713).

Podobny ruch powstał również w kolonialnej Ameryce, warto wymienić nowojorski szpital (1771) założony z ramienia króla Wielkiej Brytanii Jerzego III. Zbudowano go kilka kilometrów z dala od centrum miasta, by nie dopuścić do rozprzestrzeniania się malarii szalejącej na osuszanych wówczas bagnach.

Gdy w roku 1784 otwarto Wiedeński Szpital Generalny (Allgemeines Kranhenhaus der Stadt Wien – AKH), stał się on centrum ówczesnej medycyny zachodniej Europy, gdzie szczególnie przywiązywano uwagę do chorób umysłu.

Innym owocem XVIII-wiecznej rewolucji była idea darmowych przychodni, gdzie biedni mogli zbadać się bez ponoszenia kosztów. Jako pierwsza była londyńska przychodnia, której drzwi otwarto u schyłku XVII wieku. Później jej śladem podążyły takie miasta jak Edynburg (1776), czy Boston (1796).

W literaturze końca XVIII wieku dotyczącej medycyny spotykamy zalecenia dotyczące diet, urządzania sal, systemu wentylacji, informacje o chorobach i wskazówki dotyczące prawidłowej pielęgnacji chorych różnego rodzaju. Dbano o dostęp świeżego powietrza, gdyż poznano ważną rolę tlenu w procesie oddychania (J. Priestley, A. Lavoisier). Powstawały również odrębne placówki dla kobiet w ciąży, gdyż zaczęto zdawać sobie sprawę z powagi opieki okołoporodowej. Wcześniej zdarzało się, że kobiety w ciąży w trakcie porodu leżały w tym samym łóżku, nie zachowywano krzty higieny względem nich, co prowadziło do licznych infekcji i śmierci w połogu. Zaczęto oddzielać pacjentów cierpiących na choroby zakaźne od tych ze złamaniami, co ma niewątpliwe znaczenie w późniejszym rozwoju oddziałów specjalistycznych.

Wiek XVIII przyniósł wiele zmian, zarówno w sposobie opieki nad pacjentem jak również świadomości zachowywania higieny w otoczeniu chorych. Należy pamiętać, że szpitale tamtych czasów były dalekie od ideału jednak w tym okresie pojawiają się pierwsze tendencje do zmiany charakteru szpitali z miejsc opieki nad biednymi na lecznice dla chorych. Intencja pomocy innemu człowiekowi kiełkowała już w osobach związanych z medycyną od lat, jednak nie miano pojęcia o tym w jaki sposób można doprowadzić do realizacji tych ambicji. Wraz z połączniem pomocy biednym szła w parze czysto akademicka nauka i przekazywanie wiedzy młodym adeptom sztuki medycznej.