Koszt to wyrażone w pieniądzu celowe zużycie różnych czynników produkcji (lub zasobów firmy) prowadzące do osiągania współmiernych z nimi przychodów

Koszty zatem:

- dotyczą określonej jednostki w czasie, tak jak przychody

- są kategorią memoriałową – mierzenie ich w pieniądzu nie oznacza, że wydatkowanie zasobów jest ujete w pieniadzu. Memoriał mowi, ze ewidencjonujemy koszty i przychody w momencie kiedy mają one miejsce. Przykładem są przychody związane ze sprzedażą, która nie została opłacona.

- są współmierne z przychodami, do powstania których prowadzą: koszty i przychody są przysłowiowymi „dwiema stronami tego samego medalu” – nie ma kosztów jeśli nie ma przychodów. Nakłady na produkcje.

- wyrażają zużycie zasobów firmy (aspekt ekonomiczny) lub ilustrują rozmaite wydatki wynikające z regulacji prawnych (aspekt prawno-administracyjny).

Wydatek jest pojeciem szerszym niż koszt, oznacza wszelkie wydatkowanie środków, jest zatem ujeciem kasowym (w odróżnieniu od memoriałowego)

Przykład:

-spłata raty kredytu – zmniejszenie zasobu środków pieniężnych nie jest kosztem a jest wydatkiem

- spłata odsetek od kredytu – koszty finansowe

Koszty w świetle przepisów;

- ustawa o rachunkowości – charakteryzuje koszt w ujeciu memoriałowym.

- ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych

Koncepcje kosztów

1. Koncepcja kosztów historycznych – istnieje tylko jeden rzeczywisty koszt poniesiony na wytworzenie produkcji – wycena produkcji, pomiar zysku, sprawozdawczośc finansowa

Przedmiotem są koszty podstawowej działalności operacyjnej. Typowe pytania na jakie koncepcja historyczna udziela odpowiedzi to:
- Ile kosztowało wytworzenie wyrobów, robót i usług itp. W danym okresie sprawozdawczym

1. Koncepcja według modelu decyzyjnego - są różne koszty do różnych celów – podejmowanie decyzji, planowanie

2. Koncepcja narzedzi kontroli i oceny pracy menedżerów – menedżerowie są oceniani przez pryzmat poniesionych wydatków.

Kryteria klasyfikacyjne kosztów

- rodzajowe (dlaczego powstają koszty):

1. Amortyzacja majątku trwałego tj. czesci środków trwałych oraz wszystkich wartości niematerialnych i prawnych

2. Zużycie materiałów i energii tj. zużycie materiałów podstawowych opakowań, czesci zapasowych, paliw i energii, materiałów biurowych itp.

3. Koszty usług obcych (outsourcing) – koszty robót, usług itp. Świadczonych prze inne jednostki (transport, remonty, obróbka obca)

4. Wynagrodzenia – koszty wszelkich wynagrodzeń, niezależnie od formy zatrudnienia pracownika

5. Podatki i opłaty – podatki obciążające koszty działalności

6. Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia – odpisy na ZUS i Fundusz Pracowniczy

7. Pozostałe koszty operacyjne – koszty delegacji służbowych, ryczałtu za używanie samochdoó prywatnych dla celów służbowych, ubezpieczenia rzeczowe i inne

Układ rodzajowy kosztów wykorzystywany jest dla celów sprawozdawczych – sprawozdawczośc wewnetrzna. Nie wiąże tak pogrupowanych kosztów z przedmiotem działania firmy,(produktem, usługą)

- według faz działalności:

1. koszty fazy zaopatrzenia

2. koszty fazy produkcji

3. koszty fazy zbytu

4. koszty ogólne funkcjonowania przedsiebiorstwa

Koszty według układu kalkulacyjnego:

Podstawowy sposób podziału kosztów to podział na:

- koszty produktu (tworzące wartos produktu)

- koszty okresu nie twrozace wartości produktu)

Według kryterium związku kosztów zs produktem, koszty dzielimy na;

1. Koszty bezpośrednie – takie które jesteśmy w stanie precyzyjnie określic, wycenic – kontrolowane według produktu (koszty materiału, robocizny-wynagrodzenia)

- materiały bezpośrednie

- płace bezpośrednie

- inne koszty (zużycie narzedzi specjalnych, koszty nowej produkcji i inne)

2. Koszty pośrednie – to koszty wydziałowe – wg miejsca powstania kosztów (koszty energii, amortyzacja)
- produkcji (wydziałowe)
- ogólne (zarządu)
- sprzedaży

KOSZTY BEZPOŚREDNIE + KOSZTY WYDZIAŁOWE = TECHNICZNY KOSZT WYTWORZENIA

Techniczny koszt wytworzenia jest podstawą do obliczania rentowności produkcji, i uwzglednia tylko koszty identyfikowane przy produkcji

Koszty w przedsiębiorstwie X kształtowały się nastepujaco

1.Wynagrodzenia 10 000 z czego przypada na - produkcja podstawowa 6 000 - koszty wydziałowe 2 000 - koszty zarządu 1 200 - koszty sprzedaży 800	2.Ubezpieczenia społeczne 5 000 z czego przypada na - produkcja podstawowa 3 000 - koszty wydziałowe 1 000 - koszty zarządu 600 - koszty sprzedaży 400
3. Zużycie materiałów i energii 1 8 000 z czego przypada na - produkcja podstawowa 12 000 - koszty wydziałowe 1 000 - koszty zarządu 2 000 - koszty sprzedaży 3 000	4. Usługi obce 8 000 z czego przypada na - produkcja podstawowa 0 - koszty wydziałowe 1 000 - koszty zarządu 5 500 - koszty sprzedaży 1 500

Sporządź rachunek zysków i strat w wariancie porównawczym i kalkulacyjnym wiedząc, że:

1. Wyprodukowano 1000 sztuk wyrobu X i przeniesiono do magazynu. Sprzedano 800 sztuk wyrobu X po 60 zł za sztuke.

Aktywa
+

Pasywa
-

Koszty
+

Przychody
-

Układ porównawczy

+ Aktywa -

Metoda podziałowa – stosowana jest w produkcji prostej, gdzie produkty są wytwarzane w jednym nieprzerwanym cyklu produkcyjnym, zaś proces ich grupowania odbywa się de facto według procesu technologicznego (stąd też nazwa kalkulacji procesowej) Dotyczy ona produkcji materialnej, masowej jak węgiel, energia elektryczna, piwo etc.

Kalkulacja podziałowa prosta

Jest zwykle stosowana przy wytwarzania jednego asortymentu produktów. Jednostkowy koszt ustalany jest przez podzielenie łącznych koszów wytworzenia przez liczbę wytworzonych produktów.

Metoda nie działa jeśli występuje remanent produkcji zakończonej na koniec okresu, Rozliczanie jej może być wykonane przy pomocy jednej z dwóch metod:

Metoda ze współczynnikiem stosowana do kalkulacji wielu asortym

Przedsiębiorstwo posiada dwa wydziały produkcyjne stanowiące kolejne fazy procesu produkcji wytwarza masowo jeden wyrób . W fazie I wytworzono 2 tys. Sztuk półproduktów i przekazano do fazy II 1,5 tys. sztuk, z otrzymanych półfabrykatów wytworzono 1,5 tys. Sztuk wyrobów gotowych. Sprzedano 900 sztuk.

Koszty fazy I 20 000

Koszty fazy II 30000

Koszty sprzedaży 9000
oblicz koszt jednostkowy sprzedanych wyrobów metodą półfabrykatową i bezpółfabrykatową

Koszt w pierwszej fazie = 20 000 / 2000 = 10 zł 10

Koszt w drugiej fazie = 30 000 / 1500 = 20 zł 30

Koszt w III fazie (sprzedaży) = 9000 / 900 = 10 zł 40

Zatem jednostkowy koszt wyrobu sprzedanego = 40 zł (10+20+10)

Całkowity koszt wyrobów sprzedanych = 900 x 40 zł = 36 000

Kalkulacja przy produkcji łącznej

Przedsiębiorstwo chemiczne w procesie produkcji łącznej wytwarza produkty A i B oraz produkt uboczny C i odpad D. W ciągu miesiąca wyprodukowano 10000 litrów A, 8000 litrów B 5000 litrów C i 2000 litrów D. Ceny sprzedaży A=10 B= 5 c=0,5

Łączne koszty produkcji wyniosły 37000

Koszty sprzedaży i dostosowania do sprzedaży C = 1000 natomiast koszty likwidacji odpadów = 500

Obliczyć koszt jednostkowy A i B stosując kalkulację opartą na cenie sprzedaży i na liczbie jednostek wyrobów gotowych.

Odliczenie kosztów produkcji produktów ubocznych i utylizacji odpadów
37 000 + 1000 (c) + 500 (d) = 38 500
Koszty produkcji
K A+B+B = 38 500 – 500 = 38 000

A – wyprodukowano 10 000 x 10 = 100 000
B – wyprodukowano 8 000 x 5 = 40 000
C – wyprodukowano 5 000 x 0,5 = 2 500

Łączne przychody = 142 500

K_AC = 38 000 x 100 000/142 500 = 26 667

K_BC = 38 000 x 40 000/142 500 = 10 667

K_CC = 38 000 x 2 500/142 500 = 667

JK_A = 26 667 / 10 000 =

JK_B = 10 667 / 8 000 =

JK_C =  667 / 5 000 =

Model decyzyjny

Koszty stałe to koszty, które niezależnie od zmian wielkości produkcji mierzonej ilością produkcji, czasem pracy itp. Pozostają w pewnych granicach na tym samym poziomie lub zmieniają się minimalnie