FOSFORYLAZA GLIKOGENU – enzym klasy transferaz katalizujący odłączanie cząsteczek glukozy łańcucha glikogenu w procesie fosforolizy, czyli pierwszy etap glikogenolizy. To odłączenie glukozo-1-fosforanu nazywa się fosfolitycznym rozszczepieniem glikogenu i jest korzystne energetycznie, Fosforylaza glikogenu może usuwać tylko te reszty glukozy, które są oddalone od miejsca rozgałęzienia o więcej niż cztery reszty glukozy. Działa ona do chwili gdy produktem końcowym jest cząsteczka zbudowana z ośmiu glukoz. Fosforylaza glikogenu występuje w ludzkim organizmie w trzech różnych formach, wątrobowa – GPLL (Liver), mięśniowa – GPMM (Muscle) i sercowo-mózgowa – GPBB (Brain/Heart). – diagnozuje zawal serca.

PEKTYNY – nazwa pochodzi od greckiego słowa πηκτός pektós = zwarty, cieknący; mieszanina węglowodanów występująca w ścianach komórkowych wielu roślin. Pektyny są generalnie polisacharydami i oligosacharydami o zmiennym składzie. Są to przede wszystkim poliuronidy składające się z połączonych ze sobą wiązaniami α-1,4-glikozydowymi jednostek kwasu D-galakturonowego, w znacznej części zestryfikowanych grupami metylowymi. Pektyny dla ludzi, pod względem odżywczym są ciałami balastowymi. Pod względem żywieniowym stanowią jedną z frakcji rozpuszczalnego włókna pokarmowego (błonnika). Wiele mikroorganizmów jest w stanie rozkładać pektynę.

KINAZA PIROGRONIANOWA jest enzymem z klasy transferaz. Bierze udział w szlaku glikolitycznym. Katalizuje przeniesienie grupy fosforanowej z fosfoenolopirogronianu na ADP, przez co tworzy się jedna cząsteczka pirogronianu i jedna cząsteczka ATP.

GLIKOGENOLIZA - rozkład glikogenu do glukozo-6-fosforanu (gł. w mięśniach) lub do glukozy (w wątrobie) powodujący uzupełnienie chwilowego niedoboru glukozy w różnych tkankach organizmu, m.in. we krwi. Proces pobudzany przez adrenalinę i glukagon. Poszczególne etapy glikogenolizy są katalizowane przez fosforylazę glikogenową i enzym usuwający rozgałęzienia.

HEKSOKINAZA jest enzymem z klasy transferaz. Katalizuje pierwszą reakcję glikolizy, polegającą na fosforylacji glukozy do glukozo-6-fosforanu. Jest to reakcja fizjologicznie nieodwracalna. Jest enzymem mało swoistym, oprócz glukozy fosforyluje inne heksozy. Występuje w wielu formach izoenzymatycznych. Jedna z nich, nosząca nazwę glukokinaza, występuje w wątrobie i znacząco różni się od innych postaci tego enzymu; wykazuje ona 7-krotnie wyższą wartość Km.

INWERSJA (+)-SACHAROZY, proces hydrolizy (+)-sacharozy pod wpływem rozcieńczonych kwasów lub enzymu inwertazy, podczas którego powstają równe ilości D-(+)-glukozy i D-(-)-fruktozy (cukier inwertowany), czemu towarzyszy zmiana znaku skręcalności płaszczyzny polaryzacji światła roztworu z dodatniego na ujemny - ponieważ skręcalność właściwa D-(-)-fruktozy jest większa.

FOSFOFRUKTOKINAZA – enzym allosteryczny zbudowany z wielu podjednostek. Reguluje szybkość glikolizy, podlega działaniu hamującemu efektor ATP. Czyli glikoliza jest hamowana gdy organizm uzyska inne źródło energii lub ma jej pod dostępem a przyspiesza gdy rośnie stężenie produktów rozpadu ATP

PRZEMIANY PINIOGRONIANOWE – beztlenowe w mięśniach – zajmuje się enzym dehydrogenaza mleczanowa która katalizuje odwodnienie NADH powstaje przy utlenianiu gliceraldehydro-3-fosforanu oraz przeniesienie protonow i elektronow na kwas piniogronowy

ANOMERY to stereoizomeryczne węglowodany, które we wzorze Hawortha różnią się położeniem grup hydroksylowych przy półacetalowym atomie węgla, np. α-D-glukoza i β-D-glukoza. W przypadku anomerów α szeregu konfiguracyjnego D grupa -OH jest skierowana pod płaszczyznę rysunku (pierścienia), w przypadku anomerów β - nad płaszczyznę rysunku. Formy α i β mają taką samą konfigurację wszystkich centrów asymetrii, poza półacetalowym (anomerycznym) atomem węgla.

MUTAROTACJA polega na zmianie wartości liczbowej kąta skręcania płaszczyzny światła spolaryzowanego przechodzącego przez roztwory sacharydów, spowodowana stopniowym przechodzeniem anomeru α w β. Jest wynikiem tautomerycznych równowag, ustalających się w roztworach cukrów Mutarotacja jest zjawiskiem, występującym u większości sacharydów

ENANCJOMERY to izomery optyczne, które są własnymi lustrzanymi odbiciami – mniej więcej tak jak prawa i lewa rękawiczka. Mogą istnieć tylko dwa enancjomery danego związku chemicznego.

SACHAROZA - Zbudowana jest z jednej cząsteczki -D-glukozy i jednej cząsteczki -D-fruktozy połączonych wiązaniem 1-2 i stąd jej nazwa -1-D-glukopiranozylo--2- D-fruktofuranozyd. Jest cukrem nie redukującym.

MALTOZA cukier słodowy, tworzy się podczas enzymatycznego rozpadu skrobi. Jest -glikozydem

zbudowanym z dwóch cząsteczek glukozy połączonych wiązaniem -1,4 i stąd jej nazwa -1,4-Dglukopiranozylo-glukopiranozyd. Jest cukrem redukującym.

CELOBIOZA w stanie wolnym nie znaleziona w przyrodzie. Powstaje podczas enzymatycznej

hydrolizy celulozy. Jest -glikozydem zbudowanym z dwóch cząsteczek glukozy połączonych

wiązaniem -1,4 i stąd jej nazwa -1,4-D-glukopiranozylo-glukopiranozyd. Jest cukrem redukującym.

LAKTOZA, czyli cukier mlekowy, jest związkiem dobrze znanym, występującym w mleku ssaków.

Zbudowanym jest z galaktozy i glukozy połączonych wiązaniem -1 od strony galaktozy i stąd jej

nazwa -1,4-D-galaktopiranozylo-glukopiranozyd. Jest cukrem redukującym.

SKROBIA jest szeroko rozpowszechniona w świecie roślinnym; jest zawarta w ziarnach zbóż i

bulwach roślin. Skrobia jest mieszaniną dwóch polisacharydów: rozpuszczalnej w wodzie amylozy

(około 20%) oraz nierozpuszczalnej w wodzie amylopektyny (około 80%).

GLIKOGEN, zapasowy węglowodan zwierząt, o bardziej rozgałęzionych łańcuchach aniżeli

amylopektyna; co 8-12 reszt glukozowych pojawia się rozgałęzienie utworzone przez wiązanie -1,6-

glikozydowe.

INULINA, zbudowana podobnie jak skrobia z tym, że jest polifruktozofruktozydem. Reszty

fruktofuranozydowe połączone są za sobą wiązaniem -1,2-glikozydowym.

HEMICELULOZY, niejednorodna grupa polisacharydów występujących, obok celulozy i ligniny, w

zdrewniałych tkankach roślin. Wśród hemiceluloz rozróżnia się ksylany (z D-ksylozą), galaktany (z

D-galaktozą), arabany (L-arabinozą) oraz mannany (z D-mannozą). W skład hemiceluloz wchodzą

również kwasy uronowe.

KSYLAN, polisacharyd zaliczany do pentozanów, pochodzący z drewna, otrąb i łupin orzeszka

ziemnego. Po hydrolizie daje D-ksylozę Niektóre ksylany, podobnie jak celuloza, mają strukturę

liniową, inne – rozgałęzioną i dodatkowo zawierają cząsteczki L-arabinozy lub kwasu Dglukuronowego.

Główny łańcuch zbudowany jest z reszt D-ksylopiranozy połączonych wiązaniami -

1,4-glikozydowymi, od którego odchodzą liczne rozgałęzienia - głównie przy węglach 2 i 3.

KWASY URONOWE - pochodne cukrów prostych, a dokładniej aldoz, w których pierwszorzędowa grupa alkoholowa została utleniona na grupę karboksylową. Kwasy uronowe wchodzą w skład śluzów roślinnych. Są również obecne w organizmie jako składniki polisacharydów i glikozydów. Kwasy uronowe to kwasy w których pozostaje grupa karbonylowa natomiast ostatnia grupa CH2OH przekształca się w grupę karboksylową COOH.

FERMENTACJA ALKOHOLOWA jako proces biochemiczny pozwala organizmom działającym w warunkach beztlenowych na regenerację NAD zużytego w procesie glikolizy. Produkt ostatniego etapu wspomnianej glikolizy – pirogronian jest w dwóch etapach redukowany do etanolu (alkoholu etylowego) przy jednoczesnym utlenieniu NADH powstałego w procesie glikolizy do NAD i wydzieleniu dwutlenku węgla. W pierwszym etapie pirogronian jest przekształcany w etanal (aldehyd octowy) oraz dwutlenek węgla za pomocą dekarboksylazy pirogronianowej. W drugim etapie etanal jest redukowany do etanolu (z jednoczesnym utlenieniem NADH do NAD) przez dehydrogenazę alkoholową (ADH).