Samorząd w Szwajcarii

Informacje ogólne

• Państwo federacyjne złożone z 26 kantonów

• Podział kompetencji między federację a kantony

• Federacja:

  • Władza ustawodawcza — Zgromadzenie Związkowe: dwustuosobowa Rada Narodowa i 46 osobowa Rada Kantonów

  • Parlament ma szereg praw wykonawczych

  • Władza wykonawcza — Rada Federalna z Prezydentem Związku (zmieniany co rok)

  • Nie istnieje wotum nieufności

  • Ustrój ma cechy systemu parlamentarno—komitetowego

• Szwajcaria jako państwo federacyjne od 1848

• Daleko idąca samodzielność kantonów i gmin

• Słaba władza centralna

• Rząd federalny odpowiedzialny za politykę zagraniczną, obronę i gospodarkę narodową

• Najważniejsze partie reprezentowane we władzy wykonawczej

• Konfederacja Szwajcarskich Aglomeracji – promuje współpracę trzech szczebli w istotnych dziedzinach

• Występują referenda obligatoryjne i fakultatywne, ustawodawcza i konstytucyjna inicjatywa ludowa

• Obywatele podejmują decyzję w referendach (sprawy lokalne, autostrady, podatki krajowe, członkostwo w organizacjach typu ONZ)

Kantony

• Posiadają szeroki zakres władzy i samodzielności

• Posiadają własne organy ustawodawcze

  • Są to organy jednoizbowe

  • Landsgemeinde — Zgromadzenie Ludowe

    • Organ polityczny na terenach wiejskich

    • W kantonach centralnie zarządzanych funkcjonowało na poziomie dystryktów

    • Nie zapewnia anonimowości głosowania

    • Niepraktyczne i uciążliwe ze względu na ilość obywateli głosujących

    • Funkcjonuje tylko w dwóch kantonach obecnie

    • Wybiera się na nim gubernatora i jego zastępcę, następnie sędziowie i prokurator

    • Uchwala się zmiany prawa konmstytucyjnego, wysokość podatków i decyzje dotyczące funkcjonowania kantonu

    • Każdy uczestnik ma prawo zgłosić wniosek, poprawkę, odrzucić albo przełożyć wniosek do pon. rozpatrzenia tylko w Glarus w innych jedynie głosowanie za lub przeciw

    • Zebraniu przewodniczy gubernator

    • Decyzja jest ostateczna i niepodważalna

    • W Appenzell Innerrhoden wybiera się najwyższe władze wykonawcze ­— Radę rządową i Przewodniczącego Rządu, członkowie sądu i szefa sprawiedliwości, podejmuje uchwały

• Organy władzy wykonawczej

  • Regierungsrat — Rada Rządowa (niemieckojęzyczne) i Rada Państwowa (francuskojęzyczne)

  • Kolegialne, liczą od 5 do 7 członków

• Kantony są władne samodzielnie organizować system edukacji i usług społecznych

• Każdy ma swoją policję i prawo

• Mają największy udział w finansach publicznych

• Pośrednicy między konfederacją a gminami

Gminy

• Powierzchnia od 0,28 do 282 km²

• Dzielą się na miejskie i wiejskie

• Miasta nie mają innych praw od gmin wiejskich

• Każdy Szwajcar jest obywatelem jednej lub kilku gmin, zależnie od miejsca urodzenia, pracy, zamieszkania.

• Gminy bogate nie chcą się łączyć z biedniejszymi

• Tendencja do spadku liczby gmin

• Kantony oferują finansowe korzyści dla gmin zgadzających się na zmiany granic

• Mają zagwarantowane prawo do autonomii, swobodę do łączenia się, prawo nakładania podatków

• Władza prawodawcza należy do parlamentu gminy a wykonawcza do rady gminy (wybierana na zgromadzeniu gminy) LUB

• O budżecie decydują mieszkańcy

• Władze organizują referenda

• Na zgromadzeniach obywatele przyjmują roczny obrachunek i budżet na rok następny oraz wybierają swoje władzy

• Władze funkcjonują na zasadzie wolontariatu

• Trzecia forma sprawowania władzy — komisja obywatelska

• Zgromadzenie gminne

  • Uchwalanie obrachunku rocznego i preliminarza stopy podatkowej

  • Można wniosek odrzucić, przełożyć lub zostawić bez rozpatrywania

  • Każdy może zabrać głos

  • Uchwały podejmowane przez podniesienie ręki

• Rada Gminy

  • Zarządzanie i ustalanie termin zgromadzenia gminnego

  • Przewodniczący — dba o przebieg obrad, orzeka o zgodności z prawem wniosków

  • Sekretarz gminy — sporządza protokół

  • 3-7 członków

  • Wybory bezpośrednie

  • Posiada większą swobodę w gminach, gdzie władza prawodawcza należy do zgromadzenia gminnego, jeżeli w gminie jest parlament, to egzekutywa musi współdziałać z partiami i politykami

• Parlament gminy

  • Wybory powszechne, proporcjonalne

• Różne rodzaje gmin

  • Gmina obywatelska — zadania przekazane przez ustawy

  • Gmina polityczna — terytorialne, władcze korporacje na szczeblu komunalnym, administrują całym obszarem

  • Gminy specjalne — korporacje publiczno-prawne

    • Kościelne

    • Ubogich

    • Szkolne

• Zadania gmin

  • Kultura

  • Sport pozaszkolny

  • Szkolnictwo

  • Opieka zdrowotna, społeczna

  • Porządek i bezpieczeństwo

  • Policja drogowa

  • Przedsiębiorstwa komunalne

  • Zaopatrzenie w gaz, elektryczność, TV

  • Komunikacja publiczna

  • Mają prawo uchwalania budżetu i podatków

  • Zbierają podatki federalne, kantonalne i lokalne

• Mogą regulować

  • Organizację gminy

  • Komunalne regulacje budowlane

  • Plany zagospodarowania przestrzennego

• Związki gmin — celowe związki wykonujące konkretne zadania (zaopatrzenie w wodę, kanalizacja, prowadzenie szkół, szpitali, pomocy społecznej, ruchu drogowego)

• Szeroko rozwinięta autonomia finansowa gmin — prawo posiadania własnego budżetu, pobieranie podatków i opłat

• Budżet uchwalany przez parlament gminy, zgromadzenie lub samych obywateli; nadzór sprawują komisje oraz administracja kantonów

• Nadzór nad gminami sprawowany przez kanton, zajmuję się nim departament sprawiedliwości

• Są niezależnymi instytucjami publicznymi

Łączenie się gmin

• Obywatele rzadko akceptują łączenie się gmin jeżeli to oznacza płacenie wyższych podatków

• Małe gminy nie chcą być wchłonięte przez większe, które mogą inaczej decydować w określonych sprawach

• Musi występować duża zbieżność celów i oczekiwań

• Gminy mają szeroką autonomię w administrowaniu i kontroli wydatków, ustalają wysokość podatków i dochodów z majątku

• Łączenie usług przynosi efekty ekonomiczne

• Związek administracyjny

  • Tradycyjna forma współpracy międzygminnej

• Prawo prywatne reguluje relacje miedzy organizacjami i jednostkami na zasadach równości i oferuje możliwość podejmowania działalności przez kontrakty

• Prywatne podmioty mogą także być członkami związków

• Wprowadzenie regionalnych praw obywatelskich w sferze współpracy na poziomie gminnym przyniesie wprowadzenie struktur, gdzie indywidualni członkowie gminy mogą być przegłosowani przez regionalną większość

• Współpraca na poziomie gmin prowadzi do pozbawienia prawa wyboru dla obywateli i parlamentów lokalnych

Warianty Nowego Zarządzania Publicznego

1. Neoliberalny – zmniejszenie rozmiarów sektora publicznego i zmierzanie do państwa minimalnego za pomocą prywatyzacji, outsourcingu i urynkowienia usług publicznych

2. Opiera się na zarządzaniu w sektorze prywatnym, eliminuje sztywne zasady modelu administracji publicznej opartej tylko na ramach prawnych i hierarchicznie kontrolowanej – przez wprowadzenie zasad menadżerskich. Chodzi o kierowanie i monitorowanie działalności administracyjnej, określanie i sprawdzanie celów i wyjść oraz wdrażanie innowacyjności i elastyczności działań administracyjnych poprzez przekazanie odpowiedzialności za zasoby finansowe i ludzkie.

• Szwajcarski model opiera się na trzech elementach: zdefiniowaniu produktu, budżecie globalnym i kontrolingu

• Popularne są zmiany w zakresie zarządzania zasobami ludzkimi (eliminacja statusu urzędnika służby cywilnej, płaca związana z wykonywaną pracą, środki rozwoju osobistego)

• Realizacja NMP nie jest szeroko wdrażana w małych i średnich gminach