Konstytucja Francji

1. 3.09.1791r. Pierwsza Konstytucja Francuska, druga w Europie a trzecia na świecie.

2.Konstytucja Jakubińska.

3.Konstytucja okresu direktoriatu.

4.Konstytucja Konsularna.

5. 1814r. Karta Konstytucyjna.

6. Konstytucja trzeciej Republiki Francuskiej.

Konstytucja francuska w okresie oświecenia – to swoista realizacja postulatów oświeceniowych,symbolem naprawy świata ,zburzenie feudualnego porządku świata i zbudowania nowego, lepszego, sprawiedliwego świata.( Osiągnięcia w tym czasie Newtona-zasada ciążenia- prawa rządzące światem przyrody)

Wśród myślicieli tego okresu zaistiało głębokie przekonanie że można również w naturalny sposób, zgodny z naturą (oderwany w tym okresie od uzasadnienia sakramentalnego) opisać, uregulować i ułożyć stosunki społeczne. Ta rewolucja to zwieńczenie oświeceniowych postulatów.

1.Geneza pierwszej Konstytucji Francuskiej z 1791r.

Panujący ówcześnie król Ludwik XVI w roku 1787 chciał uchwalić podatki poprzez zgromadzenie Notablów.Parlament uznał jednak że tylko zwołane Stany Generalne mogą je ustanawiać.Król więc 05 maja 1789r. zwołal te Stany Generalne ( w 3 odrębnych izbach ) złożone początkowo z duchowieństwa i szlachty a od 09 lipca również chłopów.Powstała tzw.Konstytułanda mająca na celu uchwalenie konstytucji .

W między czasie 14 lipca 1789 roku doszło do zdobycia Bastylii i oficjalny początek rewolucji francuskiej oraz uchwalenie 26 sierpnia 1789r.Deklaracji Praw Człowieka (prawa dla obywateli).Główne założenia :

- deklarowała prawa człowieka i obywatela: prawo do wolności, równości, własności, prawo do oporu przeciwko władzy która łamałaby te prawa.

-suwerenem jest naród.Suwerenność ta jest niepodzielna, niezbywalna, nie można się jej zrzec.(teoria popierana przez Jana Jakuba Russo).

- nawiązywała do koncepcji Monteskiusza, który preferował trójpodział władzy ( podz.na władzę ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą) .Władze te powinny byc równorzędne i wzajemnie się kontrolować, aby rzadna z nich nie dominowała.

-Art.7 głosi że nie można skazać obywatela za przestępstwa niezawarte w kodeksie karnym.(nawiązanie do pism-listów opieczętowanych,zastrzeżone dawniej królowi.W jego imieniu urzędnicy,osoby prywatne, otrzymywały prawo osadzenia kogoś w więzieniu bez procesu).Przyszłe kodeksy muszą być pełne, jasne, wyrażone w katalogu.

-Art.9 zakłada iż podejrzanemu przysługuje domniemanie niewinności , dopuki mu nie udowodniono winy.Do skazania jesteśmy niewinni.

Zwieńczeniem pracy Konstytułandy była, uchwalona 03.09. 1791 roku Konstytucja Francuska (cztery miesiące po naszej polskie Konstytucji z 03.05.1791r.)

Rozwiązania ustrojowe Konstytucji:

a) Deklaracja praw człowieka i obywatela jako parambuła (wstęp) do Konstytucji

b) Król przestaje być „Królem Francji” a staje się „Królem francuzów” którzy powierzali mu to uprawnienie jako suwerenny naród.

c) Trójpodział władzy na władzę ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą.

Władza ustawodawcza to jednoizbowe zgromadzenie (na 2 lata) do którego można było głosować po 25 roku życia (prawo to nie obejmowało kobiet)

• Pierwsze prawa wyborcze kobiet dopiero w 1892r w Nowej Zelandii.W Europie w Finlandii w 1906r, a w Norwegii w 1907r.We Francji dopiero po II wojnie światowej.Najpóźniej w Szwajcarii bo dopiero na początku lat 70tych XX wieku.

Równocześnie podział meżczyzn biorących udział w głosowaniu :

- grupa obywateli czynnych ( wykazujących się odpowiednim cenzusem majatkowym/ nawiązanie do starożytnej grecji, im więcej miał majątku, tym więcej miał do powiedzenia). -grupa obywateli biernych (mniej zamożnych).

Wladza wykonawcza przysługiwała Królowi i ministrom przy założeniu że Król Ludwik XVI jest nietykalny i nie ponosi żadnej odpowiedzialności za swoje działania.(nawiązanie do systemu angielskiego że „Król nie może źle czynić”.Pomimo tego postanowienia został skazany w styczniu 1793r. na śmierć przez ścięcie).

Władza sądownicza uległa niewielkiej modyfikacji.Królowi przysługiwało tylko prawo VETA aby ponownie głosowano nad daną ustawą- odsuwało ją jednak na około 2 lata do ponownego rozpatrzenia.

4.Konstytucja Konsularna z grudnia 1799r.

Opracowana i narzucona (poddana pod referendum ) przez Napoleona Bonaparte.

Zawiera nawiązanie do rozwiązań ustrojowych starożytnego Rzymu porzez ,jak sama nazwa wskazuje, stworzenie urzędu Konsula-jako urzędu kolegialnego.Również powołanie do życia Trybunatu,w celu ochrony i badania zgodności ustaw, to nawiązanie do rzymskiego Trybunału Ludowego.

Pierwszym Konsulem (wybieranym na 10 lat) był sam Napoleon i to jemu przysługiwało prawo inicjatywy ustawodawczej. Ustawa z jego inicjatywy trafiała do Rady Stanów ,która opracowywała projekt ustawy do Trybunatu, gdzie dyskutowano nad tym projektem. Jezeli zdecydowano że należy mu nadać dalszy bieg kierowano ten projekt do Senatu i tam był akceptowany lub nie.Schematycznie - Król-Rada Stanów-Trybunat(dyskusja czy nadać bieg)-Senat-Konsul,który ogłaszał ustawę.

Zadania Konsula:

-ogłaszał ustawy

-mianował ministrów i członków Rady Stanów

-sam osadzałmwiększość sądów (sam nie ponosił odpowiedzialności)

-nie przysługiwało mu prawo sankcji

-nie miał prawa Veta, nie mógł odmówić ogłoszenia ustawy.

5. Karta Konstytucyjna z 1814 roku

Końcówka rządów Napoleona. Po śmierći króla Ludwika XVI w 1793r. tron obejmuje jego syn na 2 lata.Po jego śmierci w 1795 tron przejmuje młodszy brat, zwany później Ludwikiem XVIII (hrabiego prowansji).Uznaje on rok 1814 za 19 rok swojego panowania.

W tym czasie zakońcyła się rewolucja we Franci i Ludwik XVIII odchodzi od zasady suwerenności ludu, uznając iż jest „królem z Bożej łaski”.Nadał w 1814r. przywilej ludowi o nazwie Karta Konstytucyjna,zmieniając w tym niektóre założenia poprzedniej Konstytucji Konsularnej:

-przejął władzę wykonawczą nie ponosząc jednak odpowiedzialności sądowej,odpow. tą ponosili mianowani przez niego ministrowie -zwoływał parlament 2 izbowy (nawiązanie do rozwiązań konstytucji Wielkiej Brytani) złożony z izby wyższej (tzw.izba Parów-możni i szlachta) oraz izby deputowanych (na 5 lat) -przywrócił tytuły szlacheckie (zlikwidowane przez deklarację praw człowieka i obywatela) a więc złamana została równość względem prawa -mógł sam stanowić prawo poprzez ogłaszanie ordynensów -przysługiwało mu prawo sankcji.

Karta Konstytucyjna stała się wzorem dla wielu państw europejskich (konst. Belgijska)

Skutkiem klęski z 1871r z niemcami i dostanie się cesarza do niewoli był narastający bunt ludności Francji,głównie w komunie paryskiej odzwierciedlające się w zbrojnych wystapieniach robotników.Podłożem tych wystąpień był bunt oraz chęć dalszej walki.Dla złagodzenia narastającej agresji, nowy rząd (za zgodą niemców) został powołany do opracowania nowej Konstytucji:

6.Konstytucja trzeciej Republiki Francuskiej z 1875r.

Prace nad nią trwały 4 lata ,gdzie uchwalono że nie będzie już monarchii tylko republika ,na czele której stanie prezydent, wybierany(na 7 lat) przez Zgromadzenie Narodowe ( połączone izby Senatu i deputowanych departamentalnych). Spisana w 3 aktach prawnych:

1.Ustawa o organizacji władz publicznych 2.Ustawa o organizacji Senatu 3.Ustawa o stosunkach między władzami publicznymi

Uprawnienia prezydenta:

-po skończonej 7-letniej kadencji przysługiwało mu prawo ponownego kandytowania -miał prawo zwoływać Parlament -oraz izbę deputowanych,równocześnie posiadał prawo rozwiązywać tą izbę za zgodą śenatu -przewodniczył obradom Rady Ministrów -mianował ministrów, którym powierzał odpowiednie resorty -nie ponosił odpowiedzialności politycznej (ministrowie ją ponosili), ponosił odpow. prawną -przysługiwało mu słabe prawo Veta zawieszającego

Uchwały tej Konstytucji umocniły teoretycznie pozycję prezydenta, w praktyce jednak nie miało to miejsca.Wprawdzie miał władzę ustawodawczą ale kosztem władzy wykonawczej dlatego powoli wycofuje się z tej władzy oddając coraz większą władzę premierowi ze względu na spór między zwolennikami monarchii a zwolennikami republiki.Konstytucja ta stała się wzorem dla polskiej Konst.marcowej z 1921r. oraz przykładem rozwiązań dla Republiki Wajmarskiej.

Konstytucja Republiki Weimarskiej

Państwo to powstało po I wojnie światowejna terenie niemiec po jego klęsce.Nazwa urzędowa Rzesza Niemiecka.Było to państwo federalne , demokratyczne, z mieszaną prezydencko-parlamentaeną formą rządów.Nazwa pochodzi od miasta Weimer, w którym obradowało zgromadzenie narodowe, uchwalające konstytucję.Na powstanie republiki bezpośredni wpływ miały skutki I wojny światowej. Założenia konstytucji weimarskiej z 1919r. :

1. Władza ustawodawcza :

- 2-izbowy parlament – izba niższa, Reichstag (równieżkobiety), uchwalała ustawy większością głosów.- izba wyższa, Rada Rzeszy, posiadała Veto zawieszające. -opcja zwrócenia się przez prezydenta przed referendum do ludności jeżeli popierał daną ustawę a Rada Rzeszy ją odrzuciła większością 2/3 głosow.

2.Władza wykonawcza :

- prezydent z 7 letnią kadencją -rząd , któremu przewodniczył Kanclerz

Konstytucja Weimarska przewidywała odwołanie prezydenta w drodze referendum rozpisanego przez prezydenta na wniosek prezydenta.(hipoteczny pat). Jezeli w tym referendum ludnośc nie zgodziłaby się na odwołanie prezydenta zostawał on na dalsze 7 lat na stanowisku a rozwiązywano by Reichstag.

Republika Weimarska jako rzesza po dojsciu Hitlera do władzy( w 1932r. a w 1933r.mianowany przez prezydenta na kanclerza) obowiązywała nadal konstytucja weimarska,pozostała rzeszą choć przechodzłiła zmianę. Prezydent powierzył Hitlerowi stworzenie nowego rzadu i na jego wniosek powołano nowy parlament.Skutkiem tego posunięcia NSAD (nazisci) uzyskali większość parlamentu ale nie większość konstytucyjną.Większość uzyskał poprzez oskarżenie komunistów (posłów) o podpalenie Reichstagu .Skutkiem tego było usunięcie większości posłów i zamiana ich na członków NSAD, która w lipcu 1933r.pozostaje jedyną partią w Reichstagu.Pozbywając się „niewygodnych” posłów objął władzę, podporządkowując sobie większość instytucji państwowych oraz wprowadzając ustawę o pełnomocnictwach.Dokonał zmiany ustroju państwa.Typowe dla

systemu totalitarnego.

Początkiem 1934r. elementy składowe dotyczące federacji zostają pozbawione przysługującej autonomi, stają się okręgami administracyjnymi.

-następuje unifikacja państwa -Rada Rzeszy zostaje zlikwidowana -Sejm staje się zbędny – to sam Hitler wydaje dekrety . -pozostawia przy władzy prezydenta , jednak po jego śmierci w 1934r. ogłasza dekret na mocy którego zostaje zniesiona instytucja prezydenta.Hitler przyjmuje funkcie Führer. -kościół również podporządkowuje się Hitlerowi. -w 1937r. wniósł ustawę o podporządkowaniu sobie wszystkich urzędników , również sędziów w postaci przysięgi wierności składanej Hitlerowi a nie Państwu.Wola Hitlera stała się prawem.

Systemy totalitarne wyróżniały się tym że nie ukrywały swoich celów ( Mussolini) Hitler jednak częśc swoich zamysłów kamuflował , można je jednak było odczytać je go zamiary (w książce „Mein Kampf”).Zamiar ostatecznej likwidacji można było jasno odczytać. Nie było w państwie Hitlera równości względem prawa, nie było swobód obywatelskich (pozbawienie żydów niemieckich praw w ustawie norymberskiej) Preferencja rasy aryjskiej.

Różnica systemów totalitarnych w Europie początkiem XX wieku (system nazistowski,systemem totalitarny we Włoszech a systemem totalitarnym w Rosji:

- formułowanie celów ( w niem. było zniszczenie drugiego człowieka) -założenia ideologiczne -dalekosiężne plany w założeniach doktrynalnych -wskazany był w systemie nazistowskim wyraźnie wróg ( żydzi niemieccy i państwa słowiańskie)

Konstytucje z okresu panowania Bolszewików a potem Stalina

Zgodnie z koncepcją Marksa i Engelsa w historii świata wyróżniali oni 5 okresów:

- Pierwotny (przedpaństwowy) - Niewolnictwa - Feudalizmu - Kapitalizmu - Komunizmu

Według nich Państwo powstało gdy jednostka zaczęła sobie zawłaszczać to co było dotychczasowo wspólne.Na straży tego musiał jednak ktoś stać, dopilnować. Przejście od kapitalizmu do komunizmu musiało się jednak odbyć drogą przemocy i dopiero wtedy, gdy wszystko będzie wspólne, zapanuje spokój, okres wiecznej sprawiedliwości- jaką miał być komunizm.

Takie też założenia miały odbicie w Konstytucji Rosyjskiej Socjalistycznej Federacyjnej Republiki Radzieckiej z lipca 1918 roku.

Konstytucja ta miała być zasadą jednolitości władzy państwowej.

Organy rady posiadały prawa ustawodawcze, wykonawcze i kontrolne. Władza sama stanowiła prawo, samo je wykonywało i samo się kontrolowało z tej pracy.Założenie to było sprzeczne z dotychczasowym ( monteskjuszkowskim) trójpodziałem władzy a zastępowała ją zasadą jednolitości władzy państwowej.

-wprowadzono centralizm demokratyczny,zawierzchnie organy w instyt.państwowych zlecają zadania organom niższego szczebla ale w praktyce są ściśle podporządkowane i kontrolowane przez wyższe organy.

Konstytucja ta miała być konstytucją przejściową w celu likwidacji klas i zapanowaniu równości.W praktyce jednak istniał podział klas, między innymi ludności pozbawionych praw wyborczych .Tak zwani „liszeńcy” (duchowni, spekulanci, osoby należące do rodziny cesarskiej,osoby ,które korzystały z pracy najemcy) byli dyskriminowani, ich dzieci nie mogły uczęszczać na uniwersytety.

„ Kto nie pracuje niech nie je”

Dyskriminowani byli również chłopi (głos robotnika miał 5krotnie większą wartość niż chłopa do wyborów) Z jednej strony konstytucja głosiła o równości wszystkich obywateli względem prawa, a z drugiej były to fasadowe uprawnienia.

Te dyskriminacje, pozbawianie praw zostały wyeliminowane w konstytucji z 1936 r. w

Konstytucji Stalinowskiej ( wyrażającej wolę Stalina)

Konstytucja ta deklarowała że wszyscy są równi względem prawa, głosiła że nie można nikogo dyskriminować ze względu na kolor skóry, rasę, narodowość. Użyto nazwy że była to” konstytucja z twarzą” ( ale twarzą Lenina) również fasadowa. Stanowiła pierwowzór polskiej konst.z 1952 r.

Art. 2

konstytucji stanowi że dyktatura proletariatu została osiągnięta, a za tem Państwo powoli zaniknie i prawo również.Zachowując zasadę jednolitości władzy państwowej, rozróżniała władzę ustawodawczą- Rada Związku (izba niższa) i Rada Narodowa (izba wyższa).Te dwie izby wybierały prezydium Rady Najwyższej , w skład którego wchodził przewodniczący i jego zastępcy oraz kolegialny prezydent tyw. Kolektywna Głowa Państwa. Posiadało ograniczone prawa m.inn.:

- prawo łaski,interpretacji konstytucji, wydawanie dekretów z mocy ustawy,prawo uchylania aktów uchwalonych przez elementy składowe.

Oprócz Prezydium Rady Najwyższej władzę sprawowała Rada Komisarzy Ludowych i poszczególne Ludowe Komisariaty (od roku 1946 zamienione na Ministerstwa)

Art.126

Wymieniona swoboda społeczna ,prawo wstępu do różnych organizacji młodzieżowych, sportowych a najlepiej jeżeli będzie to czołowy oddział bolszewików.

Wśród tych zasad konstytucyjnych należy wspomnieć o zasadach:

-własność socjalistyczna jest podstawą ekonomiczną Związku Radzieckiego jest nietykalną podstawą ustroju (w dosł. Znaczeniu świętą i nietykalną) Kto dokonuje naruszaniu, ataku lub zaboru tej własności uważany jest za wroga ludu.

Oprócz socjalistycznej własności państwowej ( banki, fabryki,kopalnie, gdzie podmiotem jest cały naród) istniały jezscze własność kołchozowa ( majątek kołchozu,podm. są kołchoźnicy ) ,własność indywidualna (to co nabywało się przez wypłatę-koszula, samochód,dacza pod miastem itp) oraz drobna własność prywatna (zakłady szewskie, drobne gosodarstwa rolne).

Wymiar sprawiedliwości również działał na zasadzie fasady.Zadaniem sądów i prokuratury był przestrzeganie prawożądności i ochrona tej własności socjalistycznej, jednak wszystkie te działania podporządkowane były Komitetowi Centralnemu.

Kwestie Ustawodawcze .Akty uchwalane przez rząd i KC , sprzeczne z ustanowieniami konstytucji.

Podsumuwując przywódców systemów totalitarnych można stwierdzić że , w oczach obywateli ,przywódcy tych systemów, mieli „magiczną moc” i zdolni byli do dokonywania ponadludzkich rzeczy Po części im się to nawet udało bowiem w praktyce-Mussolini dokonał we Włoszech podboju terytorialnego,powiększył granice państwa,Podobnie Hitler, pochłaniając” bez wystrzału” dużą część Europy wschodniej (całą Czechosłow).,przełamał kryzys w niemczech i Stalin , który wyznacza świetlną przyszłość narodowi Radzieckiemu.