PODZIAŁ PRZEPISÓW PRAWNYCH

Przepis prawa – samodzielna jednostka redakcyjna tekstu prawnego, czyli zdaniokształtny zwrot językowy (zdanie w sensie gramatycznym) wskazujący sposób postępowania, czyli regułę powinnego zachowania. Często jest wyodrębniony formalnie, wyróżniony wizualnie i opatrzony nazwą indywidualizującą, taką jak artykuł, paragraf czy ustęp. Może być też zdaniokształtnym fragmentem jednostki redakcyjnej.

Przepisy prawne można podzielić w oparciu o różne kryteria: treść, stopień konkretności, zasięg obowiązywania, moc stosowania. Przepisy prawne może również podzielić ze względu do jakiej gałęzi prawa należy ów przepis czy też jaki jest stopień ogólności lub szczegółowości lub czy rozstrzygają lub też nie o obowiązywaniu innych przepisów prawnych.

1 TREŚĆ

Ze względu na treść przepisy prawne dzieli się na:

A Przepisy prawa materialnego – czyli takie, które pozwalają na budowanie norm prawnych regulujące wzajemne stosunki między podmiotami prawa. Mówiąc innymi słowami są to przepisy prawne, które zawierają normy regulujące materię wzajemnych zachowań podmiotów prawa: Do przepisów prawa w sensie materialnym należą przepisy prawa karnego, cywilnego czy administracyjnego.

Przykład

Gdy zajdzie przyczyna rozwiązania spółki, odbywa się jej likwidacja, chyba że wspólnicy umówili się o inny sposób zakończenia działalności spółki

B – Przepisy prawa formalnego – są to takie przepisy które określają realizację norm prawa materialnego. Należą do nich tzw. prawa procesowe czyli prawo postępowania karnego, prawo postępowania cywilnego, kodeks postępowanie administracyjnego (kpa)

Przykład

Przed upływem terminu do wniesienia odwołania decyzja nie ulega wykonaniu.

Do tej grupy zalicza się też tzw. fikcje prawne . Fikcja prawna jest konstrukcją ,która polega na świadomym przyjęciu przez prawodawcę stanu faktycznego, który w rzeczywistości nie istnieje za istniejący i związaniu z tym stanem przewidzianych skutków prawnych.

Przykład

Spadkobierca, który spadek odrzucił, zostaje wyłączony od dziedziczenia, tak jakby nie dożył otwarcia spadku.

2.STOPIEŃ KONRETNOŚCI jest to sposób formułowania reguły zachowania. Istnieją trzy różny rodzaje przepisów prawych

A Konkretne – Są to te wszystkie sformułowania tekstu normatywnego. Redakują one zasadę pożądanego postępowania podmiotu prawa. Przepisy prawne konkretne

B- Blankietowe – Przepisy te nie formułują reguł postępowania( dyspozycji normy prawnej). W miejsce dyspozycji wprowadza się upoważnienie dla jakiegoś organu państwowego, aby sformułował tą dyspozycję w przyszłości.

Przykład

Minister Sprawiedliwości określi w drodze rozporządzenia wysokość zryczałtowanej równowartości kosztów postępowania.

C Odsyłające- tak jak przepisy blankietowe również nie formułują dyspozycji normy ( sposobu postępowania nakazanego, zakazanego czy uprawionego). Przepisy prawa odsyłające zawierają informacje, gdzie tzn. w jakim innym przepisie prawnym, które już istnieje w systemie prawa dyspozycja lub dyspozycję są sformułowane MA to na celu unikanie powtórzeń.

Przykład

Do stowarzyszeń gmin stosuje się odpowiednie przepisy Prawa o Stowarzyszeniach

3.ZASIĘ OBOWIĄZYWANIA– tu można przepisy prawne podzielić na dwie grupy

A – PRAWO UNIWERSALNE, OGOLNOKRAJOWE ( ius universale) – ich zasięg obowiązywanie obejmuje terytorium całego państwa (również statki morskie i powietrzne, wody terytorialne) Ten zasięg stosowania obowiązywania mają z reguły akty, które są stanowione przez najwyższe organy władzy państwowej np. Prezydent, Sejm oraz przez naczelne organy administracji rządowej Rada Ministrów. Nie oznacza to że te organy nie mogą ustanawiać przepisów prawa miejscowego .

B- PRAWO PARTYKULARNE, MIEJSCOWE(ius particulare) – ich zasięg obowiązywania ograniczony jest do wyodrębnionego fragmentu terytorium państwa ( województwo, miasto czy gmina). Prawem miejscowym będą zatem akty normatywne wydane przez terenowe organy rządowej administracji ogólnej jak i różne formy prawotwórstwa organów samorządu terytorialnego.

4. MOC STOSOWANIA – rozróżnia się tu przepisy prawne bezwzględnie obowiązujące i względnie obowiązujące

A BEZWZGLĘDNIE OBOWIĄZUJĄCE (ius cogens) – dyspozycja w tych przepisach zredagowana jest przez stanowiącego prawo w sposób kategoryczny . Podmiot prawa nie ma możliwości innego zachowania się niż podane w dyspozycji, a jej przekroczenie wywołuje skutki prawne przewidziane w prawie

Przykład

Własność nieruchomości nie może być przeniesiona pod warunkiem ani zastrzeżeniem terminalnym

B WZGLĘDNIE OBOWIĄZUJĄCE (ius dispositvum) – formułują wzór zachowania w taki sposób, że adresat normy prawnej może z niego skorzystać lub nie, może też podany wzór zachowania modyfikować. W takich przepisach prawnych używa się najczęściej zwrotu „ chyba, że strony postanowiły inaczej”

Przykład

Jeżeli nie umówiono się inaczej suma ubezpieczenia ustalana w umowie stanowi górną granicę odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń

Gdy zajdzie przyczyna rozwiązania spółki, odbywa się jej likwidacja, chyba że wspólnicy umówili się o inny sposób zakończenia działalności spółki

5.PRZYNALEŻNOŚC DO GAŁĘŹI PRAWA - pozwala to na wyodrębnienie przepisów prawa konstytucyjnego, karnego, cywilnego, międzynarodowego publicznego, międzynarodowego prywatnego, administracyjnego i innych.

6. STOPIEŃ OGÓLNOŚCI I SZCZEGÓŁOWOŚCI

A PRZEPISY OGÓLNE (lex generalis) regulują szeroki zakres spraw, obejmują szeroki katalog adresatów i ustanawiają w dyspozycji ogólne reguły zachowania

Przykład

Osoby krajowe są obowiązane niezwłocznie odsprzedać bankom dewizowym uzyskane wpływy w walutach obcych

B NORMY SZCZEGÓŁOWE (lex specialis) ustanawiają wyjątki, odrębne uregulowania w stosunku do lex gerenalis

Przykład

Obowiązek , w którym mowa w ust 1 nie dotyczy walut obcych uzyskanych przez osoby krajowe fizyczne z wyjątkiem walut obcych uzyskanych z działalności gospodarczej.

W zależności od tego, czy przepisy rozstrzygają czy też nie o obowiązywaniu innych przepisów prawnych można ja podzieli na

A PRZEPISY DEROGACYJNE - - zamieszczane są w postanowieniach końcowych aktu normatywnego. Są to postanowienia uchylające dotychczas obowiązujący stan unormowań w pewnym obszarze unormowań społecznych . Uchylenia te mogą w całości uchylić dotychczas obowiązujący stan normatywny, w części zastępować dawne unormowanie nowymi.

B PRZEPISY KOLIZYJNE – rozstrzygają w przypadku obowiązywania wielu systemów prawnych na terenie jednego państwa, który z tych systemów w konkretnych warunkach miejsca i czasu ma zastosowanie. Mogą też rozstrzygać sprzeczności wynikające z unormowań pomiędzy różnymi gałęziami prawa w jednym systemie prawa

Przykład

O możliwości zawarcia małżeństwa rozstrzyga dla każdej ze stron jej prawo ojczyste

C PRZEPISY PRZEJŚCIOWE – rozstrzygają o sposobie postępowania ze stanami faktycznymi powstałymi pod rządami starego prawa, a podlegającymi prawnej kwalifikacji , wówczas gdy stare uregulowania zostały zastąpione nowymi.