Wykład 7
Ocena powietrza w strefach
Dyrektywa 2008/50WE (CAFE) z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy została implementowana do prawa polskiego
Ustawą z 13 kwietnia 2012 r. – O zmianie ustawy Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw
Ochrona powietrza – zapewnienie jak najlepszej jakości:
utrzymanie poziomów substancji w powietrzu poniżej dopuszczalnych dla nich poziomów lub co najmniej na tych poziomach;
zmniejszanie i utrzymanie poziomów substancji w powietrzu poniżej poziomów docelowych
Albo poniżej poziomów celów długoterminowych lub co najmniej na tych poziomach.
Rozporządzenie MŚ z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych subst w powietrzu określa m.in.:
- poziomy dopuszczalne, docelowe, celów długoterminowych dla niektórych substancji w powietrzu, zróżnicowane ze względu na ochronę zdrowia ludzi oraz ochronę roślin;
- poziomy alarmowe
- margines tolerancji
Klasyfikacja stref w oparciu o wyniki rocznej oceny jakości powietrza
Podstawę klasyfikacji stref, (art. 89 ustawy P.o.ś.), stanowią:
- Dopuszczalny poziom substancji w powietrzu ( z uwzględnieniem dozwolonej liczby przekroczeń poziomu dopuszczalnego określonego dla niektorych zanieczyszczeń)
- Dopuszczalny poziom substancji w powietrzu powiększony o margines tolerancji
- Poziomy docelowe dla niektóreych substancji
- Poziom celu długoterminowego dla ozonu.
Poziom dopuszczalny - poziom subst w powietrzu ustalony na podstawie wiedzy naukowej, w celu unikania, zapobiegania lub ograniczania szkodliwego oddziaływania na zdrowie ludzkie lub środowisko jako całość, który powinien być osiągnięty w określonym terminie i po tym terminie nie powinien być przekraczany;
Margines tolerancji - procentowo określona część poziomu dopuszczalnego, o którą poziom ten może zostać przekroczony, zgodnie z warunkami ustanowionymi w dyrektywie 2008/50/WE.
Dla pyłu PM2,5 – poziom dopuszczalny 25ug/m3 (średnia roczna) z terminem osiągnięcia do 1.01.15r
Margines tolerancji – ulega stopniowemu zmniejszeniu ( aż do osignięcia zera w dnniu 1.01.15)
| Okreś uśredniania wyników pomiarów | Poziom dopuszczalny PM2,5 w powietrzu ug/m3 | ROK | Margines tolerancji ug/m3 | Poziom dop PM2,5 w powietrzu powiększony o margines tolerancji ug/m3 | ||||||||||||
| Rok kalendarzowy | 25 |
|
|
|
Poziomy dopuszczalne zróżnicowane ze względu na ochronę zdrowia
| Nazwa subst | Okres uśredniania wyników pomiarów | Poziom dopuszczalny substancji w powietrzu ug/m3 | Dopuszczalna częstość przekraczaniapoziomu dopuszczalnego w roku kalendarzowym | ||||||
| Dwutlenek siarki |
|
|
|
||||||
| Dwutlenek azotu |
|
|
|
||||||
| PM 10 |
|
|
|
| Nazwa substancji | Okres uśredniania wyników pomiarów | Poziom dopuszczalny subst w powietrzu ug/m3 |
| Benzen | Rok kalendarzowy | 5 |
| Ołów | Rok kalendarzowy | 0,5 |
| Tlenek węgla | 8 godzin | 10 000 |
POZIOM DOCELOWY – poziom substancji w powietrzu ustalony w celu unikania, zapobiegania lub ograniczania szkodliwego oddziaływania na zdrowie ludzki lub środowisko jako coałość, który ma być osiągnięty tam gdzie to możliwe w określonym czasie.
Kryteria obowiązujące w rocznej ocenie jakości powietrza – ochrona zdrowia
| Nazwa substancji | Okreś uśredniania wyników pomiarów | Poziom DOCELOWY subst w powietrzu |
| Benzo(a)piren | Rok kalendaarzowy | 1 ng/m3 |
| Arsen | Rok kalendaarzowy | 6 ng/m3 |
| Kadm | Rok kalendaarzowy | 5 ng/m3 |
| Nikiel | Rok kalendaarzowy | 20ng/m3 |
Cel długoterminowy – poziom substancji w powietrzu, który należy osiągnąć w dłuższej perspektywie, w celu zapewnienia skutecznej ochrony zdrowia ludzkiego i środowiska.
Kryteria obowiązujące w rocznej ocenie jakości powietrza dla OZONU – ochrona zdrowia
| Kryterium | Okres uśredniania wyników pomiarów | Poziom celu długoterminowego i docelowego subst w powietrzu | Dopuszczalna liczba dni z przekroczeniami poziomu docelowego w roku |
| Poziom docelowy | 8 h | 120 ug/m3 | 25 dni |
| Poziom celu długoterminowego | 8h | 120 ug/m3 | Nie dotyczy |
Poziomy informowania dla niektórych substancji w powietrzu
| Nazwa | Okres uśredniania wyników pomiarów | Poziom informowania dla niektórych subst w powietrzu |
| Ozon | Jedna godzina | 180 a |
| PM10 | 24 godziny | 200 b |
a – Wartość progowa informowania społeczeństwa o ryzyku wystąpienia przekroczenia poziomu alarmowego dla ozonu
b – Wartość progowa informowania społeczeństwa o ryzyku wystąpienia przekroczenia poziomu alarmowego dla pyłu PM10
Poziomy ALARMOWE dla niektórych substancji w powietrzu:
| Nazwa | Okres uśredniania wyników pomiarów | Poziom alarmowy |
| Dwutlenek azoto | Jedna godzina | 400 |
| Dwutlenek siarki | Jedna godzina | 500 |
| ozon | Jedna godzina | 240 |
| Pył zawieszony | 24 godziny | 300 |
Kryteria obowiązujące w rocznej ocenie jakości powietrza dla ozonu – ochrona roślin
| KRYTERIUM | Okres dla którego oblicza się parametr | Dopuszczalna wartość parametru dla ozonu w pow |
| Poziom docelowy | Okres wegetacyjny 1V – 31 VIII | 18 000 (ug/m3)*h |
| Poziom celu długoterminowego | Okres wegetacyjny 1V – 31 VIII | 6 000 (ug/m3) * h |
Kryteria obowiązujące w rocznej ocenie jakości powietrza – ochrona roślin
| Nazwa substancji | Okres uśredniania wyników pomiarów | Poziom krytyczny subs w powietrzu | ||||
| Dwutlenek siarki |
|
|
||||
| Tlenki azotu | Rok kalendaarzowy | 30 |
Poziom dopuszczalny – poziom substancji, który musi być osiągnięty w określonym terminie i który po tym terminie nie powinien być przekraczany.
JEST STANDARTEM JAKOŚCI POWIETRZA -POŚ
Ustawa Prawo ochrony środowiska
Rozporządzenie MŚ z dnia 2 sierpnia 2012 r. w sprawie stref, w których dokonuje się oceny jakości powietrza
1) aglomeracje o liczbie mieszkańców > 250 tysięcy;
2) miasta o liczbie mieszkańców > 100 tysięcy;
3) pozostały obszar województwa, niewchodzący w skład miast > 100 tysięcy mieszkańców oraz aglomeracji;
4) nazwy i kody stref, o których mowa w pkt 1–3.
Obszary, nazwy i kody stref stanowiące aglomeracje o liczbie mieszkańców większej niż 250 tys – Krk - PL1201
Obszary, nazwy i kody stref stanowiące miasta o liczbie mieszkańców powyżej 100 tys – TARNÓW PL 1202
Akty prawne zobowiązujące do prowadzenia oceny jakości powietrza
- Ustawa prawo ochrony środowiska
- rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 roku w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz.U. z dnia 18.09.2012 r. poz. 1031),
- rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 września 2012 roku w sprawie dokonywania oceny poziomów substancji w powietrzu (Dz.U. z dnia 18.09.2012 r. poz. 1032),
- rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 2 sierpnia 2012 roku w sprawie stref, w których dokonuje się oceny jakości powietrza (Dz.U. z dnia 10.08.2012 r. poz. 914),
- rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 10 września 2012 roku w sprawie zakresu i sposobu przekazywania informacji dotyczących zanieczyszczenia powietrza (Dz.U. z dnia 18.09.2012r. Poz. 1034)
- rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 września 2012 roku w sprawie sposobu obliczania wskaźników średniego narażenia oraz sposobu oceny dotrzymania pułapu stężenia ekspozycji (dla pyłu PM2,5) (Dz.U. z dnia 18.09.2012 r. poz. 1029),
Roczna ocena jakości powietrza
- klasyfikacja stref wykonywana jest co roku, na podstawie oceny poziomu substancji w powietrzu,
- uwzględnia się substancje, dla których w prawie krajowym i dyrektywach unijnych określono normatywne stężenia w postaci poziomów dopuszczalnych /docelowych /celu długoterminowego w powietrzu, ze względu na ochronę zdrowia ludzkiego i ochronę roślin.
- klasyfikacji stref dokonuje się dla każdego zanieczyszczenia oddzielnie, na podstawie najwyższych stężeń na obszarze każdej strefy (rok, 24h 1h).
Zaliczenie strefy do określonej klasy wiąże się z koniecznością podjęcia konkretnych działań na rzecz poprawy jakości powietrza lub utrzymania jego jakości na niezmienionym poziomie.
Cele oceny jakości powietrza
1. Dokonanie klasyfikacji stref, według określonych kryteriów.
Podstawę zaliczenia strefy do określonej klasy, stanowią wyniki oceny uzyskane na obszarach o najwyższych poziomach stężeń danego zanieczyszczenia w strefie.
Wynik klasyfikacji jest podstawą do określenia potrzeby podjęcia i prowadzenia działań na rzecz poprawy jakości powietrza w danej strefie (w tym opracowywania programów ochrony powietrza, POP).
2. Uzyskanie informacji o przestrzennych rozkładach stężeń zanieczyszczeń na obszarze strefy, w zakresie umożliwiającym wskazanie obszarów przekroczeń wartości kryterialnych oraz określenie poziomów stężeń występujących na tych obszarach.
Informacje – określenie obszarów wymagających podjęcia działań na rzecz poprawy jakości powietrza (redukcji stężeń zanieczyszczeń) lub, w przypadku uznania posiadanych informacji za niewystarczające – do przeprowadzenia dodatkowych badań we wskazanych rejonach.
3. Wskazanie prawdopodobnych przyczyn występowania ponadnormatywnych stężeń zanieczyszczeń w określonych rejonach (w zakresie możliwym do uzyskania na podstawie posiadanych informacji).
Oceny prowadzone pod kątem spełnienia kryteriów ustanowionych w celu ochrony zdrowia ludzi :
- dwutlenek siarki (SO 2 ) - dwutlenek azotu (NO 2 )
- tlenek węgla (CO) - benzen (C 6 H 6 )
- ozon (O 3 ) - pył PM10 i PM2,5
- metale ciężkie: ołów (Pb), arsen (As), kadm (Cd) inikiel (Ni) w pyle PM10
- benzo(a)piren (B(a)P) w pyle PM10
Oceny dokonywane pod kątem spełnienia kryteriów odniesionych do ochrony roślin obejmują:
- dwutlenek siarki
- tlenki azotu
- ozon
WYKŁAD 8
ocena jakości powietrza
Ocena jakości powietrza w Polsce:
Lata 2004-2006 – 362 strefy w tym 13 aglomeracji (strefą był powiat i aglomeracja)
– Małopolska – 22 strefy
– SO 2 , NO 2 , NO x , CO, O 3 , C 6 H 6 , PM10, Pb w pyle PM10
Lata 2007-2009 – 182 strefy w tym 12 aglomeracji
– Małopolska – 11 stref
– SO 2 , NO 2 , NO x , CO, C 6 H 6 , PM10, As, Cd, Ni, Pb i B(a)P w pyle PM10
– O 3 w 12 aglomeracji i 16 stref nie będących aglomeracjami
Pięcioletnia ocena jakości powietrza w Polsce:
Celem pięcioletniej oceny jakości powietrza jest uzyskanie informacji o stężeniach zanieczyszczeń w
nowym układzie stref, w zakresie umożliwiającym:
1. dokonanie klasyfikacji stref na podstawie kryteriów stosowanych w ocenie pięcioletniej (progów oszacowania) pod kątem zaplanowania systemu ocen corocznych, zgodnie z wymaganiami odpowiednich przepisów prawa krajowego i dyrektyw UE
2. Wskazanie obszarów gdzie występują przekroczenia lub istnieje prawdopodobieństwo przekroczenia dopuszczalnych poziomów substancji,
3. uzyskanie informacji o przestrzennych rozkładach stężeń zanieczyszczeń na obszarze aglomeracji lub innej strefy.
Klasy stref w ocenie pięcioletniej
Dla SO 2 , NO 2 , CO, C 6 H 6 , PM10, Pb, As, Cd, Ni, B(a)P, PM2,5 – ocena pod kątem ochrony zdrowia:
klasa 1 – stężenia zanieczyszczenia na terenie strefy nie przekraczały dolnego progu oszacowania
klasa 2 – na terenie strefy występowały stężenia zanieczyszczenia powyżej dolnego lecz nieprzekraczające górnego progu oszacowania
klasa 3a – na terenie strefy stężenia zanieczyszczenia powyżej górnego progu oszacowania lecz nie przekraczające wartości poziomów dopuszczalnych lub docelowych
klasa 3b – na terenie strefy rejestrowane były stężenia zanieczyszczenia powyżej górnego progu oszacowania i jednocześnie powyżej poziomów dopuszczalnych lub docelowych
Wymagania dotyczące metod ocen jakości powietrza i struktury systemów monitoringu
Wymagania zależą od:
- Rodzaju zanieczyszczenia
- Liczby ludności
- Wartości występujących stężeń (odniesionych do dolnego i górnego progu oszacowania)
- Rodzaju źródeł emisji (punktowe, liniowe, powierzchniowe)
Uregulowania przez Dyrektywy UE:
- minimalna, niezbędna liczba stałych stanowisk pomiarowych w strefie,
- sposób lokalizacji stanowisk pomiarowych,
- wymagania dotyczące jakości danych pomiarowych,
- wymagania dotyczące metod kontroli tej jakości
- zakres wymaganej dokumentacji
Metody pomiarów zanieczyszczeń powietrza
A. Pomiary intensywne
• pomiary automatyczne ciągłe w stałych punktach,
• pomiary manualne wykonywane codziennie w stałych punktach,
• pomiary cykliczne w stałych punktach (co 2-5 dni lub tylko w dni powszednie)
B. Pomiary wskaźnikowe
• pomiary manualne wykonywane metodą niereferencyjną,
• pomiary wykonywane metodami pasywnymi,
• pomiary prowadzone w ograniczonym czasie, np. pomiary okresowe, w tym mobilne
C. Modelowanie matematyczne
obliczenia z wykorzystaniem matematycznych modeli rozprzestrzeniania się zanieczyszczeń w atmosferze, danych dotyczących emisji i danych meteorologicznych
D. Obiektywne szacowanie
• pomiary nie stanowiące wystarczającej podstawy oceny
• wyniki modelowania nie stanowiące wystarczającej podstawy oceny
• analogia do wyników pomiarów/stężeń pomierzonych w innym obszarze
• analogia do wyników pomiarów/stężeń pomierzonych w danym obszarze w innym okresie
• szacowanie wykorzystujące informacje o emisji zanieczyszczeń i jej źródłach (np. interpolacja liniowa stężeń)
Nowe normy jakości powietrza dla pyłu PM 2,5
Normy dotyczące całego kraju (podstawa do rocznych ocen jakości powietrza w strefach i aglomeracjach)
Poziom docelowy dla pyłu PM2,5 – wartość średnioroczna – 25 μg/m3 (powinien zostać osiągnięty do
2010 r.)
Poziom docelowy tzn. poziom, który należy osiągnąć za pomocą ekonomicznie uzasadnionych działań technicznych i technologicznych
Normy dotyczące całego kraju (podstawa do rocznych ocen jakości powietrza w strefach i aglomeracjach)
Dla pyłu PM 2,5 ustalono dwa poziomy dopuszczalne (wartość średnioroczna):
Etap 1 – 25 μg/m 3 , ma zostać osiągnięty 1.01.2015 r.
Do dnia 1 stycznia 2015 r. poziom dopuszczalny
może być przekraczany o wartość marginesu tolerancji
Etap 2 – 20 μg/m 3 do 2020 r.
dlaczego PM2,5
- Jest zanieczyszczeniem transgranicznym (odległość do ok. 2500 km)
- Prekursory pyłu PM 2,5 – tlenki siarki, tlenki azotu, amoniak, lotne związki organiczne (LZO)
- Na jego powierzchni osadzają się metale ciężkie, WWA (np. benzo(a)piren) i inne trwałe zw organiczne (TZO)
- Brak progu, poniżej którego nie stwierdza się skutków zdrowotnych
- Zanieczyszczenie szczególnie szkodliwe dla zdrowia – może być przyczyną, m.in. chorób płuc, chorób krążenia a także schorzeń nowotworowych:
→ małe rozmiary – zdolność bezpośredniego wnikania do układu oddechowego i krwionośnego
substancje szkodliwe → płuca → pęcherzyki → płucne → krwioobieg
- zagrażają zdrowiu ludzi przyczyniając się do wzrostu zgonów w wyniku chorób serca, naczyń krwionośnych, dróg oddechowych oraz raka płuc
PM 2,5 - wymagania dyrektywy CAFE
Pułap stężenia ekspozycji, jako standard jakości powietrza musi być osiągnięty.
Krajowy cel redukcji narażenia (cel długoterminowy) powinien zostać osiągnięty poprzez wszelkie niezbędne środki, które nie pociągają za sobą niewspółmiernych kosztów
18 μg/m 3 – 2020 r.
Krajowy wskaźnik średniego narażenia na pył PM 2,5
• dla roku 2014 – 24 μg/m 3 (średnia z lat 2012-2014)
• dla roku 2013 – 25 μg/m 3 (średnia z lat 2011-2013)
• dla roku 2012 – 26,1 μg/m 3 (średnia z lat 2010-2012)
• dla roku 2011 – 26,9 μg/m 3 (średnia z lat 2010-2011)
• dla roku 2010 – 28 μg/m 3 liczony jako średnia roczna
WYKŁAD 9
Programy Ochrony Powietrza
Klasa strefy C – poziom stężeń powyżej poziomu dopuszczalnego/docelowego
Wymagane działanie:
- określenie obszarów przekroczeń poziomów dopuszczalnych/docelowych
- opracowanie lub aktualizacja programu ochrony powietrza POP w celu osiągnięcia odpowiednich poziomów substancji w powietrzu (jeśli POP nie był uprzednio opracowany)
- kontrolowanie stężeń zanieczyszczenia na obszarach przekroczeń i prowadzenie działań mających na celu obniżenie stężeń przynajmniej do poziomów dopuszczalnych/docelowych
Wytyczne działań w celu poprawy jakości powietrza
POP – Ograniczenie emisji powierzchniowej
- Wprowadzenie ograniczeń w stosowaniu paliw stałych
- Realizacja gminnych programów ograniczania niskiej emisji – eliminacja niskosprawnych urządzeń na paliwa stałe
- Rozbudowa i modernizacja sieci ciepłowniczych zapewniająca podłączenie nowych użytkowników
- Rozbudowa sieci gazowych zapewniająca podłączenie nowych użytkowników
- Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii w celu obniżenia kosztów eksploatacyjnych ogrzewania niskoemisyjnego
- Termomodernizacja budynków oraz wspieranie budownictwa energooszczędnego w budownictwie mieszkaniowym
- Wyeliminowanie procederu spalania odpadów w kotłach domowych
- Ograniczenie spalania pozostałości roślinnych z ogrodów.
POP – ograniczenie emisji z transportu
- Rozszerzenie strefy ograniczonego ruchu oraz ograniczonego płatnego parkowania wraz z systemem parkingów typu „parkuj i jedź” (park & ride)
- Ograniczenie ruchu pojazdów ciężarowych
- Poprawa organizacji ruchu samochodowego w miastach
- Rozwój komunikacji rowerowej w miastach
- Wzmocnienie kontroli na stacjach diagnostycznych pojazdów.
- Rozwój komunikacji publicznej oraz wdrożenie energooszczędnych i niskoemisyjnych rozwiązań w transporcie publicznym
- Utrzymanie dróg w sposób ograniczający wtórną emisję zanieczyszczeń poprzez regularne mycie, remonty i poprawę stanu nawierzchni dróg
- Szczególny nadzór nad działalnością przemysłu w obszarach złej jakości powietrza
POP -Inne działania
- Informacja o jakości powietrza w Małopolsce
- Edukacja ekologiczna mieszkańców
- Spójna polityka na szczeblu lokalnym uwzględniająca priorytety poprawy jakości powietrza
POP – działania krótkoterminowe
Tryb ogłaszania wdrożenia działań krótkoterminowych
Ustala się 3 stopnie zagrożenia zanieczyszczeniem powietrza:
• I stopień zagrożenia kolor ( kod żółty) o charakterze informacyjnym dla poziomów pyłu PM10 powyżej 50 μg/m3, lub poziomów stężeń 24-godzinnych dwutlenku siarki powyżej 125 μg/m3,
• II stopień zagrożenia [kod pomarańczowy] o charakterze informacyjno-ostrzegawczym dla poziomów pyłu PM10 powyżej 200 μg/m3,
• III st zagrożenia [ kod czerwony] o charakterze informacyjno-ostrzegawczym i nakazowym dla poziomów stężeń 24-godzinnych pyłu PM10 powyżej 300 μg/m3, lub stężeń jednogodzinnych dwutlenku siarki powyżej 500 μg/m3
Odpady – ustawodawstwo Gospodarka odpadami
Oddziaływanie odpadów na środowisko
- zajmowanie coraz większych terenów
- oszpecanie/zaśmiecenie krajobrazu
- szkodliwe oddziaływanie na zdrowie ludzi
Wtórne oddziaływanie odpadów na środowisko
- powietrze atmosferyczne (pylenie)
- wody (przedostawanie się odcieków ze składowisk do wód gruntowych)
Konwencja Bazylejska o kontroli transgranicznego przemieszczania i usuwania odpadów niebezpiecznych
– podpisana 22 marca 1989 r. w Bazylei
– Polska jest stroną tej Konwencji od 20 marca 1992 r.
Cel
• kontrola transgranicznego przemieszczania i usuwania odpadów niebezpiecznych (wykaz zawarto w odpowiednich załącznikach do Konwencji)
• minimalizacja wytwarzania odpadów (szczególnie niebezpiecznych)
• zapewnienie dostępu do odpowiednio zlokalizowanych urządzeń służących do usuwania odpadów w sposób bezpieczny dla środowiska
Najważniejsze zasady Konwencji Bazylejskiej
1. Zapobieganie powstawaniu odpadów: Redukcja wytwarzania odpadów do minimum
2. Zasada bliskości: Usuwanie odpadów – tak blisko źródła ich wytwarzania, jak to jest możliwe.
3. Zakazu importu odpadów niebezpiecznych/innych do krajów rozwijających się.
4. Zakaz eksportu lub importu odpadów do państwa, które nie jest stroną Konwencji.
5. Transgraniczne przemieszczanie odpadów niebezpiecznych lub innych – dozwolone tylko przy zachowaniu przepisów Konwencji Bazylejskiej.
6. Konieczność pakowania, oznaczania i transportowania odpadów niebezpiecznych i innych będących przedmiotem przemieszczania transgranicznego – w sposób zgodny z międzynarodowymi regułami i standardami .
Pojęcia kluczowe stosowane w Dyrektywie2008/98/WE
Odpady:- każda substancja lub przedmiot, których posiadacz pozbywa się, zamierza się pozbyć lub do których pozbycia został zobowiązany.
Gospodarowanie odpadami:=nzbieranie, transport, odzysk oraz unieszkodliwianie odpadów, łącznie z nadzorem nad tego rodzaju działaniami, jak również późniejsze postępowanie z miejscami unieszkodliwiania odpadów
Zapobieganie:= środki zastosowane zanim dana substancja, materiał lub produkt staną się odpadami.
Odzysk: każdy proces, którego głównym wynikiem jest użyteczne zastosowanie odpadów.
Recykling- każdy proces odzysku, w ramach którego materiały odpadowe są ponownie przetwarzane w produkty, materiały lub substancje wykorzystywane w pierwotnym celu lub innych celach
Termiczne przekształcenie odpadów:
- spalanie odpadów przez ich utlenianie,
- procesy termicznego przetwarzania odpadów – piroliza, zgazowanie i proces plazmowy, o ile substancje powstające podczas tych procesów są następnie spalane,
Unieszkodliwianie odpadów: proces niebędący odzyskiem, nawet jeżeli wtórnym skutkiem takiego procesu jest odzysk substancji lub energii
Hierarchia sposobów postępowania z odpadami
Zapobieganie powstawaniu odpadów→ powtórne wykorzystanie→ recykling → inne procesy odzysku np. odzysk energii ->składowanie
Odpady komunalne - Odpady powstające w gospodarstwach domowych (z wyłączeniem pojazdów wycofanych z eksploatacji) -> odpady niezawierające odpadów niebezpiecznych pochodzące od innych wytwórców odpadów, które ze względu na swój charakter lub skład są podobne do odpadów powstających w gospodarstwach domowych. Należą tu również odpady niebezpieczne powstające w gospodarstwach domowych (wytworzone przez właścicieli nieruchomości) – odpady opakowaniowe, zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny, baterie, akumulatory oraz odpady z remontów
Gospodarka odpadami komunalnymi
Obowiązkowe zadania gmin w zakresie gospodarkiodpadami komunalnymi:
→ Zapewnianie objęcia wszystkich mieszkańców gminy zorganizowanym systemem odbierania wszystkich rodzajów odpadów komunalnych,
→ Zapewnianie warunków funkcjonowania systemu selektywnego zbierania i odbierania odpadów komunalnych, aby było możliwe ograniczenie składowania odpadów komunalnych ulegających biodegradacji,
→ Zapewnianie warunków ograniczenia masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji kierowanych do
składowania:
do 31.12.2020 r. – do nie więcej niż 35% wagowo całkowitej masy odpadów komunalnych ulegających biodegradacji w stosunku do masy tych odpadów wytworzonych w 1995 r.
Unieszkodliwianie odpadów – poddanie odpadów procesom przekształceń biologicznych, fizycznych lub chemicznych określonym w załączniku nr 6 do ustawy w celu doprowadzenia ich do stanu, który nie stwarza zagrożenia dla życia, zdrowia ludzi lub dla środowiska.
Komunalne osady ściekowe – osady pochodzące z oczyszczania ścieków komunalnych oraz innych ścieków o składzie zbliżonym do ścieków komunalnych z komór fermentacyjnych i innych instalacji do oczyszczania ścieków.
Przyrodnicze wykorzystanie – stosowanie osadów do nawożenia gleb i roślin oraz rekultywację gleb zdegradowanych i bezglebowych gruntów (np. utwory geologiczne pozbawione pokrywy glebowej wskutek robót ziemnych, erozji, zwałowiska, składowiska odpadów).
Suszenie – pozwala na wykorzystanie osadów:
- przyrodniczo – w postaci nawozu;
- w procesach termicznych – spalanie, współspalanie (często z odzyskiem energii)
Wykład 10
PMŚ – WODY
Monitoring wód powierzchniowych – wody śródlądowe, wody przejściowe i przybrzeżne
Ustawa Prawo wodne
Cel: stworzenie podstaw do podejmowania działań na rzecz poprawy stanu wód oraz ich ochrony przed zanieczyszczeniem (ochrona przed eutrofizacją – wpływ sektora bytowo-komunalnego i rolnictwa ; ochrona przed zanieczyszczeniami przemysłowymi – zasolenie i substancje szczególnie szkodliwymi dla środowiska wodnego)
Obowiązki sprawozdawcze wobec Komisji Europejskiej (raporty – Ramowa Dyrektywa Wodna 2000/60/WE oraz dyrektywa 91/676/EWG dotycząca ochrony wód przed zanieczyszczeniami powodowanymi przez azotany pochodzące ze źródeł rolniczych).
Zobowiązania Polski wynikające ze współpracy z Komisją Helsińską oraz Europejską Agencją Środowiska, obejmujące m.in. przekazywanie danych krajowych o jakości wód rzek, jezior, wód przejściowych i przybrzeżnych.
Program monitoringu realizowany w ramach:
- monitoringu diagnostycznego (jeziora oraz jednolite części wód w obszarach ochrony siedlisk i gatunków),
- monitoringu operacyjnego (rzeki, w tym zbiorniki zaporowe, jeziora oraz wody przejściowe i przybrzeżne),
- monitoringu badawczego,
- monitoringu obszarów chronionych – dla wszystkich kategorii wód.
Zadania na lata 2013-2015:
* badania i ocena stanu rzek, w tym zbiorników zaporowych,
* badania i ocena stanu jezior,
* badania i ocena jakości osadów dennych w rzekach i jeziorach,
* badania i ocena stanu wód przejściowych i przybrzeżnych,
* badania elementów hydromorfologicznych dla potrzeb oceny stanu ekologicznego wód powierzchniowych,
* wdrażanie wymagań dyrektywy w sprawie środowiskowych norm jakości w dziedzinie polityki wodnej (2008/105/WE),
* opracowanie metody oceny stanu niemonitorowanych jednolitych części wód.
Zadanie: badania i ocena stanu rzek, w tym zbiorników zaporowych
Cel: dostarczenie wiedzy o stanie/potencjale ekologicznym i stanie chemicznym rzek Polski
Szczególna rola – punkty pomiarowo-kontrolne intensywnego monitorowania – metale ciężkie, biogeny oraz wskaźniki charakteryzujące warunki tlenowe.
Częstotliwość pomiarów – nie mniej niż 12 razy w roku.
Wyniki – ocena ładunków biogenów i metali ciężkich odprowadzanych rzekami z Polski do Morza Bałtyckiego. Wykorzystanie danych – zadania realizowane w ramach „Monitoringu Morza Bałtyckiego”
2013-2015 – zakończenie procesu testowania indeksu ichtiologicznego.
Na tej podstawie wdrożony zostanie monitoring ichtiofauny jako stały element PMŚ.
Oceny stanu JCW rzek zostaną uzupełnione o makrobezkręgowce bentosowe.
Monitoring Morza Bałtyckiego
Cel: stworzenie podstaw do podejmowania działań na rzecz poprawy stanu ekosystemu Morza Bałtyckiego oraz jego ochrony przed zanieczyszczeniem.
Monitoring Morza Bałtyckiego – zadania:
- badania i ocena jakości środowiska morskiego Bałtyku,
- badania i ocena ładunków wprowadzanych do Bałtyku.
Zadanie: Badania i ocena ładunków wprowadzanych do Bałtyku
Cel: zapewnienie pełnej i aktualnej informacji o ładunkach zanieczyszczeń odprowadzanych bezpośrednio do Bałtyku rzekami oraz z punktowych źródeł zanieczyszczeń.
Zakres pomiarowy: zw N i P, metale ciężkie (Zn, Cu, Cd, Pb, Ni i Hg), węglowodory aromatyczne oraz BZT 5 .
Częstotliwość pomiarów: 12 w roku.
Uzyskane dane są wykorzystane na potrzeby sprawozdawczości do GUS oraz corocznie raportowane przez GIOŚ do HELCOM.