Katarzyna Korzeniewska
Socjologia II st. II r. niestacjonarne
ZARZĄDZANIE PROJEKTAMI NAUKOWYMI I EUROPEJSKIMI
POLITYKA SPÓJNOŚCI: CELE, ZADANIA, ŚRODKI, PRIORYTETY, ZASADY
Polityka spójności jest główną polityką inwestycyjną Unii Europejskiej. Polega na wzmocnieniu spójności gospodarczej i społecznej Wspólnoty Europejskiej, poprzez zmniejszenie dysproporcji w poziomach rozwoju różnych regionów oraz zacofania regionów lub wysp najmniej uprzywilejowanych, w tym obszarów wiejskich. Założenia polityki spójności zmierzają do osiągnięcia harmonijnego, równoważonego i trwałego rozwoju Wspólnoty. Adresowana jest do wszystkich regionów i miast w całej Unii Europejskiej, a jej głównym celem, mówiąc bardzo ogólnie, jest wspieranie zatrudnienia, konkurencyjności przedsiębiorstw, wzrostu gospodarczego i zrównoważonego rozwoju, a także podniesienie jakości życia obywateli. Polityka spójności ma duży wpływ na wiele dziedzin, inwestycje w ramach polityki spójności ułatwiają osiąganie wielu innych celów unijnej polityki. Są m.in. uzupełnieniem unijnej polityki w zakresie kształcenia, zatrudnienia, energii, środowiska, jednolitego rynku lub badań naukowych i innowacji.
Polityka spójności zapewnia w szczególności niezbędne ramy inwestycyjne i strategię, która zakłada osiągnięcie uzgodnionych celów dotyczących wzrostu gospodarczego (strategia „Europa 2020”). Unia Europejska chce realizować do 2020 r. konkretne cele strategiczne związane z zatrudnieniem, innowacjami, kształceniem, włączeniem społecznym i klimatem/energią. Działania w ramach polityki spójności mają na celu zmniejszenie dysproporcji gospodarczych, społecznych i terytorialnych, które powstają zwłaszcza w państwach i regionach opóźnionych w rozwoju i w związku z restrukturyzacją gospodarczą i społeczną oraz z procesem starzenia się ludności. Tu wymienia się trzy najważniejsze cele polityki spójności:
Konwergencja (zbieżność, upodobnienie się), który jest ukierunkowany na przyspieszenie konwergencji najsłabiej rozwiniętych państw członkowskich i regionów poprzez poprawę warunków wzrostu i zatrudnienia dzięki zwiększaniu ilości i poprawie jakości inwestycji w kapitał rzeczowy i ludzki, rozwojowi innowacyjności i społeczeństwa opartego na wiedzy, zdolnościom adaptacyjnym do zmian gospodarczych i społecznych, ochronie i poprawie jakości środowiska naturalnego oraz zwiększaniu wydajności administracji. Cel ten stanowi priorytet funduszy;
Konkurencyjność regionalna i zatrudnienie, który, poza najsłabiej rozwiniętymi regionami, jest ukierunkowany na zwiększanie konkurencyjności i atrakcyjności regionów, jak również zatrudnienia poprzez przewidywanie zmian gospodarczych i społecznych, w tym związanych z liberalizacją handlu, poprzez zwiększenie i poprawę jakości inwestycji w kapitał ludzki, innowacyjność i promowanie społeczeństwa opartego na wiedzy, przedsiębiorczość, ochronę i poprawę jakości środowiska naturalnego oraz poprawę dostępności, zdolności adaptacyjnych pracowników i podmiotów gospodarczych, jak również rozwój rynków pracy sprzyjających integracji społecznej;
Europejska współpraca terytorialna, który jest ukierunkowany na umacnianie współpracy transgranicznej poprzez wspólne inicjatywy lokalne i regionalne, umacnianie współpracy transnarodowej za pomocą działań sprzyjających zintegrowanemu rozwojowi terytorialnemu powiązanemu z priorytetami Wspólnoty oraz umacnianie współpracy międzyregionalnej i wymiany doświadczeń na właściwym szczeblu terytorialnym.
Pomoc funduszy w ramach tych trzech celów, uwzględnia, zgodnie z ich charakterem, z jednej strony szczególne uwarunkowania gospodarcze i społeczne, a z drugiej - szczególne uwarunkowania terytorialne. Pomoc służy wspieraniu, w odpowiedni sposób, zrównoważonego rozwoju obszarów miejskich, w szczególności jako elementu rozwoju regionalnego, oraz odnowy obszarów wiejskich i obszarów zależnych od rybołówstwa poprzez dywersyfikację gospodarczą. Pomoc ta, służy również wspieraniu obszarów o niekorzystnym położeniu geograficznym lub warunkach przyrodniczych, które pogłębiają ich problemy rozwojowe, w szczególności regionów najbardziej oddalonych, jak również obszarów północnych o bardzo niskiej gęstości zaludnienia, określonych wysp i państw członkowskich będących wyspami oraz obszarów górskich.
Każde państwo członkowskie określiło własne cele w ramach tych obszarów. Aby zrealizować te zamierzenia i zaspokoić różne potrzeby rozwojowe wszystkich unijnych regionów, na politykę spójności na lata 2014-2020 przeznaczono 351,8 mld EUR, co stanowi blisko jedną trzecią całego unijnego budżetu. Będzie to podstawowe narzędzie inwestycyjne UE, umożliwiające realizację celów strategii „Europa 2020”. Towarzyszyć temu będzie ukierunkowanie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego na priorytety takie jak wsparcie małych i średnich przedsiębiorstw. W tym wypadku planuje się podwojenie puli dostępnych środków: z 70 mld do 140 mld euro w ciągu 7 lat. We wszystkich funduszach strukturalnych i inwestycyjnych zwiększony zostanie nacisk na wyniki i przewidziana zostanie nowa rezerwa na wykonanie, co będzie sprzyjać tworzeniu dobrych projektów. Wydajność polityki spójności, rozwoju obszarów wiejskich i funduszu rybackiego zostanie ponadto powiązana z zarządzaniem gospodarczym, co ma zmotywować państwa członkowskie do stosowania się do zaleceń UE sformułowanych w ramach europejskiego semestru.
Rada ustanawia na poziomie Wspólnoty zwięzłe strategiczne wytyczne/zadania dla spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej, określające indykatywne (wskazujące, orientacyjne) ramy interwencji funduszy, z uwzględnieniem innych stosownych polityk Wspólnoty. Dla każdego z celów funduszy wytyczne te nadają w szczególności moc priorytetom Wspólnoty w celu promowania harmonijnego, zrównoważonego i trwałego rozwoju Wspólnoty. Państwa członkowskie przedstawiają Komisji narodowe strategiczne ramy odniesienia, które zapewniają, aby pomocy funduszy była zgodna ze strategicznymi wytycznymi Wspólnoty dla spójności i które określają związek pomiędzy priorytetami Wspólnoty, z jednej strony, a krajowym programem reform, z drugiej strony. Aby uruchomić środki z funduszy Unii Europejskiej każde państwo członkowskie powinno przygotować NSRO oraz uzyskać akceptację tego dokumentu przez Komisję Europejską.
Wyżej wymienione priorytety inwestycyjne na lata 2014–2020 zostaną określone w Umowie Partnerstwa zawartej z Komisją Europejską. Przewiduje się, że główne priorytety będą obejmować:
rozwój nowoczesnej infrastruktury transportowej, energetycznej i informacyjno-komunikacyjnej;
tworzenie sprzyjającego innowacjom środowiska biznesowego;
zwiększanie aktywności zawodowej w ramach udoskonalonej polityki zatrudnienia, włączenia społecznego i edukacji;
rozwój zasobooszczędnej gospodarki przyjaznej środowisku.
Polityka spójności kieruje się czteroma kluczowymi zasadami, które są jej podstawą:
Zasada koncentracji – ta zasada ma trzy aspekty:
Koncentracja środków: większa część środków z funduszy strukturalnych (70 % w latach 2014-2020) jest skoncentrowana na najbiedniejszych regionach i państwach.
Koncentracja wysiłków: Ukierunkowanie inwestycji na działania wspierające wzrost gospodarczy
-Badania i innowacje
-Technologie informacyjno-komunikacyjne (TIK)
-Wspieranie konkurencyjności małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP)
-Wspieranie przejścia na gospodarkę niskoemisyjną.
Koncentracja wydatków: na początku każdego okresu programowania, na każdy program przyznaje się roczne finansowanie. Środki te muszą zostać wydane do końca drugiego roku od ich przyznania (zasada zwana zasadą N+2).
Zasada programowania - polityka spójności nie finansuje indywidualnych projektów. Finansowanie przeznaczone jest natomiast na wieloletnie programy krajowe odpowiadające celom i priorytetom UE.
Zasada partnerstwa -każdy program jest opracowywany w ramach wspólnego procesu, w którym uczestniczą instytucje na poziomie europejskim, regionalnym i lokalnym, partnerzy społeczni i organizacje społeczeństwa obywatelskiego. Partnerstwo takie dotyczy wszystkich etapów procesu programowania, od projektu, poprzez zarządzanie i realizację, po monitorowanie i ocenę. Takie podejście pomaga zagwarantować, aby działania były dostosowane do miejscowych i regionalnych potrzeb oraz priorytetów.
Zasada dodatkowości -finansowanie z europejskich funduszy strukturalnych nie może zastępować krajowych wydatków państw członkowskich. Komisja uzgadnia z każdym państwem poziom kwalifikowalnych wydatków publicznych (lub równoważnych), który jest utrzymywany przez cały okres programowania, oraz sprawdza ich zgodność z przepisami w połowie okresu programowania (2018) i na koniec (2022). Celem jest wyznaczenie realnych, ale ambitnych celów w zakresie strukturalnych wydatków publicznych, tak aby zagwarantować, że wkład z funduszy strukturalnych rzeczywiście stanowi wartość dodaną. Z zasady, średnie roczne wydatki w ujęciu realnym nie powinny być mniejsze niż w poprzednim okresie programowania.
Można rzec, że polityka spójności jest podstawą europejskiej solidarności. Większość środków finansowania w ramach polityki spójności skupiona jest na słabiej rozwiniętych krajach i regionach europejskich, tak aby pomóc im nadrobić zaległości i zniwelować gospodarcze, społeczne i terytorialne dysproporcje, które wciąż istnieją w UE.
Ogólne skutki finansowe unaoczniają fakt, iż polityka spójności to czynnik stymulujący dalsze publiczne i prywatne inwestycje finansowe, nie tylko dlatego, że zobowiązuje państwa członkowskie do współfinansowania projektów z krajowego budżetu, ale także dlatego, że buduje zaufanie inwestorów. Uwzględniając wkłady ze środków krajowych i inne prywatne nakłady, oczekuje się, że polityka spójności na lata 2014-2020 pozwoli na inwestycje rzędu ok. 450 mld EUR.
ŹRUDŁA :
http://ec.europa.eu/regional_policy/sources/docgener/informat/basic/basic_2014_pl.pdf
http://mfiles.pl/pl/index.php/Polityka_sp%C3%B3jno%C5%9Bci
http://ec.europa.eu/regional_policy/what/future/index_pl.cfm
http://ec.europa.eu/regional_policy/information/cohesion-policy-achievement-and-future-investment/factsheet/poland_pl.pdf
http://ec.europa.eu/regional_policy/how/principles/index_pl.cfm