POWSTAWANIE NACZYŃ KRWIONOSNYCH I SERCA U ZARODKÓW PTAKA
Powstawanie naczyń krwionośnych: a) *pierwsze wysepki krwiotwórcze pojawiają się na granicy styku pola jasnego i ciemnego. Wysepki te zwano ambioblastem i powstają one w mezodermie w postaci nakropkowanych węzełkowa tych zgrubień;
*obwodowe komórki poszczególnych wysepek krwiotwórczych łączą się ze sobą, tworząc śródbłonkową ścianę pierwszych naczyń krwionośnych;
*środkowe komórki wysepek przekształcają się w pierwsze krwinki;
*naczynia te łączą się ze sobą i powstaje sieć naczyń krwionośnych.
Jest to pierwszy etap tworzenia naczyń krwionośnych i krwinek.
b) *w ten sposób powstaje pole naczyniowe na granicy pola jasnego i ciemnego;
*pole ciemne od tej pory zwane jest polem żółtkowym;
*między polem naczyniowym a polem żółtkowym tworzy się rozszerzona okrężna zatoka brzeżna;
*następnie tworzenie naczyń rozprzestrzenia się na pole jasne.
c) Ponadto tworzą się naczynia krwionośne także z mezodermy w polu zarodkowym.
Powstawanie serca: a) *zawiązki serca pojawiają się w tym samym czasie co naczynia krwionośne tj. ok. 24. godziny inkubacji;
*zawiązki te powstają z mezodermy sercotwórczej, wywodzącej się z epiblastu na poziomie tyłomózgowia. Po obu stronach linii środkowej zarodka znajdują się 2 grupy komórek lokalizujące się między blaszką(listkiem) trzewną mezodermy- splanchnopleurą a endodermą zamykającego się jelita przedniego. Z części tych komórek powstają 2 pęcherzyki po obu stronach zamykającego się jelita przedniego. Z pewnej części komórek powstaje nabłonek jednowarstwowy. Następnie pęcherzyki przybliżają się do siebie i zrastają przyśrodkowymi ścianami => jedna cewka tworząca zawiązek wsierdzia(endocardium). Ponieważ komórki ścian przyśrodkowych pęcherzyków ulegają apoptozie tj. degeneracji morfogenetycznej w przednim odcinku cewka jest rozdwojona, gdyż nie zachodzi tu apoptoza i stąd biorą swój początek aorty. Pozostałe komórki mezodermy sercotwórczej wokół wsierdzia tworzą zawiązek śródsierdziowo-nasierdziowy i tak powstaje cewkowe, pojedyncze zawiązkowe serce. Z zawiązka śródsierdziowo-nasierdziowego wytwarza się śródsierdzie(myocardium), czyli właściwy mięsień sercowy. Komórki tego zawiązka przekształcają się w mioblasty, w których pojawiają się miofibryle, rozpoczynające skurcze zawiązka serca. U kury serce cewkowe pojedyncze przekształca się w ok. 5 dniu inkubacji w serce 4.dzielne. Część blaszki trzewnej mezodermy wytworzy ścianę jamy opłucnowo-osierdziowej, która później rozdzieli się na osierdzie(pericardium) oraz opłucną, otaczającą płuc. W zarodku z mezodermy powstają naczynia krwionośne równocześnie z powstawaniem serca. Naczynia te tworzą układ zamknięty, czyli krążenie zarodkowe- od komory serca odchodzą 2 tętnice główne tj. aorty ku głowie, po czym zaginają o 180° i podążają ku ogonowi jako tętnice główne grzbietowe, wzdłuż jelita i w pobliżu struny grzbietowej, tętnice te oddają boczne odgałęzienia ku głowie łukom skrzelowym i narządom jamy brzusznej oraz 2 pnie tętnicze ku powierzchni pęcherzyka żółtkowego i 2 pnie tętnicze ku omoczni, tętnice te rozpadają się następnie na sieć naczyń włosowatych, tętniczych- łączących się z naczyniami włosowatymi żylnymi, a te zbierają się w żyły. Głównie pnie żylne to 2 żyły szyjne, biegnące od głowy do serca i 2 żyły główne, biegnące od strony ogonowej ku sercu. Żyły szyjne i główne w okolicy serca łączą się ze sobą w żyły sercowe wspólne, czyli przewody Cuviera. Przewody Cuviera uchodzą do zatoki żylnej, która łączy się z przedsionkiem serca. Krążenie zarodkowe i pozazarodkowe(tj. żółtkowe i omoczniowe) łączą się ze sobą po utworzeniu błon płodowych.