Masaż w chorobach serca i
naczyń krwionośnych
Izabela Ciarkowska, C1L1, s.,
Opole
Masaż w chorobach serca i
naczyń krwionośnych
Izabela Ciarkowska, C1L1, s.,
Opole
Serce jest narządem mięśniowym
otoczonym błoną włóknistą w
kształcie worka o podwójnych
ścianach zwaną osierdziem. Od
wewnątrz serce wyściela
delikatna błona zwana
wsierdziem. Choroby mogą
atakować każdą z tych części.
Objawy ogólne w chorobach serca:
-sinica
-duszność
-obrzęki
-ból
-kołatanie
-tętno
-objawy brzuszne i
Zawał serca
Zawał serca mięśniowego jest
najpoważniejszym następstwem
miażdżycy tętnic wieńcowych.
Najczęstszą przyczyną zawału
serca jest zamknięcie światła
tętnic wieńcowych.
Stosowane zabiegi
Usprawnienia chorych dzieli się na
trzy okresy:
- Wczesny okres świeżego zawału
(okres szpitalny)
- Okres rekonwalescencji
- Okres usprawniania
ambulatoryjnego
OKRES PIERWSZY
Fizykoterapia
Kinezyterapia
Masaż
- wykonujemy powierzchniowe głaskanie i
delikatne ugniatanie podłużne w
kończynach dolnych. 2-3 razy w tygodniu. W
miarę poprawy stanu pacjenta dołączamy
masaż kończyn górnych. Należy pamiętać,
że bardzo często występuje przeczulica
lewej łopatki. W tym przypadku wykonujemy
lekkie głaskanie i koliste rozcieranie w
obrębie segmentu C3-C4.
Okres drugi
Fizykoterapia
Kinezyterapia
Masaż
- masaż jak w okresie I . Jeżeli
lekarz pozwoli dołączamy
delikatne rozcieranie kończyn i
lewego stawu barkowego.
Okres trzeci
Fizykoterapia
Kinezyterapia
Masaż
- w tym okresie masaż nie jest
potrzebny.
Chirurgia serca
W ostatnich latach w chirurgii serca dokonał się
wielki postęp pozwalający na utrzymanie
krążenia krwi przy nieczynnym sercu. Zasady
postępowania przed i pooperacyjnego są takie
same, jak przy torakotomii. Cięcie biegnie zwykle
po stronie przedniobocznej od linii środkowej
przedniej, aż do pachowej tylniej. Istnieje jednak
taka sama groźba niedodmy, utraty ruchomości
barku i zniekształcenia postawy. Niezwykle ważne
jest utrzymanie drożności dróg oddechowych a
tym samym odpowiedniej wentylacji, ponieważ
każde zaburzenie oddechowe stanowi dodatkowe
obciążenie dla serca.
Rozrusznik serca
Jeżeli w przebiegu procesu
chorobowego dojdzie do
uszkodzenia czy przerwania
pęczka Hisa lub jego odnóg,
wówczas niektóre lub wszystkie
bodźce zostają zablokowane i nie
dochodzą do komór. Jedynym
skutecznym rozwiązaniem jest
wszczepienie kardiostymulatora
(rozrusznika).
Stosowane zabiegi
Fizykoterapia
Kinezyterapia
Masaż
- jeżeli rozrusznik jest wszczepiony po
lewej stronie w masażu należy
bezwzględnie omijać okolice
obojczyka oraz górną część klatki
piersiowej. Masaż stawu ramiennego
należy wykonywać bardzo ostrożnie.
Zakrzepowo-zarostowe zapalenie naczyń
(Choroba Burgera)
Jest to choroba tętnic atakująca
zwykle kończyny dolne.
Stosowane zabiegi
Pierwszy stopień choroby
Fizykoterapia
Kinezyterapia
Masaż
- stosujemy masaż powłok brzusznych oraz
masaż odcinka lędźwiowo-krzyżowego
kręgosłupa. Głaskanie mięśni brzucha
zgodnie ze wskazówkami zegara. Delikatne
rozcieranie. Oklepywanie opuszkami palców.
Głaskanie podłużne odcinka L-S. Rozcieranie
podłużne odcinka L-S. Masaż tych części
ciała działa odruchowo na rozszerzenie
naczyń w kończynach dolnych.
Drugi stopień choroby
Fizykoterapia i Kinezyterapia
Masaż
- masujemy jak w pierwszym stopniu
choroby dodając delikatne głaskanie
dosercowe i odsercowe, lekkie
ugniatanie podłużne i delikatne uciski w
miejscach poniżej i powyżej
występowania zmian chorobowych. W
trakcie masażu można unieść kończynę
powyżej poziomu celem ułatwienia
odpływu żylnego.
Choroba Raynauda
Jest to choroba tętnic w częściach
dystalnych (palce rąk i nóg, ręce,
płatki uszu, koniuszek nosa).
Stosowane zabiegi
Fizykoterapia
Kinezyterapia
Masaż
- masaż jak i inne zabiegi wykonujemy tylko w okresie
międzynapadowym. Wykonujemy masaż grzbietu i
kręgosłupa ze szczególnym uwzględnieniem odcinka
szyjnego. Wykonujemy techniki rozluźniające
(głaskania, delikatne rozcierania, ugniatania
podłużne, uciski jednoczesne) Po około 3 zabiegach
dołączamy masaż kończyn górnych stosując:
głaskania, delikatne rozcierania, ugniatanie podłużne,
uciski jednoczesne. Głaskanie można wykonywać
zarówno dosercowo, jak i odsercowo. Należy
masażem poprawić krążenie w okolicy nosa i uszu.
Zwężenie lub niedrożność tętnic
wieńcowych
Występowanie klinicznych
objawów niewydolności
wieńcowej związane jest w 90% z
miażdżycowym uszkodzeniem
tętnic wieńcowych.
W leczeniu wyróżniamy dwa okresy.
OKRES LECZENIA SZPITALNEGO
Fizykoterapia
Masaż
- masaż można wykonywać tylko u
pacjentów w lekkim stanie
chorobowym.
W leczeniu można wyróżnić dwa etapy.
Pierwszy etap - obejmujący 5 do 10 zabiegów
polega na wykonywaniu powierzchniowych
głaskań i rozcierań całą dłonią w okolicy
przedsercowej. Przy pierwszym zabiegu czas
trwania masażu wynosi maksymalnie 4 min. W
miarę poprawy stanu zdrowia, przy kolejnych
zabiegach, czas ten można wydłużyć stopniowo
do 6, 8, 10 i maksymalnie 12 min. Jeżeli stan
pacjenta na to zezwala, zabieg może być
wykonywany nawet kilka razy dziennie.
Drugi etap trwający do końca leczenia
szpitalnego polega na wykonywaniu masażu
segmentarnego.
OKRES LECZENIA
AMBULATORYJNEGO
Fizykoterapia
Kinezyterapia
Masaż
- wykonujemy masaż segmentamy
CHOROBY TĘTNIC
STWARDNIENIE TĘTNIC
Jest to przewlekły proces zapalny błony
wewnętrznej tętnic, prowadzący do
zwyrodnienia. W błonie tej pojawiają się
nacieki, które albo rozmiękają albo
twardnieją wskutek odkładania się w
nich soli wapnia. Proces rozprzestrzenia
się na błonę środkową, w której ulegają
zwyrodnieniu włókna mięśniowe, oraz
na błonę zewnętrzną, która ulega
stwardnieniu. Niekiedy proces
chorobowy obejmuje również żyły.
Stosowane zabiegi
Pacjent powinien prowadzić spokojny tryb życia,
stosować umiarkowany wysiłek fizyczny (bez
przeciążenia), odżywiać się skromnie, spożywać
proste pokarmy i unikać nadmiaru soli. Zabrania się
palenia tytoniu i używania alkoholu.
Chorzy z miażdżycą wymagają masażu
- warunkiem niezbędnym do wykonywania masażu jest
występowanie reakcji na masaż ze strony naczyń
krwionośnych,
- nie wolno doprowadzać do przeciążenia organizmu,
- nie wolno powodować wzrostu ciśnienia krwi,
- nie wolno stosować technik mocnych (zwłaszcza
ugniatań), jak również technik rozgrzewających
(rozcierań ).
ZAKRZEPOWE ZAPALENIE ŻYŁ
Choroba polega na zamknięciu
światła żyły przez powstałą
skrzeplinę. Najczęściej dochodzi do
tego wskutek:
- urazu naczynia (np. przy
złamaniach),
- zapalenia żył,
- chorób zakaźnych,
- chorób prowadzących do zwolnienia
krążenia krwi.
Stosowane zabiegi
Fizykoterapia
Kinezyterapia
Ze względu na możliwość oderwania
zakrzepu i spowodowania jego
przemieszczenia nie stosuje się
masażu ani w zapaleniu żył, ani w
zakrzepowym zapaleniu żył . Korzyści,
jakie może przynieść masaż, są
niewspółmierne do szkody, jaką może
wyrządzić oderwany zakrzep.
ŻYLAKI PODUDZI
Żylaki są to zmiany polegające
na rozszerzeniu, wydłużeniu i
powyginaniu żył oraz
niedomykalności zastawek
żylnych.
Stosowane zabiegi
Fizykoterapia
Masaż
- lekarze rzadko zlecają masaż z powodu
samych tylko żylaków. Należy bowiem
pamiętać, że żylakowato zmieniona żyła
może łatwo ulec procesowi zapalnemu
lub może dojść do powstania zakrzepu.
Wydaje się, że podejmowanie takiego
ryzyka nie jest uzasadnione. Jeżeli jednak
lekarz tak zadecyduje, można stosować
jeden z dwóch sposobów postępowania.
Pierwszy sposób polega na
wykonywaniu drenażu limfatycznego
kończyn dolnych. Na kończynie chorej nie
wykonujemy drenażu w miejscu
bezpośrednio objętym procesem
chorobowym. Do opracowania
dołączamy rozluźniający masaż
klasyczny okolicy lędźwiowo- krzyżowej
kręgosłupa, brzucha i podbrzusza. W
ciężkich przypadkach lepiej w ogóle nie
stosować masażu na chorej kończynie.
Drugi sposób polega na wykonywaniu
masażu segmentarnego kończyn dolnych.
Podobnie jak w pierwszym sposobie
postępowania na kończynie chorej nie
wykonujemy masażu w miejscu bezpośrednio
objętym procesem chorobowym, a w ciężkich
przypadkach lepiej nie stosować masażu na
chorej kończynie. W przypadku stwierdzenia
występowania żylaków przy leczeniu innych
spraw chorobowych należy bezwzględnie
omijać miejsca występowania zmienionych
naczyń żylnych.
Bibliografia:
„Masaż w wybranych jednostkach
chorobowych” Adam Zborowski
Dziękuję za uwagę!