Narząd słuchu i równowagi człowieka

– Narządem słuchu i równowagi jest ucho. Rejestruje ono fale dźwiękowe o częstotliwości od 16 do 20 tysięcy cykli na sekundę (herców).

- Ucho składa się z:

• ucha zewnętrznego – małżowiny usznej i przewodu słuchowego zewnętrznego zakończonego błoną bębenkową,

• ucha środkowego – obejmuje jamę bębenkową i trzy kostki słuchowe oraz trąbkę słuchową,

• ucha wewnętrznego – składającego się z właściwego narządu słuchu i równowagi.

- W uchu wewnętrznym wyróżnia się:

• błędnik kostny składający się z przedsionka, trzech kanałów półkolistych i ślimaka,

• błędnik błoniasty, w skład którego wchodzą: woreczek, łagiewka, trzy przewody półkoliste i przewód ślimakowy,

Rys. Budowa ucha człowieka

• ślimak będący kanałem spiralnie zwiniętym, w środku którego występuje blaszka podstawna pokryta urzęsionymi komórkami zmysłowymi tworzącymi narząd Cortiego – właściwy narząd słuchu.

- Fale dźwiękowe przenoszone są przez przewód słuchowy. Drgania błony bębenkowej przenoszone są przez kostki słuchowe na ucho wewnętrzne dzięki ruchom płynu występującego w kanale ślimaka. Podrażnione receptory słuchowe narządu Cortiego wzbudzają impulsy nerwowe, które przenoszone są nerwem słuchowym do mózgu.

Rys. Przekrój poprzeczny przez ślimak oraz schemat rozwiniętego ślimaka

- Narząd równowagi zwany jest błędnikiem.

• Jest to system kanałów i woreczków z otolitami (kamyczki z CaCO₃).

• Woreczki wysłane są komórkami zmysłowymi.

– Ruchy i przemieszczanie się ciała powodują podrażnienie komórek zmysłowych przez otolity; w komórkach następuje wzbudzenie impulsów przekazywanych przez neurony do odpowiedniego ośrodka w mózgu.

- Kanały półkoliste

• ułożone są w trzech płaszczyznach,

• wypełnione są płynem i wysłane nabłonkiem rzęskowym.

– Ruch głowy wywołuje ruch płynu przynajmniej w jednym kanale; następuje pobudzenie komórek receptorowych i przekazanie impulsów do mózgu.

Impulsy powstające w uchu biegną nerwem równoważno-słuchowym do określonych ośrodków:

• słuchu w płacie skroniowym,

• równowagi w płacie ciemieniowym i móżdżku.

1. Dźwięk dociera do przewodu słuchowego zewnętrznego.

2. Po dotarciu do błony bębenkowej wprawia ją w drgania mechaniczne.

3. Łańcuch kosteczek słuchowych przekazuje drgania mechaniczne do ślimaka.

4. Drgania mechaniczne wprawiają w ruch płyn zawarty w ślimaku.

5. Ruch płynu powoduje ruch rzęsek słuchowych do przodu i do tyłu. W ten sposób generowane są impulsy elektryczne odbierane przez nerw słuchowy. Rzęski słuchowe zgromadzone na jednym z końców ślimaka odpowiadają za przekazywanie dźwięków o niskiej częstotliwości, a te z drugiego końca — za przekazywanie dźwięków o wysokiej częstotliwości.

6. Mózg odbiera impulsy elektryczne z nerwu słuchowego i interpretuje je jako dźwięk.

AUDIOMETRIA

Badanie słuchu – jest to ocena reakcji organizmu powstałej w wyniku stymulacji dźwiękowej. Badania słuchu dzielą się na badania subiektywne i badania obiektywne. Subiektywne badania słuchu, w przeciwieństwie do badań obiektywnych, wymagają aktywnej współpracy osoby badanej (od osoby badanej wymaga się świadomej informacji zwrotnej np. czy dźwięk jest słyszalny). Badania słuchu można podzielić również na badania progowe oraz nadprogowe. Celem badań progowych jest określenie najcichszego możliwego do usłyszenia dźwięku, w badaniach nadprogowych oceniana jest percepcja dźwięku powyżej progu słyszenia.

WSKAZANIA

• niedosłuch lub jego podejrzenie

• zawroty głowy

• zaburzenia równowagi

• szumy uszne

Subiektywne badania słuchu

W najprostszym badaniu subiektywnym ocenia się słuch mową potoczną i szeptem. Często stosowane są również stroiki, przy pomocy których przeprowadza się:

• ocenę symetrii słyszenia – próba Webera

• porównanie przewodnictwa kostnego u badanego i badającego przy założeniu prawidłowego słuchu u badającego – próba Schwabacha

• porównanie słyszalności stroika na drodze powietrznej i kostnej – próba Rinnego.

Do badań subiektywnych słuchu należą:

• audiometria tonalna – często utożsamiana w mowie potocznej z badaniem słuchu

• audiometria wysokoczęstotliwościowa

• audiometria mowy – w postaci testów zdaniowych, audiometrii słownej lub testów liczbowych

• test wyrównania głośności

Obiektywne badania słuchu

Do badań obiektywnych należą:

• audiometria impedancyjna

  • tympanometria

  • odruch z mięśnia strzemiączkowego

  • test zanikania odruchu z mięśnia strzemiączkowego

• otoemisja akustyczna

• badanie potencjałów słuchowych wywołanych.

Audiometria tonalna progowa

Popularnie termin badanie słuchu odnoszony jest do audiometrii tonalnej. Audiometria tonalna jest badaniem polegającym na określeniu słyszenia progowego tonów czystych w zakresie częstotliwości od 125 Hz do 10000 Hz. Dokonuje się tego w oparciu o informacje uzyskane od badanego podczas podawania sygnałów dźwiękowych o różnym natężeniu w poszczególnych częstotliwościach. Fala dźwiękowa dociera do ucha drogą powietrzną lub kostną poprzez nagłowne słuchawki powietrzne bądź kostne.

Audiometria impedancyjna – metoda audiometrii obiektywnej, opierająca się na pomiarze odruchów mięśnia strzemiączkowego i naprężeniu błony bębenkowej. Jest jedną z najczęściej stosowanych i najbardziej dokładnych metod badania słuchu.

SEN

Sen – stan czynnościowy ośrodkowego układu nerwowego, cyklicznie pojawiający się i przemijający w rytmie okołodobowym, podczas którego następuje zniesienie świadomości (z wyjątkiem świadomego snu) i bezruch. Sen charakteryzuje się ustępowaniem pod wpływem czynników zewnętrznych (zob. śpiączka).

Przeciwieństwem stanu snu jest stan czuwania. Granica pomiędzy tymi stanami jest płynna u zwierząt niższych (na przykład u żółwi).

Fizjologia Snu

Sen jest zjawiskiem tak powszechnym i naturalnym, że zwykle nie poświęcamy mu zbyt wiele uwagi. Człowiek przesypia przeciętnie jedną trzecią swojego życia i nie jest to czas stracony. Niemowlę śpi z przerwami, głównie na jedzenie nawet do szesnastu godzin w ciągu doby. Dziecko rosnąc, stopniowo skraca czas snu w dzień. Dorosły człowiek potrzebuje około siedmiu - ośmiu godzin snu w nocy. Zapotrzebowanie na sen jest cechą indywidualną i zależy od wielu czynników, takich jak codzienna aktywność, ilość pracy, przyzwyczajenia nabyte w przeszłości. Sen to stan głębokiego stłumienia naszej świadomości w którym zupełnie nie zdajemy sobie sprawy co się z nami dzieje. Fachowcy nazywają sen odwracalnym stanem nieświadomości, który charakteryzuje się zmienną aktywnością kory mózgowej. Sen przychodzi wtedy, gdy kora mózgowa zostaje pozbawiona dostatecznie silnych podniet.

Charakterystyka snu

Fazy snu - konieczne, by człowiek się wyspał.
Ośmiogodzinny sen składa się z 4-5 cykli trwających po ok.100 minut.
Każdy cykl ma pięć faz:
I zasypianie (latencja) - trwa około 15 minut.
II lekki sen - mięśnie rozluźniają się, gałki oczne nie poruszają się. Mózg emituje fale alfa- gdy zostaną one zarejestrowane podczas badania snu, to znak , że faza przebiega prawidłowo. 
III wyłączenie świadomości (pół godzinny od zaśnięcia).
IV sen wolnofalowy (zwany fazą SEM) - tracimy świadomość tego, co się dzieje. Regenerujemy siły psychiczne i fizyczne. Mózg emituje fale delta - jeśli cierpimy na zaburzenia snu, widać to w tej fazie. Sen staje się coraz płytszy.
V sen paradoksalny (zwany fazą REM) - charakteryzuje się szybkimi ruchami gałek ocznych. Mózg jest aktywniejszy, niż kiedy czuwamy. Podczas tej fazy śnimy, a także zapamiętujemy to, czego nauczyliśmy się w ciągu dnia.
Po przebyciu wszystkich pięciu faz, nasz organizm uspokaja się i wycisza, potem zaś wkracza w kolejny cykl. Aby się wyspać i zregenerować siły fizyczne i psychiczne, potrzebujemy trzech pełnych cykli.

Badanie snu

Przełomem w dziedzinie badań snu było wprowadzenie elektrocefalografii.
Jako pierwszy rejestracji EEG dokonał niemiecki psychiatra Hans Berger 1929, a w 1937 roku amerykańscy fizjolodzy zarejestrowali EEG w czasie snu. Opisali typowe dla snu zmiany EEG - zwolnienie częstotliwości i wzrost amplitudy, odkryli, że sen nie jest zjawiskiem ciągłym, ale składa się z różnych faz. Podjęli też próbę podziału snu na poszczególne fazy. 

Twórcą współczesnych badań nad snem był N. Kleitman. W 1953 roku opisał stadium snu REM, a w następnych latach opisał cykliczność snu. Obecnie standardowym badaniem snu jest całonocna rejestracja snu tzw. polisomnografu, czyli rejestracja aktywności bioelektrycznej mózgu (elektroencefalogram -EEG)
napięcia mięśniowego (elektromiogram - EMG) i ruchów gałek ocznych (elektrookulogram - EOG). 

Ostanie lata przyniosły kolejny postęp dzięki wprowadzeniu na szeroką skalę nowych technik komputerowych oraz różnych metod automatycznej analizy polisomnogramów. 

Zaburzenia snu

Najczęstszym występującym problemem jest bezsenność. Pierwsze poważniejsze problemy pojawiają się zwykle między 30 a 40 rokiem życia. Coraz trudnij zasypia się, sen staje się płytszy, częstsze są wybudzenia w nocy. Spowodowane to jest zwiększonymi obowiązkami, dużą ilością pracy i stresów z nią związanych, sięganiem po używki (alkohol, papierosy).

W wieku 45- 60 lat rozpoczyna się okres klimakteryczny, odczuwany głównie przez kobiety. Zmniejsza się poziom hormonów co wpływa na samopoczucie fizyczne i psychiczne powodując duże zmiany wzorca snu. Ludzie w tym wieku zwykle wcześniej kładą się spać, śpią krócej, często budzą się, nierzadko muszą wstać i zająć się czymś, zanim ponownie zasną. W samym przebiegu snu brakuje snu głębokiego, zwiększa się ilość płytkiego snu. 

W późnym wieku, powyżej 60 roku życia, zaburzenia snu są bardzo częste. Wpływa na to zmiana ról społecznych. W tym wieku ludzie zwykle przestają pracować, przechodzą na emeryturę, stają się coraz bardziej osamotnieni. Brak perspektyw życiowych, uczucie, że jest się niepotrzebnym, w końcu nuda, samotność powodują wylegiwanie się w łóżku całymi godzinami, brak motywacji do wstawania, częste drzemki w ciągu dnia. W efekcie ludzie są ciągle senni i niewyspani. Taki tryb życia prowadzi do zupełnej dezorganizacji cyklu snu i czuwania.

Opisane zaburzenia snu można zaliczyć do zmian charakterystycznych dla danej grupy wieku. Oprócz nich mogą wystąpić kłopoty ze snem (czy to pod postacią bezsenności, czy nadmiernej senności).

Jedna nieprzespana noc to jeszcze nie problem. Gorzej, gdy coraz częściej występują trudności ze spaniem. Aż 13 milionów Polaków ma takie kłopoty. Lekarze określają bezsenność jako niedobór lub zakłócenia snu, nie pozwalające prowadzić normalnego trybu życia.

Rodzaje bezsenności:
- przejściowa- trwa od kilku dni do około 3 tygodni. Zwykle wywołuje ją przemijający stres, np. kłopoty rodzinne albo w pracy;
- krótkotrwała- mija po najwyżej 2 miesiącach. Najczęściej powoduje ją przewlekły stres, poważna choroba lub opieka nad niemowlęciem;
- przewlekła - może trwać nawet kilka lat i bardzo trudno znaleźć jej przyczynę;
- pierwotna - cierpi na nią jedynie 5% osób skarżących się na kłopoty ze snem. 

Jej przyczyny są nie wyjaśnione.
Główne przyczyny powodujące bezsenność:
- stres - kłopoty z zasypianiem w większości przypadków mają podłoże emocjonalne
- nieprawidłowa dieta - picie dużej ilości kawy, herbaty, oraz coca- coli, jedzenie obfitych posiłków tuż przed snem lub przeciwnie, chodzenie do łóżka bez kolacji;
- siedzący tryb życia - organizm jest niedotleniony;
- pogoda - warunki atmosferyczne; a zwłaszcza zmiany ciśnienia atmosferycznego mają wpływ na nasze samopoczucie, a tym samym i sen;
- czynniki zewnętrzne - hałas, światło, zbyt wysoka lub za niska temperatura w sypialni;
- niektóre choroby - depresja, stany lękowe, astma, zespół bezdechu sennego, anoreksja, nadciśnienie, przewlekły ból, nadczynność tarczycy, schorzenia reumatyczne.

Aby sen szybciej przyszedł należy próbować usunąć przyczynę kłopotów, np. zmienić dietę, uprawiać sport, leczyć schorzenia powodujące problemy ze snem.

Na niektóre czynniki nie mamy wpływu (np. pogodę). W takim wypadku warto wypróbować domowe sposoby:

W ciągu dnia:

- zwalczać stres,
- unikać drzemek,
- dużo ruchu(np. spacer).

Tuż przed snem:

- unikać nadmiernych emocji (np. kłótni z domownikami, oglądania filmów pobudzających wyobraźnię), wyciszyć się i uspokoić,
- wziąć ciepłą kąpiel,
- zrobić kilka ćwiczeń relaksacyjnych np. głębokie oddechy,
- zadbać o wygodę w sypialni

Gdy sen nie przychodzi:

- nie leżeć bezczynnie w łóżku, lepiej wstać, wykonać kilka skłonów albo poczytać książkę.

Nie powinno się bagatelizować kłopotów ze snem. Przewlekła bezsenność może mieć poważne konsekwencje zdrowotne. Osoby nią dotknięte dwa razy częściej zapadają na chorobę wieńcową, cierpią też na problemy żołądkowo- jelitowe, bóle głowy, karku i krzyża, mają obniżoną odporność i zaburzenia gospodarki hormonalnej.

Az 40% cierpiących z powodu bezsenności ma stany lękowe, a także czterokrotnie wzrasta u nich ryzyko depresji.

W czasie leczenia bezsenności stosuje się leki przywracające prawidłowy rytm snu, psychoterapię i leczenie behawioralne. Polega ono na zmianie zachowań pacjenta, związanych z zasypianiem. Dzięki pomocy specjalisty i treningowi pacjent uczy się, jak zasypiać i zdrowo spać.

Sen składa się z dwóch głównych faz:

1. Sen o wolnych ruchach gałek ocznych (NREM „ z ang. non-rapid eye movement, sen powierzchniowy, głęboki lub wolnofalowy). Podczas tej fazy zwiększa się aktywność fal delta w mózgu. Stan snu powierzchniowego poprzedza proces tzw. zasypiania. Fazę NREM dzielimy na 4 stadia.

2. Sen o szybkich ruchach gałek ocznych (REM „ z ang. rapid eye movement lub sen paradoksalny) W tej fazie najczęściej występują marzenia senne (sny). W fazie tej występuje całkowite rozluźnienie mięśni śniącej osoby i paraliż senny.

Cały proces snu i czas trwania poszczególnych faz następujących po sobie przedstawia ta grafika. 
(źródło: www.toja.com )

Zasypianie

Jest to stan rozluźnienia na granicy jawy i snu. Podczas zasypiania:

• wyrównuje się tętno,

• oddech staje się regularny,

• opada temperatura ciała,

• pogrążamy się w wyobrażeniach hypnagogicznych,

• rytm alfa powoli zanika.

NREM

I Faza

• Pogłębione rozluźnienie mięśni,

• zwolnienie rytmu serca,

• wrażenie unoszenia się lub opadania,

• przepływ „leniwych” niekontrolowanych myśli.

II Faza

• Wrzeciona snu,

• powolny, regularny ruch oczu w prawo i lewo.

III Faza 

W tej fazie trudno obudzić śpiącego:

• wrzeciona snu,

• pogłębione fale delta,

• dalsze rozluźnianie mięśni,

• dalszy spadek rytmu serca,

• spadek temperatury ciała,

• spadek ciśnienia krwi,

• spowolnienie oddechu.

IV Faza „ Sen delta

Fazę tę nazywamy „snem delta” ponieważ wielkie, regularne fale delta dwóch półkul mózgowych synchronizują się. Obudzić śniącego można za pomocą hałasu lub często potrząsania ciałem, gdzie odzyskiwanie świadomości trwa nawet do kilku sekund. 

Po 60 „ 90 minutach od zaśnięcia, następuje szybki powrót do płytszych faz snu. W ciągu kilku minut przechodzi się płynnie z powrotem, aż do fazy I (a raczej jej pogłębionej formy), gdzie aktywność mózgu przypominaj stanu czuwania. Śniący jest oderwany od świata bardziej, niż przy zasypianiu, a obudzić go może tylko bardzo silny hałas. Paradoksem jest to, iż ciche wyszeptanie imienia śniącego lub cichy płacz dziecka śniącej matki automatycznie wzbudza śniącego ze snu. 


Faza REM

(Trwa kolejno 10, 20, 30 i 40 minut)[/color]

Oczy zaczynają szybko poruszać się pod powiekami zupełnie tak samo, jakby śniący obserwował jakiś dynamiczny obraz, scenę.

• Nieregularny, płytki oddech,

• ciśnienie krwi i rytm serca wzrastają jak w czasie przeżywania silnych emocji lub podczas wysiłku,

• wzrasta spalanie - zużycie tlenu; temperatura mózgu przekracza normalną temperaturę podczas czuwania,

• obniżenie poziomu tlenu we krwi do takiego stopnia, iż wydaje się, że śniący wstrzymuje oddech,

• całkowite rozluźnienie i zwiotczenie mięśni,

• paraliż senny,

• przeważanie fal theta,

• marzenia senne.

EKG

Elektrokardiogram (EKG) – zapis sumarycznego napięcia wytworzonego przez włókna m. sercowego podczas ich depolaryzacji i repolaryzacji.

 

Krzywa elektrokardiograficzna – zapis napięcia m. sercowego w funkcji czasu

 

Galwanometr – podst. urządzenie służące do rejestracji napięć elektrycznych tkanki sercowej, izolowanej mięśniowej lub nerwowej. Obwód składa się z galwanometry i 2 elektrod (+ i -) zwanych odprowadzeniami.

 

Trójkąt Einthrovera – układ 3 odprowadzeń klasycznych tworzących trójkąt równoboczny w środku, którego znajduje się serce

 

W rutynowym badaniu EKG stosuje się 12 odprowadzeń

1. 3 dwubiegunowe kończynowe (klasyczne, standardowe) oznaczone I, II i III – dystalne części kończyn

2. 3 jednobiegunowe kończynowe oznaczone aVR, aVL, aVF – rejestrują różnicę potencjałów między elektrodą badającą (aktywną) a obojętną (nieaktywną)

3. 6 przedsercowych Wilsona (jednobiegunowych) oznaczone od V₁ do V₆rejestrują wielkość napięcia w miejscu przyłożenia elektrody badającej (aktywną) a obojętnej (nieaktywną)

 

Prawidłowa krzywa składa się z: wychyleń (załamków) P, Q, R, S, T, U oddzielonych odcinkami w linii zerowej (izoelektrycznej)

 

Załamki

·         mogą być skierowane ku górze (np. P, T), ku górze lub dołowi, ku dołowi - ujemny (np. Q, S) załamek R tylko ku górze (dodatni).

·         W załamku jest ramię wstępujące i zstępujące

·         Zaczyna się, gdy odchodzi od izoelektrycznej a kończy, gdy do niej wraca

·         Odcinek – część krzywej między dwoma sąsiednimi załamkami

·         Odstęp – odcinek z sąsiednimi załamkami

 

Wyróżniamy:

Odcinek PQ – od końca załamka P do początku zespołu QRS

Odcinek ST – od końca zespołu QRS do załamka T

Odstęp PQ – od początku załamka P do początku zespołu QRS

Odstęp QT – od początku zespołu QRS do końca załamka T

Odstęp RR – między szczytami sąsiednich wychyleń R

Odstęp PP - między szczytami sąsiednich załamów P             

J – punkt łączący koniec załamka S z linią izoelektryczną

 

Załamek P – powstaje podczas depolaryzacji przedsionków. Cz wstępująca – pobudzenie prawego, zstępująca – lewego przedsionka. Czas trwania 0,11s, amplituda 2,5mm odprowadzenia kończynowe i 3 mm przedsionkowe

 

 

 

Badania serca

Tętnienia i drżenia – drgania dostępne badaniu palpacyjnemu

Tony i szmery – drgania o częstotliwości akustycznej

Amplituda ciśnienia (ciśnienie tętna) – różnica między ciśnieniem skurczowym a rozkurczowym

Metody badania przedmiotowego serca:

1. oglądanie

2. obmacywanie

3. opukiwanie

 

Uderzenie koniuszkowe – ograniczone wstrząśnienia klatki piersiowej wywołane czynnością serca.

Badamy je: oglądaniem i obmacywaniem.

Rozległość zależy od:

1. stanu płuca pokrywającego

2. grubości ściany klatki piersiowej

3. położenia serca w klatce

 

Zwiększenie rozległości: choroby doprowadzające do powiększenia lewej komory

Osłabienie: otyłość, zwiększenie lewego ujścia żylnego, wysiękowe zapalenie osierdzia, lewej opłucnej, lewostronnej odmie płucnej, rozedma płuc

 

Opukiwanie serca – daje dość dokładny obraz serca

Stłumienie bezwzględne – określa część serca przylegającą do przedniej ściany klatki piersiowej, nie przykrytą płucem

 

Stłumienie względne – rzut serca na przednią ścianę klatki piersiowej

 

Granice stłumienia bezwzględnego:

·         prawa – lewy brzeg mostka od IV do VI żebra

·         górna – dolny brzeg IV chrząstki żebrowej

·         lewa – łuk od IV chrząstki żebrowej do V przestrzeni międzyżebrowej (między linią przymostkową a śródobojczykową)

·         dolna – niemożliwa do oznaczenia (stłumienie wątrobowe)

 

granice stłumienia względnego:

·         prawa – ½ cm na zewnąrez od prawego brzegu mostka

·         górna – III międzyżebrze

·         lewa - 1 cm do wew. od linii środkowo obojczykowej

 

zanik stłumienia wzg. i bezwzg: odma opłucnowa lewostronna

odgłos bębenkowy lub metaliczny: odma osierdziowa

powiększenie stłumienia:

              prawo – powiększenie prawego przedsionka

              lewo i dół – powiększenie lewej komory

 

osłuchiwanie serca

tony serca:

·         Ton I – początek skurczu komór, wywołany zamknięciem się zastawek przedsionkowo komorowych. Jest dość cichy i nieco dłuższy niż ton II, równoczesny z uderzeniem koniuszkowym i najlepiej słyszalny nad koniuszkiem serca. Mieszany (zastawkowo mięśniowy), czas trwania – 0,15 s, amplituda 30-40 cykli/s

·         Ton II – powstaje na początku rozkurczu komór dzięki zamknięciu zastawek t głównej i płucnej. Słyszalny w II i III przestrzeni międzyżebrowej przy L i P brzegu mostka czasie wdechu dzieli się na dwie składowe aortalną i późniejszą płucną w czasie wydechu łączą się w jedną całość. Częstotliwość: 50 – 70 cykli/s. czas 0,1 s, ton czysto zastawkowy

·         Ton III –występuje w odstępie 0,12 – 0,16 s po tonie II w warunkach fizjologicznych po wysiłku. Spowodowany jest przyspieszeniem strumienia krwi. Słyszalny w lewym brzegu bezwzględnego stłumienia serca, ton sercowy, czas trwania: 0,15 s

·         Ton IV (przedsionkowy) – powstaje ze skurczu przedsionków i tylko niekiedy jest słyszalny, u dzieci zdrowych łączy się z tonem I, w stanach patologicznych zwany „cwałem przedsionkowym” – dodatkowy ton przed pierwszym tonem, najlepiej słyszalny na koniuszku serca

 

Miejsca osłuchiwania tonów serca

Zastawka dwudzielna – okolica uderzenia koniuszkowego serca

Trójdzielna – prawy brzeg mostka w miejscu przyczepu czwartej chrząstki żebrowej

Aorty – II przestrzeń międzyżebrowa przy prawym brzegu mostka lub nad mostkiem

t. płucnej – II przestrzeń międzyżebrowa przy lewym brzegu mostka

 

kolejność osłuchiwania zastawek:

warunki fizjologiczne:

1. dwudzielna

2. aorty

3. t. płucnej

4. trójdzielna

 

patologiczne:

1. dwudzielna

2. t. płucnej

3. aorty

4. trójdzielna

 

Tętno – faliste odkształcenie ścian tętnic które powstaje zależnie od czynności serca i elastyczności naczyń. Związana ze wzrostem ciśnienia krwi i miejscowym rozszerzeniem naczynia. Badamy obmacywaniem najczęściej tętnicy promieniowej 3 palcami

Cechy tętna

1. częstość – liczba uderzeń tętna/min. Dorośli 60 – 80 dzieci – 90 – 140 osoby starsze do 90

2. wypełnienie

3. napięcie

4. chybkość

5. miarowość

6. różnice w tętnie różnych tętnic dostępnych obmacywaniem

 

ciśnienie krwi tętnicze

zależy od:

1. objętości wyrzutowej serca

2. elastyczność ścian aorty i innych dużych gałęzi tętniczych

3. oporów obwodowych (np. lepkość)

 

rozróżniamy ciśnienie:

·         max (skurczowe) – określają je rzut serca oraz elastyczność ścian dużych naczyń

·         min (rozkurczowe) – zależy od naczyniowego oporu obwodowego

Pomiaru ciśnienia dokonujemy za pomocą

·         sfigmomanometru.

·         Metodą palpacyjną wg Riva Rocciego – tylko skurczowe

·         Metodą osłuchową Korotkowa – skurczowe i rozkurczowe

Wartości ciśnienia wg WHO

·         Powyżej 21,3 kPa (95 mmHg) dla ciśnienia rozkurczowego jako nadciśnienie

·         Ciśnienie tętna 30 – 41 mmHg

·         U zdrowych ludzi 120/80 mmHg – zależy od wieku, płci, stany fizycznego, wysokości nad poziomem morza, wahań ciśnienia atmosferycznego