Temat: Mały katechizm- grzechy główne. Powtórzenie i utrwalenie wiadomości.
Jolanta Wojtasik
Klasa V Szkoły Podstawowej
Cele ogólne katechezy:
pobudzenie do refleksji nad postępowaniem człowieka
zachęcenie do pracy nad sobą
zwrócenie uwagi na słowa Boga zawarte w Piśmie św.
utrwalenie małego katechizmu.
Cele szczegółowe:
Uczeń
wie, że młodość jest czasem przyjmowania odpowiedzialności za siebie i świat;
zna chrześcijański system wartości-pojęcie grzech, cnota;
wie, że ze złem które się pojawia trzeba walczyć;
rozumie, że grzech niszczy człowieka; znać mechanizmy jego powstawania
wie, że Pismo św. jest Księgą Życia, w której można znaleźć potrzebne wskazówki dotyczące postępowania;
ma świadomość wsparcia ze strony Boga i bliskich ludzi.
Metody pracy:
metoda słowna: pogadanka, rozmowa, analiza tekstów biblijnych;
metoda zajęć praktycznych- synektyka, rozwiązywanie problemów
metoda oglądowa- prezentacja multimedialna, prezentacja prac praca z Pismem świętym
Środki dydaktyczne:
Pismo święte, arkusze szarego papieru, rzutnik multimedialny, prezentacja, perykopy z Pisma świętego na kartkach, komputer przenośny, muzyka klasyczna
Formy pracy: Praca z całą klasą, praca zróżnicowana w grupach.
I Przebieg katechezy
Modlitwa prowadzona przez uczniów
Wprowadzenie, zainteresowanie tematem. Przypomnienie różnych sytuacji z życia, kiedy ludzie wypowiadają chrześcijańskie pozdrowienie:„Idź z Bogiem”.
Wyjaśniamy, że w tej katechezie wiąże się ono ze stopniowym wychodzeniem z dzieciństwa i wkraczaniem w samodzielne, dojrzałe życie. Odczytujemy pierwszy akapit z bloku interpretacyjnego.
Przywołując obraz wędrówki, porównanie życia do podróży pociągiem, zastanawiamy się nad możliwością kierowania swoim życiem:
Dokąd człowiek zmierza?
Gdzie można znaleźć wskazówki pomagające w rozpoznaniu drogi życia?
Jakie przeszkody można napotkać?
Co zrobić w sytuacji zagubienia?
Dlaczego ludzie czynią zło?
Co to jest grzech i dlaczego czyniąc go nie idziemy z Bogiem?
Podział uczniów na 7 grup. Każda z grup losuje jeden z siedmiu grzechów głównych. Pracując w grupach metodą synektyki uczniowie porównują grzech do choroby, określają sposób zachowania się ludzi czyniących określone zło, starają się odnaleźć przyczyny„choroby”, mechanizmy jej powstawania i wreszcie szukają sposobów oderwania się od grzechu. Swoje spostrzeżenia i wnioski zapisują na kartkach szarego papieru, według ustalonego porządku:
Zadaniem każdej grupy jest porównanie wylosowanego grzechu do choroby i zapisanie wyników pracy na otrzymanym papierze. Uczniowie muszą określić nazwę choroby- oczywiście główną nazwą jest nazwa grzechu, ale uczniowie dopisują swoje nazwy mogą być wesołe, brzmiące jakby z innych języków np.:
Pycha- samolubus populorus, pychus…
Chciwość- chytrusus pazuchus,…
Nieczystość- lubus brudus,…
Zazdrość- nienawistus zazdrostus,…
Nieumiarkowanie- pasibrzuchus,…
Gniew- krzykus złosliwus,…
Lenistwo- darmozjadus,…
Wypisują także objawy„choroby”, czyli po czym poznać, że człowiek na nią„choruje”;„sposoby zakażenia”, czyli dlaczego ludzie tak postępują i„sposoby leczenia”– czyli co zrobić, aby się takiego postępowania pozbyć -wyjście z grzechu. Mogą na boku papieru zrobić humorystyczny rysunek opisywanego grzechu.
Pomocą dla uczniów są fragmenty z Pisma św. i wypisy ze słownika.
Zadaniem nauczyciela jest taktowne kierowanie pracą poszczególnych grup oraz pomoc w opisie.
Podczas pracy można uczniom włączyć muzykę relaksacyjną.
Kartki pomocy:
Pycha — zarozumiałość, duma, wyniosłość, niedostępność, fałszywa ambicja, próżność, nieumiejętność przyznania się do winy…
Pyszałek– zarozumialec, chełpiący się powodzeniem, przechwala się, jest zarozumiały, uważa, że wszystko wie lepiej, samochwał opowiadający o swoich sukcesach, bufon, fanfaron,…
Chciwość- łakomstwo, chytrość, zachłanność, skąpstwo, wyrachowanie…
Chciwy- łakomy na grosz, łasy, łapczywy, chytry, zaborczy, wyrachowany, interesowny, łapczywy na cudze, chytry, skąpy, nie dzieli się z innymi, pragnie wszystkiego dla siebie, robi wszystko dla korzyści…
Nieczystość- oszustwo, kradzież, kłamstwo, przekleństwa, obłuda, obmowa, wyśmiewanie, kłótliwość, podstęp, nieszczerość, wykorzystywanie…
Człowiek nieczysty- kłamca, oszust, złodziej, przeklina, wyśmiewający się z innych, obmawiający, nieszczery, wykorzystujący innych, podstępny, źle mówi o innych, nie mówi tego, co myśli,…
Zazdrość- chciwość, nienawiść, zawziętość, mściwość, zawiść, opryskliwość, nieszczerość…
Zazdrosny- zawistny, życzący komuś źle, chciwy, wybuchowy, źle odnoszący się do innych, opryskliwy, niedostępny, lekceważący innych, myślący o zemście, nieszczery, przewrotny-nie mówi tego co myśli, przebiegły…
Nieumiarkowanie-łakomstwo, obżarstwo, brak pohamowania, słabość,…
Człowiek nieumiarkowany- łakomczuch, żarłok, pasibrzuch, obżartuch, nie umie sobie odmówić jedzenia, źle wychowany, niekulturalnie zachowujący się przy stole, nie dzieli się z innymi, zawsze chce więcej, nigdy niesyty jedzenia, nigdy nie ma dość, chorujący z przejedzenia, nie zna umiaru,…
Gniew- oburzenie, krzyk, zgorszenie, irytacja, rozdrażnienie, niezrozumiałe wzburzenie, złość, niecierpliwość, wściekłość,…
Człowiek gniewny- krzyczy, łatwo oburza się bez powodu, niecierpliwy, mówi ze złością, łatwo obraża się, obmyśla zemstę, nosi w sobie żal, obraża innych, urąga innym, odpowiada komuś z wściekłością- niekulturalnie, brak taktu, rozdrażniony, poniża i krzywdzi innych, przeklina, bije innych,…
Lenistwo- próżniactwo, opieszałość, bezczynność, gnuśność, ospalstwo,…
Leniwy- próżniak, nie chce mu się pracować, darmozjad, bumelant, wykorzystuje innych, nierób, wałkoń, wałęsający się cały dzień z kąta w kąt, uchyla się od pracy, jest niezdolny do wysiłku, nic mu się nie chce robić, nie robi nic pożytecznego, opieszały, ospały, wszystko wykonuje wolno i niechętnie, zaniedbuje obowiązki,…
Po zakończeniu pracy w grupach uczniowie oglądają prezentację multimedialną, w której życie porównane jest do podróży pociągiem; prezentacja ta jest formą refleksji nad własnym życiem, nad złem, które ludzie w życiu czynią.
Wskazanie na Pismo Święte jako Księgę Życia, która pomaga w rozwiązywaniu problemów. Uczniowie w grupach otrzymują kartki z kilkoma fragmentami Pisma św. z różnych ksiąg i dopasowują do omawianego grzechu wybierając i przyczepiają do szarego papieru perykopy, najbardziej ich zdaniem, pasujące do omawianej sytuacji.
Uczniowie poszczególnych grup prezentują swoje prace i wymieniają się spostrzeżeniami.
Ocena prac poszczególnych grup.
W cichej modlitwie polecamy Bogu nasze sprawy wsłuchując się w opowiadanie Bruno Ferraro„Ognisko”
Opowiadanie:
Siedem osób mroźną nocą znalazło się na bezludnej wyspie, zmarznięci i źli, że przytrafiła się im taka historia, skupili się wokół ogniska, które ktoś rozpalił. Każda z osób trzymała w ręku kosz z drewnem. Na tej wyspie, zagubionej w szarej mgle, nie było żadnego innego zapasu drewna. Jednak ognisko, przy którym się grzali zaczęło gasnąć z powodu braku opału. Zimno stawało się coraz bardziej dokuczliwe. Jeden spoglądał na drugiego i coraz mocniej przyciskał do siebie kosz z drewnem, czekając aż ktoś inny pierwszy wrzuci swoje drewno. Ale nikt nie wrzucił.
Najbliżej dogasającego ogniska stała kobieta, która ściskając swój kosz z drewnem, myślała, dlaczego to ja niby miałabym wrzucić swoje drewno i ogrzewać moim jakiegoś próżniaka czy bogacza. Nie zrobię tego to moje i ja tu jestem najważniejsza. (pycha)
Mężczyzna, który stał przy niej zauważył, że naprzeciwko niego jest ktoś, kto należy do przeciwnej partii i pomyślał: nigdy nie pozwolę, by moim drewnem ogrzewał się mój przeciwnik polityczny. Trzecia osoba biednie ubrana, otuliła się swą brudną kurtką, zasłaniając swój kosz z drewnem. Ten obok mnie to jakiś bogacz. Nigdy w życiu nie oddam mojego drewna dla jakiegoś leniwego bogacza. (zazdrość)
Bogaty człowiek siedział, rozmyślając o swych dobrach, o dwóch domach, o czterech samochodach i o pokaźnym koncie w banku. Baterie jego telefonu komórkowego wyczerpały się, musi zachować swój kosz drewna za wszelką cenę nie może go stracić dla tych nieudaczników życiowych. Na ciemnej twarzy imigranta stojącego obok widać było grymas zemsty. Mocno trzymał swój kosz. Za nic w świecie nie wrzucę do ogniska mojego drewna, nadszedł czas zemsty, niech maja za swoje, niech cierpią.(gniew) Coraz bardziej przysuwał się do ogniska człowiek, który był skąpy i nieufny. Nie czynił nigdy niczego, co by nie przynosiło mu korzyści. Dawać tylko temu, kto mi daje!- oto jego ulubiona zasada. Muszą mi dobrze zapłacić za moje drewno!- myślał.
Ostatnim człowiekiem z tej grupy był starszy pan, który wiedział, że niewiele życia mu zostało, więc w duchu myślał, niech umierają, niech marzną, nie dam im mojego drewna.
Gdy dotarła pomoc, znaleziono ich wszystkich, z koszami w ręce, nieruchomych, zmarzniętych na śmierć. Zmarli, ale nie z powodu zimna zewnętrznego.
Boża terapia naszych wad (głównych): Bóg - ordynatorem, nie pielęgniarką
Konspekt konferencji + materiał na spotkanie w małej grupie
1. Grzech jest jak choroba
a. Każdy kolejny grzech osłabia organizm, ale jednocześnie „uczula” zdolności obronne organizmu człowieka. Między innymi dlatego Bóg pozwala na to, by ludzie grzeszyli, wiedząc, że dzięki temu dojrzewają i mogą w końcu świadomie odrzucić grzech.
b. Grzechów i wad nie można leczyć objawowo. Często to, co jest najbardziej ewidentne, najbardziej przeszkadza, jest tylko skutkiem, a nie przyczyną.
c. Grzechy — tak jak choroby — nakładają się na siebie. Nie zawsze można wyraźnie powiedzieć, która choroba jest najgroźniejsza; podobnie — który grzech powoduje najwięcej zła i szkód w mojej duszy.
2. Zasada leczenia integralnego.
a. Dziś tę zasadę zaczynają powoli rozumieć lekarze: nie wystarczy podać pacjentowi tabletek na określoną chorobę, ale trzeba leczyć „holistycznie”, tzn. biorąc pod uwagę jego styl życia, jego dietę, jego stan ducha, jego środowisko i wszystkie inne choroby. Powinniśmy też w ten sposób rozumieć terapię naszych grzechów.
b. Nie da się wyleczyć do końca żadnej choroby nie dbając o zdrowy tryb życia. W walce z grzechami jest to jeszcze bardziej prawdziwe: zdrowie duchowe nie polega tylko na braku grzechów, ale na żywej relacji z Bogiem. Żywa relacja to regularne spotykanie się z Bogiem w sakramentach i na modlitwie osobistej; czytanie Słowa Bożego oraz oddawanie Mu swojego życia, tak by nim kierował; aktywne uczestnictwo we wspólnocie Kościoła, ponieważ Bóg normalnie działa w rodzinie wierzących, a nie indywidualnie.
c. Niektóre wady i uporczywe grzechy są „samoistne”, większość jednak działa wespół z innymi. Dlatego często lecząc jedną wadę zauważam, że także inne zaczynają ustępować. Na przykład oddając Bogu swój problem związany z grzechami języka zauważam, że pokazuje mi On, jaką krzywdę wyrządzam innym tymi grzechami. Przez to zaczynam także zauważać problemy i troski innych, czyli wychodzę z innej wady: egocentryzmu. Przez to, że zaczynam troszczyć się o innych, mniej mam okazji do obmawiania ich, a więcej do pomocy; przy okazji zyskuję, przebywając w ich towarzystwie.
Zdarza się jednak, że walka z jedną wadą sprawia, że inne robią się jeszcze gorsze. Dzieje się tak, gdy zamiast otwierać się na Boże prowadzenie, Bożą terapię, traktuję Boga jak pielęgniarkę i sam usiłuję dać sobie radę ze swoimi przywarami. W ten sposób np. to, że udaje mi się opanować obżarstwo albo lenistwo wbija mnie w pychę — i końcowy mój stan jest gorszy od początkowego, bo pycha jest najgorszym grzechem.
Warto przypomnieć tutaj spór Augustyna z Pelagiuszem (i jego zwolennikami): Pelagiusz uważał, że łaska Boża ma nam tylko pomagać, że jesteśmy sobie w stanie poradzić z własnymi grzechami „z Bożą pomocą”. Jest to herezja! Herezją jest także semi-pelagianizm, czyli przekonanie, że wprawdzie wykonanie dobrego czynu wymaga Bożego prowadzenia, ale sama chęć dobra bierze się z wolnej woli człowieka. To nieprawda: Bóg jest sprawcą i chcenia, i działania. My możemy podporządkowywać się Bogu. Bardzo często zapominamy o tym i usiłujemy Boga traktować jako pielęgniarkę — a to prosta droga do pychy i frustracji. Jeśli więc nie słucham Boga, nie poświęcam czasu i sił na słuchanie i zrozumienie Jego woli, jeśli nie klękam przed Nim w swoim sercu, a tylko oczekuję pomocy — nic nie osiągnę. Obraz krzewu winnego: tylko tak długo, jak piję soki z pnia, jestem żywą gałęzią.
3. Poszczególne wady
a. Pycha. Istnieją różne modele pychy:
„Ja jestem szefem”
„Tyle osiągnąłem, że nikt nie ma prawa mi zwracać uwagi” lub „jak przeżyjesz tyle, co ja, to pogadamy”
„Dziękuję ci Boże, że nie jestem jak ten celnik” — porównywanie się z innymi: ja jestem lepszy
„Mój rozum jest miernikiem wszystkiego”. To, czego nie umiem zrozumieć — nie istnieje. To bardzo rozpowszechniona pycha — ciasny racjonalizm albo pycha intelektualna.
b. Nieuporządkowanie w kwestiach męsko-damskich
prawie zawsze jest to pochodna całej postawy życiowej. Niedojrzałość emocjonalna, zranienia emocjonalne, poczucie małowartościowości, odrzucenia itp., brak jasnej hierarchii wartości, lenistwo, nierealistyczne podejście do rzeczywistości powodują wyraźne objawy w dziedzinie seksualnej. Ale dziedzina ta jest miernikiem, a nie przyczyną!
związane z niedojrzałością: w wieku młodzieńczym jest to niemal normalne i każdy zdaje sobie sprawę, jak nagle człowiek odkrywa swoją płciowość — i atrakcyjność płci przeciwnej. Z tego powodu rozmaite życiowe problemy i potrzeby niemal automatycznie zaczynają się wiązać z płciowością. Ale jest tu potężna pułapka: człowiek tak naprawdę potrzebuje przyjaźni, zrozumienia, obecności drugiej osoby, współdziałania z drugą (i różną od siebie samego) osobą, czułości i wrażliwości, a nie wyłącznie zaspokojenia popędu. Tymczasem popęd jest stosunkowo najłatwiejszy do zaspokojenia — nad całą resztą trzeba się napracować.
nieuporządkowanie w tych kwestiach to wcale nie tylko konkretne czyny: samogwałt czy oglądanie nieprzyzwoitych filmów. Idealizacja płci przeciwnej, nierealnie wysokie oczekiwania co do przyszłego partnera, życie marzeniami, egoizm i niechęć do zrozumienia innych — tu jest źródło nieuporządkowania.
c. Nieumiarkowanie. Trzeba odróżnić co najmniej 2 różne rodzaje:
Kompensujące pustkę duchową (nudzi mi się, więc plączę się po supermarketach; czuję, że jest mi nijak, więc opycham się jedzeniem; mam problemy — więc piję lub ćpam). Jest to nieumiarkowanie „znerwicowane”.
Wyuczony styl życia: „moim bogiem jest brzuch” — postawa hedonistyczna
d. Lenistwo
jak odróżnić lenistwo od zdrowej równowagi między pracą a odpoczynkiem?
lenistwo nałogowe (nawyk nic-nie-robienia, łatwego życia)
dezorganizacja à brak perspektyw zakończenia pracy à brak motywacji do roboty
e. Acedia (drętwota duchowa).
„mistyk wystygł, wynikł cynik” — pobożność budowana na emocjach w pewnym momencie się zużyje
pobożność, która przywiązuje się do konkretnych ćwiczeń duchowych, do konkretnego sposobu modlitwy: także i tu prędzej czy później przyjdzie znudzenie i wypalenie.
prawdziwa pobożność wymaga ciągle na nowo odzierania się ze wszystkiego przed Bogiem. To znaczy — trzeba ciągle na nowo weryfikować swoje serce: co dla mnie jest przyjemne, do czego dążę oraz badać swoje życie: jak się zachowuję na co dzień, jak odnoszę się do innych, jak zarządzam czasem i swoimi dobrami. To prowadzi do pokory, a dzięki pokorze moja relacja z Bogiem może odżyć, bo otwieram się na Jego prowadzenie.
f. Grzechy języka: obmowy, zrzędzenie, plotki, kłamstwo, żarty maskujące prawdę, znieważanie, „brudny” język (przekleństwa, trywialność itp.)
g. Żądza posiadania i żądza pieniądza. One również mają różne odmiany:
Ktoś kto doświadczył biedy może bać się wydawać jakiekolwiek pieniądze — będzie tylko zbierał. Nierzadko taka postawa przeradza się w terror wobec najbliższych — nie wolno wydawać pieniędzy na rzeczy potrzebne!
Syndrom bogacza (opowieść proroka Natana o właścicielu stada owiec)
Pieniądze — środkiem do zdobycia prestiżu, sympatii czy władzy
Upodobanie do przyjemności — a pieniądze zapewniają przyjemność
h. Grzechy społeczne:
te, które są bolesne, ale można uleczyć stosunkowo szybko: nieżyczliwość, noszenie w sercu urazów, zawiść, zazdrość
te, które wymagają dłuższej terapii: egocentryzm; niekompetencja (pochodna lenistwa, pychy, zaniedbań z przeszłości itp.)
i. Wady, które same w sobie nie są grzechami, ale powodują szkody lub grzechy
niedojrzałość emocjonalna, zwłaszcza jeśli brak motywacji do rozwoju
nieodpowiedzialność (lęk, unikanie zaangażowania)
niezdecydowanie (lęk przed podejmowaniem decyzji lub ich konsekwencjami: „jakoś to będzie”) i tchórzliwość
bezmyślność
zbyt teoretyczne nastawienie do rzeczywistości (ekspert od wszystkiego, nic nie umie zrobić)
niezaradność, niechęć do uczenia, sztywne trzymanie się zużytych modeli zachowania (fiksacja)
nieroztropność. Skoro roztropność jest „woźnicą cnót”, to brak roztropności będzie zawsze powodował brak umiaru, działanie zbyt słabe lub zbyt silne, lub nie na czasie. Roztropność wykształca się bardzo powoli. Związana jest z rozeznawaniem duchów, ale także umiejętnym ocenianiem ryzyka, okoliczności, umiejętnością przełożenia teorii na praktykę, wdrażania w życie wyznawanej hierarchii wartości.
Boża terapia naszych wad: Konspekt dla małej grupy
1. Poniższy tekst streszcza właściwie całą prawdę o „Bożej terapii”:
Filipian 2:12-16 A przeto, umiłowani moi, skoro zawsze byliście posłuszni, zabiegajcie o własne zbawienie z bojaźnią i drżeniem nie tylko w mojej obecności, lecz jeszcze bardziej teraz, gdy mnie nie ma. 13 Albowiem to Bóg jest w was sprawcą i chcenia, i działania zgodnie z Jego wolą. 14 Czyńcie wszystko bez szemrań i powątpiewań, 15 abyście się stali bez zarzutu i bez winy jako nienaganne dzieci Boże pośród narodu zepsutego i przewrotnego. Między nimi jawicie się jako źródła światła w świecie. 16 Trzymajcie się mocno Słowa Życia, abym mógł być dumny w dniu Chrystusa, że nie na próżno biegłem i nie na próżno się trudziłem.
à Co to znaczy „zabiegać o własne zbawienie”?
à Dlaczego powinniśmy zabiegać z bojaźnią i drżeniem?
à Jaka może być relacja pomiędzy oddaniem życia Jezusowi a „zabieganiem o zbawienie”? (wskazówka: wcześniejszy fragment to wyznanie wiary w Jezusa jako Pana — z tej istotnej decyzji wynika nasza późniejsza dbałość o wyciąganie konsekwencji tej decyzji)
à Co przeszkadza nam w wierności naszej decyzji trwania przy Bogu? (środowisko)
à Co niweluje wpływy środowiska? (Słowo Boże)
2. Kluczowy tekst, który pokazuje prawdę o przepaści między wyznawaną prawdą a własnym życiem.
Rz 7, 7-25 Cóż więc powiemy? Czy Prawo jest grzechem? żadną miarą! Ale jedynie przez Prawo zdobyłem znajomość grzechu. Nie wiedziałbym bowiem, co to jest pożądanie, gdyby Prawo nie mówiło: Nie pożądaj. Z przykazania tego czerpiąc podnietę, grzech wzbudził we mnie wszelakie pożądanie. Bo gdy nie ma Prawa, grzech jest w stanie śmierci. Kiedyś i ja prowadziłem życie bez Prawa. Gdy jednak zjawiło się przykazanie - grzech ożył, ja zaś umarłem. I przekonałem się, że przykazanie, które miało prowadzić do życia, zawiodło mnie ku śmierci. Albowiem grzech, czerpiąc podnietę z przykazania, uwiódł mnie i przez nie zadał mi śmierć. Prawo samo jest bezsprzecznie święte; święte, sprawiedliwe i dobre jest też przykazanie. A więc to, co dobre, stało się dla mnie przyczyną śmierci? żadną miarą! Ale to właśnie grzech, by okazać się grzechem, przez to, co dobre, sprowadził na mnie śmierć, aby przez związek z przykazaniem grzech ujawnił nadmierną swą grzeszność. Wiemy przecież, że Prawo jest duchowe. A ja jestem cielesny, zaprzedany w niewolę grzechu. Nie rozumiem bowiem tego, co czynię, bo nie czynię tego, co chcę, ale to, czego nienawidzę - to właśnie czynię. Jeżeli zaś czynię to, czego nie chcę, to tym samym przyznaję Prawu, że jest dobre. A zatem już nie ja to czynię, ale mieszkający we mnie grzech. Jestem bowiem świadom, że we mnie, to jest w moim ciele, nie mieszka dobro; bo łatwo przychodzi mi chcieć tego, co dobre, ale wykonać - nie. Nie czynię bowiem dobra, którego chcę, ale czynię to zło, którego nie chcę. Jeżeli zaś czynię to, czego nie chcę, już nie ja to czynię, ale grzech, który we mnie mieszka. A zatem stwierdzam w sobie to prawo, że gdy chcę czynić dobro, narzuca mi się zło. Albowiem wewnętrzny człowiek we mnie ma upodobanie zgodne z Prawem Bożym. W członkach zaś moich spostrzegam prawo inne, które toczy walkę z prawem mojego umysłu i podbija mnie w niewolę pod prawo grzechu mieszkającego w moich członkach.
Nieszczęsny ja człowiek! Któż mnie wyzwoli z ciała, co wiedzie ku tej śmierci? Dzięki niech będą Bogu przez Jezusa Chrystusa, Pana naszego! Tak więc umysłem służę Prawu Bożemu, ciałem zaś - prawu grzechu.
à Na czym polega problem z przestrzeganiem zasad, które człowiek uważa za słuszne? (pytanie otwarte, jedna z możliwych odpowiedzi: człowiekowi znacznie łatwiej zrozumieć jakąś zasadę niż zmienić swój styl życia)
à Czy Paweł podaje jakieś rozwiązanie tego problemu, które człowiek może sam zastosować? (nie, właśnie dlatego trzeba przeczytać ten fragment do końca: tylko Jezus może nas wyzwolić z cielesności, nie żaden „sposób” czy „metoda”, czy „dobre postanowienia”)
3. Czas na dzielenie. Sugerowane pytania:
Czy dostrzegasz w swoim postępowaniu jakieś objawy zła, które szczególnie ci przeszkadzają lub zawstydzają? Może łatwe denerwowanie się na innych? Może bojaźliwość? Może „brudny” język? Może problemy z seksualnością?
Czy jesteś gotów odłożyć te problemy na bok i zapytać Boga, co dla Niego jest twoją najgorszą wadą? A może już to kiedyś robiłeś? Jakie były efekty?
Jaka jest twoja pierwsza reakcja, gdy przypomnisz sobie, że powinieneś czytać Biblię? Jeśli są to wyrzuty sumienia albo lęk — może być to znak, że twoje życie nie zmierza ku Bogu, ale stoi w miejscu.
Jak reagujesz, gdy ludzie zwracają ci uwagę na jakąś twoją wadę?
Spróbuj powiedzieć swoimi słowami, co możesz zrobić, aby wyleczyć się ze swoich wad? (każda odpowiedź jest dobra, byle uwzględniała słuchanie Boga i wyznawanie Temat: Ja i grzech
Motto: Nie dajcie się zwodzić, bracia moi umiłowani! (Jk 1,16)
1. Modlitwa „Panie przenikasz ż znasz mnie, Ty wiesz kiedy siadam i wstaję. Z daleka przenikasz moje zamysły... Zbadaj mnie, Boże, i poznaj moje serce; doświadcz i poznaj moje troski, i zobacz czy jestem na drodze nieprawej, a skieruj mnie na drogę odwieczna” (Ps 139, 1-2. 23-24).
2. .Czym jest grzech – zobrazowanie
Przygotować kolorowe, otwierane, ładne z zewnątrz pudełko i do środka włożyć zgnity owoc. Zapytać uczestników spotkania, pokazując im pudełko tylko od zewnętrznej strony, czy chcieliby dostać taki prezent. Przedstawić tak, żeby chcieli dostać). Następnie pozwolić włożyć rękę jednej z osób do środka pudełka, tak żeby mogła dotknąć przedmiotu wewnątrz. Na końcu prowadzący otwiera pudełko i wyciąga z niego zgnity owoc.
Interpretacja: Grzech często z zewnątrz wygląda ładnie, zachęcająco, ale gdy się odkryje jego właściwe oblicze, okazuje się, że nie wszystko jest w porządku. (Można podać jakiś przykład grzechu, w którym wielu ludzi nie widzi nic złego, np. chodzenie w niedziele i święta na zakupy, opuszczanie niedzielnej Mszy Sw.) Wiele osób nie dostrzega w popełnianiu tych grzechów żadnego problemu, niektórzy nawet nie traktują ich za grzech.
3. Zapoznanie z tematem — dyskusja
Co uczestnicy myślą o podanych przykładach grzechów (unikanie niedzielnej Mszy Sw.)? Czy uważają to za grzech? Czy widzą taki problem wokół siebie? Inne przykłady grzechów, które we współczesnym świecie są pomijane, przemilczane, lekceważone...
Grzech teraz i grzech w przeszłości. Co się zmieniło? Współczesna młodzież napotyka więcej pokus niż dawniej, dlaczego tak jest?
Jakie są zagrożenia, które na nas czyhają?
Czy można być „czystym” wśród „brudu” dzisiejszego świata? Jak młody człowiek może realizować to zadanie w swoim życiu?
Wspólnie próbujemy ustalić definicję grzechu, skojarzenia.
Co to jest grzech?
Grzech jest to „słowo, czyn lub pragnienie przeciw prawu wiecznem” (św. Augustyn).
Jest obrazą Boga, przeciwstawia się miłości Boga do nas. Rani on naturę człowieka i godzi w ludzką solidarność. Chrystus w swojej Męce odsłania w całej pełni gwałtowność i różnorodność grzechu, i pokonuje go swoim miłosierdziem. (KKK1 849-51, 1871-72)
Co jest przyczyną grzechu?
Czy istnieje zróżnicowanie grzechów i z czego ono wynika?
Grzechy są różnorodne. Można je rozróżniać w zależności od ich przedmiotu, w zależności od cnót i w zależności od przykazań, którym się przeciwstawiają. Mogą dotyczyć bezpośrednio Boga, bliźniego czy siebie samego. Można je ponadto podzielić na grzechy duchowe i cielesne lub grzechy popełnione myślą, mowa uczynkiem i zaniedbaniem. (KKKJ8S2-53 i 1873)
Kiedy popełnia się grzech śmiertelny?
Grzech śmiertelny jest ten, który jednocześnie dotyczy materii poważnej i został popełniony z pełną świadomością i całkowitą zgodą. Taki grzech pociąga za sobą utratę miłości i pozbawienie łaski uświęcającej, powoduje wieczną śmierć w piekle, jeśli za niego nie żałujemy. W sposób zwyczajny zostaje nam odpuszczony podczas chrztu, pokuty i pojednania. (KKK 1855-61 i 1874)
Kiedy popełnia się grzech powszedni?
Grzech powszedni, który istotnie różni się od grzechu śmiertelnego, jest popełniany wtedy, gdy dotyczy materii ciężkiej, lecz bez pełnego poznania albo całkowitej zgody Taki grzech nie zrywa naszego przymierza z Bogiem, ale osłabia miłość; wyraża nieuporządkowane przywiązanie do dóbr stworzonych; utrudnia postęp duszy w zdobywaniu cnót i w praktykowaniu dobra moralnego; zasługuje na kary doczesne. (KKK 1862-64 i 1875)
Jak mnoży się w nas grzech?
Grzech powoduje skłonność do grzechu; rodzi wadę na skutek powtarzania tych samych grzechów. (KKK 1865, 1876)
Co to są wady?
Wady, które są przeciwieństwem cnót, są złymi skłonnościami, które zaciemniają sumienie i nakłaniają do zła. Wady można zgrupować wokół 7 grzechów, nazywanych głównymi. SA nimi: pycha, chciwość, nieczystość, zazdrość, nieumiarkowanie wjedzeniu i piciu, gniew, lenistwo. (KKK 1866-1867)
Czy ponosimy odpowiedzialność za grzechy popełnione przez innych?
Ponosimy odpowiedzialność za grzechy popełniane przez innych, gdy w nich współdziałamy. (KKK 1868)
Czy potra6my w sobie dostrzec grzech?
Z czego wynika stwierdzenie: „wszyscy tak robią, to ja też mogę”?
Dlaczego wciąż powtarzamy te same grzechy? Czy to nałóg, czy bezmyślność? W nałogu przecież jest refleksja. .? Gdyby w powtarzanych grzechach była refleksja i żal, to przecież chcielibyśmy dokonać zmian...
Czy grzech zadaje nam ból? Czy popełniając grzech czujemy, że źle postępujemy? Dlaczego tak jest?
Co to jest sumienie? Czy i jak możemy kształtować własne sumienie?
4. Grzech pierworodny
Na czym polega pierwszy grzech człowieka?
Człowiek, kuszony przez diabła, pozwolił, by zamarło w jego serce zaufanie do stwórcy, i okazując Mu nieposłuszeństwo, chciał być „jak Bóg” (Rdz 3, 5), ale poza Bogiem i nie według Boga. W ten sposób Adam i Ewa utracili natychmiast, dla siebie i dla wszystkich ludzi, łaskę pierwotnej świętości i sprawiedliwości. (KKK 396- 403, 415-417)
Jakie są konsekwencje grzechu pierworodnego?
„Dlatego też jak przez jednego człowieka grzech wszedł na świat, a przez grzech śmierć, i w ten sposób śmierć przeszła na wszystkich ludzi, ponieważ wszyscy zgrzeszyli...” (Rz 5,12)
Na skutek grzechu pierworodnego natura ludzka nie jest całkowicie zepsuta: jest zraniona w swoich siłach naturalnych, poddana niewiedzy, cierpieniu i władzy śmierci oraz skłonna do grzechu. Ta skłonność do zła jest nazywana pożądliwością. (KKK 405- 409, 418)
Co uczynił Bóg po popełnieniu pierwszego grzechu?
Po pierwszym grzechu świat został zalany grzechami, lecz Bóg nie opuścił człowieka, lecz przeciwnie, zapowiedział mu w tajemniczy sposób- w „Protoewangelii” (Rdz 3, 15,)- zwycięstwo nad złem oraz podniesienie go z upadku. Jest to pierwsza zapowiedź Mesjasza Odkupiciela. Z tej racji upadek pierwszych ludzi nazywany jest niekiedy szczęśliwą winą, skoro ją zgładził tak wielki Odkupiciel (Liturgia Wigilii Paschalnej) (KKK 410-412, 420)
5. Pomoc Boga
Bóg nam pomaga dając przykazania.
Żeby nam skutecznie pomóc, Bóg daje nam swe przykazania. W jasnych zdaniach formułuje swe Prawo i wpisuje je na kamiennych tablicach (Wj 31,18). Posyła też swoich proroków, którzy mówią w Jego imieniu. Za ich pośrednictwem Bóg wyznaje swą miłość (Iz 43,4) i przekonuje, jak bardzo zależy Mu na każdym człowieku, a nawet stworzeniu (Mdr 11, 13-26). Istotną częścią prorockiego przesłania jest także wezwanie ludzi do bycia świętym (Ez 22,26; Kpł 20,7) i do starania się o dobroć wszystkich myśli słów i wszelkich uczynków.
Bóg nam pomaga zsyłając Jezusa Chrystusa.
Najpełniej Bóg zbliżył się do nas i nawiązał kontakt przez Wcielenie swego Syna ( Hbr 1, 2). „Gdy nadeszła pełnia czasu, zesłał Bóg Syna swego” (Ga 4, 4). W Nim Bóg Ojciec wypowiedział się najdoskonalej i najbardziej uchwytnie dla nas. Stawszy się człowiekiem, Syn Boży dokonał dzieła naszego zbawienia (Fibr 1, 2). Jest On dla nas Wszystkim. „ Z Jego pełności wszyscyśmy otrzymali łaskę po łasce” (J 1, 16). Patrząc na Niego, pojmujemy, kim jesteśmy dla Boga (13 3, 1-2). Dzięki wylaniu Ducha Świętego staliśmy się bardziej wrażliwi na głos sumienia i na Słowa Boga docierające do nas z zewnątrz. Owocem tych wszystkich zbawczych działań Boga jest to, że jaśniej pojmujemy, co i my winniśmy czynić dla oczyszczenia serca i stania się w pełni świętymi.
Jezus ustanowił dla nas sakrament pojednania.
• O sakramencie pokuty:
Wszystkie świadome, dobrowolne i ciężkie wykroczenia przeciw prawu Bożemu i kościelnemu muszą być z ustanowienia Chrystusa poddane władzy sędziowskiej Kościoła, a więc muszą być szczere, z żalem i skruchą wyznane przed upoważnionym następcą Apostołów, czyli przed biskupem i kapłanem.
„Ci, którzy przystępują do sakramentu pokuty, otrzymują od miłosierdzia Bożego przebaczenie zniewagi wyrządzonej Bogu i równocześnie dostępują pojednania z Kościołem, któremu grzesząc zadali ranę, a który przyczynia się do ich nawrócenia miłością, przykładem i modlitwą” (KKK 1422)
• Sakrament ten nazywamy:
- sakramentem nawrócenia, ponieważ urzeczywistnia w sposób sakramentalny wezwanie Jezusa do nawrócenia, drogę powrotu do Ojca, od którego człowiek oddalił się przez grzech,
- - sakramentem pokuty, ponieważ ukazuje drogę nawrócenia, skruchy i zadośćuczynienia ze strony grzesznego chrześcijanina,
- - sakramentem spowiedzi, ponieważ oskarżenie- spowiedź z grzechów przed kapłanem jest istotnym elementem tego sakramentu. Sakrament ten jest również „wyznaniem”, uznaniem i uwielbieniem świętości Boga oraz Jego miłosierdzia wobec grzesznego człowieka,
- - sakramentem przebaczenia, ponieważ przez sakramentalne rozgrzeszenie, wypowiedziane słowami kapłana, Bóg udziela penitentowi przebaczenia i pokoju,
- -sakramentem pojednania, ponieważ udziela grzesznikowi miłości Boga przynoszącej pojednanie Bogiem i bliźnimi.
• Co to jest pokuta?
- - wyraz wiary
- - sposób naśladowania Chrystusa
- - odpowiedz na Boże powołanie
- - środek do przezwyciężania grzechu i jego skutków
- - zerwanie z grzechem, uleczenie jego przyczyn
- - pomoc w zdobywaniu cnót
- - prowadzi do odzyskania wewnętrznego ładu, duchowej przemiany, nawrócenia
- - dar Boga i owoc wysiłku człowieka i jego współpracy z łaską Boga
• Co oznacza pokutować?
- - stanąć w prawdzie przed sobą i Bogiem
- - uświadomić sobie swoje słabości, upadki...
- - sypać popiół na głowę ze świadomością oceny życia
- - iść za Kościołem, który wskazuje drogę — Jezusa i pomaga się nawrócić — sakramenty, nabożeństwa
- - przepraszać za codzienne przewinienia
- - uczestniczyć w rekolekcjach zamkniętych
- - służyć bliźniemu
6. Grzechy przeciw Duchowi Świętemu:
1) Grzeszyć zuchwale w nadziei miłosierdzia Bożego.
2) Rozpaczać albo wątpić o lasce Bożej.
3) Sprzeciwiać się uznanej prawdzie chrześcijańskiej.
4) . Zazdrościć lub nie życzyć bliźniemu łaski Bożej.
5) Mieć zatwardziałe serce na zbawienne natchnienia.
6) Umyślnie zaniedbywać pokutę aż do śmierci.
Zaprawdę powiadam wam: Wszystkie grzechy będą odpuszczone synom ludzkim, nawet bluźnierstwa, ilekroć byje wypowiedzieli, kto by jednak bluźnił przeciwko Duchowi Świętemu, nie dostąpi odpuszczenia na wieki, ale będzie winien grzechu wiekuistego” (Mar. 3,28.29).
„Osoba, która grzeszy przeciw Duchowi Świętemu, nie ma szans, dla takich ludzi nie ma już „ ofiary za grzechy, lecz tylko straszliwe oczekiwanie sądu” (Hebr. 10,26.27).
Jeden z księży powiedział: „Grzechy przeciw Duchowi Świętemu to nagminny problem, ludzie niestety tego nie rozumieją, że odrzucając spowiedź — odrzuca się Chrystusa — Boga.”
(Można też omówić X Przykazań Bożych, Przykazanie Miłości, siedem grzechów głównych, przykazania kościelne)
7. Podsumowanie
Krótkie omówienie poruszonych zagadnień dotyczących grzechu przez uczestników.
Uświadomienie sobie, że Bóg nie jest tylko surowym Sędziom, ale przede wszystkim miłosiernym Ojcem. Grzech sam nie zniknie, dlatego trzeba z nim walczyć. Modlitwa i sakramenty to najlepsza broń w walce z szatanem.
Pytania do zastanowienia się: Jaki jest mój stosunek do grzechu? Czy brzydzę się grzechem? Czy mnie zawstydza? Czy na dnie serca nie żywię ukrytego podziwu dla jakiegoś grzechu?
Proponowane zadanie dla uczestników: zrobienie rachunku sumienia z całego życia.
8. Modlitwa na zakończenie „Panie Boże, wiem, że moje grzechy są wielkie. Może większe, niż zdaję sobie z tego sprawę. Ale przecież Ty widzisz, że - jestem nie tylko grzesznikiem, że sporo jest we mnie dobrego. Wiem, moja dobro jest Twoim darem, ale jest ono zarazem świadectwem, że nie jestem tobie tak zupełnie niewierny. Zapewne czynione przeze mnie dobro jest skalone grzechem, ale jednak trochę tego dobra we mnie jest Pomóż mi wyrwać się z moich grzechów, a zarazem dziękuję Ci za to wszystko dobro, które już teraz czynię?”
swoich grzechów, czyli oddychanie duchowe)
GRZECHY GŁÓWNE – „CHOROBY”
Pycha – człowiek pyszny jest zarozumiały, za bardzo ambitny, zawsze stawia siebie na pierwszym miejscu. Bóg i ludzie są mu do niczego niepotrzebni, nie umie powiedzieć „dziękuję”, „przepraszam”, „proszę”.
Chciwość – człowiek chciwy chciałby jak najwięcej mieć dla siebie, nie troszczy się o innych, jest skąpy, jego skąpstwo sprawia, że staje się nieludzki, bezwzględny, żądny władzy.
Nieczystość – człowiek zapomina, że jego ciało jest świątynią Ducha Świętego, nie szanuje swojego ciała i innych, jest bezwstydny, ogląda filmy, gazety i zdjęcia, na których ludzie nie szanują swojego ciała i ciała innych.
Zazdrość – „wsącza człowiekowi jad do oczu”, sprawia, że śledzi on bliźniego i zazdrości mu tego, czego sam nie posiada, cieszy się z cudzego nieszczęścia, jest człowiekiem smutnym.
Nieumiarkowanie w jedzeniu i piciu – człowiek nieumiarkowany myśli tylko o zaspokojeniu potrzeb i żądz swojego ciała, zrobi wszystko, żeby je nasycić, a ciągle mu mało, nie potrafi powiedzieć „nie” przy pełnym stole.
Gniew – człowiek zagniewany jest niebezpieczny, szuka pretekstu do sprzeczki, cały czas by się kłócił i krzyczał na innych, wszytko, chce wymusić siłą, jest nieustępliwy.
Lenistwo – człowiek leniwy stroni od wszystkiego, co jest męczące i wymaga wysiłku oraz wyrzeczenia. Na nic nie ma ochoty.