24 XI 2013r.
Do podstawowych form działania administracji publicznej zaliczamy:
akt normatywny – akt zawierający co najmniej jedna normę generalną i abstrakcyjną, mający charakter powszechnie obowiązujący. Aktami normatywnymi są wszystkie źródła prawa administracyjnego powszechnie obowiązującego pochodzące od administracji publicznej.
Taką prawną formą działania jest: ustawa, rozporządzenie
akt administracyjny – jest jednostronnym rozstrzygnięciem podmiotu administrującego o wiążących konsekwencjach obowiązującej normy prawnej dla indywidualnie określonego podmiotu w konkretnej sprawie. Akt administracyjny określany jest również jako objaw woli podmiotu administrującego podjęty na podstawie prawa w granicach przysługującej temu podmiotowi kompetencji. Jest opartą na przepisach prawa administracyjnego czynnością podmiotu administrującego kształtująca się w sposób prawnie wiążący sytuację adresata aktu wskazanego w nim indywidualnie w konkretnie oznaczonej sprawie
normę prawną – ma normatywny charakter prawa, ma wpływać na zachowanie ludzi.
Cechy aktu administracyjnego:
wydawany na podstawie wyraźnego przepisu prawa administracyjnego; z uwagi na władczy i zewnętrzny charakter, co do zasady, podstawą dla jego wydania jest norma rangi ustawowej
- jest czynnością podmiotu administrującego właściwego rzeczowo, miejscowo i instancyjnie
- jest czynnością prawną, władczym oświadczeniem woli, które wyraża zamiar wywołania skutku prawnego w postaci ustanowienia, zniesienia lub stosunku prawnego
jest podwójnie konkretny , tzn. konkretnie oznaczony jest jego adresat i konkretnie określona jest sytuacja, w której się znajduje.
Na gruncie procedury administracyjnej akt administracyjny przybrać może formę decyzji albo postanowienia. Są to dwie procesowe formy akt administracyjnego. Czasami ustawodawca wyraźnie przewiduje formę decyzji dla załatwienia określonej sprawy, co może uczynić poprzez użyci w przepisie jednego z synonimów terminu „decyzja” takiego jak: „zezwolenie”, „koncesja”.
Ze względu na charakter skutku prawnego wyróżnić można akty o charakterze:
konstytutywnym – to takie , które tworzą, znoszą lub zmieniają stosunki prawne o charakterze materialnym. Wywołują one skutki prawne w momencie, gdy stają się ostateczne
deklaratoryjnym – deklarują, czyli potwierdzają prawa lub obowiązki dla adresata takiego aktu bezpośrednio w ustawie. Podciągają określony stan faktyczny w sposób wiążący pod regulacją określonej normy prawnej oraz wiążąco deklarują, że w danej sytuacji wynikają z ustawy dla adresata określone prawa i obowiązki.
Ze względu na stopień swobody wydającego akt w zakresie określenia skutków prawych stanowionej normy wyróżniamy akty o charakterze:
związanym – przy wydawaniu tego rodzaju aktów podmiot wydający nie posiada żadnej swobody w zakresie określania skutków prawnie stosowanej normy
uznaniowym – w ścisłym rozumieniu prawa administracyjnego, to takie uregulowanie kompetencji podmiotu administrującego, że podmiot ten może rozstrzygać sprawę aktem administracyjnym w różny sposób przy tym samym stanie faktycznym i każde rozstrzygnięcie będzie legalne. Dokonanie wyboru pozostawione jest podmiotowi. Norma prawna wyraźnie wskazuje na tę swobodę (nie można domniemywać uznania administracyjnego). Od uznania administracyjnego odróżnić należy inne przejawy dyskrecjonalnych podmiotów administrujących w ramach jurysdykcji administracyjnej.
Interpretacja pojęć nieostrych – to użycie przez prawodawcę w tekście takich pojęć jak: interes publiczny, bezpieczeństwo publiczne, ważne względy. Powoduje o powstanie po stronie podmiotu stosującego prawo pewnej swobody w zakresie ustalenia czy taki stan faktyczny występujący w danej sprawie odpowiada znaczeniu i zakresowi pojęcia nieostrego.
Swoboda związana z interpretacją pojęć nieostrych dotyczy interpretacji normy prawnej i ustalania stanu w pewnej mierze również subsumcji. Nie wkracza natomiast w etap ustalania skutków prawnych stosowanej normy. W okresie międzywojennym uznaniowe akta administracyjne wyłączone były spod kontroli Sądu Administracyjnego. Obecnie rozstrzygnięcia dokonywane w ramach uznania administracyjnego podlegają kontroli Sądów Administracyjnych, jednakże sąd administracyjny nie bada ocen wartościujących, na których parte było rozstrzygnięcie uznaniowe (nie bada celowości natomiast bada na zasadach ogólnych legalności rozstrzygnięcia). Sąd ocenia m.in. czy było uprawnienie o wydania aktu uznaniowego oraz czy działający w warunkach uznania organ nie przekroczy ł normatywnie określonych, uznanych granic uznania. Swoboda podmiotu działającego w warunkach uznania administracyjnego nie jest nieograniczona. Rozstrzygnięcia dokonywane w ramach uznania nie mogą nosić znamion dowolności czy arbitralności. Na gruncie orzecznictwa Sądów Administracyjnych wykształcił się pogląd, że podmiot działający w ramach uznania administracyjnego powinien załatwić sprawę zgodnie z żądaniem strony, chyba że przekroczyłoby to możliwości tego podmiotu lub rozstrzygnięciu takiemu sprzeciwiłby się przepis prawny. Formuła normy rozstrzygającej kompetencje do wydania aktu uznaniowego obejmuje wyrażenie „może”.
Uprawnienie do swobodnej oceny dowodów