Po dzisiejszej lekcji w której poznasz alfabet rosyjski, przejdziemy do gramatyki, w między czasie będziemy uczyć się słownictwa i przydatnych zwrotów.
Wiem że sama gramatyka to za mało, dlatego kurs będzie dodatkowo urozmaicony o słownictwo.
I oczywiście będzie bardzo dużo ćwiczeń, które mam nadzieję pomogą w opanowaniu tego, co Ci przekażę.
OK to tyle, dzisiaj sam alfabet
а [a]
б [be]
в [we]
г [ge]
д [de]
е [je]
ё [jo]
ж [że]
з [ze]
и [i]
й [ij]
к [ka]
л [el]
м [em]
н [en]
о [o]
п [pe]
р [er]
с [es]
т [te]
у [u]
ф [ef]
х [ha]
ц [ce]
ч [cie]
ш [sza]
щ [szcza]
ъ [znak twardy]
ы [y]
ь [znak miękki]
э [e]
ю [ju]
я [ja]
Wprowadzenie do zaimka
Zaimek - (местоимение) jest to część mowy, która zastępuje:
a. Rzeczownik (имя существительное)
b. Przymiotnik (имя прилагательное)
c. Liczebnik (имя числительное)
d. Przysłówek (наречие)
Wyróżniamy zaimki przymiotne i rzeczowne
Podział zaimków rzeczowych
1.Zaimki osobowe ( личные местоимения):
2.Zaimek zwrotny (возвратные местоимения):
3.Zaimki pytające (вопросительные местоимения):
a. Zaimki nieokreślone (неопределённые местоимения):
b. Zaimki przeczące (отрицательные местоимения):
Podział zaimków przymiotnyh
1. Zaimki dzierżawcze:
a) Zaimek pytajno-dzierżawczy (вопросительно – притяжательное местоимения):
b) Zaimki przeczące (отрицательные местоимения):
c) Zaimki określone (определительное местоимения
d) Zaimki pytające (вопросительные местоимения)
e) Zaimki nieokreślone (неопределительное местоимения)
f) Zaimki wskazujące ( указательные местоимения)
| Przypadek | Паде |
|---|---|
| Mianownik, ( kto? co?) | именительный падеж ( кто? что?) |
| Dopełniacz, ( kogo? czego?) | родительный падеж ( кого? чего?) |
| Celownik, ( komu? czemu?) | дательный падеж (кому? чему?) |
| Biernik, ( kogo? co?) | винительный падеж (кого? что?) |
| Narzędnik, ( kim? czym?) | тварительный падеж (кем? чем?) |
| Miejscownik, ( o kim? o czym?) | предложный падеж (о кем? о чем?) |
liczba pojedyncza - единственное число
liczba mnoga - множественное число
rodzaj męski – мужской род: Мой - mój
rodzaj żeński - женский род: Моя - moja
rodzaj nijaki - средний род: Мое - moje
Do zaimków rzeczowych należą:
• Zaimki osobowe ( личные местоимения): я -ja /ты -ty/он - on/ она - ona /оно - ono/ мы - my/ вы -wy /они - oni
• Zaimek zwrotny (возвратные местоимения): себя / oraz wyrażenie zaimkowe (взаимо-возвратное местоимение) друг друга
• Zaimki pytające (вопросительные местоимения), które dzielą się na dwie podgrupy:
a) Zaimki nieokreślone (неопределённые местоимения)
кто-то - ktoś/ что-то -coś/кто – нибубь- ktokolwiek/ что-нибудь -cokolwiek / кто-либо-ktokolwiek/ что – либo - cokolwiek/ кое –кто -ktoś
| Лицо (osoba) | Единственное число (liczba pojedyncza) | Множественное число (liczba mnoga) |
|---|---|---|
| 1 л. | я - ja | мы - my |
| 2 л. | ты - ty | вы - wy |
| 3- л. | он - on она - ona оно - ono |
они - oni |
b) Zaimki przeczące (отрицательные местоимения)
никто – nikt/ ничто – nic/ некого-nikogo/ нечего-niczego
Do zaimków przymiotnych należą:
• Zaimki dzierżawcze, które dzielą się na podgrupy:
a) Zaimek pytajno-dzierżawczy (вопросительно – притяжательное местоимения):чей
b) Zaimki przeczące (отрицательные местоимения): ничей- niczyj /никакой - żaden
c) Zaimki określone (определительное местоимения): весь- cały/ сам – sam/сама –sama/ само –samo/ сами – sami/самый самая самое самые (znaczy to samo co сам różnica polega tylko w zastosowaniu).
Zaimek сам odnosi się do osoby, która samodzielnie, bez niczyjej pomocy coś robi:
Он сделал это сам – on zrobił to sam (w sensie samodzielnie, bez niczyjej pomocy)
Я сам хочу понять – sam chcę to zrozumieć
Он сам виновать в этом – on sam zawinił (nikt inny).
Natomiast zaimek самый używamy z:
zaimkami : этот /тот – ten
Это тот самый человек .... -to ten sam człowiek……
Это та самая книга – to ta sama książka
rzeczownikami, które oznaczają miejsce lub czas:
Он пришел с самого утра – on przyszedł z samego rana
Лебедь сидел у самого берега – łabędź siedział przy samym brzegu
przymiotnikami dla określenia złożonego stopnia najwyższego:
Это самая прекрасная женщина в комнате – to najpiękniejsza kobieta w pokoju
Он затронул самый большой вопрос на собрании – poruszył najtrudniejszy problem na zebraniu
• Zaimki pytające (вопросительные местоимения) : какой - który
• Zaimki nieokreślone (неопределительное местоимения) : один – / какой – то /какой –нибудь - w sensie jakiś
• Zaimki wskazujące ( указательные местоимения): этот – ten/эта – ta/ это – to/ эти – te
тот – ten/ та – ta/ то – to/ те - te /такой - taki
Odmiana zaimka zależy od tego, którą część mowy on zastępuje, np. zaimki rzeczowne odmieniają się jak rzeczowniki a zaimki przymiotne jak przymiotniki.
Zaimek osobowy i odmiana zaimka osobowego
я - ja
ты - ty
он - on
она - ona
оно - ono
мы - my
вы - wy
они - oni
Комментарий (komentarz)
- Należy pamiętać, że w języku rosyjskim istnieje tylko jedna forma liczby mnogiej zaimka ОНИ, w języku polskim istnieje tych form więcej w zależności od rodzaju one / oni.
- Kiedy w języku polskim mówimy, że coś jest przez nas zrobione używamy konstrukcji przez + biernik: zrobiony przeze mnie/ zrobione przez nią.
W języku rosyjskim nie występuje konstrukcja przez tylko odpowiednia forma zaimka: сделанный МНОЮ/ЕЮ
zrobiony przeze mnie – сделанный МНОЮ
zrobiony przez nią - сделанный ЕЮ
zrobiony przez niego - сделанный ИМ
zrobiony przez nich - сделанный ИМИ
- W języku rosyjskim zaimek jest używany zawsze natomiast w języku polskim jest zastępowany, jest to widoczne w zdaniach poniżej:
Я из Польши – Jestem z Polski.
Где ты живешь? – Gdzie mieszkasz? ( w języku polskim nie powiemy Gdzie ty mieszkasz lecz gdzie mieszkasz)
Кто она? - Kim ona jest?
Он любит смотреть фильмы. – On lubi oglądać filmy.
Мы живем в городе Варшава. – Mieszkamy w mieście Warszawa
Где вы работаете? –Gdzie pracujecie?
Они люблять ходить на прогулки. – Lubią chodzić na spacery
Единственное число (liczba pojedyncza)
| Местоимение Я | Местоимение Ты | Местоимение Он | |
|---|---|---|---|
| и. | Я – ja | Ты - ty | Он - on |
| р. | Меня - mnie | Тебя - ciebie | Его - jego |
| д. | Мне - mi | Тебе - tobie | Ему - jemu |
| в. | Меня - mnie | Тебя - ciebie | Его - jego |
| т. | Мной, мною - (ze)mną | Тобой - (z) tobą | Им - (z) nim |
| п. | (Обо) мне - (o) mnie | (О) Тебе - (o) tobie | (О) нём - (o )nim |
| Местоимение Она | Местоимение Оно | |
|---|---|---|
| и. | Она - ona | Он - on |
| р. | Её - jej | Его - jego |
| д. | Ей - jej | Ему - jemu |
| в. | Её - ją | Его - jego |
| т. | ей (ею) - z nią | Им - z nim |
| п | (о) ней - o niej | (О) нём - o nim |
Множественное число (liczba mnoga)
| Местоимение мы | Местоимение вы | Местоимение они | |
|---|---|---|---|
| и. | Мы - my | Вы - wy | Они - oni |
| р. | Нас - nas | Вас - was | Их - ich |
| д. | Нам - nam | Вам - wam | Им - im |
| в. | Нас - nas | Вас - was | Их - ich |
| т. | Нами - nami | Вами - wami | Ими - nimi |
| п. | (О) нас - o nas | (о) Вас - o was | (о) Них - o nich |
Комментарий ( komentarz)
* Jeśli przy zaimku rosyjskim nie znajduje się przyimek typu o/c /у /от / itd., wtedy zaimek ma formę им/их/ ими /ее/ей/
* Jeśli przy zaimku rosyjskim znajduje się spójnik typu o/z itd. , wtedy zaimek ma formę c ним /о них/ с ними/ с нее /с ней
Porównaj:
u niej - у нее
do niego - к нему
u niego - у него
do niej - к ней
z nim - с ним
o nim - о нем
z nią - с ней
o niej - о ней
* Obie te formy им /ним tłumaczy się tak samo, lecz przyimek decyduje, kiedy przy zaimku rosyjskim pojawia się n.
* W języku polskim przy zaimku zawsze występuje n bez względu na to czy znajduje się przy nim przyimek.
| Przypadek | Паде |
|---|---|
| Mianownik, ( kto? co?) | именительный падеж ( кто? что?) |
| Dopełniacz, ( kogo? czego?) | родительный падеж ( кого? чего?) |
| Celownik, ( komu? czemu?) | дательный падеж (кому? чему?) |
| Biernik, ( kogo? co?) | винительный падеж (кого? что?) |
| Narzędnik, ( kim? czym?) | тварительный падеж (кем? чем?) |
| Miejscownik, ( o kim? o czym?) | предложный падеж (о кем? о чем?) |
liczba pojedyncza - единственное число
liczba mnoga - множественное число
rodzaj męski – мужской род: Мой - mój
rodzaj żeński - женский род: Моя - moja
rodzaj nijaki - средний род: Мое - moje
Zaimek zwrotny
себя oraz wyrażenie zaimkowe (взаимо-возвратное местоимение) друг друга
| Себя | |
|---|---|
| и. | _______ |
| р | Себя siebie |
| д. | Себе sobie |
| в. | Себя siebie/się |
| т. | Собой /собою sobą |
| п. | О Себе o sobie |
1. Zaimek себя a także друг друга nie posiada formy mianownika.
Zaimek себя/ друг друга oznacza siebie się
cебя – siebie/ się, często występuje z zaimkiem sam
друг друга - siebie/ się, oznacza siebie nawzajem
2. Zaimek друг друга ,kiedy się odmienia to pierwszy człon pozostaje taki sam a odmienia się tylko jego druga część
друг( niezmieniona forma) друга(forma zmieniona)
самим собой – samo przez się
не по себе –w znaczeniu nieswojo, strasznie
на себя – na siebie/ być podobnym do siebie
друг друга |
друг друга |
|
|---|---|---|
| и. | _______ | _______ |
| р | друг друга | друг у друга |
| д. | друг другу | друг к другу |
| в. | друг друга | Друг на друга |
| т. | друг другом | друг с другом |
| п. | О друг друге | друг о друге |
4. Jeżeli z wyrażeniem zaimkowym jakim jest друг друга występuje przyimek wtedy wyrażenie zaimkowe друг друга jest owym przyimkiem rozdzielone, tzn. przyimek znajduje się zawsze pomiędzy wyrażeniem.
друг у друга – jeden u drugiego (jeden u drugiego znajdzie pomoc)
друг к другу – jeden obok drugiego (jeden siedzi obok drugiego)
друг с другом – jeden z drugim ( jeden z drugim mają wspólne zainteresowania)
Мы уже дружим друг с другом несколько лет – przyjaźnimy się już kilka lat.
Мы рассчитываем друг на друга - liczymy jeden na drugiego/ możemy liczyć na siebie
Zaimki pytające
Zaimki pytające dzielą się na zaimki nieokreślone, zaimki nieokreślone z przyimkiem, zaimki przeczące i zaimki przeczące z przyimkiem.
| Кто | Что | |
|---|---|---|
| и. | Кто kto | Что co |
| р | Кого kogo | Чего czego |
| д. | Кому komu | Чему czemu |
| в. | Кто/кого kto/kogo | Что/чего co/czego |
| т. | Кем kim | Чем czym |
| п. | О ком o kim | О чем o czym |
Zaimki nieokreślone
кто-то – ktoś
что-то –coś
кто – нибудь- ktokolwiek
что-нибудь -cokolwiek
кто-либо-ktokolwiek
что – либo – cokolwiek
кое –кто –ktoś
| Никто | Ничто | |
|---|---|---|
| и. | Никто nikt | Ничто nic |
| р | Никого nikogo | Ничего niczego |
| д. | Никому nikomu | Ничему niczemu |
| в. | Никого nikogo | Ничто nic |
| т. | Никем nikim | Ничем niczym |
| п. | _______ | _______ |
Zaimki nieokreślone z przyimkiem
| Никто | Ничто | |
|---|---|---|
| и. | _______ | _______ |
| р | Ни у кого | Ни у чего |
| д. | Ни к кому | Ни к чему |
| в. | Ни на кого | Ни на что |
| т. | Ни с кем | Ни с чем |
| п. | Ни о ком | Ни о чем |
*pamiętać należy, że przy odmianie zaimków nieokreślonych z przyimkiem – przyimek znajduje się między partykułą a zaimkiem:
ни о чем – o niczym ( o niczym nie rozmawialiśmy, bo nam się nie chciało)
не о чем – o niczym ( o niczym nie rozmawialiśmy, bo nie mieliśmy o czym rozmawiać)
не с кем – z nikim ( z nikim nie rozmawiałam bo nie miałam z kim)
ни с кем – z nikim( z nikim nie rozmawiałam bo mi się nie chciało)
*partykułę ни używamy wtedy, kiedy istnieje przyczyna, dla której jest to niemożliwe, na przykład nie mamy nikogo bliskiego, nikogo zaufanego, w ogóle nikogo.
*partykułę не używamy wtedy, kiedy mamy się, do kogo zwrócić o pomoc, ale nie robimy tego.
Нам ни с кем не хотелось говорить – Z nikim nam się nie chciało rozmawiać.
Нам не с кем было говорить – Nie mieliśmy z kim porozmawiać.
Мне не о чем думать - o niczym nie myślę bo nie mam o czym.
Я сегодня так устала, что мне даже не хочется ни о чем думать – Dziś tak się zmęczyłam, że nie chce mi się nawet myśleć.
| Некого | Нечего | |
|---|---|---|
| и. | _______ | _______ |
| р | Некого nikogo | Нечего niczego |
| д. | Некому nikomu | Нечему niczemu |
| в. | Некого nikogo | Нечего niczego |
| т. | Некем nikim | Нечем niczym |
| п. | _______ | _______ |
*zaimki przeczące nie posiadają mianownika
*zasada ich użycia jest taka sama jak przy zaimkach określonych.
Oraz zaimek przeczący z przyimkiem:
Odmiana zaimka przeczącego z przyimkiem
| и. | _______ | _______ |
|---|---|---|
| р | Не у кого | Не у чего |
| д. | Не к кому | Не к чему |
| в. | Не на кого | Не на что |
| т. | Не с кем | Не с чем |
| п. | Не о ком | Не о чем |
Zaimki pytające dzielą się na zaimki nieokreślone, zaimki nieokreślone z przyimkiem, zaimki przeczące i zaimki przeczące z przyimkiem.
| Кто | Что | |
|---|---|---|
| и. | Кто kto | Что co |
| р | Кого kogo | Чего czego |
| д. | Кому komu | Чему czemu |
| в. | Кто/кого kto/kogo | Что/чего co/czego |
| т. | Кем kim | Чем czym |
| п. | О ком o kim | О чем o czym |
Zaimki nieokreślone
кто-то – ktoś
что-то –coś
кто – нибудь- ktokolwiek
что-нибудь -cokolwiek
кто-либо-ktokolwiek
что – либo – cokolwiek
кое –кто –ktoś
| Никто | Ничто | |
|---|---|---|
| и. | Никто nikt | Ничто nic |
| р | Никого nikogo | Ничего niczego |
| д. | Никому nikomu | Ничему niczemu |
| в. | Никого nikogo | Ничто nic |
| т. | Никем nikim | Ничем niczym |
| п. | _______ | _______ |
Zaimki nieokreślone z przyimkiem
| Никто | Ничто | |
|---|---|---|
| и. | _______ | _______ |
| р | Ни у кого | Ни у чего |
| д. | Ни к кому | Ни к чему |
| в. | Ни на кого | Ни на что |
| т. | Ни с кем | Ни с чем |
| п. | Ни о ком | Ни о чем |
*pamiętać należy, że przy odmianie zaimków nieokreślonych z przyimkiem – przyimek znajduje się między partykułą a zaimkiem:
ни о чем – o niczym ( o niczym nie rozmawialiśmy, bo nam się nie chciało)
не о чем – o niczym ( o niczym nie rozmawialiśmy, bo nie mieliśmy o czym rozmawiać)
не с кем – z nikim ( z nikim nie rozmawiałam bo nie miałam z kim)
ни с кем – z nikim( z nikim nie rozmawiałam bo mi się nie chciało)
*partykułę ни używamy wtedy, kiedy istnieje przyczyna, dla której jest to niemożliwe, na przykład nie mamy nikogo bliskiego, nikogo zaufanego, w ogóle nikogo.
*partykułę не używamy wtedy, kiedy mamy się, do kogo zwrócić o pomoc, ale nie robimy tego.
Нам ни с кем не хотелось говорить – Z nikim nam się nie chciało rozmawiać.
Нам не с кем было говорить – Nie mieliśmy z kim porozmawiać.
Мне не о чем думать - o niczym nie myślę bo nie mam o czym.
Я сегодня так устала, что мне даже не хочется ни о чем думать – Dziś tak się zmęczyłam, że nie chce mi się nawet myśleć.
никто – nikt
ничто – nic
некого-nikogo
нечего-niczego
| Некого | Нечего | |
|---|---|---|
| и. | _______ | _______ |
| р | Некого nikogo | Нечего niczego |
| д. | Некому nikomu | Нечему niczemu |
| в. | Некого nikogo | Нечего niczego |
| т. | Некем nikim | Нечем niczym |
| п. | _______ | _______ |
*zaimki przeczące nie posiadają mianownika
*zasada ich użycia jest taka sama jak przy zaimkach określonych.
Oraz zaimek przeczący z przyimkiem:
Odmiana zaimka przeczącego z przyimkiem
| и. | _______ | _______ |
|---|---|---|
| р | Не у кого | Не у чего |
| д. | Не к кому | Не к чему |
| в. | Не на кого | Не на что |
| т. | Не с кем | Не с чем |
| п. | Не о ком | Не о чем |
Zaimki dzierżawcze
Podział tych zaimków jest następujący:
a) Zaimek pytajno-dzierżawczy (вопросительно – притяжательное местоимения):
b) Zaimki przeczące (отрицательные местоимения):
c) Zaimki określone (определительное местоимения
d) Zaimki pytające (вопросительные местоимения)
e) Zaimki nieokreślone (неопределительное местоимения)
f) Zaimki wskazujące (указательные местоимения)
| Мужской род ( rodzaj męski) | Женской род ( rodzaj żeński) | Средний род ( rodzaj nijaki) | |
|---|---|---|---|
| и. | Мой mój | Моя moja | Мое moje |
| р. | Моего mojego | Моей mojej | Моего mojego |
| д. | Моему mojemu | Моей mojej | Моему mojemu |
| в. | Мой/моего mój/mojego | Мою moją | Мое/моего moje/mojego |
| т. | Моим moim | Моей moją | Моим moim |
| п. | О Моем o moim | О Моей o mojej | О Моем o moi |
| Мужской род ( rodzaj męski) | |
|---|---|
| И. | Мои moje |
| Р. | Моих moich |
| Д. | Мои м moim |
| В. | Мои/моих moich/moim moimi |
| Т. | О Моими moimi |
| п. | О Моих moich |
Комментарий ( komentarz)
To samo dotyczy zaimka твой /твоя/ твое/ твои /, który odmienia się tak samo jak zaimek мой/ моя /мое/ мои
Единственное число (liczba pojedyncza)
| Мужской род ( rodzaj męski) | Женской род ( rodzaj żeński) | Средний род ( rodzaj nijaki) | |
|---|---|---|---|
| и. | Наш nasz | Наша nasza | Наше nasz |
| р. | Нашего naszego | Нашей naszej | Нашего naszego |
| д. | Нашему naszemu | Нашей naszej | Нашему naszemu |
| в. | Наш/ нашего nasz/naszego | Нашу naszą | Наше / нашего nasz/naszego |
| т. | Нашим naszymi | Нашей naszą | Нашим naszymi |
| п. | О Нашем naszych | О Нашей naszej | О Нашем naszych |
Множественное число (liczba mnoga)
| Мужской род ( rodzaj męski) | |
|---|---|
| и. | Наши nasi |
| р. | Наших naszych |
| д. | Нашим naszym |
| в. | Наши / наших nasi/naszych |
| т. | Нашими naszymi |
| п. | О Наших o naszych |
Rodzaje zaimka dzierżawczego
Poniżej znajdziecie odmianę różnych rodzai zaimków dzierżawczych w podziale na liczbę pojedynczą i liczbę mnogą.
Zaimek pytajno-dzierżawczy (liczba pojedyncza)
| Мужской род ( rodzaj męski) | Женской род ( rodzaj żeński) | Средний род ( rodzaj nijaki) | |
|---|---|---|---|
| и. | Чей czyj | Чья czyja | Чье czyje |
| р. | Чьего czyjego | Чьей czyjej | Чьего czyjego |
| д. | Чьему czyjemu | Чьей czyjej | Чьему czyjemu |
| в. | Чей/ Чьего czyjego | Чью czyją | Чье / Чьего czyje |
| т. | Чьим czyim | Чьей czyją | Чьим czyim |
| п. | О чьем czyim | Чьей czyjej | О чьем o czyim |
* zaimka tego używamy przeważnie w pytaniach:
Чьи это книги? –czyje są te książki?
Чья эта машина? - czyje jest to auto?
Чьи эти конспекты? – czyje są te notatki?
Zaimek pytajno-dzierżawczy (liczba mnoga)
| Чьи | |
|---|---|
| и. | Чьи czyje |
| р | Чьих czyich |
| д. | Чьим czyim |
| в. | Чьи/ Чьих czyje |
| т. | Чьими czyimi |
| п. | О чьих o czyich |
ничей- niczyj
никакой – żaden
*zaimki przeczące odmieniają się tak samo jak zaimki pytajno-dzierżawcze, przy czym dodajemy do nich przedrostek Ни :
ничей/ничья/ничье - Единственное число (liczba pojedyncza)
ничьи - Множественное число (liczba mnoga)
весь- cały
сам – sam
сама –sama
само –samo
сами – sami
самый /самая/ самое /самые (znaczy to samo co сам różnica polega tylko w zastosowaniu)
Zaimek сам odnosi się do osoby, która samodzielnie, bez niczyjej pomocy coś robi :
Он сделал это сам – on zrobił to sam (w sensie samodzielnie, bez niczyjej pomocy)
Я сам хочу понять – sam chcę to zrozumieć
Он сам виноват в этом – on sam zawinił(nikt inny).
Natomiast zaimek самый używamy z:
→zaimkami :
этот /тот – ten
Это тот самый человек ....-to ten sam człowiek……
Это та самая книга – to ta sama książka
→z rzeczownikami, które oznaczają miejsce lub czas:
Он пришел с самого утра – on przyszedł z samego rana
Лебедь сидел у самого берега – łabędź siedział przy samym brzegu
→z przymiotnikami dla określenia złożonego stopnia najwyższego:
Это самая прекрасная женщина в комнате – to najpiękniejsza kobieta w pokoju
Он затронул самый большой вопрос на собрании – poruszył najtrudniejszy problem na zebraniu
Единственное число (liczba pojedyncza)
| Мужской род ( rodzaj męski) | Женской род ( rodzaj żeński) | Средний род ( rodzaj nijaki) | |
|---|---|---|---|
| и. | Весь cały | Вся cała | Все całe |
| р. | Всего całego | Всей całej | Всего całego |
| д. | Всему całemu | Всей całej | Всему całemu |
| в. | Весь / Всего całego | Всю całą | Все / Всего całe |
| т. | Всем całym | Всей całą | Всем całymi |
| п. | Обо Всем o całym | Обо Всей o całej | Обо Всем o całych |
Множественное число (liczba mnoga)
| Все | |
|---|---|
| и. | Все całe |
| р | Всех całych |
| д. | Всем całym |
| в. | Все/ Всех całe |
| т. | Всеми całymi |
| п. | Обо Всех o całych |
*zaimek весь oznacza cały/wszystko/wszyscy.
какой – który
один – w sensie sam
какой – то – któryś
какой –нибудь w sensie jakiś
этот – ten
эта – ta
это – to
эти – te
тот – ten
та – ta
то – to
те - te
такой - taki
Rzeczownik odmienia się przez:
• przypadki:
| Przypadek | Падеж |
|---|---|
| Mianownik, (kto? co?) | именительный падеж ( кто? что?) |
| Dopełniacz, (kogo? czego?) | родительный падеж ( кого? чего?) |
| Celownik, (komu? czemu?) | дательный падеж (кому? чему?) |
| Biernik, (kogo? co?) | винительный падеж (кого? что?) |
| Narzędnik, (kim? czym?) | тварительный падеж (кем? чем?) |
| Miejscownik, (o kim? o czym?) | предложный падеж (о кем? о чем?) |
• liczby
liczba pojedyncza - единственное число
liczba mnoga - множественное число
• rodzaje
rodzaj męski – мужской род: писатель – pisarz/ авто – auto/ Игорь -Igor
rodzaj żeński - женский род: девушка – dziewczynka/ статья – artykuł/ птица -ptak
rodzaj nijaki - средний род : поле – pole/ здание – budynek
- Rzeczowniki pospolite (нарицательные), nazywają:
Osoby (лица) : отец – ojciec/ писатель- pisarz
Zwierzęta (животные): лошадь- koń/ кошка - kot
Zjawiska przyrody (явления природы) : гром- grzmot/ метель - zamieć
życie towarzyskie, społeczne (общественную жизнь) : праздник - święto/ организация - organizacja
rzeczy (вещи) : авто – auto/ комьпютер - komputer
pojęcia abstrakcyjne (абстрактные понятия) : вежливость – wrażliwość/ злость - złość
- Rzeczowniki własne - собственные, nazywają :
imiona (имена) Игорь – Igor/ Катя – Kasia/ Наташа - Natasza
nazwiska (фамилии) Бродский – Brodski/ Пастернак - Pasternak / Достоевский - Dostojewski
pseudonimy (псевдонимы) : Бедный – Biedny
przezwiska (прозвища) : малыш/ коалa
imiona mitologiczne ( мифологические имена) – Ахилл – Achilles/ Минерва – Minera/ Гектор - Hektor
osoby literackie ( литературные персонажи)Маргарита - Margarita /Живаго – Żywego/ Бегемот - Begemot
imiona zwierząt (клички животных) : Арел - ariel/ Мишка – misio/ Мурка - murka
nazwy geograficzne( географические названия): Россия – Rosja/ Европа –Europa/ Африка – Afryka
nazwy astronomiczne (астрономические наименования): Марс – Mars/ Млечный Путь – Droga Mleczna/ Солнце - Słońce
nazwy państw (названия государств) : Россия – Rosja/ Польша – Polska/ Германия - Niemcy
nazwy organizacji (названия организаций): ООН ( Организация Объединенных Наций – Organizacja Narodów Zjednoczonych)
nazwy świąt (названия праздников) : Рождество – Boże Narodzenie/ Пасха - Wielkanoc
wydarzeń historycznych (названия исторических событий): победа - zwycięstwo
utworów (названия произведений) : Преступление и наказание – Zbrodnia i kara/ Анна Каренина – Anna Karenina
nazwy marek (наименования типов, сортов, марок изделий) : рубин - rubin
Rzeczowniki żywotne - одушевленные: pies - собака/dziecko – ребенок. Dzielą się na: materialne (вещественные) wśród , których wydzielamy:
a) названия полезных ископаемых (nazwy bogactw naturalnych) : железо – żelazo/ золото – złoto/ медь -miedź
b) наименования химических элементов и их соединений (nazwy związków chemicznych i ich struktur): вода- woda/водород – wodór/сера - siarka
c) названия растений (nazwy roślin) –горох – groch/виноград – winogron/
рожь -żyto
d) наименования тканей (nazwy tkanin) – шелк –jedwab/ шерст -wełna
e) названия продуктов питания (nazwy produktów spożywczych) –молоко –
mleko/мука –mąka/ чай-herbata/ мед –miód
f) названия лекарств (nazwy lekarstw) – аспирин- aspiryna/ снатворное –
tabletki na sen
g) наименования материалов (nazwy różnych materiałów, budowlanych itd.)- цемент – cement/ глина -glina
h) названия отходов (nazwy rozmaitych odpadków) : опилки – opiłki очистки- obierki
i) названия осадков (nazwy opadów) –дождь – deszcz/ снег – śnieg/ град- grad.
>> Rzeczowniki nieżywotne - неодушевленные : dom - дом/pióro - перо/szkoła - школа
>> Rzeczowniki konkretne - конкретные , możemy je rozpoznać za pomocą zmysłów, mają kształt, barwę, zapach : kaktus - кактус/człowiek - человек/
>> Rzeczowniki abstrakcyjne - отвлеченные, nie można je rozpoznać za pomocą zmysłów, są to też nazwy czynności : młodość - молодость/żal - печаль/radość - радость
>> Rzeczowniki osobowe, to wyrazy będące nazwami pospolitymi i własnymi osób :
nauczyciel - учитель/lekarz – врач /Kowalski - Ковалский
• Istnieją rzeczowniki, które posiadają tylko liczbę pojedynczą (singularia tantum):
Клубника – truskawka/ кортофель –ziemniak/ мебель - mebel
I tylko liczbę mnogą (pluralia tantum): весы- waga/часы-zegar/ сливки –śmietanka/качели - huśtawka
• Rzeczowniki nieodmienne, tzn. takie, które nie odmieniają się przez przypadki, (ich forma zostaje zawsze taka sama, niezmienna): турне – tournee, objazd / купе – przedział/ шоссе- szosa/ кино- kino/ какао-kakao/ метро-metro/ радио-radio/ интервью-wywiad/ такси-taksówka.
Przymiotnik rosyjski odmienia się przez:
a) przypadki
b) liczby
c) rodzaje
| Przypadek | Падеж |
|---|---|
| Mianownik, ( kto? co?) | именительный падеж ( кто? что?) |
| Dopełniacz, ( kogo? czego?) | родительный падеж ( кого? чего?) |
| Celownik, ( komu? czemu?) | дательный падеж (кому? чему?) |
| Biernik, ( kogo? co?) | винительный падеж (кого? что?) |
| Narzędnik, ( kim? czym?) | тварительный падеж (кем? чем?) |
| Miejscownik, ( o kim? o czym?) | предложный падеж (о кем? о чем?) |
liczba pojedyncza - единственное число
liczba mnoga - множественное число
rodzaj męski – мужской род: известный, интересный, хороший
rodzaj żeński - женский род: известная, интересная, хорошая
rodzaj nijaki - средний род : известное, известное, хорошее
Przymiotnik zależny jest od rzeczownika pod względem liczby, rodzaju, osoby. Np. jeśli rzeczownik девушка występuje w mianowniku liczby pojedynczej, rodzaju żeńskiego to przymiotnik хороший także powinien wystąpić w mianowniku liczby pojedynczej rodzaju żeńskiego – харошая : харошая девушка
Oprócz przymiotników jakościowych dzielą się przymiotniki na:
względne –относительные
dzierżawcze – притяжательные отцовый – ojcowski/ маминый – maminy/ рыбий - rybi рыбья –rybia, рыбье – rybie, рыбьи –rybie.
porządkowe - порядковые первой- pierwszy/ второй – drugi/ третьий-trzeci
Przymiotniki tworzą :
przysłówki (наречия) на -о/-е/и
весёлый – wesoły (przymiotnik) – весело –wesoło (przysłówek)
Przymiotniki:
podlegają stopniowaniu (имеют степени сравнения). Dzielą się na:
1. stopień równy (положительная степень)
2. stopień wyższy ( сравнительная степень)
prosta forma stopniowania
Pamiętać należy, że podczas stopniowania może dojść do tzw. чередования, które polega na tym, że niektóre spółgłoski ulegają zamianie:
к →ч
г →ж
х →ш
т →ч
д →ж
ст →щ
д →ж
з →ж
Dodajemy końcówkę е /ее lub ше ( дальше, дольше, тоньше, старше): od przymiotnika дорогой odcinamy końcówkę ой i uzyskujemy temat: дорог, pamiętamy że г →ж i powstaje дорож i dodajemy końcówkę е: дороже
дорогой – дорог – дорож – дороже
| Простой prosty |
проще |
|---|---|
| Редкий rzadki |
реже |
| Узкий wąski |
Уже |
ст →щ
д →ж
з →ж
Tworzymy poprzez dodanie do stopnia równego wyrazu bardziej - более lub mniej - менее:
редкий (stopień równy) + более –bardziej/ менее –mniej
| убогий | более/менее убогий |
|---|---|
| дикий | более/менее дикий |
| дешевый | более/менее дешевый |
| ровная | более/менее ровная |
*takie złożone formy stopnia wyższego przymiotników, używamy, kiedy występuje przyimek в более/в менее (w bardziej / w mniej).
stopień najwyższy (превосходная степень)
Tylko przymiotniki jakościowe i względne dzielą się na twardotematowe i miękkotematowe.
Przymiotniki dzielą się na 3 typy odmian:
Мужской род ( rodzaj męski) |
Женской род ( rodzaj żeński) |
Средний род ( rodzaj nijaki) |
|
|---|---|---|---|
| и. | Красивый ładny | Красивая ładna | Красивое ładne |
| р. | Красивого ładnego | Красивой ładnej | Красивого ładnego |
| д. | Красивому ładnemu | Красивой ładnej | Красивому ładnemu |
| в. | Красивый/Красивого ładny/ładnego |
Красивую ładną | Красивое/ Красивого Ładne/ładnego |
| т. | Красивым ładnym | Красивой ładną | Красивым ładnym |
| п. | Красивом ładnym | Красивой ładnej | Красивом ładnym |
(liczba mnoga)
| и. | Красивые ładne |
|---|---|
| р. | Красивых ładnych |
| д. | Красивым ładnym |
| в. | Красивые/ Красивых ładne/ ładnych |
| т. | Красивыми ładnymi |
| п. | Красивых ładnych |
Przymiotniki zakończone na ый
*do grupy przymiotników zakończonych na ый należą:
ый (rodzaj męski)/ая (rodzaj żeński)/ое(rodzaj nijaki)/ ые(liczba mnoga) –twarda odmiana
ий(rodzaj męski)/ яя(rodzaj żeński)/ ее(rodzaj nijaki)/ ие(liczba mnoga)-miękka odmiana
kiedy dane końcówki odetniemy od przymiotnika powstanie nam temat : отличн (temat przymiotnika) – ый(końcówka)
отличный, отличная, отличное, отличные (doskonały, wzorcowy)
великолепный, великолепная, великолепное, великолепные (wspaniały, okazały)
смелый, смелая, смелое, смелые (śmiały, odważny)
храбрый, храбрая, храброе, храбрые (odważny)
трусливый, трусливая, трусливое, трусливые (tchórzliwy)
добрый, добрая, доброе, добрые (dobry)
плохой, плохая, плохое, плохие (zły)
античный, античная, античное, античные (antyczny)
современный, современная, современное, современные (współczesny)
бедный, бедная, бедное, бедные (biedny)
богатый, богатая, богатое, богатые (bogaty)
белый, белая, белое, белые (biały)
черный, черная, черное, черные (czarny)
разноцветный, разноцветная, разноцветное, разноцветные (różnokolorowy)
| Мужской род ( rodzaj męski) | Женской род ( rodzaj żeński) | Средний род ( rodzaj nijaki) | |
|---|---|---|---|
| и. | Молодой młody | Молодая młoda | Молодое młode |
| р. | Молодого młodego | Молодой młodej | Молодого młodego |
| д. | Молодому młodemu | Молодой młodej | Молодому młodemu |
| в. | молодой/молодого młody/młodego | Молодую młodą | Молодое/ молодого Młode/ młodego |
| т. | Молодым młodym | Молодой młodą | Молодым młodym |
| п. | Молодом młodym | Молодой młodej | Молодом młodym |
(liczba mnoga)
| и. | Молодые młodzi |
|---|---|
| р. | Молодых młodych |
| д. | молодым młodym |
| в. | Молодые/ молодых Młodzi/młodych |
| т. | Молодыми młodymi |
| п. | Молодых młodych |
Przymiotniki zakończone na ой
больной, больная, больное, больные – chory, chora, chore, chorzy
босой, босая, босое, босые –bosy
большой, большая, большое, –большие duży
глухой, глухая, глухое, глухие– głuchy
голубой, голубая, голубое, голубые –błękitny, niebieski
городской, городская, городское, городские –miastowy
дорогой, дорогая, дорогое, дорогие – drogi
живой, живая, живое, живые - żywy, ruchliwy
золотой, золотая, золотое, золотые –złoty
мясной, мясная, мясное, мясные –mięsny
ночной, ночная, ночное, ночные –nocny
пожилой, пожилая, пожилое, пожилые - w podeszłym wieku
(пожилой человек/ пожилой мужчина/ пожилая женщина)/ простой –prosty, zwyczajny/ пустой, пустая, пустое, пустые– pusty
родной, родная, родное, родные – rodzony, drogi, bliski, ojczysty
седой, седая, седое, седые –siwy
слепой, слепая, слепое, слепые – niewidomy, ślepy
худой, худая, худое, худые – chudy
чужой, чужая, чужие - cudzy.
*pamiętać należy, że po к/ г/ х /ж/ щ/ ш/ ч/ zawsze piszemy и nigdy ы:
po к/ г/ х /ж/ щ/ ш/ ч piszemy и дорогие
большие
чужие
Мужской род ( rodzaj męski) |
Женской род ( rodzaj żeński) |
Средний род ( rodzaj nijaki) |
|
|---|---|---|---|
| и. | Зимний zimowy | Зимняя zimowa | Зимнее zimowe |
| р. | Зимнего zimowego | Зимней zimowej | Зимнего zimowego |
| д. | Зимнему zimowemu | Зимней zimowej | Зимнему zimowemu |
| в. | Зимний/ Зимнего zimowy/ zimowego |
Зимнюю zimową | Зимнее/зимнего zimowe/ zimowego |
| т. | Зимним zimowym | Зимней zimową | Зимним zimowym |
| п. | Зимнем zimowym | Зимней zimowej | Зимнем zimowym |
(liczba mnoga)
| и. | Зимние zimowe |
|---|---|
| р. | Зимних zimowych |
| д. | Зимним zimowym |
| в. | Зимние/Зимних zimowe/ zimowych |
| т. | Зимними zimowymi |
| п. | Зимних zimowych |
* miękka odmiana charakteryzuje się końcówkami: ий(rodzaj męski)/ яя (rodzaj żeński)/ее (rodzaj nijaki)/ ие (liczba mnoga)
Мужской род ( rodzaj męski) |
Женской род ( rodzaj żeński) |
Средний род ( rodzaj nijaki) |
|
|---|---|---|---|
| и. | Долгий długi | Долгая długa | Долгое długie |
| р. | Долгого długiego | Долгой długiej | Долгого długiego |
| д. | Долгому długiemu | Долгой długiej | Долгому długiemu |
| в. | Долгий/Долгого długi/długiego |
Долгую długą | Долгое/ Долгого długie |
| т. | Долгим długim | Долгой długą | Долгим długim |
| п. | Долгом długim | Долгой długiej | Долгом długim |
(liczba mnoga)
| и. | Долгие długie |
|---|---|
| р. | Долгих długich |
| д. | Долгим długim |
| в. | Долгие/ Долгих długie/ długich |
| т. | Долгими długimi |
| п. | Долгих długich |
| Przypadek | Падеж |
|---|---|
| Mianownik, ( kto? co?) Dopełniacz, ( kogo? czego?) Celownik, ( komu? czemu?) Biernik, ( kogo? co?) Narzędnik, ( kim? czym?) Miejscownik, ( o kim? o czym?) |
именительный падеж ( кто? что?) родительный падеж ( кого? чего?) дательный падеж (кому? чему?) винительный падеж (кого? что?) тварительный падеж (кем? чем?) предложный падеж (о кем? о чем?) |
*mieszana odmiana charakteryzuje się tym, że przy odmianie zawiera w sobie i końcówki twardej odmiany i końcówki miękkiej odmiany. Jest to związane z tym, że po к/ г/ х /ж/ щ/ ш/ ч piszemy и, i pomimo tego, że dany przymiotnik powinien się odmieniać wg twardej odmiany to w narzędniku będzie miał и a nie ы jak to powinno być wg twardej odmiany.
Мужской род ( rodzaj męski) |
Женской род ( rodzaj żeński) |
Средний род ( rodzaj nijaki) |
|
|---|---|---|---|
| и. | Лисий lisi | Лисья lisia | Лисье lisie |
| р. | Лисьего lisiego | Лисьей lisiej | Лисьего lisiego |
| д. | Лисьему lisiemu | Лисьей lisiej | Лисьему lisiemu |
| в. | Лисий/ Лисьего lisi/lisiego |
Лисью lisią | Лисье/ Лисьего Lisie/ lisiego |
| т. | Лисьим lisim | Лисьей lisią | Лисьим lisim |
| п. | Лисьем lisim | Лисьей lisiej | Лисьем lisim |
(liczba mnoga)
| и. | Лисьи lisie |
|---|---|
| р. | Лисьих lisich |
| д. | Лисьим lisim |
| в. | Лисьи/ Лисьих Lisie/lisich |
| т. | Лисьими lisimi |
| п. | Лисьих lisich |
• Liczby
liczba pojedyncza - единственное число
liczba mnoga - множественное число
• rodzaje
rodzaj męski – мужской род:один
rodzaj żeński - женский род: одна
rodzaj nijaki - средний род: одно
Dzisiaj napiszę o liczebnikach głównych ponieważ temat jest bardzo szeroki na następnej lekcji dopowiem o l. zbiorowych, porządkowych oraz zestaw ćwiczeń.
Liczebnik один /одна /одно :
Один маленький мальчик
Одна прекрасная девушка
Одно большое здание
A także wszystkie liczebniki główne złożone i składające się z więcej niż dwóch członów zakończone na один/ одна/ одно :
сто одна прекрасная девушка
тысяча двадцать одно большое здание
Wymagają po sobie przymiotnika w mianowniku, liczba pojedyncza
Przymiotnik w mianowniku, liczba pojedyncza + один /одна /одно
Liczebnik два /две /три /четыре :
Два маленьких мальчика
Две прекрасные девушки
a także wszystkie liczebniki główne złożone i składające się z więcej niż dwóch członów zakończone na два /две /три /четыре :
Двадцать два маленьких мальчика
тысяча двадцать четыре прекрасные девушки
Wymagają po sobie przymiotnika w dopełniaczu dla rodzaju męskiego i nijakiego oraz w mianowniku dla rodzaju żeńskiego liczby mnogiej
Przymiotnik w dopełniaczu rodzaj męski i nijaki , liczba mnoga + два /две/три /четыреprzymiotnik w mianowniku rodzaj żeński, liczba mnoga
Liczebniki od 5 wzwyż:
Пять маленьких мальчиков
a także wszystkie liczebniki główne złożone i składające się z więcej niż dwóch członów zakończone na 5 wzwyż:
Двадцать пять маленьких мальчиков
тысяча двадцать пять маленьких мальчиков
Wymagają po sobie przymiotnika w dopełniaczu liczby mnogiej
Przymiotnik w dopełniaczu, liczba mnoga + 5 i wzwyż
W języku rosyjskim formę liczebników zbiorowych tworzą liczebniki od 2 do 10:
2 двое -dwoje
3 трое -troje
4 четверо -czworo
5 пятеро –pięcioro
6 шестеро -sześcioro
7 семеро -siedmioro
8 восьмеро -ośmioro
9 девятеро -dziewięcioro
10 десятеро –dziesięcioro
c) z rzeczownikami występującymi w liczbie mnogiej
d) z zaimkami osobowymi( личные местоимения: я -ja /ты -ty/он - on/ она - ona /оно - ono/ мы - my/ вы -wy /они – oni)
Их было торе – było ich trzech
двое |
трое |
четверо |
|
|---|---|---|---|
| и. | Двое dwoje | Трое troje | Четверо czworo |
| р. | Двоих dwojga | Троих trojga | Четверых czworga |
| д. | Двоим dwojgu | Троим trojgu | Четверым czworgu |
| в. | Двое/ Двоих Dwoje/dwojga |
Трое/ троих troje/trojga | Четверо/ четверых Czworo/czworga |
| т. | Двоими dwojgiem | Троими trojgiem | Четверыми czworgiem |
| п. | Двоих dwojgu | Троих trojgu | Четверых czworgu |
*liczebniki zbiorowe: 5 пятеро –pięcioro
6 шестеро -sześcioro
7 семеро -siedmioro
8 восьмеро -ośmioro
9 девятеро -dziewięcioro
10 десятеро –dziesięcioro
Odmieniają się tak samo jak liczebnik четверо
Liczebniki główne |
Liczebniki porządkowe, rodzaj męski | Liczebniki porządkowe, rodzaj żeński | Liczebniki porządkowe, rodzaj nijaki |
|---|---|---|---|
| один | Первый pierwszy | Первая pierwsza | Первое pierwsze |
| Два | Второй drugi |
Вторая druga |
Второе drugie |
| Три | Третий trzeci |
Третья trzecia |
Третье trzecie |
| Четыре | Четвертый czwarty |
Четвертая czwarta |
Четвертое czwarte |
| Пять | Пятый Piąty |
Пятая piąta |
Пятое piąte |
| Шесть | Шестой szósty |
Шестая szósta |
Шестое szóste |
| Семь | Седьмой siódmy |
Седьмая siódma |
Седьмое siódme |
| Восемь | Восьмой ósmy |
Восьмая ósma |
Восьмое ósme |
| Девять | Девятый dziewiąty |
Девятая dziewiąta |
Девятое dziewiąte |
| Десять | Десятый dziesiąty |
Десятая dziesiąta |
Десятое dziesiąte |
| одиннадцать | Одиннадцатый jedenasty |
Одиннадцатая jedenasta |
Одиннадцатое jedenaste |
| двенадцать | Двенадцатый dwunasty |
Двенадцатая dwunasta |
Двенадцатое dwunaste |
| тринадцать | Тринадцатый trzynasty |
Тринадцатая trzynasta |
Тринадцатое trzynaste |
| четырнадцать | Четырнадцатый czternasty |
Четырнадцатая czternasta |
Четырнадцатое czternaste |
| пятнадцать | Пятнадцатый piętnasty |
Пятнадцатая piętnasta |
Пятнадцатое piętnaste |
| шестнадцать | Шестнадцатый szesnasty |
Шестнадцатая szesnasta |
Шестнадцатое szesnaste |
| семнадцать | Семнадцатый siedemnasty |
Семнадцатая siedemnasta |
Семнадцатое siedemnaste |
| восемнадцать | Восемнадцатый osiemnasty |
Восемнадцатая osiemnasta |
Восемнадцатое osiemnaste |
| девятнадцать | Девятнадцатый Dziewiętnasty |
Девятнадцатая dziewiętnasta |
Девятнадцатое dziewiętnaste |
| двадцать | Двадцатый dwudziesty |
Двадцатая dwudziesta |
Двадцатое dwudzieste |
| двадцать один | Двадцатый Первый Dwudziesty pierwszy |
Двадцатая Первая Dwudziesta pierwsza |
Двадцатое Первое Dwudziesta trzecia |
| двадцать два | Двадцатый второй Dwudziesty drugi |
Двадцатая Вторая Dwudziesta druga |
Двадцатое второе Dwudzieste drugie |
| двадцать три | Двадцатый Третий dwudziesty trzeci | Двадцатая Третья Dwudziesta trzecia |
Двадцатое Третье Dwudzieste trzecie |
| тридцать | Тридцатый trzydziesty | Тридцатая trzydziesta |
Тридцатое trzydzieste |
| сорок | Сороковой czterdziesty | Сороковая czterdziesta |
Сороковое czterdzieste |
| пятьдесят | Пятидесятый pięćdziesiąty | Пятидесятая pięćdziesiąta |
Пятидесятое pięćdziesiąte |
| шестьдесят | Шестидесятый sześćdziesiąty |
Шестидесятая sześćdziesiąta |
Шестидесятое sześćdziesiąte |
| семьдесят | Семидесятый Siedemdziesiąty |
Семидесятая Siedemdziesiąta |
Семидесятое Siedemdziesiąte |
| восемьдесят | Восьмидесятый osiemdziesiąty |
Восьмидесятая osiemdziesiąta |
Восьмидесятое osiemdziesiąte |
| девяносто | Девяностый dziewięćdziesiąty | Девяностая dziewięćdziesiąta |
Девяностое dziewięćdziesiąte |
| сто | Сотый setny | Сотая setna | Сотое setne |
| двести | Двухсотый dwusetny | Двухсотая dwusetna |
Двухсотое dwusetne |
| триста | Трехсотый trzechsetny | Трехсотая trzechsetna |
Трехсотое trzechsetne |
| четыреста | Четырехсотый czterechsetny | Четырехсотая czterechsetna |
Четырехсотое Czterechsetne |
| пятьсот | Пятисотый pięćsetny | Пятисотая Pięćsetna |
Пятисотое Pięćsetne |
| шестьсот | Шестисотый sześćsetny | Шестисотая Sześćsetna |
Шестисотое Sześćsetne |
| семьсот | Семисотый siedemsetny | Семисотая Siedemsetna |
Семисотое siedemsetne |
| восемьсот | Восьмисотый Osiemsetny |
Восьмисотая Osiemsetna |
Восьмисотое Osiemsetne |
| девятьсот | Девятисотый Dziewięćsetny |
Девятисотая Dziewięćsetna |
Девятисотое Dziewięćsetne |
| тысяча | Тысячный tysięczny |
Тысячная tysięczna |
Тысячное tysięczne |
Czasownik ogólna charakterystyka
Czasownik (глагол) odpowiada na pytanie, co robi? Co się z nim dzieje? (что делать? что сделать?)
Kategorie czasownika
• Kategoria osoby (категория лица):
liczba pojedyncza (единственное число)
Пеовое лицо – Я ja
Второе лицо – Ты ty
Третье лицо – Он Она Оно on/ona/ono
liczba mnoga - множественное число
Пеовое лицо – Мы my
Второе лицо – Вы wy
Третье лицо – Они oni
• Kategoria liczby (категория числа):
liczba pojedyncza - единственное число
liczba mnoga - множественное число
• Kategoria rodzaju (категория рода)
rodzaj męski – мужской род
rodzaj żeński - женский род
rodzaj nijaki - средний род
• Kategoria trybu (категория наклонения), dzieli się na:
Tryb oznajmujący (изъявительное наклонение)
Tryb przypuszczający (сослагательное наклонение)
Tryb rozkazujący (повелительное наклонение)
• Kategoria czasu (категория времени), rozróżniamy trzy czasy:
Czas teraźniejszy (настоящее время)
Czas przyszły (будущее время)
Czas przeszły (прошедшее время)
• Kategoria aspektu (категория вида), kategoria aspektu dzieli się na:
czasowniki dokonane (совершенный глагол) : бросить(rzucić) / решить (postanowić)
czasowniki niedokonane (несовершенный глагол): бросать(rzucać)/ решать (postanawiać)
• Kategoria strony (категория залога), kategoria strony dzieli się na:
Stronę czynną (действительный залог)
Stronę bierną (страдательный залог)
Odmienne formy czasownika
• Kategoria trybu (категория наклонения)
• Kategoria czasu (категория времени)
• Kategoria osoby (категория лица)
• liczby (категория числа)
• rodzaje (категория рода)
Nieodmienne formy czasownika
• bezokolicznik (инфинитив)
• imiesłów przymiotnikowy (причастие)
• imiesłów przysłówkowy (деепричастие)
Dzisiejszy temat to "Bezokolicznik"
Zaczniemy lekcję od wyjaśnienia sobie jak tworzymy bezokolicznik w języku rosyjskim.
Tworzenie bezokolicznika
Bezokolicznik (инфинитив) to podstawowa forma czasownika, od której tworzy się inne formy czasownika. Bezokolicznik tworzy się w trojaki sposób przy pomocy :
sufiksu ть работать (pracować)/ ходить(chodzić) / бегать (biegać)
sufiksu ти нести (nosić)/ вести (wieść)/ идти (iść)
a także przy pomocy końcówki чь помочь (pomóc) / печь (piec)
Czasownik posiada dwie podstawy bezokolicznika
ть работать (podstawa od której tworzymy inne formy czasownika) ть (sufiks)
ти нести (nosić)
чь помочь (pomagać)
Przykłady
читать-czytać/ гулять- spacerować/ делать-robić/ убирать-sprzątać/ петь-śpiewać/ варить-gotować/ ссориться-kłócić się/ сказать-powiedzieć/ отвечать-odpowiadać/ праздновать-świętować/ дружить-przyjźnić się/ любить-lubić, kochać
Od tematu bezokolicznika tworzą się
Formy czasu przeszłego
Imiesłowy przymiotnikowe czasu przeszłego
Imiesłowy przysłówkowe dokonaneczasu teraźniejszego lub przyszłego prostego
Tu dla wydzielenia fleksji używa się 3 osoby liczby mnogiej. Pamiętać należy o tym, że w niektórych przypadkach dochodzi do чередования tzn. alternacji np. просить gdzie mamy c, ale już w pierwszej osobie liczby pojedynczej będzie я прошу czyli c przechodzi w ш. Dlatego podstawę najłatwiej wydzielić z trzeciej osoby liczby mnogiej gdzie alternacja najrzadziej występuje:
просить (bezokolicznik)/ я прошу (pierwsza osoba liczby pojedynczej, tu dochodzi do wymiany с na ш, dlatego niemożliwym jest ustalenie podstawy z tej postaci, bierze się ja natomiast z 3 osoby liczby mnogiej)/ они просят (forma trzeciej osoby liczby mnogiej)
Od tematu czasu teraźniejszego tworzą się
Formy czasu teraźniejszego
Formy czasu przyszłego prostego
Formy trybu rozkazującego
Imiesłowy przymiotnikowe czasu teraźniejszego dokonane i niedokonane
Imiesłowy przysłówkowe niedokonane.
Koniugacja czasownika
I typ koniugacji
Do tego typu koniugacji należą końcówki:
liczba pojedyncza - единственное число
Я (ja) - у
Ты (ty) - ёшь
Он (on)/она(ona) /оно (ono) - ёт
liczba mnoga - множественное число
Мы (my) - ём
Вы (wy) - ёте
Они (oni) - ут
Zasada tworzenia koniugacji typu pierwszego
Jest prosta, od tematu bezokolicznika odcinamy końcówkę, może nią być końcówka:
ть работать
ти нести
чь помочь
Przykłady koniugacja I czasownika
Po otrzymaniu tematu: работа (tamat) ть/ нес(temat) ти/ помо(temat) чь dodajemy końcówki pierwszej koniugacji:
| liczba pojedyncza - единственное число | liczba mnoga - множественное число |
|---|---|
| Я (ja) – у | Мы (my) - ём |
| Ты (ty) - ёшь | Вы (wy) - ёте |
| Он (on)/она(ona) /оно (ono) - ёт | Они (oni) - ут |
| liczba pojedyncza - единственное число | liczba mnoga - множественное число |
|---|---|
| Я (ja) - нес –у niosę | Мы (my) - нес- ём nosimy |
| Ты (ty) - нес -ёшь nosisz | Вы (wy) - нес- ёте nosicie |
| Он (on)/она(ona) /оно (ono) нес- ёт nosi | Они (oni) - нес- ут niosą |
Помогать
помога (temat) ть (końcówka bezokolicznika)
| liczba pojedyncza - единственное число | liczba mnoga - множественное число |
|---|---|
| Я (ja) – ю | Мы (my) - ем |
| Ты (ty) - ешь | Вы (wy) - ете |
| Он (on)/она(ona) /оно (ono) - ет | Они (oni) - ют |
| liczba pojedyncza - единственное число | liczba mnoga - множественное число |
|---|---|
| Я (ja) - помога- ю pomagam | Мы (my) помога –ем pomagamy |
| Ты (ty) - помога - ешь pomagasz | Вы (wy) помога -ете pomagacie |
| Он (on)/она(ona) /оно (ono) помога –ет pomaga | Они (oni) помога –ют pomagają |
II typ koniugacji
| liczba pojedyncza - единственное число | liczba mnoga - множественное число |
|---|---|
| Я (ja) - у | Мы (my) - им |
| Ты (ty) - ишь | Вы (wy) - ите |
| Он (on)/она(ona) /оно (ono) - ит | Они (oni) - ат |
| liczba pojedyncza - единственное число | liczba mnoga - множественное число |
|---|---|
| Я (ja) – у | Мы (my) - им |
| Ты (ty) - ишь | Вы (wy) - ите |
| Он (on)/она(ona) /оно (ono) - ит | Они (oni) - ат |
| liczba pojedyncza - единственное число | liczba mnoga - множественное число |
|---|---|
| Я (ja) – ю | Мы (my) - им |
| Ты (ty) - ишь | Вы (wy) - ите |
| Он (on)/она(ona) /оно (ono) - ит | Они (oni) - ят |
| liczba pojedyncza - единственное число | liczba mnoga - множественное число |
|---|---|
| Я (ja) - Вер - ю wierzę | Мы (my) - Вер – им wierzymy |
| Ты (ty) - Вер - ишь wierzysz | Вы (wy) - Вер - ите wierzycie |
| Он (on)/она(ona) /оно (ono) - Вер – ит wierzy | Они (oni) - Вер - ят wierzą |
Różnice w koniugacjach
Jak można zauważyć obie koniugacje różnią się między sobą końcówkami:
Koncówki w I typie koniugacji (первое спряжение):
у /ёшь/ ёт /ём/ ёте/ ут
ю/ ешь /ет /ем /ете/ ют
Koncówki w II typie koniugacji(второе спряжение):
у /ишь/ ит /им/ ите/ ат
ю/ ишь /ит /им/ ите/ ят
Kiedy w I typie koniugacji 2 osoby liczby pojedynczej występują końcówki ёшь lub ешь to w II typie koniugacji 2 osoby liczby pojedynczej występuje końcówka ишь.
Najistotniejsza różnica widoczna jest w 3 osobie liczby mnogiej, gdzie w I koniugacji mamy końcówki: ут /ют a w II koniugacji końcówkami są: ат /ят.
Klasy czasownika.
Jest to szeroki temat, dlatego dzisiejsza lekcja będzie dość obszerna.
Czasowniki dzielą się na klasy.
Pierwsza klasa czasownika
Do pierwszej klasy należą czasowniki z tematem na samogłoskę а(ть) работать(pracować) oraz czasowniki czasu teraźniejszego z tematem na aj работают (rabotajut – trzecia osoba liczby mnogiej)
* do tej grupy należą czasowniki:
позволять – ю /ешь/ ет/ ем/ ете/ ют/ pozwalać
прощать - ю /ешь/ ет/ ем/ ете/ ют/ przebaczać, wybaczać
бросать – брошу бросаешь бросает бросаем бросаете бросают rzucać
воспитывать - ю /ешь/ ет/ ем/ ете/ ют/ wychowywać
вспоминать - ю /ешь/ ет/ ем/ ете/ ют/wspominać
запрещать - ю /ешь/ ет/ ем/ ете/ ют/zabraniać
зарабатывать - ю /ешь/ ет/ ем/ ете/ ют/zarabiać
обозначать - ю /ешь/ ет/ ем/ ете/ ют/oznaczać
отвечать - ю /ешь/ ет/ ем/ ете/ ют/odpowiadać
рассказывать - ю /ешь/ ет/ ем/ ете/ ют/opowiadać
указывать - ю /ешь/ ет/ ем/ ете/ ют/pokazywać
страдать - ю /ешь/ ет/ ем/ ете/ ют/cierpieć
выступать - ю /ешь/ ет/ ем/ ете/ ют/występować
писать – пишу /пишешь/ пишет/ пишем/ пишете /пишут pisać
возникать - ю /ешь/ ет/ ем/ ете/ ют/powstawać (rodzić się ale w sensie rodzą się nowe problemy, nie ma nic wspólnego z
narodzinami)
голодать - ю /ешь/ ет/ ем/ ете/ ют/ głodować
кусать - ю /ешь/ ет/ ем/ ете/ ют/gryźć
прыгать - ю /ешь/ ет/ ем/ ете/ ют/skakać
различать - ю /ешь/ ет/ ем/ ете/ ют/rozróżniać
убирать - ю /ешь/ ет/ ем/ ете/ ют/sprzątać
оценивать - ю /ешь/ ет/ ем/ ете/ ют/oceniać
включать - ю /ешь/ ет/ ем/ ете/ ют/włączać(w sensie włączać się do dyskusji)
обладать- ю /ешь/ ет/ ем/ ете/ ют/władać (w sensie władać językiem obcym)
делать- ю /ешь/ ет/ ем/ ете/ ют/robić
защищать -ю /ешь/ ет/ ем/ ете/ ют/bronić, chronić
отказать – откажу /откажешь/ откажет/ откажем /откажете/ откажут odmówić
мечтать - ю /ешь/ ет/ ем/ ете/ ют/marzyć
уверять - ю /ешь/ ет/ ем/ ете/ ют/przekonywać, upewniać
• Jest grupa czasowników z koncówką ся : należą one do tej samej grupy, przy czym pamiętać należy o ся, przy odmianie:
Опираться – опираюсь/ опираешься /опирается /опираемся /опираетесь/ опирабтся opierać się
пользоваться- пользуюсь/ пользуешься /пользуется/ пользуемся/ плоьзуетесь /пользуются korzystać
признаться- юсь /ешься /ется/ емся/ етесь/ ются przyznawać się
купаться- юсь /ешься /ется/ емся/ етесь/ ются kąpać się
заниматься- юсь /ешься /ется/ емся/ етесь/ ются zajmować się, studiować
обеспечиваться - юсь /ешься /ется/ емся/ етесь/ ются zabezpieczyć się (w sensie materialnie)
Druga klasa czasownika
Należą do niej czasowniki z tematem czasownika na е(ть) oraz czasowniki czasu teraźniejszego z tematem na ej.
Do tej grupy należą czasowniki:
болеть- болею/ болеешь/ болеет/ болеем/ болеете /болеют /chorować
Trzecia klasa czasownika
Do trzeciej klasy należą czasowniki z tematem bezokolicznika na ова(ть) / ева (ть) oraz czasowniki czasu teraźniejszego z tematem na uj.
W tej grupie ова/ ева wypadają przy koniugacji, dlatego w tych przypadkach temat uzyskuje się nie tylko poprzez odcięcie końcówki bezokolicznika ale i poprzez odcięcie ова/ ева:
аплодировать –аплодирова (odcinamy końcówkę bezokolicznika ть) - аплодир(odcinamy ова) powstaje nam temat do którego dodajemy literę у: аплодир + у = аплодиру i dopiero od takiego tematu tworzymy formy koniugacji:
liczba pojedyncza - единственное число
Я (ja) аплодиру -ю klaskam
Ты (ty) аплодиру -ешь klaskasz
Он (on)/она(ona) /оно (ono) аплодиру -ет klaska
liczba mnoga - множественное число
Мы (my) аплодиру-ем klaskamy
Вы (wy) аплодиру-ете klaskacie
Они (oni) аплодиру-ют klaskają
Tak samo tworzą się pozostałe czasowniki na ова/ ева:
пожертвовать –(у) ю/(у) ешь /(у) ет/ (у) ем /(у) ете /(у) ют
голосовать- głosować
действовать -działać
советовать-radzić
чувствовать-czuć ( ten czasownik najczęściej występuje w parze z себя co oznacza czuć się чувствовать себя np. Как ты себя
чувствуешь? Jak się czujesz? Lub Чувствовать себя больным – czuć się chorym )
требовать-żądać, wymagać , domagać się
участвовать-brać udział
путешествовать -podróżować
танцевать-tańczyć
существовать -istnieć
праздновать -świętować
исследовать-badać, doświadczać, próbować
организовать-organizować
Osobną grupę stanowią czasowniki zwrotne lub te, które posiadają dodatkowo końcówkę ся, (odmiana jest taka sama jak przy zwykłych czasownikach bez końcówki ся). Końcówkę tą dodaje się przy odmianie i ma ona swoją stałą formę dla konkretnej osoby:
liczba pojedyncza - единственное число
Я (ja) - сь
Ты (ty) - ся
Он (on)/она(ona) /оно (ono) - ся
liczba mnoga - множественное число
Мы (my) - ся
Вы (wy) - сь
Они (oni) - ся
волноваться -волнова(odcinamy końcówkę bezokolicznika ть) - волн(odcinamy ова) powstaje nam temat,do którego dodajemy literę у : волн + у = волну od takiego tematu tworzymy formy koniugacji i dodatkowo dodajemy dane dla każdej osoby końcówki ся:
liczba pojedyncza - единственное число
Я (ja) волну – ю- сь denerwuję się
Ты (ty) волну –ешь-ся denerwujesz się
Он (on)/она(ona) /оно (ono) Волну-ет- ся denerwuje się
liczba mnoga - множественное число
Мы (my) волну-ем- ся denerwujemy się
Вы (wy) волну-ете-сь denerwujecie się
Они (oni) волну-ют-ся denerwują się
Tak samo tworzą się pozostałe czasowniki na ова/ ева + ся
волноваться-niepokoić się, denerwować się,
жаловаться –skarżyć się, narzekać
радоваться –cieszyć się
целоваться- całować się
тренироваться –ćwiczyć, trenować
фотографироваться-fotografować
пользоваться -korzystać
Czwarta klasa czasownika
Do czwartej klasy należą czasowniki z tematem bezokolicznika na ну(ть) oraz czasowniki czasu teraźniejszego lub czasu przyszłego prostego z tematem na н
W tej grupie czasowników przy odmianie wypada у:
привыкнуть- привыкну(odcinamy końcówkę bezokolicznika ть)- привыкну( wypada у); привыкн powstaje nam temat do którego dodajemy końcówki koniugacji:
| liczba pojedyncza - единственное число | liczba mnoga - множественное число |
|---|---|
| Я (ja) привыкн – у przyzwyczajam się | Мы (my) привыкн –ем Przyzwyczajamy się |
| Ты (ty) привыкн-ешь przyzwyczajasz się | Вы (wy) привыкн-ете przyzwyczajacie się |
| Он (on)/она(ona) /оно (ono) привыкн-ет przyzwyczaja się |
Они (oni) привыкн-ут przyzwyczajają się |
Tak samo tworzą się pozostałe czasowniki na ну(ть):
привыкнуть- przyzwyczaić się, przywyknąć
шагнуть –posunąć się ( w sensie zrobić coś o jeszcze jeden krok więcej)
сохнуть-schnąć
мокнуть-moknąć
гибнуть -ginąć
исчезнуть- zniknąć, zginąć
обмануть- okłamać
Piąta klasa czasownika
Do piątej klasy należą czasowniki z tematem bezokolicznika na и(ть) oraz te czasowniki, które w trzeciej osobie liczby mnogiej mają końcówkę ат (ят).
Do tego typu należą czasowniki, w których nie dochodzi do чередования – alternacji, tzn nie zmieniają się spółgłoski:
Подарить - Подари (odcinamy końcówkę bezokolicznika ть) powstaje temat Подари w tej grupie czasowników и wypada ale nie zupełnie tzn.и zawierać się będzie w końcówkach koniugacji oprócz pierwszej osoby liczby pojedynczej gdzie и nie ma w ogóle:
| liczba pojedyncza - единственное число | liczba mnoga - множественное число |
|---|---|
| Я (ja) подар-ю podaruję | Мы (my) подар –им podarujemy |
| Ты (ty) подар-ишь podarujesz | Вы (wy) подар-ите podarujecie |
| Он (on)/она(ona) /оно (ono) подар –ит podaruje |
Они (oni) подар-ят podarują |
Tak samo tworzą się czasowniki:
положить- położyć
полож (temat do którego dodajemy końcówki) -у/ ишь /ит /им /ите/ ут
выполнить-wykonać
выполн- ю /ишь/ ит /им /ите /ят
делить-dzielić, rozdzielać
дел- ю /ишь/ ит /им /ите/ ят
дополнить-dopełnić, uzupełnić
дополн- ю /ишь/ ит/ им /ите /ят
напомнить-przypomnieć
напомн- ю/ ишь/ ит/ им/ ите /ят
запомнить-zapamiętać
запомн- ю /ишь/ ит/ им /ите/ ят
сравнить - porównać
сравн- ю /ишь/ ит/ им/ ите/ ят
строить-budować, wznosić
стро- ю/ ишь /ит/ им /ите/ ят
ударить -uderzyć
удар– ю/ ишь/ ит /им /ите /ят
говорить-mówić
говор- ю/ ишь/ ит /им /ите/ ят
благодарить- być wdzięcznym
благодар- ю /ишь /ит /им /ите/ ят
изменить-zmienić, zdradzić
измен- ню /нишь/ нит /ним/ ните/ нят
лечить- leczyć, kurować
леч- у/ ишь/ ит /им /ите /ат
учить- uczyć się
уч– у/ ишь/ ит /им/ ите/ ат
дорожить-cenić, przywiązywać uwagę
дорож - у /ишь /ит /им/ ите /ат
спешить- spieszyć się
спеш – у /ишь/ ит /им /ите /ат
Do innego typu należą czasowniki, w których dochodzi do чередования – alternacji, tzn spółgłoski ulegają zmianie:
с →д попасть(odcinamy końcówkę bezokolicznika ть)- попас – powstaje temat, w którym dochodzi do чередования – alternacji w wyniku czego с przechodzi w д i dopiero wtedy uzyskujemy właściwy temat попад do którego dodajemy odpowiednie końcówki koniugacji:
| liczba pojedyncza - единственное число | liczba mnoga - множественное число |
|---|---|
| Я (ja) попад-у trafię | Мы (my) попад-ём trafimy |
| Ты (ty) попад-ёшь trafisz | Вы (wy) попад-ёте traficie |
| Он (on)/она(ona) /оно (ono) попад-ёт trafi |
Они (oni) попад-ут trafią |
красить -(odcinamy końcówkę bezokolicznika ть)- краси(jak pamiętamy и wypada)- крас (powstaje temat, tu c przechodzi w ш): краш jednak ш będzie występowało tylko w 1 osobie liczby pojedynczej i w 3 osobie liczby mnogiej, w pozostałych osobach pozostaje c:
| liczba pojedyncza - единственное число | liczba mnoga - множественное число |
|---|---|
| Я (ja) краш-у zdobię | Мы (my) крас -им zdobimy |
| Ты (ty) крас -ишь zdobisz | Вы (wy) крас -ите zdobicie |
| Он (on)/она(ona) /оно (ono) крас –ит zdobi |
Они (oni) краш –ат zdobią |
Приблизить - (odcinamy końcówkę bezokolicznika ть)- приблизи(и wypada)- приблиз(powstaje temat, tu з przechodzi w ж): приближ jednak ж będzie występowało tylko w 1 osobie liczby pojedynczej i w 3 osobie liczby mnogiej, w pozostałych osobach pozostaje з:
| liczba pojedyncza - единственное число | liczba mnoga – множественное число |
|---|---|
| Я (ja) приближ-у przybliżam się | Мы (my) приблиз –им przybliżamy się |
| Ты (ty) приблиз –ишь przybliżasz się | Вы (wy) приблиз-ите przybliżacie się |
| Он (on)/она(ona) /оно (ono) приблиз –ит przybliża się |
Они (oni) приближ –ат przybliżają się |
Podobnie dzieje się z czasownikami:
производит-dokonywać, robić, czynić
произво - (ж)у (д)ишь (д)ит (д)им (д)ите (ж)ат
просить -prosić
про – (ш)у (с)ишь (с)ит (с)им (с)ите (ш)ут
Jest jeszcze inna grupa czasowników, w której zmianie ulegają wszystkie osoby:
достичь - (odcinamy końcówkę bezokolicznika чь) –дости do tematu dodajemy г i uzyskujemy właściwy temat: достиг do którego dodajemy samogłoskę a:
| liczba pojedyncza - единственное число | liczba mnoga – множественное число |
|---|---|
| Я (ja) достиг -a –ю osiągam | Мы (my) достиг-a –ем osiągamy |
| Ты (ty) достиг-a –ешь osiągasz | Вы (wy) достиг –a-ете osiągacie |
| Он (on)/она(ona) /оно (ono) достиг -a –ет osiąga | Они (oni) достиг-a- ют osiągają |
Do takich czasowników należą czasowniki, których temat nieco ulega zmianie, to znaczy tu też dochodzi do чередования – alternacji, tzn spółgłoski ulegają zmianie: зайти- (odcinamy końcówkę bezokolicznika ть)- зай powstaje nam temat, do którego dodajemy literę д:
зай +д =зайд, od takiego tematu tworzymy pozostałe formy koniugacji:
| liczba pojedyncza - единственное число | liczba mnoga – множественное число |
|---|---|
| Я (ja) зайд-у wstąpię | Мы (my) зайд-ём wstąpimy |
| Ты (ty) зайд -ёшь wstąpisz | Вы (wy) зайд-ёте wstąpicie |
| Он (on)/она(ona) /оно (ono) зайд-ёт wstąpi |
Они (oni) зайд-ут wstąpią |
Tak samo tworzą się pozostałe czasowniki na йти jak найти.
Osobny typ odmiany tworzą czasowniki do których:
dodajemy znak miękki. Zasada tworzenia jest identyczna dla tego typu czasowników, od czasownika пить( odcinamy temat bezokolicznika ть)- пи powstaje temat , w którym и znika a na jego miejscu powstaje ь(znak miękki):пь do takiego tematu dodajemy końcówki koniugacji:
| liczba pojedyncza - единственное число | liczba mnoga – множественное число |
|---|---|
| Я (ja) пь –ю piję | Мы (my) пь-ём pijemy |
| Ты (ty) пь-ёшь pijesz | Вы (wy) пь-ёте pijecie |
| Он (on)/она(ona) /оно (ono) пь-ёт pije |
Они (oni) пь-ют piją |
Tak samo odmieniają się czasowniki
пить - pić/ лить- lać/ шить- szyć/ бить- bić/ вить- wić(np. wić gniazdo)
Ogólna charakterystyka rekcji czasownika
Rekcja czasownika może być:
· Przypadkowa – to taka rekcja czasownika, która nie wymaga przyimka
Слушать музыку – słuchać muzykę
Ждать трамвая- czekać na tramwaj
Звонить подруге- dźwonić do przyjaciółki
Болеть гриппом –chorować na grypę
· Przyimkowo- przypadkowa – to taka rekcja czasownika, która wymaga użycia przyimka (nie użycieprzyinka oznacza poważny błąd)
Отказвыаться От чего? Odmawiać czego?
Дожить До чего?Dożyć do czego?
Умереть От чего?Umrzeć od czego?
· Silna- to taka rekcja czasownika, w której czasownik występuje z dopełnieniem)
· Słaba- to taka rekcja czasownika , w której czasownik nie musi występować z dopełnieniem
· Jednoprzypadkowa- to rekcja, w której czasownik występuje tylko z jednym przypadkiem
· Dwuprzypadkowa- to rekcja , w której czasownik występuje z kilkoma przypadkami
· Bezwariacyjna- to rekcja, w której czasownik nie moze występować z inną formą przypadkową, tzn tylko i wyłącznie z tym przypadkiem , który jest mu dany
· Dwu lub kilku wariacyjna – to taka rekcja czasowika, w której czasownik może łączyć się z innymi przypadkami, znaczenie jest takie samo bez względu na użyty przypadek
Благодарить кого? За что?-dziękować
Выиграть что? У кого?- wygrać
Проиграть что? Кому?-przegrać
Договориться с кем? О чем?- porozumieć się
Доказать что? Кому?- dowieść
Rekcja czasownika - przypadki
| Przypadek | Падеж |
|---|---|
| Mianownik, ( kto? co?) | именительный падеж ( кто? что?) |
| Dopełniacz, ( kogo? czego?) | родительный падеж ( кого? чего?) |
| Celownik, ( komu? czemu?) | дательный падеж (кому? чему?) |
| Biernik, ( kogo? co?) | винительный падеж (кого? что?) |
| Narzędnik, ( kim? czym?) | тварительный падеж (кем? чем?) |
| Miejscownik, ( o kim? o czym?) | предложный падеж (о кем? о чем?) |
Czasowniki w połączeniu z dopełniaczem
| czasownik | dopełniacz ( kogo? czego?) родительный падеж ( кого? чего?) |
||
|---|---|---|---|
| достигнуть | Чего? | Osiągnąć co? | Цели cele Я так много работаю, я желаю достигнуть свои цели - tak dużo pracuję, pragnę osiągnąć swoje cele. Успехов sukcesy Разве ты не хочешь достигнуть больших успехов? - czyżbyś nie chciał osiągnąć dużych sukcesów? Результата- rezultat Победы- zwycięstwo |
Ждать |
Чего? | Czekać na co? | Трамвая -tramwaja Катя уже двадцать минут ждет трамвая и дождаться не может. - Kasia już dwadzieścia minut czeka na tramwaj i doczekać się nie może. телевизионную программу- program telewizyjny Они ждут свою любимую телевизионную программу - oni czekają na swój ulubiony program telewizyjny. |
| Подождать | Чего? | Poczekać na co? | Чудеса- cud Я потеряла все что могла, теперь подожду чудеса - straciłam wszystko co mogłam, teraz poczekam na cud. |
| Отказвыаться | От чего? | Odmawiać czego? | Еды - jedzenia Люди больны анорексией отказываются от еды - ludzie chorujący na anoreksję odmawiają jedzenia счастья - szczęścia Почему ты постоянно отказываешься от счастья? - dlaczego bezprzerwy odmawiasz sobie szczęścia? шоколада - czekolady я слишком толстая, мне ежедневно надо отказываться от шоколада - jestem zbyt pulchna, każdego dnia muszę odmawiać sobie czekolady. |
| Отказаться | От чего? | Odmówić czego? | Поездки - wyjazdu Пëтр отказался от поездки с нами. -Piotr odmówił wycieczki z nami. Встречи- spotkania Марина отказалась от встречи с Павлом. - Marina odmówiła spotkania się z Pawłem. |
| Дожить | До чего? | Dożyć do czego? | момента - momentu Мечтаю только о том, чтобы дожить до нашей встречи. -Marzę tylko o tym, żeby dożyć do naszego spotkania. Конца войны Солдатом удалось дожить только до конца войны. -Żołnierzom udało się dożyć tylko do końca wojny. |
| Умереть | От чего? | Umrzeć od czego? | От любви - przez miłość , od miłości Умереть oт несчастливой любви- umrzeć od nieszczęśliwej miłości, umrzeć przez nieszczęśliwą miłość От руки врага- z ręki wroga От голода- z głodu |
| Скрывать | От кого? От чего? |
Ukrywać przed kim? Ukrywać przed czym? |
От милиции- przed milicją |
| Скрыть | От кого? От чего? |
Ukryć przed kim? Ukryć przed czym? |
Он скрыл от других свои мысли – ukrył przed innymi swoje myśli. |
| Скрываться | От кого? От чего? |
Ukrywać się przed kim? Ukrywać się przed czym? |
От милиции- przed policją Он скрывался от милиции.- ukrywał się przed policją От ответственности- przed odpowiedzialnością Они скрывались от ответственности- ukrywali się przed odpowiedzialnością. |
| Скрыться | От кого? От чего? |
Ukryć się przed kim? Ukryć się przed czym? |
От невесты- przed narzeczoną. От преступников-przed przestępcami |
| Уставать | От кого? От чего? |
Męczyć się kim? Męczyć się czym? |
От балтливой соседки- gadatliwą sąsiadką |
| Устать | От кого? От чего? |
Zmęczyć się kim? Zmęczyć się czym? |
От сестры- siostrą От домашнего задания- zadaniem domowym |
Czasowniki w połączeniu z celownikiem
| czasownik | celownik( komu? czemu?) дательный падеж (кому? чему?) |
||
|---|---|---|---|
| учиться | Чему? | Uczyć się czego? | Английскому языку- języka angielskiego Они учатся английскому языку- uczą się języka angielskiego. Чему-нибудь- czegoś Ты чему-нибудь учишся? –czy czegoś się uczysz?. Пеню – śpiewu |
| научиться | Чему? | Nauczyć się czego? | Этому у него- tego Он научился этому у него.-nauczył się tego u niego. Языку - języka Катанию на лыжах- jazdy na nartach |
| Обратиться | К кому? | Zwracać sie do kogo? | К учительнице- do nauczycielki Янек обратился с вопросом к учительнице. – Janek zwrócił się z pytaniem do nauczycielki. К бабушке- do babci Внуки обратились с просьбой к бабушке.- wnuki zwróciły się z prośbą do babci. |
| Улыбаться | Кому? | Uśmiechać się do kogo? | ему- do taty Папа дюбит когда дети улыбаются ему.- tata lubi kiedy dzieci się do niego uśmiechają. тете- do cioci всем- do wszystkich Этот ребенок улыбается ко всем.- to dziecko uśmiecha się do wszystkich. |
| Улыбнуться | Кому? | Uśmiechnąć się do kogo? | мне-do mnie У нас на курсе есть один парень, который все время улыбаеться мне.- u nas na roku jest taki chlopak, który cały czas się do mnie uśmiecha. бабушке- do babci Ребенок сердечно улыбнулся бабушке- dziecko serdecznie uśmiechnęło się do babci. К детям- do dzieci |
| радоваться | Чему? | Cieszyć się z czego? | Приезду – z przyjazdu Я очень радуюсь вашему призду- cieszę się bardzo z waszego przyjazdu. Хорошей оценке- z dobrej oceny Мать радовалась моей хорошей оценке по польскому языку.- mama cieszyła się bardzo z mojej dobrej oceny z literatury. |
| Обрадоваться | Чему? | Ucieszyć się z czego? | Приезду – z przyjazdu Мы обрадовались вашему приезду. – cieszymy się bardzo z waszego przyjazdu Книге – z książki Янек обрадовалься книне, которую нашел в библетеке- Janek ucieszył się bardzo z ksiązki, którą znalazł w bibliotece. |
| обрашаться | К кому? К чему? |
Zwracać się do kogo? | К фирме- do firmy Мне несколько раз надо быдо обращаться к этой фирме- musiałam kilka razy zwracać się do tej firmy. К своему брату- do swojego brata Катя часто обращается с просьбой о помощь к своему брату.- Kasia bardzo często zwraca się z prośbą o pomoc do swojego brata. |
| обратиться | К кому? | Zwrócić się do kogo? | К учительнице- do nauczycielki Он не хотел обратиться к учительнице за помошью, потому что, знал что будет еще хуже- nie chciał się zwrócić do swojej nauczycielki o pomoc, wiedział ze będzie jeszcze gorzej. |
| приближаться | К чему? | Zbliżać się do czego? | К экзамену Медленно приближаемся к экзамену.- powoli zbliżamy się do egzaminu. К спортивным соревнованиям- do zawodów sportowych. |
| приблизиться | К чему? | Zbliżyć się do czego? | К берегу- do brzegu Наш корабль приблизился k берегу- nasz statek zbliżył się do brzegu. |
| Прислушиваться | К чему? К кому? |
Przysłuchiwać się | К разговору- rozmowie лесным звукам-dźwiękom leśnym Я прислушивалась к лесным звукам- przysłuchiwałam się leśnym dźwiękom. К ней - jej |
| Присматирваться | К чему? К кому? |
Przyglądać się | К моему парню- mojemu chłopakowi Девушки любят присматирваться к моему парню- dziewczyny lubią przyglądać się mojemu chłopakowi. Ко всем людям- wszystkim ludziom У моей подруги странная привычка, она присматирвается ко всем людям на улице – moja przyjaciółka ma dziwne przyzwyczajenie, lubi przyglądać się wszystkim ludziom na ulicy. |
| Приступить | К чему? | Przystąpić do czego? | К атаке- do ataku Вдруг солдаты приступили к атаке- nagle żołnierze przystąpili do ataku. К работе- do pracy Миша позавтракал а теперь приступил к работе- Misza zjadł śniadanie a teraz przystąpił do pracy. К переговорам- do rozmów |
| готовиться | К чему? | Przygotowywać się do czego? | К экзамену- do egzaminu Когда я готовлюсь к экзамену я пользуюсь не только своими конспектами, но тоже книгами и учебниками – kiedy przygotowuję się do egzaminu, korzystam nie tylko ze swoich notatek ale także z książek i podręczników. К поездке- do wycieczki Нам нaдо готовиться к поездке.- musimy przygotować się do wycieczki. |
| подготовиться | К чему? | Przygotować się do czego? | К занятиям- do zajęć Мне надо подготовиться к занятиям по философии.- muszę przygotować się do zajęć z filozofii. К лекции- do wykładu Профессору надо подготовиться к своей лекции.- Profesor musi przygotowac się do swojego wykładu. |
| доказать | Кому? | Dowieść/ udowodnić komuś | Другу-przyjacielowi Трудно было доказать другу ошибку.- trudno było dowieść przyjacielowi błąd. Мне- mi Он хотел доказать мне вину.- chciał mi dowieść winę. Ему -jemu |
| Принадлежать | Кому? Чему? |
Należeć do kogo? | Этому человеку- tego człowieka Эта часть земли принадлежает этому человеку .- ta część ziemi należy do tego człowieka. Мне- do mnie – этот дом принадлежает мне-ten dom należy do mnie. |
| Спускаться | К чему? | Schodzić | К морю- do morza Эта дорога спускается к морю. – ta droga schodzi do morza. |
| Спуститься | По чему? | zejść | По лестнице- po schodach Мама боится пользоваться лифтом, ей пришлось спуститься по лестнице.- mama boi się korzystać z windy, musiała zejść po schodach. |
| Зайти | К кому? | Zajść do? | К бубушке- do babci Наташа обещала сегодня зайти к бубушке- Natasza obiecała dziś zajść do babci. К учительнице- do nauczycielki |
Czasowniki w połączeniu z biernikiem
Полагаться На кого? Ufać komu?
Возложить Что? на кого? Pokładać w kim? Co?
Ревновать Кого? Być zazdrosnym o kogo?
Вставать Во что? На что? За что? Wstawać w czym? Na czym? Za czym?
Встать В ряды Во что? На что? За что? Wstać w czym? Na czym? Za czym?
Класть Во что? На что? За что? Kłaść w czym? Na czym? Za czym?
Положить Во что? На что? За что? Położyć w czym? Na czym? Za czym?
Лечь На что? Położyć się na czym?
Witam serdecznie na dzisiejszej lekcji, jej temat to czasowniki dokonane i niedokonane
Kategoria aspektu
Kategoria ta wyraża przeciwstawność czasownika do czasownika, to znaczy wyraża on czynność zakończoną czy też czynność nie zakończoną do końca.
Podział czasowników silnych i słabych
Dzieli się na czasowniki silne, do których zaliczamy czasowniki dokonane (совершенный глагол), czyli zakończone, lub słabe to jest czasowniki niedokonane (несовершенный глагол): których czynność nie została zakończona.
Czasowniki typu dokonanego i niedokonanego
Czasowniki dokonane zazwyczaj oznaczają czynność jednorazową, niedokonane natomiast czynność powtarzającą się kilkakrotnie.
Pomocniczymi w ustaleniu czasownika dokonanego lub niedokonanego mogą być pytania, dla czasownika dokonanego zapytamy co robić? A dla czasownika niedokonanego zapytamy, co zrobić? np.
бросить(rzucić) – бросать (rzucać to czasownik dokonany, gdyż czynność jest jednorazowa coś zostało rzucone a tym samym zakończone i możemy zadać pytanie co robić?,
бросать(rzucać) czynność ta powtarza się kilkakrotnie , rzucać można wiele razy a tym samym czynność nie została zakonczona i można postawić pytanie co zrobić?.
Ponadto kategoria aspektu ściśle związana jest z kategorią czasu:
Czasowniki dokonane mogą być użyte tylko z czasem przeszłym i czasem przyszłym prostym.
Czasowniki niedokonane użyte mogą być we wszystkich farmach czasu to jest w czasie teraźniejszym, przyszłym złożonym lub przeszłym.
Pamiętać należy, że czasowniki te mają te same znaczenie, ale różnią się między sobą gramatycznie.
юсь /ешься /ется/ емся/ етесь/ ются
Tworzenie czasowników dokonanych i niedokonanych
Tworzy się je w wieloraki sposób:
Czasowniki dokonane tworzy się od czasowników niedokonanych przy pomocy przystawek, sufiksów:
Печь (piec coś wielokrotnie) -czasownik niedokonany od niego tworzymy czasownik dokonany-испечь (piec tylko raz)
Прыгать – (skakać wiele razy) czasownik niedokonany od niego tworzymy czasownik dokonany прыгнуть (skoczyć)
Пускать(puszczać coś wiele razy) i czasownik dokonany пустить (puścić coś raz).
| Czasowniki dokonane(глаголы совершенного вида) | Czasowniki niedokonane(глаголы несовершенного вида) |
|---|---|
| Проиграть przegrać | Проигывать przegrywać |
| Подписать podpisać | Подписывать podpisywać |
| Спросить spytać | Спрашывать pytać |
| Встретить spotkać | Встречать spotykać |
| Оформить załatwić formalności | Оформлять załatwiać formalności |
| Решить zdecydować | Решать decydować |
| Умереть umrzeć | Умирать umierać |
| Начать zacząć | Начинать zaczynać |
| Дать dać | Давать dawać |
| Узнать poznać | Узнавать poznawać |
| Написать napisać | Писать pisać |
| Купить kupić | Куповать kupować |
Jest także grupa czasowników, która nie ma jednolitej budowy a pomimo to tworzą parę aspektową, czyli czasownik dokonany i niedokonany:
| Czasowniki dokonane(глаголы совершенного вида) | Czasowniki niedokonane(глаголы несовершенного вида) |
|---|---|
| взять(wziąć) | брать(brać) |
| сказать(powiedzieć) | говорить(mówić) |
| положить(położyć) | класть(kłaść) |
| найти(znaleźć) | искать(szukać) |
| сесть(siąść) | садиться(siadać) |
Witam Matriksie dzisiaj przesyłam zestaw ćwiczeń z czasownika
Wybierz prawidłową formę czasownika z nawiasu
Вчера я...................( купила,куповала) новый телевизор.
На автобусной остановке ..................(стояли, стали) странные люди.
Золотая рыбка ....................(исполняет,выполняет) три желания.
В автодорожной катастрофе .................(поучаствовало, участвовало)много машин.
Олег ...................(купил, покуповал) своей сестре компьютер.
Федор Достоевский.................. (жил, прожил) в девятнадцатом веке.
Он................(породился, родился) в тысяча восемьсот пятьдесят первом году.
Когда ему ............(было, забыло) пятнадцать лет его мать ..........(умерла, вымерла)
Следующие четыре года Достоевский (провел, проявил) на каторге.
В тысяча восемьсот шестдесять шестом году (написал, выписал) роман Преступление и наказание
Его семья .................(состоит, складывается) из десяти человек.
он ежедневно ..................(пробегает, приобегает) четыре километра.
Из двенадцати домов в этом райене ...................(осталось, осталась) только пять.
Свыше двух лет я ..................(пробываю, бываю) в Италии.
Все это ..................(длилось, про длилось) менее пяти лет .
Около десяти человек ..............(погибло, погибало) в автодорожной катастрофе.
Более сорока учеников .....................(выступило, выступало) в школьном спектале .
Около ста работников .......................(протестировало, протестировали) сегодня .
Odpowiedzi
1. купила/2. стояли 3. исполняет 4. участвовало 5. купил 6. жил 7. родился 8. было, умерла 9. провел 10. написал 11. состоит 12. пробегает 13. осталось 14. пробываю
15. длилось 16. погибло 17. выступило 18. протестировало
Czas teraźniejszy (настоящее время) – oznacza proces (dzianie się), który związany jest z momentem mówienia o nim, tzn. dzieje się w chwili mówienia o tym. Tworzy się go poprzez dodanie odpowiednich końcówek koniugacji.
Rozróżniamy dwa typy koniugacji:
I typ koniugacji
Do tego typu koniugacji należą końcówki:
| liczba pojedyncza - единственное число | liczba mnoga – множественное число |
|---|---|
| Я (ja) у | Мы (my) ем |
| Ты (ty) ешь | Вы (wy) ете |
| Он (on)/она(ona) /оно (ono) ет | Они (oni) ут |
| liczba pojedyncza - единственное число | liczba mnoga – множественное число |
|---|---|
| Я (ja) у | Мы (my) ём |
| Ты (ty) ёшь | Вы (wy) ёте |
| Он (on)/она(ona) /оно (ono) ёт | Они (oni) ут |
II typ koniugacji
Do tego typu koniugacji należą końcówki:
| liczba pojedyncza - единственное число | liczba mnoga – множественное число |
|---|---|
| Я (ja) у | Мы (my) им |
| Ты (ty) ишь | Вы (wy) ите |
| Он (on)/она(ona) /оно (ono) ит | Они (oni) ат |
| liczba pojedyncza - единственное число | liczba mnoga – множественное число |
|---|---|
| Я (ja) ю | Мы (my) им |
| Ты (ty) ишь | Вы (wy) ите |
| Он (on)/она(ona) /оно (ono) ит | Они (oni) ят |
Np.:
Я читаю - czytam
Он просит - prosi
Они говорят -mówią
Аня рассказывает интересно, я люблю ее слушать.(Ania opowiada interesująco, lubię jej słuchać)
Ты всегда говоришь быстро ,что я не могу понять о чем ты рассказываешь.(Ty zawsze mówisz szybko, nie umiem zrozumieć, o czym ty opowiadasz)
Марина не любит грибного супа, но она боится об этом сказать матери.(Marina nie lubi zupy grzybowej, ale boi się o tym powiedzieć mamie)
drugi czas - przeszły
Czas ten oznacza proces (dzianie się), które zakończone jest w chwili mówienia o nim.
Konstrukcja czasu przeszłego
Tworzy się go od tematu bezokolicznika przy pomocy odpowiednich końcówek czasu przeszłego to jest: końcówka
Л - końcówka czasu przeszłego dla rodzaju męskiego liczby pojedynczej
Ла - końcówka czasu przeszłego dla rodzaju żeńskiego liczby pojedynczej
Ло - końcówka czasu przeszłego dla rodzaju nijakiego liczby pojedynczej
Ли - końcówka czasu przeszłego dla liczby mnogiej
Od bezokolicznika работать odcinamy końcówkę ть, powstaje temat работа, do którego dodajemy końcówki czasu przeszłego:
Работа + Л = Работал -pracował
Работа + Ла = Работала - pracowała
Работа + Ло = Работало - pracowało
Работа + Ли = Работали - pracowali
Przykłady użycia czasu
Аня рассказывала интересно, я любила ее слушать.(Ania opowiadała interesująco, lubiłam jej słuchać)
Ты всегда говорила быстро ,что я не могла понять о чем ты рассказывала.(Ty zawsze mówiłaś szybko, nie umiałąm zrozumieć o czym ty opowiadałaś)
Марина не любила грибного супа, но она боялась об этом сказать матери.(Marina nie lubiła zupy grzybowej, ale bała się o tym powiedzieć mamie)
Podział czasu przyszłego
Czas przyszły (будущее время) – oznacza proces(dzianie się), który dzieje się po momencie powiedzenia o nim.
Dzieli się na:
Czas przyszły prosty – tworzy się go tak samo jak czas teraźniejszy (настоящее время)
Czas przyszły złożony – tworzy się go od czasowników niedokonanych przy pomocy czasownika pomocniczego быть w formie czasu teraźniejszego + bezokolicznik:
Konstrukcja czasu przyszłego
| liczba pojedyncza - единственное число | liczba mnoga – множественное число |
|---|---|
| Я (ja) буд-у będę | Мы (my) буд-ем będziemy |
| Ты (ty) буд –ешь będziesz | Вы (wy) буд-ете będziecie |
| Он (on)/она(ona) /оно (ono) Буд-ет będzie |
Они (oni) буд-ут będą |
Przykłady użycia czasu
Np.:
я буду читать - będę czytać
Она будет петь- ona będzie śpiewać
Они будут танцевать – oni będę tańczyć
Аня будет рассказывать об ее любимой истории, я буду ее слушать.(Ania będzie opowiadać o swojej ulubionej historii, ja będę
jej słuchać)
Ты будешь говоритьбыстро? (Ty będziesz mówić szybko?)
Podsyłam ćwiczenia na czas teraźniejszy, przyszły i przeszły.
Od danych czasowników utwórz czas teraźniejszy, czas przyszły złożony, czas przeszły
1.смотреть
2.искать
3.идти
4.встать
5.ходить
Odpowiedzi
1. czas teraźniejszy: смотреть: смотрю /смотришь /смотрит /смотрим/ смотрите /смотрят/
czas przyszły złożony: буду смотреть/ будешь смотреть/ будет смотреть/ будем смотреть/будете смотреть/ будут смотреть/
czas przeszły: смотрел/смотрела /смотрело/смотрели/
2. czas teraźniejszy: ищу /ищешь/ищет/ ищем /ищете/ ищут/
czas przyszły złożony: буду искать /будешь искать/ будет искать/ будем искать/ будете искать /будут искать/
czas przeszły:искал /искала /искало/ искали/
3.czas teraźniejszy: иду /идешь/ идет /идем/ идете /идут/
czas przyszły złożony: буду идти /будешь идти/ будет идти /будем идти/ будете идти/будут идти/
czas przeszły:шёл/шла/ шло /шли/
4.czas teraźniejszy: встану /встанешь/ встанет/ встанем /встанете/ встанут/
czas przyszły złożony: -
czas przeszły:встал/ встала /встало/ встали/
5.czas teraźniejszy: хожу/ ходишь/ ходит /ходим/ ходите /ходят/
czas przyszły złożony: буду ходить/ будешь ходить/будет ходить/будем ходить /будете ходить/ будут ходить/
czas przeszły:ходил/ ходила /ходило /ходили/