PARAZYTOLOGIA, PRELEKCJA 2, 2014
PASOŻYTY WYWOŁUJĄCE ZMIANY W JAMIE USTNEJ:
Trichomonas tenax – trofozoit
Trypanosoma cruzi – trypomastigota
Leishmania tropica – promastigota
Leishmania brasilienzis – promastigota
Entamoeba gingivalis – trofozoit
W ontocenozie jamy ustnej spotykamy:
Saccharomyces
Candida
Rhodotorula
Trichomonas tenax
Entamoeba gingivalis
TRICHOMONAS TENAX –Rzęsistek policzkowy
- wiciowiec
- kształt gruszkowaty
- 4 wici, a piąta przechodzi w błonę falującą
- występuje na policzkach i przy dziąsłach
- u osób immunokompetentnych zakażenie przebiega bezobjawowo
- u osób z obniżoną odpornością przebieg z zapaleniem oskrzeli, płuc, ślinianek
- nasilenie przebiegu zarażenia zależy od stanu immunologicznego człowieka
ENTAMOEBA GINGIVALIS – Pełzak dziąsłowy
- trofozoit „pełzak” porusza się, przelewając cytoplazmę, brak stałego kształtu (przyjmuje kształt, jaki chce)
- u osób immunokompetentnych brak objawów
- występuje w przestrzeniach międzyzębowych, kieszonkach, na migdałkach
GIARDIA LAMBLIA – Lamblia jelitowa
- występuje w postaci trofozoitu i cysty w jelicie cienkim
- trofozoit przyczepia się do błony śluzowej krążkami czepnymi
- zarażenie przez cystę (przez JAMĘ USTNĄ); z wodą, pokarmem, przez zanieczyszczone ręce
Cysta w kale (przez jamę ustną) przechodzi do jelita cienkiego gdzie uwalnia 2 trofozoity, które dzielą się; później znowu cysty wydalane z kałem
- trofozoity znajdowane w treści z dwunastnicy, ale czasem też można wykryć w kale
- objawy: biegunki, nudności, wymioty
ENATMOEBA HISTOLYTICA – Pełzak czerwonki
- kosmopolityczny pełzak
- pasożytuje w jelicie grubym
- występuje w postaci trofozoitu (kształt zmienny) i cysty (okrągła, nie zmienia kształtu, 1-2 lub 4 jądrowe, centralnie położony kariosom)
- cechy morfologiczne trofozoitów i cyst nie pozwalają na różnicowanie gatunku Entamoeba
- Entamoeba histolytica należy różnicować z niepatogennym gatunkiem Entamoeba dispar wykrywanym w nieczerwonkowej pełzakowicy jelit
Badania dodatkowe
Metoda EIA wykrycie swoistych koproantygenów
Technika PCR
Metody mikrobiologiczne ustalenie izoenzymów
- cysty: im ma ona więcej jąder tym bardziej patogenny jest szczep, wodniczka spycha jądra na obrzeża
- trofozoit może pochłaniać erytrocyty (widoczne w wodniczkach)
CRYPTOSPORIDIUM PARVUM
Oocysta – inwazyjna forma występująca:
w wodzie pitnej (pasożytuje w jelicie cienkim, jeżeli zarażenie jest przez jamę ustną), filtrowana woda nie zawsze usuwa oocysty, bo są za duże
w powietrzu (pasożytuje w płucach)
biegunka podróżnych
Leishmaniozy
- wywoływane przez wiciowce z rodzaju Leishmania
- przenoszone przez muchówki (moskity) z rodzajów Lutzomyia (w Nowym Świecie) i Phlebotomus ( w Starym Świecie)
- przenoszone pomiędzy zwierzętami i pomiędzy ludźmi
- L. donovani, L. mexicana, L. tropica, L. major, L. aethiopica, L. brasilienzis
LEISHMANIA TROPICA
-zarażamy się postacią promastigota (postać wydłużona, ma wić i centralnie jądro)
- zarażamy się przez ssanie krwi ze skóry, rozgniecenie owada na skórze i wtarcie w skórę
- amastigota wewnątrzkomórkowa (małe postacie)
Leishmanioza występuje w postaciach:
trzewnej (kala-azar, choroba czarna)
skórnej „espundia” WRZÓD WSCHODNI
-zmiana skórna okrągłego kształtu, z opuchniętych wokół czerwonymi wałami
12 mln zarażonych
350 mln zagrożonych
Tunezja, Grecja już pojawiły się przypadki
Sepsis organizmy chorobotwórcze – z ogniska występowania stale lub okresowo – przedostają się do krwi
FUNGEMIA jeśli zjawisko krążenia we krwi dotyczy grzybów
PARAZYTEMIA jeśli zjawisko krążenia we krwi dotyczy pasożytów
TRYPANOSOMA CRUZI
- we krwi, chłonce, narządach miąższowych trypomastigota
- zarażamy się przez uszkodzoną skórę, błonę śluzową, spojówki, przez trypomastigota, która dostaje się z kałem lub wymiocinami pluskwiaków, np. z rodzaju Triatoma
- zarażenie przez ssanie krwi lub wtarcie pluskwiaków w skórę, błonę śluzową
- pomiędzy krwinkami widać w rozmazie
- zakażenie możliwe z mlekiem matki lub wrodzone
Trypanosomosis
W I rzucie charakterystyczne podwyższenie temperatury
W II rzucie – objaw Romana
Miejscowy, jednostronny, twardy obrzęk twarzy, powiek, zapalenie spojówek
Później objawy przechodzą na węzły chłonne
Choroba amerykańska Chagasa, w Ameryce Środkowej i Południowej
TRYPANOSOMA BRUCEI GAMBIENSE – Świdrowiec gambijski
- występuje pomiędzy krwinkami
- pasożytuje we krwi, chłonce i płynie mózgowo-rdzeniowym
- wić przedłuża się w błonę falującą
- zarażenie przez muchę Tse-Tse
- etapy choroby:
Trypanosomosis
W I rzucie choroby śpiączka afrykańska
W II rzucie choroby objaw Winterbottoma
- triada szyjna
- powiększone, miękkie, bolesne węzły chłonne szyi, zwłaszcza karkowe,
w trójkącie szyi
Trypanosomoza – stadia
I reakcja na ukąszenie naciekająca rana, podwyższona temperatura, apatia
II parazytemia parazyty krążą we krwi, opuchnięta twarz, dłonie, stopy
III końcowa stany pobudzenia na przemian z apatią
PLASMODIUM FALCIPARUM
- pasożytuje w :
Wątrobie (hepatocyty)
Komórki siateczki i śródbłonkowe
Erytrocyty
- wektorem jest samica komara widliszka
- zarażamy się sporozoitami
- charakterystyczne są zarażenia mnogie do 6 zarodźców w 1 krwince
- stadia rozwojowe: sporozoity, schizonty, merozoity, gametocyty
- malaria tropica – zimnica podzwrotnikowa
PLASMODIUM VIVAX
- te same stadia rozwojowe co P. falciparum
- nie ma zarażeń mnogich, jeden zarodziec w jednej krwince
- krwinki poszarpane, rozpadające się
- atakuje młode krwinki
Typowy atak zimnicy składa się z III okresów:
Dominuje uczucie zimna, dreszcze
Gwałtowny wzrost temperatury (do 40,5°C), suchość skóry, zaburzenia świadomości, silne bóle w lewym podżebrzu (gwałtowne powiększenie śledziony)
Ustępowanie objawów, spadek temperatury zlewne poty (1-2h), sen
Najcięższą postać malarii przebiegającą ze współistnieniem śpiączki wywołuje : P. falciparum
Najistotniejsze przyczyny śpiączki:
mechaniczne ograniczenie krążenia włośniczkowego
zaburzenia bariery krew- mózg
hipoglikemia
peroksydacja lipidów
zaburzenia metabolizmu neurotransmiterów
80% przypadków malarii na świecie : P. falciparum i P. vivax
TOXOPLASMA GONDII
- kształt cząstek pomarańczy lub ziarenek kawy
- kot jest jednocześnie żywicielem pośrednim i ostatecznym
- człowiek jest żywicielem pośrednim ślepe ogniwo (sporocystysporozoity, od środowiska, przez transfuzję krwi, płód od matki)
- zarażenie żywicieli pośrednich między sobą oraz żywiciela ostatecznego po zjedzeniu tkanek zawierających tachyzoity lub cysty z bradyzoitami (kot od gryzonia), pojawia się też kot-kot
- tachyzoity i bradyzoity trofozoity w cystach
- rezerwuar T. gondii :
cysty pierwotniaka np. cysta w mózgu myszy
oocysty wydalane z kałem kota do środowiska
- mają zdolności zmieniania psychiki organizmu z którym żyją (myszy biegły do kota, żeby dokończyć cykl Toxoplasma gondii)
NAEGLERIA FOWLERI
- postać trofozoitu lub cysty dostaje się przez jamę nosową, okolicę węchową kości sitowej do OUN, rzadziej wrota inwazji stanowi uszkodzona rogówka lub skóra
- wywołuje pełzakowe zapalenie opon mózgowych i mózgu – PAM (uszkodzenie nerwów czaszkowych, wystąpienie drgawek, zaburzenia świadomości, śpiączkę)
- proces chorobowy o bardzo ostrym przebiegu, najczęściej kończy się śmiercią w ciągu 5-6 dni od zarażenia
TRICHOMONAS VAGINALIS- Rzęsistek pochwowy
- tylko trofozoit, gruszkowaty, 4 wici, piąta przechodzi w błonę falującą, jądro przechodzi w aksostyl
- wywołuje rzęsistkowicę narządów płciowych, ew. moczowych (u mężczyzn)
- częściej u kobiet
- inwazje rzęsistkiem mogą mieć charakter inwazji rodzinnych
- zakażenie matka – noworodek: może mieć charakter inwazji okołoporodowa, w późniejszym okresie życia dziecka, ponieważ noworodek jest pod wpływem estrogenów matki – inwazji rodzinnej, środowiskowej
- przez kontakty płciowe
- u ludzi z rzęsistkiem często pojawia się też grzyb Candida albicans