Temat 11

Stosunki społeczne- rozumiane jako zależności przebiegające przynajmniej pomiędzy dwoma podmiotami, uregulowane przez normy społeczne, np. ktoś dał biednemu datek.

Rodzaje:

• stosunki gospodarcze (procesy produkcji, wymiany i podziałów produktów zachodzące min. pomiędzy producentami a kupcami, właścicielami a posiadaczami siły roboczej).

• stosunki moralne (uwarunkowane zachowaniem się ludzi nad czynieniem dobra lub zła).

• stosunki kulturalne (sfera twórczości i odbioru wartości artystycznych).

• stosunki religijne (między wiernymi na płaszczyźnie dogmatów wiary).

• stosunki tetyczne (uregulowane przez normę postępowania)

• stosunki faktyczne (nie uregulowane przez żadną normę postępowania).

Elementy stosunku prawnego:

- podmioty

- treść

-przedmiot

Podmiotem może być:

- podmioty ustawowe

- osoby fizyczne

- osoby prawne

Realizacja stosunku prawnego jest zabezpieczona przymusem.

Osobą fizyczną jest każdy człowiek od urodzenia do śmierci i każdy ma zdolność prawną lecz nie każdy posiada zdolność do czynności prawnych

Podmioty ustawowe- jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej, którym ustawa przyznaje zdolność prawna i zdolność do czynności prawnej, np. spółka partnerska.

Zdolność prawna- to zdolność do bycia podmiotem praw i obowiązków

Zdolność do czynności prawnych- tp zdolność do nabywania praw, zaciągania obowiązków oraz rozporządzania nimi swym własnym działaniem.

Nie mieć zdolności do czynności prawnych:

• osoby które nie ukończyły 13 lat

• ubezwłasnowolnione całkowicie

Ograniczona zdolność do czynności prawnych:

• osoby od 13 do 18 roku życia

• ubezwłasnowolnione częściowo

Osobę prawna charakteryzują:

• kompleks majątkowy

• kompleks osobowy

• struktura organizacyjna

• działa w określonym celu

Jak powstaje osoba prawna? :

1. tryb normatywny- powołuje się aktem normatywnym

2. w drodze rejestracji w KRS (Krajowy Rejestr Sądowy)

3. koncesyjny na mocy zezwolenia uprawnionego organu

Treść stosunku prawnego- uprawnienia i obowiązki podmiotów, wieź prawna, jeden czegoś żąda, drugi zobowiązany; „O uprawnieniu rozumianym jako element stosunku prawnego mówi się wtedy, gdy przepisy prawa lub postanowienia umowne pozostawiają uznaniu strony wybór zachowania przewidzianego w normie prawnej albo umowie, która się na niej opiera.”

Prawo podmiotowe- sfera możności postępowania w określony sposób.

Obowiązek prawny- wiąże się z ustanowionym przez przepis prawny nakazem lub zakazem określonego zachowania.

Przedmiot stosunku prawnego- zachowania się lub zachowania się i rzeczy. np: naprawa auta zlecona warsztatowi lub odebranie rzeczy oddanej w zastaw z akcentem na tą rzecz.

Zdarzenia prawne- zdarzenia faktyczne, z którymi norma prawna łączy powstanie, zmianę lub ustanie

konkretnego stosunku prawnego. Wynik działań ludzkich.

Świadome stworzenie stanu rzeczy:

• działania nie zamierzające do wywołania określonych skutków prawnych, ale je z mocy prawa wywołują – czyny.

*czyny dozwolone (np. znalezienie rzeczy)

*czyny niedozwolone (zamierzone wyrządzenie komuś szkody. np.: przestępstwa karne).

• działania zmierzające do wywołania określonych skutków prawnych.

*czynności prawne (zgodne z przepisami zachowanie wywołujące skutki. np.: wypowiedzenie umowy o pracę.)

*orzeczenia sądowe (decyzja sądu zamykająca postępowanie i orzekająca stosunek prawny.

- deklaratoryjne- potwierdzają istniejący stan prawny. - konstytutywne- tworzą nowy stan prawny.)

Zdarzenia naturalne- okoliczności, które są niezależne od zachowania pomiotów, a które wywołują określone skutki prawne. np.: klęska żywiołowa.

Rodzaje stosunków prawnych:

1. ze względu na metodę regulacji prawnej:

   • stosunki cywilno-prawne (podmioty równoprawne, równorzędność stron)

   • stosunki administracyjno-prawne (nie są równoprawne, podległość jednego podmiotu kompetencji innego)

   • stosunki prawnokarne (nie są równoprawne, z jednej strony przestępcy a z drugiej państwo)

   • stosunki mieszane