Prawo podmiotowe:

- konieczny element każdego stosunku cywilnoprawnego (po drugiej stronie, obowiązek)

- stosunek cywilnoprawny prosty (po jednej stronie prawo podm., po drugiej obowiązek)

- stosunek cywilnoprawny złożony (po obu stronach prawo podmiotowe)

- definicja:

- pewna sytuacja prawna wyznaczona podmiotom przez normy prawne i chroniąca ich prawnie uznane interesy

- na tą sytuację składają się wolne (indyferentne, pod względem normatywnym) zachowania psychofizyczne lub konwencjalne podmiotu uprawnionego, któremu towarzyszy zawsze obowiązek innego podmiotu

- z reguły (gdy norma prawna tego nie wyłącza), podmiotowi uprawnionemu przysługuje kompetencja do żądania wyegzekwowania prawa ze strony państwa

Uprawnienie:

- element, jakoś wyróżniony, prawa podmiotowego

- wyróżnia się:

- roszczenia, jakaś indywidualnie określona osoba ma obowiązek wykonania świadczenia wobec innej osoby, więc może ona żądać, by zachowała się w określony sposób

- wymagalne i niewymagalne (nie zaszły wszystkie przesłanki aktualizujące obowiązek)

- uprawnienia kształtujące, podmiotowi uprawnionemu przysługuje kompetencja do zmiany lub zakończenia stosunku prawnego, poprzez jednostronną czynność prawną [nie wymaga udziału drugiej strony]

- zarzuty, czyli uprawnienie do odmowy spełnienia roszczenia, wywołuje obezwładnienie roszczenia:

- trwałe (peremptoryjne) lub przejściowe (dylatoryjne)

Rodzaje praw podmiotowych:

- bezwzględne, skuteczne wobec wszystkich – erga omnes, gdzie na wszystkich spoczywa obowiązek nieingerowania w sferę spraw określonych prawem podmiotowym (np. prawo własności)

- względne, skuteczne jedynie wobec określonych podmiotów, będących stronami stosunku zobowiązaniowego

- Alternatywny podział:

- prawo podmiotowe w zobowiązaniach realnych, podmioty określane są pośrednio, tj. ze względu na znajdowanie się w określonej sytuacji prawnej względem rzeczy

- przyporządkowane prawa bezwzględne, które towarzyszą prawom względnym

- akcesoryjne, niesamoistne, skonstruowane dla umocnienia innych praw (samoistnych)

- związane, nie mogą być przedmiotem samodzielnego obrotu prawnego, ich podmiotem może być tylko podmiot prawa wolnego

- tymczasowe, które służą przygotowaniu i zabezpieczeniu prawa przyszłego

- majątkowe, prawa rzeczowe, wierzytelności opiewające na świadczenia majątkowe, prawa majątkowo-małżeńskie, prawa własności intelektualnej – kryterium typowej doniosłości majątkowej, np. prawo własności rzeczy bezwartościowej będzie prawem majątkowym

- niemajątkowe, prawa osobiste, prawa rodzinne niemajątkowe

- przenoszalne, podmiot uprawniony może przenieść w drodze czynności prawnej na inne podmioty

- jeśli przepis prawny nie mówi inaczej, są też dziedziczne

- nieprzenoszalne,

Sposoby nabycia prawa podmiotowego:

- nabycie pochodne, nabywca uzyskuje od innej osoby, która na niego to prawo przenosi

- kryterium skuteczności: czy przenoszącej osobie ono przysługiwało – nikt nie może przenieść na inną osobę więcej, niż sam ma – nemo in alium plus iuris transferre potest quam ipse habet

- nabycie pierwotne, nie uzyskuje od innej osoby

- nabycie (następstwo) pod tytułem szczególnym, sukcesja singuralna, dochodzi do nabycia indywidualnie oznaczonego prawa lub praw

- nabycie (następstwo) pod tytułem ogólnym, sukcesja uniwersalna, dochodzi do nabycia całości lub części majątku, w drodze jednego zdarzenia prawnego

- nabycie translatywne, nabywca otrzymuje prawo o treści niezmienionej

- nabycie konstytutywne, jednocześnie z nabyciem powstaje nowe prawo podmiotowe

Sposoby utraty prawa podmiotowego:

- wygaśnięcie

- przeniesienie prawa

- confusio (połączenie prawa z obowiązkiem w rękach jednego podmiotu)

Wykonywanie prawa podmiotowego:

- KC: czynienie ze swego prawa użytku, zachowania dążące do uzyskania lub zabezpieczenia prawnie uznanych interesów podmiotu

[nadużycie, ochrona sądowa s. 106]

Kolizja praw podmiotowych:

- system preferencji, pierwszeństwo

- system redukcji, w pewnej mierze uwzględnienie interesów wszystkich, którym przysługiwało

Przedmioty stosunku cywilnoprawnego:

- rzeczy, kryteria: materialny charakter i wyodrębnienie z przyrody (wyłączenia ze względu na moralność bądź interes publiczny – np. zwłoki)

- podział rzeczy:

- ruchome, (brak definicji, wszystko co nie jest nieruchomością, jest rzeczą ruchomą)

- nieruchome,

- grunty (część powierzchni ziemskiej, stanowiąca odrębny przedmiot własności), superficies solo cedit

- budynki (kiosk – ruchomość, trwale związane z gruntem – nieruchomość, ale mogą być wyjątkowo odrębnymi nieruchomościami, kiedy stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności)

- części budynków, kiedy są odrębnym od budynku czy gruntu przedmiotem własności

- oznaczone co do gatunku, określane według cech rodzajowych

- oznaczone co do tożsamości, indywidualnie wskazany przedmiot (bądź nieruchomości)

- części składowe rzeczy, nie może być odrębnym przedmiotem praw rzeczowych

- wszystko, co nie może być od rzeczy odłączone bez jej (lub części) uszkodzenia, lub istotnej zmiany + połączenie musi mieć charakter trwały

- przynależności, tj. rzecz ruchoma, która pozostaje w związku z inną rzeczą ruchomą lub nie (rzeczą główną), ale muszą być spełnione przesłanki:

- ten sam właściciel

- przynależność jest potrzebna do korzystania z rzeczy głównej zgodnie z jej przeznaczeniem

- faktyczny i stały związek

- pożytki: (dochody z rzeczy lub z prawa)

- pożytki naturalne rzeczy, płody i inne odłączone części składowe, jakie stanowią normalny dochód z rzeczy

- pożytki cywilne rzeczy, dochody jakie rzecz przynosi na podstawie stosunku prawnego (pieniężne lub nie)

- pożytki prawa, dochody które prawo przynosi zgodnie ze swym społeczno-gospodarczym przeznaczeniem

- podmioty niebędące rzeczami:

- przedmioty materialne niebędące rzeczami, niewyodrębnione, ciecze, gazy, kopaliny, zwierzęta w stanie wolnym

- przedmioty niematerialne, energia, dobra intelektualne, dobra osobiste, pieniądze (nie znaki pieniężne), papiery wartościowe

- przedsiębiorstwa, w części ogólnej KC jako przedmiot czynności lub stosunku prawnego

Majątek i mienie:

- majątek w węższym znaczeniu: całość aktywów majątkowych, w szerszym: także pasywa

- mienie: własność i inne prawa majątkowe, zawsze odnosi się tylko do aktywów, nie uwzględnia relatywizacji do oznaczonej osoby (przynależność)

Osoba fizyczna:

- człowiek jako uczestnik stosunków cywilnoprawnych

- zdolność prawna: możliwość bycia podmiotem praw i obowiązków, każdemu człowiekowi, w takim samym zakresie,

- początek: chwila narodzin (dziecko żywe)

- nasciturus, nie ma jednoznacznie określonego statusu, przepisy szczegółowe mają zastosowanie, np. dziecko już poczęte w momencie otwarcia spadku, może być spadkobiercą jeśli urodzi się żywe, generalnie więc – warunkowa zp, pod warunkiem zawieszającym

- ustanie:

- śmierć, na podstawie aktu zgonu – jeśli nie został sporządzony, orzeka sąd, gdy w wyniku postępowania dowodowego śmierć jest niewątpliwa / uznanie za zmarłego, gdy człowiek zaginął, skutek ex tunc (10 lat od końca roku kalendarzowego, w którym były ostatnie informacje, że żył -> jeśli w momencie uznania kończyłby 70 lat, to skrócenie do 5 lat -> nie wolno uznać za zmarłego, kto w końcu roku orzekania nie ukończyłby 23 lat

- zdolność do czynności prawnych: zdolność do czynienia użytku z w/w

- indywidualizacja osoby fizycznej:

- przede wszystkim nazwisko i imie

- stan rodzinny, wiek, płeć, stan cywilny

- miejsce zamieszkania osoby fizycznej:

- określa jedynie miejscowość, a nie adres

- miejsce przebywania z zamiarem stałego pobytu

- jeśli interesy prawne reprezentują rodzice lub opiekunowi, według ich miejsca zamieszkania

Ochrona dóbr osobistych:

- dobra osobiste są atrybutem każdej osoby fizycznej, nieodłącznie związane z człowiekiem, dobra niemajątkowe, niezbywalne, niedziedziczne

- typy dóbr osobistych:

- życie, zdrowie, nietykalność cielesna

- wolność, cześć, swoboda sumienia

- nazwisko i pseudonim, wizerunek

- stan cywilny

- nietykalność mieszkania, tajemnica korespondencji

- twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska

- kult po zmarłej osobie bliskiej

- integralność seksualna, sfera prywatności

- korzystanie z wartości środowiska naturalnego

- najskuteczniejszą ich ochronę zapewnia konstrukcja praw podmiotowych (same należą do praw podmiotowych bezwzględnych, erga omnes)

- sama ochrona:

- wyłącznie przed bezprawnym naruszeniem lub zagrożeniem dóbr osobistych (brak wymogu zawinionego naruszenia)

- domniemanie bezprawności czynu naruszającego dobro

- uchylenie bezprawności: zgoda uprawnionego, działanie na podstawie przepisu lub wykonywanie prawa podmiotowego, nadużywanie prawa podmiotowego

- środki ochrony:

- ustalenie, orzeczenie ustalające, że dano prawo przysługuje (czasem wystarcza)

- zaniechanie, gdy istnieje uzasadniona obawa dalszych naruszeń

- usunięcie skutków, np. złożenie oświadczenia woli o odpowiedniej treści i w formie

- zadośćuczynienie pieniężne lub zapłata na cel społeczny, kompensacyjny charakter, nie rekompensują naruszenia, ale krzywdę łagodzą

Osoby prawne:

- obok osób fizycznych, podmioty stosunków cywilnoprawnych

- każda posiada zdolność prawną

- substrat osoby prawnej = zawsze organizacja ludzka

- w Polsce regulacja normatywna, tj. jednostki organizacyjne są osobami prawnymi, tylko kiedy przepis tak stanowi

- brak jednej regulacji dla wszystkich op, KC odsyła do ustaw szczegółowych

Regulacja w KC obejmuje kwestie:

- powstania i rejestru (nie dla wszystkich osób prawnych)

- nazwy (odpowiednik imienia i nazwiska)

- siedziby (odpowiednik miejsca zamieszkania, ustalane przez organy, miejscowość)

- wykonywania zdolności do czynności prawnych

- ponieważ tylko ludzie mogą działać, osoba prawna działa poprzez swoje organy

- ochrona dóbr prawnych – odpowiednio stosuje się do osób prawnych, podobnie są niezbywalne i niemajątkowe

- dobra sława, nazwa, nietykalność pomieszczeń, tajemnica korespondencji, sfera prywatności

Atrakcyjność istnienia tej instytucji:

- koncentracja kapitału / - ograniczenie odpowiedzialności członków organizacji

Rodzaje osób prawnych:

- państwowe osoby prawne (przede wszystkim Skarb Państwa – państwo występujące w charakterze podmiotu cywilnoprawnego -> fiskus / inne: np. przedsiębiorstwa państwowe, NBP, tworzone na podstawie ustaw)

- jednostki samorządu terytorialnego (gmina, podstawowa, w K., ma swój majątek / związki międzygminne po zarejestrowaniu / powiat / województwo)

- typu korporacyjnego, w ich strukturze funkcjonują członkowie, którzy poprzez wnoszony kapitał tworzą majątek osoby prawnej

- typu fundacyjnego, (zakładowego), brak członków, jest założyciel (fundator)

Jednostki organizacyjne niebędące osobami prawnymi, ale którym ustawa nadaje osobowość prawną:

-np. osobowe spółki handlowe,

- stosuje się do nich odpowiednio przepisy o osobach prawnych

Konsumenci i przedsiębiorcy:

- konsument traktowany jako strona słabsza ze względu na mniejszą wiedzę

- pod tym pojęciem jedynie osoby fizyczne obecnie, tylko jeśli dokonuje czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z działalnością gospodarczą lub zawodową

- przedsiębiorca do osfiz osp lub j org bez osp, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową

- trzy cechy: zarobkowość, działalność w sposób zorganizowany, działalność w sposób ciągły

Firma:

- odnosi się wyłącznie to oznaczenia przedsiębiorcy

- firma os fiz musi zawierać co najmniej jej imię i nazwisko

- firma os praw dowolnie kształtowana, w szczególności przez określenie przedmiotu działalności, użycie określeń fantazyjnych, imiona, nazwiska + firma zawsze musi zawierać formę prawną

Zdarzenia cywilnoprawne:

- tylko takie fakty, które mają doniosłość w sferze stosunków cywilnoprawnych (takie, z którymi hipotezy norm prawnych łączą określone w dyspozycjach konsekwencje cywilnoprawne)

Skutki zdarzeń cywilnoprawnych:

- powstanie stosunku cywilnoprawnego

- zmiana podmiotu (/ów) stosunku cywilnoprawnego

- zmiana treści stosunku cywilnoprawnego

- zgaśnięcie stosunku cywilnoprawnego

Typy zdarzeń cywilnoprawnych:

- czynności prawne

- działania prawne zbliżone do czp, wymagające łącznego rozważenia z czp (np. oświadczenia wiedzy, przejawy uczuć)

- orzeczenia sądowe i decyzje administracyjne

- niewykonywanie uprawnień w określonym czasie

Czynność prawna:

- czynność konwencjonalna prawa cywilnego, której treść określa (choćby w podstawowym wymiarze) konsekwencje prawne tego zdarzenia prawnego

- stworzona aby podmiotu prawa cywilnego mogły same kształtować stosunki cywilnoprawne między nimi

Postacie czynności prawnych:

- jednostronne, dochodzą do skutku przez złożenie oświadczenia woli jednej osoby

- umowy, dochodzą do skutku przez złożenie zgodnych oświadczeń woli przez strony

- uchwały, j/w ale nie jest konieczne, żeby wszystkie były zgodne

- zgoda osoby trzeciej, która nie jest uczestnikiem czp / przed, w trakcie, nawet po

- indywidualnie adresowane,

- realne, poza oświadczeniem woli konieczne jest działanie powodujące zmianę faktycznego władztwa nad rzeczą

- konsensualne, przez samo oświadczenie woli, choć nie zawsze, ustawa może stwarzać dodatkowe okoliczności (np. wpis do ksiąg wieczystych)

- między żyjącymi, inter vivos, skutki prawne z momentem dokonania

- na wypadek śmierci, mortis causa, skutki dopiero z momentem śmierci

- zobowiązujące, zobowiązanie się dłużnika do świadczenia

- jednostronnie lub dwustronnie [te dzielą się na odpłatne i nieodpłatne) obowiązujące

- rozporządzające, przeniesienie, ograniczenie, obciążenie, zniesienie prawa podmiotowego

- o podwójnym skutku, zobowiązująco-rozporządzającym

- przysparzające, korzystna dla kogoś zmiana majątkowa

- upoważniające (w kategorii czp przysparzających, prototypem pełnomocnictwo)

- kazualne (przyczynowe, musi wystąpić kauza) typy kauz:

- causa obligandi vel acquirendi, kauza = podstawa prawna w nabyciu prawa

- causa solvendi, kauza = zwolnienie z istniejącego zobowiązania

- causa donandi, kauza = nieodpłatne przysporzenie

- abstrakcyjne (oderwane, nie musi wystąpić kauza)

Oświadczenie woli:

- jedyny konieczny element każdej czynności prawnej, a jednocześnie charakterystyczny tylko dla nich

- ono właśnie zawiera konsekwencje czp i jej treść

- stanowi rdzeń pojęcia czynności prawnej, choć nie jest tożsame, bo np. do wystąpienia zdarzenia cywilnoprawnego jest kilka oświadczeń woli

- zostaje dokonane, gdy doszło do adresata w taki sposób, że mógł się zapoznać z treścią (nie ma zatem kryterium efektywnego zapoznania się)

Formy oświadczenia woli:

- jeśli ustawa nie stanowi inaczej, przy pomocy jakiegokolwiek znaku, każde zachowanie się

- wyraźne,

- dorozumiane,

- formy szczególne:

- zwykła forma pisemna (dokument -> treść oświadczenia woli + podpisanie)

- z poświadczeniem daty (data pewna, urzędowe poświadczenie daty, stwierdzenie dokonania czynności w jakimkolwiek dokumencie urzędowym, wzmianka przez organ państwowy)

- z poświadczeniem podpisu (klauzula przez notariusza lub organ o własnoręczności podpisu)

- akt notarialny

- forma elektroniczna

Formy czynności prawnych ze względu na niedochowanie formy:

- ad solemnitatem, pod rygorem nieważności

- ad eventum, zastrzeżona dla wywołania określonych skutków prawnych

- ad probationem, dla celów dowodowych (dowód ze świadków jeśli obie strony wyrażą zgodę, lub jeśli czp uprawdopodobniona jest za pomocą pisma, konsument w sporze z przedsiębiorcą)

- wszelkie formy kwalifikowane (szczególne), mogą być zastrzeżone ad solemnitatem, lub ad eventum, jeśli nie zostało wyrażone, to ad solemnitatem

- zwykła forma pisemna pod każdym, a jeśli nie wyrażone, to ad probationem

- strony mogą zastrzec w umowie formę (poprzez oddzielną umowę – pactum de forma, lub w treści umowy)

- umowa modyfikująca musi być w takiej samej formie jak pierwotna

Inne oświadczenia:

- przejawy uczuć

- oświadczenia wiedzy

- jeśli prawo stanowi, że są w danych okolicznościach traktowane jako zdarzenie cywilnoprawne

Zdolność do czynności prawnych:

- możność samodzielnego dokonywania czynności prawnych, prowadzących do nabywania praw, zaciągania zobowiązań lub do kreowania innych zmian w stosunkach cywilnoprawnych

- co do osób prawnych, zakres zp i zdcp jest zbieżny

- trzy stany człowieka:

- brak zdcp, (do 13 roku życia, osoby ubezwłasnowolnione całkowicie -> czp bezwzględnie nieważne, za wyjątkiem dokonywania czynności w drobnych bieżących sprawach życia codziennego, to z momentem wykonania ważne, chyba że pociąga za sobą rażące pokrzywdzenie osoby niezdolnej do czp)

- ograniczona zdcp, (osoby, które ukończyły 13 rok życia, ale nie ukończyły 18, ubezwłasnowolnienie częściowe -> nie może dokonywać wyrażonych w przepisach czynności / wymóg zgody przedstawicieli – przy czynności jednostronnej, w momencie dokonywania, przy umowach, także po dokonaniu – umowa do czasu potwierdzenia ma bezskuteczność zawieszoną, jest czynnością niezupełną – negotium claudicans / czynności niewymagające zgody: kiedy nie pociągają za sobą zobowiązań, drobne bieżące sprawy życia codziennego, rozporządzanie zarobkiem, przedmioty oddane do swobodnego użytku)

- pełna zdcp, po ukończeniu 18 roku życia, lub po zawarciu związku małżeńskiego (nie traci się jej w razie unieważnienia)

Wady oświadczenia woli:

- stan wyłączający świadome lub swobodne podjęcie decyzji i wyrażenie woli

- nawet przejściowe zaburzenia psychiczne

- przymus fizyczny

- pozorność

- nieważność bezwzględna jest oświadczenie woli zostało złożone stronie za jej zgodą dla pozoru, tj. strony umawiają się potajemnie, iż nie wywoła ono skutków prawnych

- ukrycie innej czynności prawnej (dyssymulowanej)

- będzie miało skutek jeśli osoba trzecia odpłatnie nabyła prawo, lub zwolniona została z zobowiązania, w zaufaniu, że oświadczenie nie było złożone dla pozoru

- odróżnić należy oświadczenie woli nie na serio, np. aktor na scenie, zastrzeżenie potajemne, w duchu,

- błąd

- niezgodność między obiektywną rzeczywistością a jej odbiciem w świadomości człowieka

- jest wadą tylko jeśli dotyczy treści czp i jest istotny (tj. gdyby o nim wiedział, to by nie złożył oświadczenia woli)

- stanowi podstawę do uchylenia skutków prawnych, nie powoduje bezwzględnej nieważności

- podstęp

- świadome wprowadzenie jakiejś osoby w błąd, bądź umocnienie błędnego mniemania, lub też przemilczenie pewnych informacji, gdy ciążył obowiązek ujawnienia

- wtedy można się powołać nawet jeśli nie dotyczył czp i nie był istotny

- podobnie jak błąd, jest przesłanką uchylenia skutków prawnych

- groźba

- zapowiedź wyrządzenia komuś zła, jeśli nie dokona czynności prawnej

- osoba taka znajduje się w sytuacji przymusowej, tzw. przymus psychiczny – musi on powstać wskutek bezprawnego i celowego działania innej osoby, inaczej dupa

- kryterium: bezprawna i poważna

- możliwość uchylenia się od skutków prawnych

Uchylenie się od skutków prawnych:

- błąd, podstęp, groźba -> w formie pisemnej dla celów dowodowych (ad probationem)

- roczny termin, rok od wykrycia (podstęp, błąd) lub ustąpienia stanu obawy (groźba)

Treść czynności prawnej:

- oświadczenie, lub oświadczenia woli

- swoboda kształtowania treści przez strony (ograniczona jest ustawą do określonych ich typów – numerus clausus, np. umowy tworzące spółki)

- ograniczenie regułami typu ogólnego:

- prawa przyrody, normy bezwzględnie wiążące, obejście ustawy, zasady współżycia społecznego lub podobne klauzule generalne

- naruszenie powoduje bezwzględną nieważność

- przy normach bezwgl wiąz i zasadach współż, kiedy jakiś element jest sprzeczny, to całość może być ważna -> KC, domniemanie przemawiające za utrzymaniem ważnej części czynności prawnej + klauzule salwatoryjne wpisywane przez strony

- jeśli przepis wchodzi w miejsce nieważnej normy – umowa ważna

Elementy czynności prawnej:

- essentialia negotii, elementy przedmiotowe istotne

- czyli ustawowo wyróżnione cechy, według których kwalifikuję się daną czp do ustawowo wyróżnionych typów czynności prawnych

- naturalia negotii, elementy nieistotne

- skutki prawne dokonania czynności prawnej określonego typu

- accidentalia negotii, elementy dodatkowe

- w przeciwieństwie do naturalia, zastrzeżenie ich w treści czp, stanowi konieczną przesłankę do wystąpienia wskazanych w nich skutków prawnych

- w przeciwieństwie do essentialia, nie pełnią roli kwalifikacyjnej

- regulowane samoistnie, np. warunek, regulowane w ramach określonego typu czp

Warunek:

- zawarte w treści czynności prawnej zastrzeżenie

- które uzależnia powstanie lub ustanie skutku prawnego od zdarzenia przyszłego i niepewnego

- warunek zawieszający, uzależniający powstanie skutku czp od zdarzenia przyszłego, niepewnego

- jeśli jest niemożliwy, przeciwny ustawie, lub zasadom współżycia społecznego, cała czynność prawna jest nieważna

- warunek rozwiązujący, skutek czp ustaje kiedy nastąpi zdarzenie przyszłe, niepewne

- jeśli jest niemożliwy, przeciwny ustawie, lub zasadom współżycia społ, uważa się go za niezastrzeżony

Termin:

- jego zastrzeżenie wiąże powstanie lub ustanie skutków czp od określonego zdarzenia przyszłego i pewnego

- początkowy lub końcowy, odpowiednio przepisy o zawieszającym i rozwiązującym

- termin oznaczony w dniach, kończy się z upływem ostatniego dnia, przy czym nie wlicza się dnia, w którym zdarzenie miało miejsce

- termin oznaczony w tygodniach, miesiącach, latach, kończy się z upływem dnia odpowiadającemu nazwą początkowemu dniowi terminu, jeśli takiego nie ma, to w ostatnim dniu tego miesiąca (wyjątek – obliczanie terminu wieku osoby fizycznej, termin upływa z początkiem ostatniego dnia)

- jeśli początek, środek, koniec miesiąca – 1, 15, ostatni

Odróżnić trzeba treść stosunku cywilnoprawnego:

- na jego treść oprócz oświadczeń woli stron, wpływają przepisy ustawy, zasady współżycia społecznego, ustalone zwyczaje

Zawarcie umowy:

- mimo, że dochodzi do skutku przez konsens (zgodne oświadczenia woli), to stanowi samodzielną i integralną całość, która dopiero kształtuje określony w jej treści stosunek prawny

- na wady oświadczenia woli można powoływać się po zawarciu umowy

- elementy niezbędne: określenie skutków umowy (minimalne – konieczne, strony nie muszą wyznaczać wszystkich konsekwencji / i maksymalne) + określenie stron

Wolność kontraktowa = swoboda kształtowania treści umowy + swoboda zawierania umów

Swoboda zawierania umów:

- swoboda w kwestii tego czy i z kim umowę zawrzeć

- ograniczenia tylko z ustawy bądź aktu wykonawczego

- zakazy dokonywania określonych typów czynności z innymi, niż wymienione podmiotami

- wymóg indywidualnej decyzji administracyjnej dla dokonania czynności prawnej

- wybór kontrahenta, np. w zamówieniach publicznych

- umowy adhezyjne, przystąpienia, w relacjach między przedsiębiorcami masowymi, a konsumentami np.

- zastępcze oświadczenia woli, np. wyrok sądowy, decyzja administracyjna

Sposoby zawierania umów:

- oferta i jej przyjęcie,

- oferta = oświadczenie drugiej stronie woli zawarcia umowy, określając istotne postanowienia tej umowy -> musi być stanowcza i określać konieczne elementy jej treści (niepełne = zaproszenie do zawarcia umowy)

- oferta wiąże oferenta, a adresat poprzez przyjęcie może doprowadzić do zawarcia umowy

- stan związania ofertą: do czasu określonego w umowie, lub jeśli nie ma:

- jeśli złożona bezpośrednio, w razie niezwłocznego nie przyjęcia

- jeśli inaczej, w czasie, w którym składający mógł w zwykłym toku czynności otrzymać odpowiedź bez nieuzasadnionego opóźnienia

- przyjęcie oferty: złożone oferentowi, ale jeśli wskazuje na to ustalony w danych stosunkach zwyczaj, to inaczej, bądź jeśli wynika to z treści oferty -> wtedy dochodzi do skutku, gdy oblat przystąpi do wykonania

- w stałych stosunkach gospodarczych między przedsiębiorcami, brak niezwłocznej odp = przyjęciu oferty, zmiany = nowa oferta + nie mogą zmieniać istotnie treści oferty

- miejsce i czas zawarcia: kiedy oferent otrzymał odpowiedź adresata, w miejscu gdzie otrzymał / jeśli nie ma, miejsce zamieszkania lub siedziba oferenta

- negocjacje, wzajemne oddziaływanie stron w celu zawarcia umowy, proces płynny i ciągły, nie podzielony na dwa kroki, jak oferta i przyjęcie, tylko wiele

- w toku strony nie są związane swoimi oświadczeniami

- zawarcie: po ustaleniu wszystkich postanowień umowy

- listy intencyjne: nieuregulowane w polskim prawie, tradycja z USA, wyrażają dążenie stron do zawarcia negocjowanej umowy, brak prawnego obowiązku

- aukcja i przetarg,

- oba mają charakter wielostronny i eliminacyjny, ich celem jest wybór najkorzystniejszej oferty

- podmiot inicjujący: organizator przetargu lub aukcji, w drodze ogłoszenia, kierowanego do ograniczonego, lub nieograniczonego kręgu odbiorców (musi zawierać zaproszenie do składania ofert i dalszy tok postępowania)

- aukcja: licytanci składają coraz korzystniejsze postąpienia, również za pomocą znaków, zawarcie wraz z udzieleniem przybicia, oferty składane równocześnie, bezpośrednia komunikacja

- przetarg: tutaj nie ma tej bezpośredniej komunikacji, oferty rozpatrywane bez udziałów oferentów

- wadium, charakter fakultatywny, obowiązek wpłacenia sumy pieniężnej przez oferentów / uczestnik się uchyla – wadium przepada / organizator się uchyla – ma zwrócić podwójne wadium)

- unieważnienie umowy: wpływanie na wynik w sposób sprzeczny z prawem lbu dobrymi obyczajami

PRZEDSTAWICIELSTWO

- działanie w cudzym imieniu, przedstawiciel dokonują z osobą trzecią czynności prawnej, która wywiera skutek w sferze prawnej reprezentowanego

- niezbędne jest umocowanie:

- ustawa (przedstawicielstwo ustawowe), np. rodzice, bądź w drodze orzeczenia sądowego

- oświadczenie woli mocodawcy (pełnomocnictwo)

- pełnomocnik musi mieć zdcp, wystarczy ograniczona

- obojętnie w jakiej formie udzielone, nawet tolerowanie wyst danej osoby w imieniu swym (ale jeśli pełnomocnictwo to czp w formie szczególnej, to ono samo tez musi być w takiej)

(+ jeśli przepis tak stanowi)

- można ustanawiać dalszych pełnomocników tylko jeśli tak wynika z pełnomocnictwa, ustawy, stosunku prawnego

- mocodawca może udzielić pełnomocnictwa tylko do takich czynności, których sam mógłby dokonać

- typy pełnomocnictw:

- ogólne, czynności zwykłego zarządu

- rodzajowe, kategoria czynności prawnych

- szczególne, indywidualnie określona czynność

- kilku pełnomocników, każdy może działać sam / lub łączne

- pełnomocnik rzekomy, bez umocowania – procurator falsus, nie jest bezwzględnie nieważna czp, bo może być przez reprezentowanego potwierdzona, jednostronne od razu nieważne

- pełnomocnictwo określa jedynie kompetencję pełnomocnika, natomiast jego zobowiązanie określa stosunek podstawowy, który może się różnić od treści pełnomocnictwa

- wygaśnięcie:

- okoliczności wskazane w treści - śmierć mocodawcy lub pełnomocnika

- odwołanie pełnomocnictwa - utrata zdcp (dyskusyjne)

- prokura: przystosowane do działalności gospodarczej przedsiębiorców pełnomocnictwo

- szeroki zakres umocowania prokurenta

- zawsze w formie pisemnej pod rygorem nieważności

- prokurentem tylko osoba fizyczna z pełną zdolnością do czynności prawnych

- nie może być przeniesiona na inne osoby przez prokurenta

- zakres: sprawy związane z prowadzeniem przedsiębiorstwa

- koniec: odwołanie, koniec działalności, śmierć prokurenta

NIEWAŻNOŚCI:

- nieważność (bezwzględną), cz.p. jest nieważna od samego początku i z mocy prawa

- jeśli dotyczy części czynności prawnej, może to być:

- konwalidacja, uzdrowienie, uznanie z mocą wsteczną za czynność ważną

- konwersja, przemiana czynności prawnej w inną, ważną, która chociażby częściowo odpowiada hipotetycznej woli stron

- wzruszalność, (nieważność względna) wywołuje skutki prawne, które mogą być uchylone lub zmienione, jeżeli uprawniona osoba skorzysta z przysługującego jej prawa podmiotowego

- poprzez samo oświadczenie woli lub konstytutywne orzeczenie sądu

- konsekwencje po wzruszeniu -> ex tunc, z mocą wsteczną

- ograniczenie terminem zawitym

- bezskuteczność zawieszona, tymczasowe wstrzymanie skutków czynności prawnej, tylko poprzez przepis ustawy

- bezskuteczność względna, ograniczony podmiotowo zakres oddziaływania, chodzi o to, by umowa nie uniemożliwiała wykonywania swojego prawa osobie trzeciej -> źródło: moc samego prawa / orzeczenie sądu

PRZEDAWNIENIE I TERMINY ZAWITE

- dawność = zarówno przedawnienie jak i terminy zawite, ich elementem jest upływ czasu, jest konieczną, aczkolwiek nie jedyną przesłanką wystąpienia skutków prawnych

- cel: uniknięcie kolizji pomiędzy treścią stosunków prawnych, a utrzymującymi się przez dłuższy czas stanami faktycznymi

Rodzaje dawności:

- prowadzące do nabycia prawa:

- zasiedzenie (nabycie prawa przez dłutrwałe, faktyczne jego wykonywanie)

- przemilczenie (brak zainteresowania uprawnionego, bezczynność)

- prowadzące do utraty lub osłabienia prawa:

- przedawnienie

- terminy zawite (prekluzja)

Przedawnienie:

- odnosi się wyłącznie do cywilnoprawnych roszczeń majątkowych

- istota: po upływie określonego czasu, dłużnik może uchylić się od zaspokojenia roszczenia, ale musi być podniesiony zarzut przedawnienia, nic z urzędu

- roszczenie nie gaśnie, przybiera postać roszczenia niezupełnego, nie korzysta z ochrony państwa, ale nadal prawnie istnieje

- terminy przedawnienia (nie mogą być skracane ani wydłużane przez czynność prawną):

- 3 lata, roszczenia o świadczenia okresowe, roszczenia związane z prowadzeniem dział gosp

- 10 lat, inne roszczenia

- inne, określone przepisami

- bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne, co do zasady

- zawieszenie biegu terminu:

- gdy występuje niemożność, lub utrudnienie dochodzenia roszczeń – nie uwzględnia się tych okresów

- jeśli stany występują w momencie, kiedy powinien się rozpocząć bieg przedawnienia – przesunięcie

- w przypadku trwania biegu – nie uwzględnia się

- dwa typy zdarzeń powodują:

- siła wyższa, vis maior

- stosunek rodzinny lub opiekuńczy łączący uprawnionego z osobą przeciwko której..

- przerwa biegu przedawnienia:

- zawsze wskutek zdarzenia, które występuje w toku biegu terminu przedawnienia

- po przerwie, przedawnienie biegnie od nowa, ale dopiero po zakończeniu postępowania

- przerwę powoduje jakakolwiek czynność dokonana przed organem powołanym do rozpatrzenia sporu, lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju, mediacja / uznanie przez osobe przeciwko której..

Terminy zawite: (prekluzyjne)

- powoduje zgaśnięcie danego prawa lub roszczenia, z urzędu

- typy:

- terminy do dochodzenia prawa przed organem państwowym

- terminy do dokonywania czynności pozasądowych

- terminy wygaśnięcia praw podmiotowych

- nie ma wyjątków, Ew. siła wyższa