W. Kosek „Bezrobocie jako zjawisko społeczne”
Na tle innych krajów, stopa bezrobocia w Polsce jest wysoka.
Początkowy okres transformacji:
- społeczne przyzwolenie na bezrobocie
- zjawisko nadzatrudnienia
W 2000 roku w Polsce obowiązek pracy i prawo pracy są silnymi normami; przeciętny obywatel chce pracować, poczuwa się do takiego obowiązku, szuka środków utrzymania.
Bezrobocie frykcyjne – pracownicy zwalniają się z pracy lub są zwalniani i pozostają w statusie bezrobotnego przez krótki czas, w którym szukają pracy ( znajdują ją stosunkowo szybko). Tezy:
Pracownicy są niezadowoleni z warunków pracy i sami się zwalniają
Pracodawcy sami zwalniają w poszukiwaniu lepszych pracowników
Bezrobocie strukturalne:
Gdy upadają pewne branże i gałęzie przemysłu, a nowe rozwijają się bardzo powoli -> zmiana struktury gospodarki
Do nowych branży potrzebne są wysokie kwalifikacje
Potrzeba zmian zawodu, dokształcenia się, przekwalifikowania
Bezrobocie cykliczne:
W pewnych okresach następuje spadek popytu na pracę
Pracodawcy pozbywają się ludzi, by potem zatrudnić ich w lepszym okresie
Bezrobocie długoterminowe:
Pozostawanie bez pracy dłużej niż 12 miesięcy
Dekwalifikacja – tracenie umiejętności, niezdobywanie doświadczeń
Proces narastający
Marginalizowanie się
Bezrobocie dobrowolne:
Zasłużone bezrobocie – to twoja wina, że zostałeś zwolniony, bo byłeś kiepskim pracownikiem
Unikanie pracy
Patologiczny margines społeczny
Osoby o niskich kwalifikacjach, wykonujące monotonne, nieciekawe zajęcia
Osoby pracujące na czarno
Bezrobocie utajone:
Stanowisko pracy nie jest potrzebne, poradzono by sobie bez niego np. gospodarstwo, małe zakłady produkcyjne
Podzatrudnienie:
Wykonywanie pracy nie wymagającej tak wysokich kwalifikacji np. studenci
Pracowanie na pół etatu, gdy można pracować na cały etat
Reakcja na bezrobocie:
Faza reakcji na zwolnienie – złość, żal, poczucie niesprawiedliwości
Faza apatii
Faza zaadoptowania do zwolnienia – żywienie nadziei że będzie lepiej
Faza poszukiwania pracy
Faza depresji – beznadziejność poszukiwań
Medykalizacja – społeczeństwo jest przekonane, że za niwelowanie bezrobocia powinny odpowiadać instytucje opieki społecznej.
Skutki bezrobocia:
Niewykorzystywanie kapitału ludzkiego
Straty dla PKB
Mniejsza zdolność do nabywania towarów i usług
Skutki psychologiczne
Dezintegracja rodziny
Bezrobotni nie są zadowoleni z demokracji (nie biorą udziału w głosowaniach)
Polityka rynku pracy:
Pasywna – zasiłki, opieka zdrowotna, urzędy pracy
Aktywna – czasowe zatrudnienie, prace publiczne lub interwencyjne, pomoc w przekwalifikowaniu się, pomoc psychologa