Wczesne dzieciństwo trwa do 3.r.ż., jest jednym z trzech okresów dzieciństwa, a mianowicie wyróżnia się średnie – do 6.r.ż., późne do 11.r.ż. dzieciństwo. W każdym z tych okresów intensywne zmiany rozwojowe zaznaczają się w innej sferze, choć jednocześnie zachodzą w pozostałych.
We wczesnym dzieciństwie zaznaczają się intensywne zmiany w sferze percepcji. Małe dziecko nabywa wiele sprawności motorycznych, rozwija się jego kompetencja komunikacyjna, nabiera zaufania do swoich opiekunów i siebie samego: swoich zmysłów i zdolności radzenia sobie pod nieobecności opiekunów.
W okresie wczesnego dzieciństwa wzrasta sprawność w zakresie motoryki dużej jak i małej. Motoryka duża wymaga koordynacji ruchów dużych partii całego ciała i obejmuje takie rodzaje aktywności jak: upadanie, skakanie przez skakankę czy zabawy na huśtawce. Motoryka mała wymaga koordynacji działania drobnych części ciała, przede wszystkim ruchów rąk. Obejmuje takie czynności jak: przewracanie kartek książki, dopasowywanie elementów łamigłówki.
Wiele dzieci, ucząc się w tym okresie pisać zaczyna od prostych ćwiczeń, które staja się okazją do doskonalenia precyzyjnych, sprawnych ruchów rąk (praksji), które są związane z posługiwaniem się narzędziami np. rysowanie kredkami, pisaniem ołówkiem, jedzenie za pomocą łyżki, czy czesanie się grzebieniem.
Wyróżnia się trzy stadia rozwoju sprawności:
W fazie poznawczej dziecko dąży do zrozumienia sprawności ruchowej i związanych z nią wymagań; właściwa strategią dla dziecka jest „co zrobić?”; krytyczną rolę pełni świadomość poprzez rozwijanie pewnych strategii czy też odwoływanie się do podobnych poprawnie wykonywanych wcześniej zadań.
W fazie skojarzeniowej występuje uczenie się metoda prób i błędów, właściwą strategią jest „jak to zrobić”; błędy pojawiające się w trakcie wykonywania czynności są rozpoznawane i naprawiane w przyszłości .
W fazie automatycznej występuje niewielka liczba błędów; dzieci zdaja się reagować bardzie automatycznie, ruchy wykonują płynnie, ekonomicznie, sprawnie, precyzyjnie, dokładnie.
Rozwój sprawności motorycznej u dzieci w wieku przedszkolnym
Dzieci przedszkolne cechuje silna potrzeba ruchu tzw. głód ruchu, stanowiąca podstawę ich ogromnej ruchliwości, szczególnie dynamiczny rozwój motoryczny zaznacza się około 5.r.ż, zwanego złotym okresem w rozwoju ruchowym dziecka. Dziecko w wieku przedszkolnym opanowuje chód i bieg. Wykonywanych czynnościach ujawnia się właściwy rytm, płynność i harmonia ruchu. Nadal jednak czynnościom dziecka brak elastyczności, dokładności i przewidywania. Dzieci w tym wieku przyswajają kilka umiejętności ruchowych jednocześnie. Kształtują się kombinacja różnych form ruchu: biegu i skoku, biegu i kopnięcia piłki, chwytu i rzutu. Zaznacza się duża zmienność ruchów i niska koncentracja na jednej czynności. Rozwija się wyraźnie zwinność, co powoduje, że dzieci nie potrafią dostosować się do czynności dorosłego, szczególnie długotrwałych.
Do sprawności motorycznych przyczynia się : dojrzewanie, doświadczenie, wzorce społeczne z najbliższego otoczenia, stymulowanie otoczenia.
Twórczość artystyczna dzieci przyczynia się w dużej mierze do rozwoju manualnej sprawności ruchowej. Dzieci w wieku przedszkolnym są wstanie posługiwać się różnymi przyborami do pisania, rysowania, a sposób ich chwytania ukazuje znaczące postępy. Takim przykładem rozwijania się zdolności chwytania jest sposób posługiwania się kredką. W pierwszym roku zycia dziecko trzyma kredkę w sposób mocny, otaczając ją całą dłonią, uderza kredka za pomocą całego ramienia, wykonując zamaszyste ruchy. W drugim roku życia chwyt poprzez położenie kciuka jest po lewej stronie trzona kredki, pozostałe palce znajduja się po jego prawej stronie. Kredka tych dzieci opiera się na dłoni, a wyprostowany palec wskazujący na dolnej części kredki. W trzecim roku dziecko ujmuje trzonek kredki końcami palców, kciuka i wskazującego. Opuszka palca środkowego znajduje się przy końcu kredki, a palec wskazujący i kciuk trochę powyżej. W czwartym roku zycia dziecko trzyma kredke mocno i pewnie, porusza nią zginając i prostując palce.
Pod koniec okresu przedszkolnego dzieci mogą rysować rozpoznawalne dla odbiorców obrazki. Pierwsze kształty dziecka są prymitywne, zniekształcone tzw. Gryzmoły. Np. koło powstaje w wyniku kontynuacji kolistego bazgrania. Dla tych pierwszych prób rysowania kształtów i form charakterystyczny jest też izolacjonizm, czyli tendencja dzieci do tworzenia ich jako niezależnych znaków na papierze, nie są one ze sobą połączone, powiązane, dzieci nie kojarzą z nim określonej wartości, dlatego nie maja wartości kojarzeniowej, czyli asocjacyjnej. Od 3,5 do 4 r.ż. dzieci osiągają zaawansowane stadia rozwoju kształtów i form, sa zdolne do używania rytmicznych pociągnięć czy uderzeń, bardziej świadome zakresu ruchów, jakie mogą wykonywać ich ręce; potrafią doceniać wartości związków pomiędzy kształtami i formami, koła, kwadraty, trójkąty łącza się, tworząc liczne konstrukcje. Pomiędzy czwartym a piątym rokiem życia dzieci zwykle próbują stworzyć swoje pierwsze obrazy, rozwijają się w ustrukturalizowany i uporządkowany sposób, konstruując pierwsze obrazki, wykorzystują zwykle odmiany jednego/dwóch podstawowych kształtów. Rysując człowieka dzieci używają zwykle dużych kół, symbolizujących głowę, i dodają mniejsze, aby przedstawić oczy, nos, usta i uszy.