poczucie bezpieczeństwa
•
ufność, że inni troszczą się o dziecko
•
ufność, że świat jest bezpiecznym i przyjaznym
miejscem
tworzenie relacji z opiekunami
uniezależnianie się od opiekunów
uczenie się chodzenia i mówienia
opanowywanie podstawowej kontroli nad
własnym ciałem
początki sądzenia, decydowania i tworzenia
się pojęć
podstawy rozróżniania dobra i zła
szybkie tempo rozrostu organizmu:
•
wzrost przede wszystkim tkanki tłuszczowej
•
wzrost muskulatury i kośćca
niemowlę vs człowiek dorosły:
•
duża głowa i krótka szyja
•
duży tułów i krótkie kończyny
•
twarz: wysokie czoło, zadarty nos, małe usta,
duże oczy
rozwój poszczególnych funkcji
zaprogramowany genetycznie
przeoczenie momentu krytycznego
dla rozwoju danej funkcji
opóźnienia w rozwoju fizycznym
często wiążą się z opóźnieniami w
rozwoju poznawczym, emocjonalnym
i społecznym
cefalokaudalny
proksymodystalny
łokciowo-promieniowy
powtarzanie
rozumienie (mowa bierna)
samodzielne wypowiadanie (mowa
czynna)
mowa sytuacyjna
komunikacja niewerbalna (krzyk, płacz,
spojrzenie, uśmiech, mimika)
•
komunikacja potrzeb
•
moc sprawcza
•
rytm komunikacyjny/niewerbalny dialog
reakcje orientacyjne na dźwięk mowy ludzkiej
(szczególnie głos matki)
wrażliwość na melodię i intonację głosu (np. ton
pieszczotliwy – przekaz emocji)
wokalizacja
•
gruchanie/głużenie
•
gaworzenie
pierwsze słowa i intencja komunikacyjna
naśladuje, powtarzanie oraz
samodzielna wokalizacja sylab
powtarza słowa wypowiadane przez
dorosłego oraz samodzielnie wypowiada
kilka wyrazów, ale w postaci
autonomicznej mowy dziecięcej:
-
zniekształcenia, zmiękczenia, uproszczenia
(„kaka”=kaczka, „aaa”=śpi), onomatopeje
holofraza
potrafi wyrazić sprzeciw używając „nie”
słowem i gestem
intencja komunikacyjna np. „mama”, by
przywołać opiekuna
reaguje na swoje imię
rozumie słowo ‘nie” i reaguje na nie właściwie
wie, kogo oznacza słowo „mama”, „tata”
rozumie „papa” i wykonuje gest
rozumie i wykonuje gesty znanych zabaw np.
„kosi, kosi łapki”
rozumie proste polecenia np. „daj mi…”
używa gestu wskazywania palcem (9 miesiąc)
rozumie pojedyncze, znane słowa (nazwy osób,
przedmiotów, czynności), ale nie rozumie
złożonych zdań
budowanie wypowiedzi 2-3 wyrazowych
(pierwsze zdania), – słowa osiowe i klasy otwarte
zdania telegraficzne - bez zasad gramatycznych
i fleksyjnych
posługuje się kilkoma-kilkunastoma słowami, w
większości rozumianymi przez najbliższe
otoczenie
w wymowie pojawiają się zniekształcenia (np.
zmiękczenia „siam” zamiast „sam”, uproszczenia
„fu fuf” na pociąg)
nazywa zwierzęta (najczęściej poprzez
onomatopeje np. krowa=”muuu”
nazywa osoby, najczęściej członków swojej
rodziny lub osoby z otoczenia np. mama, tata,
wujek, imiona rodzeństwa, pan doktor itp.
nazywa pokarmy związane z codziennym
doświadczeniem (często w formie swoistej
mowy) np. chleb, masło, mleko, ser, czekolada,
zupa, banan, kasza, jajko itp.
nazywa świat poza domem związany z
codziennym doświadczeniem (często w formie
swoistej mowy) np. kwiatek, drzewo, dom,
dym, deszcz, nos, ulica, plac zabaw,
samochód, sklep
nazywa wyposażenie związane z codziennym
doświadczeniem (często w formie swoistej
mowy) np. okno, lampa, łóżko, kubek, talerz,
poduszka, zegar, koc itp.
nazywa ubrania związane z codziennym
doświadczeniem (często w formie swoistej
mowy) np. bluzka, spodnie, rajstopy,
piżama, koszula, buty, czapka, szalki, kurtka
itp.
nazywa zabawki związane z codziennym
doświadczeniem (często w formie swoistej
mowy) np. lalka, auto, bajka, rower, książka,
sanki, łopatka, pociąg, kredki itp
używa czasowników związanych z codziennym
doświadczeniem (często w formie swoistej
mowy) np. jeść, spać, bawić się, iść, jechać,
oglądać, mieć, kupić, boleć, mówić, płakać, bać
się, upaść, biegać, całować, rysować, pić itp.
używa przymiotników związanych z
codziennym doświadczeniem (często w formie
swoistej mowy) np. brzydki, zły, głodny, ciepły,
zimny, mały, duży itp. Jeden przymiotnik może
mieć kilka znaczeń np. „be” = zły, brzydki
używa liczebników jeden, dwa, trzy
zadaje pytania
rozumie słowa odmienione przez przypadki
(przymiotniki, rzeczowniki) oraz liczby i
osoby (czasowniki)
rozumienie prostych zdań podrzędnie
złożonych („daj but, bo idziemy na spacer”)
rozumie polecenia dwuczłonowe, właściwie
reagując np. „zamknij drzwi i weź zabawkę”,
„podnieś zabawkę i odłóż ją na półkę”
rozumie polecenia dotyczące niewidocznych
obiektów np. „poszukaj lalkę”
pojawiają się formy gramatyczne:
•
odmiana przez przypadki,
•
tworzenie liczby mnogiej
•
odmiana czasownika przez osoby
hiperregularyzacja (ludź, bo ludzie)
poprawna wymowa większości samogłosek
używa trybu przypuszczającego, czasu
przeszłego
używa ok. 1000 słów
budowa zdania złożonego
•
zrozumiała intencja
•
błędy fleksyjne i artykulacyjne
•
szyk zdania zależny od intencji – co ważne na
początku
Turner, Helms - „Rozwój człowieka”
str 190-206 r 5
Brzezińska – „Psychologiczne
portrety człowieka. Praktyczne
psychologia rozwojowa” s 67-93 r 4