POLITECHNIKA ŚWIĘTOKRZYSKA
WYDZIAŁ ZARZĄDZANIA I MODELOWANIA KOMPUTEROWEGO
Praca zaliczeniowa z przedmiotu:
PSYCHOLOGIA SPOŁECZNA
„ PRZEMOC DOMOWA ”
„Stosowanie przemocy wynika najczęściej z niemożności rozwiązywania przez ludzi problemów swojego życia, niemożności kochania innych, nieumiejętności zrealizowania własnych możliwości. nie mogąc kochać, człowiek zaczyna poniżać innych ludzi i sprawiać im ból.”
Erich Fromm ”Wojna w człowieku”
Każdy z nas postrzega dom rodzinny jako środowisko miłości i opieki, bezpieczne i ciepłe miejsce, schronienie przed całym złem zewnętrznego świata. Jednak dla wielu ludzi dom rodzinny jest miejscem terroru i cierpienia, zagrożenia i poniżenia, lęku i rozpaczy. Do niedawna termin ,, przemoc w rodzinie ” kojarzył nam się wyłącznie tylko z rodzinami patologicznymi.
Jak można zdefiniować termin ,, przemoc w rodzinie”? Jest to zamierzone i wykorzystujące przewagę sił działanie przeciw członkowi rodziny , naruszające prawa i dobra osobiste, powodujące cierpienie i szkody.
Z policyjnych statystyk wynika, że w 2009 roku 132 tys. osób było ofiarami przemocy w rodzinie (ponad 80 tys. kobiet, prawie 40 tys. dzieci i młodzieży, a ok. 11 tys. mężczyzn). Spośród 81,5 tys. sprawców ponad 77 tys. to mężczyźni, ok. 3 tys. - kobiety, a 220 to nieletni. Nadal najczęstszą przyczyną przemocy jest alkohol – to źródło 54 tys., a więc ponad 1/3 odnotowanych przypadków.
Policyjne statystyki nie odzwierciedlają w pełni rzeczywistych rozmiarów przemocy. Wiele ofiar nie zgłasza tych przestępstw, a wycofywanie skarg jest na porządku dziennym.
Przemoc domowa jest przestępstwem. Przestępstwo to znane jest w polskim kodeksie karnym jako przestępstwo znęcania się nad rodziną. Zgodnie z artykułem 207 Kodeksu Karnego za fizyczne i psychiczne znęcanie się nad członkiem rodziny grozi kara od 5 do 10 lat pozbawienia wolności. Jest to przestępstwo ścigane z urzędu, co oznacza, że organy ścigania prowadzą postępowanie niezależnie od woli i zgody osoby pokrzywdzonej.
Przemoc w rodzinie charakteryzuje się tym , że:
1. Jest intencjonalna – tzn. jest zamierzonym działaniem człowieka i ma na celu kontrolowanie i podporządkowanie ofiary.
2. Siły są nierównomierne – w relacji jedna ze stron ma przewagę nad drugą. Ofiara jest słabsza, a sprawca silniejszy.
3. Narusza prawa i dobra osobiste – sprawca wykorzystuje przewagę siły, narusza podstawowe prawa ofiary ( np. prawo do nietykalności fizycznej , godności szacunku itd.).
4. Powoduje cierpienie i ból – sprawca naraża życie i zdrowie ofiary na poważne szkody. Doświadczanie bólu i cierpienia sprawia, że ofiara ma mniejszą zdolność do samoobrony .
Rodzaje przemocy w rodzinie:
Przemoc fizyczna - wszelkiego rodzaju działania wobec członków rodziny powodujące nieprzypadkowe urazy (stłuczenia, złamania, zasinienia itp.).
Przemoc psychiczna - prowadzi do zniszczenia pozytywnego obrazu własnej osoby, wykorzystuje mechanizmy psychologiczne, np. wyśmiewanie, poniżanie, upokarzanie, narzucanie własnych poglądów, ciągłe krytykowanie, kontrolowanie, ograniczanie kontaktów z innymi ludźmi, stosowanie gróźb, szantażowanie.
Przemoc seksualna - wymuszanie różnego rodzaju niechcianych zachowań w celu zaspokojenia potrzeb seksualnych sprawcy, np. nieakceptowanych pieszczot i praktyk seksualnych, seksu z osobami trzecimi, sadystycznych form współżycia, a także krytykowanie zachowań seksualnych.
Przemoc ekonomiczna - uporczywe uchylanie się od obowiązku łożenia na utrzymanie dziecka, rodziców lub innej osoby najbliższej i przez to narażanie jej na niemożność zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych.
Zaniedbanie - ciągłe niezaspokajanie podstawowych potrzeb fizycznych i emocjonalnych dziecka, rodziców lub innej osoby najbliższej (objawami mogą być: brak uwagi i zainteresowania ze strony rodziców i opiekunów, niedożywienie, niska waga, objawy braku opieki medycznej.).
| Przemoc fizyczna | Przemoc psychiczna | Przemoc seksualna | |
|---|---|---|---|
| Aktywne nadużycia | Obrażenia, które nie są skutkiem wypadku, zniewolenia z użyciem siły i uwięzienia | Poniżanie, nadużycia emocjonalne, pozbawianie środków materialnych | Kazirodztwo, napad, gwałt |
| Bierne zaniedbania | Brak opieki zdrowotnej, fizyczne zaniedbanie | Nieokazywanie uczuć, lekceważenie emocjonalne, lekceważenie potrzeb materialnych | Brak należytej opieki, prostytucja |
Najbardziej typowe formy złego traktowania członków rodziny:
groźby i wyzwiska,
bicie, kopanie,
wypędzanie z domu,
usiłowanie zabójstwa,
poważne uszkodzenia ciała,
sprowadzanie do domu alkoholików i prostytutek,
zmuszanie do uwłaczających posług,
zmuszanie do współżycia seksualnego w obecności dzieci,
napastowanie na ulicy,
niszczenie sprzętów domowych lub sprzedawanie ich w celu zakupienia alkoholu lub narkotyków.
Konsekwencje jakie niesie przemoc domowa dla osób maltretowanych
| Postawa wobec agresji i przemocy | • traktowanie przemocy jako normalnego zjawiska „przynależnego do życia w rodzinie” • stosowanie przemocy w celu rozwiązania problemów lub konfliktów z rówieśnikami i innymi członkami rodziny |
|---|---|
| Postawa wobec rodziny | • poczucie winy z powodu niezgody panującej między rodzicami • wstyd z powodu agresji członków rodziny, co powoduje, że ofiary izolują się od rówieśników |
Poziom i formy aktywności |
• nadmierne pobudzenie i nadmierna aktywność w wielu sytuacjach, które wcale tego nie wymagają • osłabienie kontroli nad własnymi reakcjami, duża impulsywność • duża niecierpliwość w działaniu, nieumiejętność doczekania nagrody |
Jakość relacji interpersonalnych |
• trudności z zachowaniem dystansu wobec innych osób • podejrzliwość i nieufność w stosunku do rówieśników i dorosłych • trudności ze znoszeniem wszelkich ograniczeń |
| Emocjonalność | • duża zmienność nastrojów (w jednej chwili przechodzenie od zadowolenia do złości, bez wyraźnego powodu) • problemy z rozpoznawaniem i nazywaniem swoich uczuć |
| Uczenie się agresji | • predyspozycje do stawania się ofiarami agresji i różnych form przemocy ze strony innych ludzi (zarówno dorosłych jak i rówieśników) • tendencja do powtarzania swoich negatywnych doświadczeń we własnych rodzinach i w grupach rówieśniczych • aprobowanie przemocy jako „normalnego” sposobu rozwiązywania konfliktów w wychowywaniu swoich dzieci |
Jak rozpoznać dziecko krzywdzone?
Dziecko starsze i nastoletnie
Ma wyraźnie gorsze wyniki w nauce
Sięga po alkohol i/lub narkotyki
Przestaje sobie radzić z normalnymi problemami i codziennymi zajęciami
Wyraźnie zmienia rytm snu i czuwania i/lub nawyki jedzeniowe
Skarży się na dolegliwości fizyczne
Lekceważy autorytety
Choroby somatyczne, urazy, zaburzenia psychomotoryczne (zaburzenia snu, łaknienia, wymioty, biegunka, złe samopoczucie, stany chorobowe).
Następstwa emocjonalne (brak poczucia bezpieczeństwa, zaniżona samoocena, poczucie zagubienia, krzywdy i winy, stany depresyjne i lęki, nadwrażliwość).
Skutki poznawcze (zaburzenia pamięci, koncentracji).
Objawy behawioralne (zaburzenia zachowania np. zachowania samo destruktywne).
Choroby somatyczne, urazy, zaburzenia psychomotoryczne (zaburzenia snu, łaknienia, wymioty, biegunka, złe samopoczucie, stany chorobowe).
Następstwa emocjonalne (brak poczucia bezpieczeństwa, zaniżona samoocena, poczucie zagubienia, krzywdy i winy, stany depresyjne i lęki, nadwrażliwość).
Skutki poznawcze (zaburzenia pamięci, koncentracji).
Objawy behawioralne (zaburzenia zachowania np. zachowania samo destruktywne).
Młodsze dziecko:
Zaczyna mieć trudności z nauką
Oceny są coraz gorsze, mimo iż dziecko ślęczy nad książką
Jest stale smutne, zmartwione, zalęknione, rano protestuje, gdy ma iść do szkoły, wieczorem nie chce iść spać, unika uczestniczenia w aktywnościach właściwych dla wieku
Choroby somatyczne, urazy, zaburzenia psychomotoryczne (zaburzenia snu, łaknienia, wymioty, biegunka, złe samopoczucie, stany chorobowe).
Następstwa emocjonalne (brak poczucia bezpieczeństwa, zaniżona samoocena, poczucie zagubienia, krzywdy i winy, stany depresyjne i lęki, nadwrażliwość).
Skutki poznawcze (zaburzenia pamięci, koncentracji).
Objawy behawioralne (zaburzenia zachowania np. zachowania samo destruktywne).
Zespół dziecka maltretowanego
• Choroby somatyczne, urazy, zaburzenia psychomotoryczne (zaburzenia snu, łaknienia, wymioty, biegunka, złe samopoczucie, stany chorobowe).
• Następstwa emocjonalne (brak poczucia bezpieczeństwa, zaniżona samoocena, poczucie zagubienia, krzywdy i winy, stany depresyjne i lęki, nadwrażliwość).
• Skutki poznawcze (zaburzenia pamięci, koncentracji).
• Objawy behawioralne (zaburzenia zachowania np. zachowania samo destruktywne).
Przemoc doznawana w dzieciństwie. Możliwe skutki w życiu dorosłym:
• schizofrenia,
• zaburzenia osobowości,
• poczucie winy i niska samoocena,
• alkoholizm, narkomania,
• zaburzenia nerwicowe i nerwowe,
• zachowania agresywne,
• perfekcjonizm,
• uzależnienie od rodziców,
• próby samobójcze,
• samookaleczenia.
W kontakcie z ofiarą przemocy należy wystrzegać się:
dawania dobrych, sprawdzonych rad
(„Jeśli wezwie pani policję, to funkcjonariusze przyjadą i uspokoją męża.”),
uogólniania („Wszyscy sprawcy przemocy…”)
zaprzeczania uczuciom („Nie ma powodu, żeby się tak denerwować, inne osoby są w znacznie gorszej sytuacji.”)
oceniania moralnego i potępiania sprawcy („Tak, to rzeczywiście zły człowiek, nie warto się tak dla niego poświęcać.”)
Choroby somatyczne, urazy, zaburzenia psychomotoryczne (zaburzenia snu, łaknienia, wymioty, biegunka, złe samopoczucie, stany chorobowe).
Następstwa emocjonalne (brak poczucia bezpieczeństwa, zaniżona samoocena, poczucie zagubienia, krzywdy i winy, stany depresyjne i lęki, nadwrażliwość).
Skutki poznawcze (zaburzenia pamięci, koncentracji).
Objawy behawioralne (zaburzenia zachowania np. zachowania samo destruktywne).
Osoby doświadczające przemocy domowej często nie przyznają się do swojego problemu, nie szukając tym samym żadnej pomocy i pozostając ofiarą. Istnieje wiele instytucji, które specjalizują się w ochronie osób krzywdzonych.
Formy pomocy:
Ośrodki interwencji kryzysowej
Ogólnopolskie Pogotowie dla Ofiar Przemocy „Niebieska Linia”
Schroniska dla ofiar przemocy
Punkty konsultacyjne
Policja
Ośrodki pomocy społecznej
Placówki służby zdrowia
Gminne komisje rozwiązywania problemów alkoholowych
Prokuratura
Bibliografia:
Browne K., Herbert M., Zapobieganie przemocy w rodzinie, Warszawa 1999.
Czokajło A. M., Ruszewski J., Jesteśmy z Tobą. Poradnik dla osób pomagających pokrzywdzonym w wyniku przemocy w rodzinie, Suwałki 2006.
Dzieci i młodzież wobec agresji i przemocy, (red.) Brzezińska A., Hornowska E., Warszawa 2004.
Madanes C., Przemoc w rodzinie. Psychoterapia sprawców i ofiar, Gdańsk 2002.
http://www.kludno.pl/refE.htm