4. Proszę opisać model spirali milczenia i jego zastosowanie w praktyce życia politycznego.
Teoria spirali milczenia to koncepcja zakładająca, że osoby wyznające poglądy odmienne od dominujących w mediach wolą zachować je dla siebie z obawy przed odrzuceniem. Świadomość posiadania poparcia opinii publicznej (większości publicznie wypowiadających się) sprzyja wypowiadaniu zgodnych z nią poglądów. Następuje spiralny proces wyciszania jednych i wzmacniania innych opinii.
Twórcą teorii spirali milczenia jest Elisabeth Noelle-Neumann, zainteresowana problemem kształtowania opinii publicznej, która rozwinęła swą tezę na podstawie obserwacji rozbieżności pomiędzy sondażami opinii publicznej a wynikami wyborów. Oparła się ona na przekonaniu, że w społeczeństwie istnieją ścisłe powiązania pomiędzy komunikowaniem masowym, komunikowaniem interpersonalnym i czystą percepcją jednostki w stosunku do opinii innych. Noelle-Neumann przywiązuje wagę do wartości milczenia, które jest także formą artykulacji opinii.
Na hipotezę spirali milczenia składają się następujące elementy:
Ludzie tworzą obrazy rozkładu opinii w społecznym otoczeniu i oceniają kierunek zmian tych opinii. Kierując się wyczuciem oceniają, które opinie są większościowe, a które tracą zwolenników.
Gotowość do prezentowania swoich poglądów publicznie zmienia się wraz z oceną rozkładu opinii i kierunku jej zmian w otoczeniu. Jeśli dany pogląd jest bardziej powszechny w otoczeniu, jednostka będzie bardziej chętna, żeby go wypowiedzieć publicznie.
Jeśli opinie, których siła jest przeceniana są częściej głoszone publicznie następuje rozbieżność oceny rozkładu opinii i rozkładu faktycznego.
Istnieje pozytywna korelacja między opinią aktualną i przyszłą – ta obecnie przeważająca ma większe szanse na bycie uznaną w przyszłości.
Przyczyną różnego stopnia gotowości do wyrażania swoich poglądów jest lęk jednostki przed izolacją.
Mówiąc o opinii publicznej, należy też zauważyć wpływ mediów, które pełnią tutaj istotną rolę, preferując opinię większości i nagłaśniając ją. Stają się przez to instrumentami kształtowania opinii publicznej, źródłem informacji. W przypadku spirali milczenia chodzi o wpływ treści programów, które tworzą u ludzi wyobrażenia, które treści są powszechnie uznawane, akceptowane, a które nie. Opinia uznawana za dominującą staje się jeszcze bardziej widoczna i powszechnie znana. Osoby, których poglądy się różnią, zamykają się jeszcze bardziej w swoim milczeniu i nie wyrażają swoich opinii za zewnątrz. W tej sytuacji jednostka dostrzega, ze opinie prezentowane przez media nie odzwierciedlają jej poglądów i opuszcza sferę publiczną, zaszywając się w prywatnej. W ten sposób spirala milczenia nakręca się.
Przykładem wpływu mediów na kształtowanie się opinii publicznej i spirali milczenia mogą być wybory parlamentarne w RFN w 1976. Wtedy to doszło do rozbieżności w ocenie sytuacji w otoczeniu jednostek i w mediach. Osoby, które często oglądały programy publicystyczne, zmieniły swoją ocenę na korzyść koalicji SPD/FDP. Telewizji zarzucono wyraźne faworyzowanie partii SPD/FDP na niekorzyść kandydata na kanclerza CDU/CSU H. Kohla, którego prezentowano w negatywnym świetle. Na tej podstawie Neumann wystosowała stwierdzenie, że telewizja miała wpływ na to, kto wygrał wybory w 1976.
Środki masowego przekazu mogą wpływać na opinię publiczną, przyczyniając się do rozpowszechnienia wspieranych przez siebie opinii, nakręcając jeszcze ową spiralę. Wpływ ten może ocierać się o manipulację. Stąd żywotność idei czwartej władzy, sprawowanej przez środki masowego przekazu.