Filozofia Marksa

Karol Marks i Fryderyk Engels twierdzili, że świat jest materialny i podlega nieustannemu rozwojowi, który dokonuje się przez walkę wewnętrznych przeciwieństw, a stosunki gospodarcze są głównym czynnikiem regulującym wszystkie procesy życia społecznego. Sytuacja ekonomiczna determinuje także całą nadbudowę ideologiczną: religię, filozofię, sztukę itd. Sytuację społeczną na każdym etapie rozwoju historycznego organizuje klasa, w której rękach znajdują sięśrodki produkcji (klasa robotnicza – czyli podział na dwie klasy: uciskaną i uciskającą).

Filozofia Bergsona

Współcześni zaaprobowali pogląd Bergsona, iż prawdziwe poznanie dokonuje się nie za sprawą intelektu, lecz intuicji. Intuicja, którą filozof uważał za rodzaj instynktu pozwala poznać rzeczywistość bez zniekształceń, do których z reguły prowadzi poznanie intelektualne. Intuicja umożliwia poznanie rzeczywistości w jej różnorodności, zmienności, a jednocześnie jej zwartej całości, nie zaś sumy samoistnych części wyodrębnionych przez poznanie intelektualne.

Świat, przyroda – zdaniem Bergsona - nieustannie się rozwijają. Życie człowieka traktował jako strumień przeżyć i postępków. Każdy kto kieruje się własnymi uczuciami i myślami jest wolny. Nie jest wolny ten, kogo w działaniu hamują konwencje narzucone przez wychowanie lub opinię ogółu.