Logika 09-11-2010
Temat: Kategorie językowe(syntaktyczne/wyrażeniowe) i ich funkcje.
Kategoria wyrażeniowa: dwa wyrażenia należą do tej samej kategorii wyrażeniowej wtedy i tylko wtedy, gdy po zastąpieniu jednego wyrażenia przez drugie otrzymujemy z każdego wyrażenia sensownego wyrażenie sensowne.
Podział wyrażeń:
Ze względu na funkcję syntaktyczną: zdania, nazwy, funktory(operatory)
Ze względu na funkcję sematyczną: wyrażenia samodzielnie oznaczające: nazwy i niesamodzielnie oznaczające(funktory)
Ze względu na funkcję pragmatyczną: samo informujące: zdania i współinformujące: nazwy i funktory
Ze względu na strukturę: proste i złożone
Ze względu na funkcję sematyczną: kategorematy(wyrażenia samodzielne znaczeniowo) nazwy i synkategorematy(niesamodzielne znaczeniowo)funktory, spójniki
przykład: KOT LUBI MIĘSKO(nazwa). W miejsce mięsa możemy włożyć każdą inną nazwę, zdanie będzie syntaktyczne poprawne, np. gwoździe, kwiaty, ryby
Funkcje wyrażeń znaczeniowych:
Syntaktyczne:
Zastępowanie: dotyczy wyrażeń z jednej i tej samej kategorii
Przekładanie: z języka na inny język
Reprezentowanie: funkcja charakterystyczna dla zmiennych
Wynikanie: funkcja charakterystyczna dla zdania
Sematyczne
Oznaczanie (denotowanie: wskazywanie na zakres pewnej nazwy, np. mężczyzna- wszyscy mężczyźni; desygnowanie: wskazywanie na konkretny przedmiot należący do zakresu danej nazwy, tzw. desygnat, np. mamy jednego mężczyznę na sali siedzącego w ostatnim rzędzie)
Konotowanie: wskazywanie na cechy, które maja przedmioty należące do zakresu danej nazwy, np. mężczyzna(Co ma mężczyzna a kobieta tego nie ma?) Ma chromosomy XY, a kobiety nie,
Nazywanie: imiona własne tylko nazywają, nie konotują, Jakie cechy musi mieć miasto Lublin? Nie trzema mieć żadnych cech
Spełnianie
Supozycja:
Zwykła: nazwa odnosi się do konkretnego przedmiotu: mój pudelek ma na imię Pimpuś(konkretny piesek).
Formalna: nazwa odnosi się do wszystkich przedmiotów ze swojego zakresu: Pudelek to rasa psa(wszystkie psy tej rasy).
Materialna: nazwa odnosi się do samej siebie: Pudelek to rzeczownik(słowo pudelek).
Pragmatyczne:
wyrażanie
rozumienie
komunikowanie
uznawanie zdania za prawdziwe: odnośnik do reguły uznawania zdań za prawdziwe
wierzenie
znaczenie
Teorie znaczenia wyrażeń językowych: nie można podać jednej definicji znaczenia.
Syntaktyczne teorie znaczenia: wiążą znaczenie ze sposobem użycia wyrażenia w pewnym kontekście językowym wyznaczonym przez reguły syntaktyczne. Dzielą się na 2 typy, te, które wiążą znaczenie z kontekstem językowym oraz te, które wiążą znaczenie z regułami językowymi.
Wczoraj w Tatrach goniła mnie niedźwiedzica-wiązanie z kontekstem. Słowo: brat: w języku polskim oznacza rodzeństwo płci męskiej, w języku angielskim oznacza: bachor
Sematyczne teorie znaczenia: wiążą znaczenie z przedmiotem, do którego odnosi się to wyrażenie. To znaczenie może być rozumienie, jako przedmiot realny albo, jako przedmiot idealny, abstrakcyjny, intencjonalny, np. co dane wyrażenie znaczy, ten nasz świat w którym żyjemy tak naprawdę nie istnieje, bo jest światem idei-Platon, nie może odnosić się do przedmiotów realnych, bo one nie istnieją.
Pragmatyczne teorie znaczenia: wiążą znaczenie z myślą użytkownika, z pewną sytuacja psychiczną użytkownika, z przedstawieniami w umyśle użytkownika. Dzielą się na
Psychologiczne: asocjacjonizm(znaczenie to coś, co się komuś kojarzy z określonym wyrażeniem) i mentalizm(znaczenie to pewne typowe myśli przedstawienia tej myśli wiązane z wyrażeniem)
Kontekstowe: znaczenie w tych teoriach wyznaczone są kontekstem sytuacyjnym, wyrażenia coś znaczą w określonych sytuacjach, np. kotek: zwierzątko, czasami odnosi się do kogoś, kogo bardzo lubimy
Typy wyrażeń o szczególnym rodzaju znaczenia:
Synonimy: maja różny kształt materialny, ale to samo znaczenie
Bliskoznaczniki: kształt materialny inny, znaczenie zbliżone, np. ładny i piękny
Homonimy: mają ten sam kształt materialny, ale różne znaczenia, np. gwiazda
Wyrażenia wieloznaczne:
Potencjalnie: wszystko
Aktualnie : w danym momencie jedno wyrażenie ma wiele znaczeń i nie wiemy którego użyć
Wyrażenia okazjonalne: ich znaczenie jest uwarunkowane kontekstem, np. okoliczniki miejsca, czasu, zaimki osobowe
Wyrażenia analogiczne: nie są ani jednoznaczne, ani wieloznaczne, np. przenośnie
Idiomy: wyrażenia, które są syntaktycznie złożone, ale semantycznie proste, takie wyrażenia, których znaczenie nie jest sumą znaczeń poszczególnych wyrażeń, które wchodzą w jego skład, np. Ktoś kopnął w kalendarz- ktoś umarł