Rynek podstawy funkcjonowania

1.Dokonuje wyceny różnych dóbr 2.Jest podstawowym źródłem dla podmiotów gospodarczych 3.Jest niezbędnym warunkiem racjonalnego wykorzystania zasobów gospodarczych 4.Umożliwia ustalanie się stanów równowagi w gospodarce 5.Jest weryfikatorem społecznej przydatności produkcji i zarazem mechanizmem dostosowywania produkcji do potrzeb. 6.Rozwiązuje problem co, jak i dla kogo produkować.

Podaż to ilość dóbr, oferowana na rynku przez producentów przy określonej cenie, przy założeniu niezmienności innych elementów charakteryzujących sytuację na rynku.

Popyt -funkcja przedstawiająca kształtowanie się relacji pomiędzy ceną dobra (towary i usługi), a ilością (liczbą sztuk) jaką konsumenci chcą i mogą nabyć w określonym czasie.

Cena – ilość pewnego dobra (najczęściej pieniądza), za przyjęcie której sprzedający jest gotów zrzec się swoich praw do danego dobra, lub też kupujący jest gotów ją kupić, aby do tego dobra nabyć prawa.

Teoria wyboru konsumenta – sformułowana na polu mikroekonomii teoria, która przy pomocy narzędzi matematycznych opisuje zachowania indywidualnych konsumentów na rynku oraz wyjaśniania działanie mechanizmu rynkowego w zakresie dystrybucji dóbr i kształtowania cen.

Użyteczność – zdolność dobra do zaspokajania potrzeb. Określa subiektywną przyjemność, pożytek lub zadowolenie płynące z konsumowanych (ew. posiadanych) dóbr. W szerszym ujęciu jest to satysfakcja i przyjemność wobec korzyści jaką osiągają konsumenci w wyniku użycia (konsumpcji) jakiegoś dobra.

Krzywa obojętności – to zbiór takich kombinacji dóbr i usług, które sprawiają konsumentowi jednakowe zadowolenie, czyli dostarczają mu takiej samej użyteczności całkowitej.

Zazwyczaj zakłada się, że krzywe obojętności posiadają następujące właściwości:

są ujemnie nachylone, co ma miejsce jeżeli żadne z dóbr nie jest niepożądane,

spłaszczają się w miarę przesuwania się po nich w prawo, co ma miejsce jeżeli zachodzi prawo malejącej krańcowej stopy substytucji,

Produkcja – wszelka działalność ludzka, której celem jest wytwarzanie określonych dóbr materialnych, przynoszących zyski producentowi i zaspokajająca potrzeby społeczne.

W ekonomii: wytwarzanie dóbr użytkowych dla zaspokojenia popytu konsumentów

Koszt – wyrażone wartościowo (w pieniądzu) celowe zużycie środków gospodarczych i usług obcych oraz czasu pracy pracowników, jak również niektóre wydatki nieodzwierciedlające zużycia, a dotyczące normalnej działalności danej jednostki w danym okresie.

Krótkookresowa teoria produkcji- Statyczne – krótkookresowe korzyści, wskutek specjalizacji zwiększają się serie produkcyjne i serie sprzedaży. Prowadzi to do obniżenia jednostkowych kosztów wytwarzania dzięki zmniejszeniu częstotliwości przestawiania aparatu produkcyjnego, wzrostowi wydajności pracy zatrudnionych, rozłożeniu kosztów stałych (np. kosztów projektowania) na większą liczbę jednostek, a także dzięki dokonywaniu drobnych, stopniowych usprawnień stosowanej techniki produkcji

Długookresowa teoria produkcji- Dynamiczne (średniookresowe i długookresowe) – mają miejsce, gdy występują bardziej radykalne zmiany technik produkcji i obrotu handlowego. Powoduje to m.in. poprawę technologii wytwarzania, zwiększenie zdolności produkcyjnej urządzeń czy wzrost ich sprawności.

Pieniądz – towar uznany w wyniku ogólnej zgody jako środek wymiany gospodarczej, w którym są wyrażone ceny i wartości wszystkich innych towarów. Jako waluty, krąży anonimowo od osoby do osoby i pomiędzy krajami, ułatwiając wymianę handlową. Innymi słowy jest to materialny lub niematerialny środek, który można wymienić na towar lub usługę.

Bankowość – nauka o przedsiębiorstwie bankowym i jego otoczeniu. Zajmuje się m.in. zagadnieniami związanymi z funkcjonowaniem systemu bankowego, produktów i operacji bankowych, zarządzania ryzykiem bankowym.

Termin „bankowość” może odnosić się do szerokiego spektrum podmiotów finansowych: od instytucji gromadzących oszczędności i udzielających kredytów po ogromne centra finansowe zorganizowane w formie banków komercyjnych w Stanach Zjednoczonych lub od spółdzielczych kas oszczędnościowo-mieszkaniowych po „wielką czwórkę” banków akcyjnych w Wielkiej Brytanii.

Rynek finansowy – miejsce, gdzie dokonuje się transakcji środkami pieniężnymi. Przedmiotem rynku finansowego są walory finansowe występujące w postaci zmaterializowanej lub zdematerializowanej.

Bank centralny – instytucja odpowiedzialna za funkcjonowanie systemu bankowego oraz prowadzenie bieżącej polityki pieniężnej państwa. W praktyce gospodarczej wyróżnia się dwa modele relacji banku centralnego i państwa: bank centralny niezależny od państwa (samodzielnie ustalający cele i dobierający narzędzia) oraz bank centralny zależny od państwa (rządu).

Bank komercyjny – wyspecjalizowana instytucja finansowa trudniąca się obsługą i organizowaniem ruchu pieniądza między jednostkami gospodarującymi i ludnością. Podstawowe zadania to gromadzenie środków pieniężnych, udzielenie kredytów i pożyczek oraz dokonywanie rozliczeń pieniężnych w obrocie krajowym i zagranicznym. Świadczy usługi klientowi masowemu. Usługi świadczone przez banki komercyjne są na gruncie prawa bankowego określane mianem czynności bankowych.

Produkty rynku finansowego- Przedmiotem rynku finansowego są walory finansowe występujące w postaci zmaterializowanej lub zdematerializowanej.

Walory finansowe- to papiery wartościowe, które podobnie jak akcje są przeznaczone do obrotu giełdowego, ale których charakter jest zupełnie inny. Stanowią one wyłącznie uprawnienia do roszczeń majątkowych. Są więc dowodem zaciągnięcia długu, który musi być zwrócony w określonym terminie i za który są pobierane odsetki.

Prawo gospodarcze – zwyczajowe określenie dziedzin prawa regulujących działalność gospodarczą. Zazwyczaj określenie to obejmuje prawo gospodarcze prywatne oraz prawo gospodarcze publiczne, często jednak bywa synonimem publicznego prawa gospodarczego.

Prawo podatkowe – ogół przepisów regulujących zasady powstawania, ustalania oraz wygasania zobowiązań podatkowychorazobowiązki podatników, płatników i inkasentów poszczególnych podatków. Prawo podatkowe stanowi także o obowiązujących procedurach, które winny być przestrzegane przez organy podatkowe oraz strony w trakcie postępowania podatkowego i wykonywania innych czynności zmierzających do ustalenia prawidłowej wysokości zobowiązania podatkowego i skutecznego poboru podatku.Prawo podatkowe jest jedną z podgałęzi prawa finansowego, przez część przedstawicieli doktryny prawa uważana za odrębny dział. Prawo pracy – gałąź prawa obejmująca ogół regulacji w zakresie stosunku pracy konkretnego pracownika i pracodawcy jako stron stosunku pracy oraz regulacji dotyczących organizacji pracodawców i pracowników, układów i sporów zbiorowych, a także partycypacji pracowniczej i dialogu w zbiorowych stosunkach pracy

Równowaga rynkowa jest jednym z fundamentalnych pojęć w ekonomii i w teorii ekonomii. Ogólnie, określa się tak sytuację, w której wszystkie siły rynkowe równoważą się, a wartości zmiennych ekonomicznych pozostają niezmienne. W szczególności, najczęściej mianem równowagi rynkowej określa się stan rynku, w którym ilość dóbr nabywanych przez konsumentów równa jest ilości tych dóbr wytwarzanych przez producentów, czyli stan w którym wielkość popytuna danym rynku jest równa wielkości podaży. Czynnikiem równoważącym podaż i popyt jest zazwyczaj cena. Cena, przy której występuje równowaga rynkowa nazywana jest ceną równowagi rynkowej.

Ekonomia – nauka społeczna analizująca oraz opisująca produkcję, dystrybucję oraz konsumpcję dóbr. Nie jest nauką ścisłą, lecz posługuje się aparatem matematycznym (głównie metody ilościowe). Ekonomia jest nauką o tym, jak jednostka i społeczeństwo decydują o wykorzystaniu zasobów (wszystkich, gdyż wszystkie zasoby mają alternatywne zastosowanie i z definicji są w niedoborze) – które mogą mieć także inne, alternatywne zastosowania – w celu wytwarzania różnych dóbr i rozdzielania ich na konsumpcję obecną lub przyszłą pomiędzy różne osoby i różne grupy w społeczeństwie. Tradycyjnie ekonomię dzieli się na mikroekonomię, która zajmuje się tym, w jaki sposób gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa podejmują decyzje i jak współdziałają na konkretnych rynkach, oraz na makroekonomię, która skupia swoją uwagę na badaniu całej gospodarki

Rzadkość jako problem w ekonomii występuje zawsze, gdy zapotrzebowanie ludzi na dobra przewyższa możliwości wyprodukowania tych dóbr.

Dobra wolne - to dobra naturalne. Są dostępne w nieograniczonych ilościach, w formie nadającej się bezpośrednio do użytku (np. powietrze, światło słoneczne).

Alokacja to rozdzielenie rzadkich zasobów między różnorodne możliwe ich zastosowania w procesie gospodarowania. Efektywność alokacji jest mierzona rozmiarami Produktu Krajowego Brutto (PKB).

Obieg okrężny - (obieg okrężny dóbr, usług i płatności) - jest to system zależności, przepływów strumieni dóbr, usług, czynników produkcji i płatności za nie między wszystkimi uczestnikami życia gospodarczego. Pokazuje on, w jaki sposób funkcjonuje proces wymiany, w którym uczestniczą: rząd, przedsiębiorstwa, gospodarstwa domowe.

Gospodarstwa domowe są zasilane strumieniami płatności w postaci płac, emerytur, rent i innych tego typu świadczeń. Następnie dysponują swoimi dochodami w taki sposób, że część strumieni oddają w postaci podatków, część pozostawiają w postaci oszczędności, w zamian za co otrzymują usługi i dobra pożytku publicznego. Pozostały po tych operacjach strumień płatności zostaje przekazany z powrotem do firm (jako efekt zakupu dóbr i usług).

Firmy, podobnie jak gospodarstwa domowe część swoich dochodów przeznaczają na podatki i oszczędności, otrzymując w zamian od państwa inwestycje rządowe. Przedsiębiorstwa pozyskują strumienie pracy i usług produkcyjnych od gospodarstw domowych, w wyniku czego mogą wytwarzać dobra.

Rola pieniądza:

1. Pośrednik wymiany

Pieniądz w rezultacie odejścia od gospodarki naturalnej i barteru, postępującego społecznego podziału pracy oraz rozwoju społecznego wyłonił się ze świata dóbr zaspokajających określone potrzeby człowieka, by stać się wyłącznie pośrednikiem w wymianie towarowej. Tę funkcję wypełnia dobrze, gdy jest powszechnym ekwiwalentem, powszechnie akceptowanym zamiennikiem towarów.

2.Środek płatniczy

Pieniądz, pełniąc tę funkcję, ma moc zwalniania z zobowiązań. Dłużnik zwalnia się za pomocą pieniądza z zobowiązań względem wierzyciela. Pieniądz jako właściwy środek płatniczy staje się instrumentem finansowym mającym absolutna moc zwalniania z zobowiązań. Absolutna płynność pieniądza oznacza, że wierzyciel nie może odmówić przyjęcia zapłaty w tej formie. Z tą cecha pieniądza związane jest również jego określenie jako prawnego środka płatniczego.

3.Środek przetrzymywania majątku

Dwie wcześniej podane funkcje pieniądz spełnia „pozostając w ruchu” wówczas gdy płacimy sprzedawcy, wierzycielowi, itp. Jednak by pieniądz mógł wystąpić w tej roli, należy go zgromadzić i posiadać, wówczas pieniądz pozostaje „w spoczynku”. Podmioty gospodarcze gromadzą i posiadają pieniądze, by zapewnić sobie możliwość dokonywania zakupów i spłaty zobowiązań. Cechy te są związane z płynnością pieniądza. Pieniądz jest absolutnie płynnym, nieprzynoszącym dochodu składnikiem majątku finansowego (aktywem, majątkiem, instrumentem finansowym)

4.Miernik wartości

Za pomocą pieniądza wyrażamy wartość wszystkich towarów, zasobów i strumieni gospodarczych. W tym przypadku nie wykorzystujemy konkretnych zasobów dobra gospodarczego, jakim są pieniądze, posługujemy się jedynie ideą pieniądza, wystarczy wiedza, że coś takiego istnieje. Odwołujemy się w tym przypadku jedynie do abstrakcyjnej kategorii, jaką jest pieniądz.

Rola banku w gospodarce rynkowej

1. Udział w kreacji pieniądza bankowego

Kreacja pieniądza bankowego przez banki komercyjne następuje za pomocą wzrostu wielkości kredytów udzielanych przez te banki, a także po przez zwiększenie zakupu walut obcych.

2. Udział w społecznym podziale pracy.

Przedsiębiorstwo bankowe przyjmuje i wykonuje czynności w zakresie gospodarki finansowej przedsiębiorstwa i gospodarstw domowych ( przyjmuje nadwyżki pieniądza i przekazuje je innym przedsiębiorstwu zgłaszającym zapotrzebowanie na pieniądz) Dodatkowe funkcje banku;

emisja papierów wartościowych na zlecenie klienta ( polega na tym że bank komercyjny może emitować papiery wartościowe tzw. “bony komercyjne”

obrót papierami wartościowymi różnych remitentów

zarządzanie środkami powierzanymi przez klientów

wspieranie klientów poprzez wystawianie gwarancji i poręczeń

Rezerwa obowiązkowa – rezerwa, jaką instytucje kredytowe są zobowiązane utrzymywać w banku centralnym[1].

Jako instrument wpływania na płynność bankową, kontrola poziomu rezerw obowiązkowych jest instrumentem polityki pieniężnej. Służy ograniczaniu nadpłynności banków.

Zmiana poziomu rezerw wpływa na podaż pieniądza. Odbywa się to za pomocą stopy rezerwy obowiązkowej. Jej wzrost powoduje zmniejszenie podaży pieniądza, zaś jej spadek – ekspansję kredytową banków komercyjnych, która przyczynia się do wzrostu ilości pieniądza w obiegu. Podwyższenie poziomu rezerw zmusza banki do stosownego zachowania, a jego obniżenie pewne działania jedynie umożliwia – zatem oddziaływanie restrykcyjne tego instrumentu jest silniejsze od ekspansywnego.

Koszty stałe – koszt którego wielkość się nie zmienia przy zmianie rozmiarów produkcji.

Koszt zmienny - koszt który zmienia się wraz ze zmianą produkcji

Koszt przeciętny – całkowity koszt przypadający na jednostkę produktu

Koszt alternatywny – równowartość dochodów, które dany czynnik produkcji mógłby przynieść gdyby, wykorzystano go w innym możliwie najlepszym zastosowaniu.

Przedsiębiorca – w polskim systemie prawa nie ma jednolitej definicji przedsiębiorcy. Funkcjonujące definicje sprowadza się do tego, że przedsiębiorcą jest podmiot prawa, który prowadzi we własnym imieniu działalność gospodarczą (lub zawodową). W rozumieniu prawnym „przedsiębiorca” nie jest synonimem przedsiębiorstwa ani firmy.

Obowiązki pracodawcy

1) zaznajamiać pracowników podejmujących pracę z zakresem ich obowiązków, sposobem wykonywania pracy na wyznaczonych stanowiskach oraz ich podstawowymi uprawnieniami,

2) organizować pracę w sposób zapewniający pełne wykorzystanie czasu pracy, jak również osiąganie przez pracowników, przy wykorzystaniu ich uzdolnień i kwalifikacji, wysokiej wydajności i należytej jakości pracy,

3) (skreślony),

4) zapewniać bezpieczne i higieniczne warunki pracy oraz prowadzić systematyczne szkolenie pracowników w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy,

5) terminowo i prawidłowo wypłacać wynagrodzenie,

6) ułatwiać pracownikom podnoszenie kwalifikacji zawodowych,

7) stwarzać pracownikom podejmującym zatrudnienie po ukończeniu szkoły zawodowej lub szkoły wyższej warunki sprzyjające przystosowaniu się do należytego wykonywania pracy,

8) zaspokajać w miarę posiadanych środków socjalne potrzeby pracowników,

9) stosować obiektywne i sprawiedliwe kryteria oceny pracowników oraz wyników ich pracy,

9a) prowadzić dokumentację w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz akta osobowe pracowników,

10) wpływać na kształtowanie w zakładzie pracy zasad współżycia społecznego.

Obowiązki pracownika

1) przestrzegać czasu pracy ustalonego w zakładzie pracy,

2) przestrzegać regulaminu pracy i ustalonego w zakładzie pracy porządku,

3) przestrzegać przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przepisów przeciwpożarowych,

4) dbać o dobro zakładu pracy, chronić jego mienie oraz zachować w tajemnicy informacje, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę,

5) przestrzegać tajemnicy określonej w odrębnych przepisach,

6) przestrzegać w zakładzie pracy zasad współżycia społecznego.

Podatki od dochodów i od obrotów

Każdy przedsiębiorca będzie z pewnością zobowiązany do zapłacenia podatku dochodowego (PIT - dla osób fizycznych lub CIT - dla spółek kapitałowych) od dochodów (przychodów) jakie osiągnie ze sprzedaży produkowanych przez siebie towarów lub z tytułu świadczonych usług.

Sprzedaż towarów i świadczenie usług jest też opodatkowane podatkiem obrotowym VAT. Każdy, kto we własnym imieniu i na własny rachunek rozpocznie sprzedaż towarów bądź świadczenie usług w ramach działalności gospodarczej, powinien co do zasady naliczać ten podatek. Jednak na początek - dopóki firma ma niewielkie obroty - można korzystać ze zwolnienia od tego obowiązku. Innym podatkiem od obrotu jest akcyza - ta jednak obciąża w zasadzie tylko producentów i sprzedawców wyrobów akcyzowych (takimi są np. alkohole, paliwa, niektóre kosmetyki, a także energia elektryczna).

Podatki od nieruchomości

Przedsiębiorcy, którzy są właścicielami nieruchomości (gruntów, budynków, budowli, lokali) wykorzystywanych na cele działalności gospodarczej płacą też podatek od nieruchomości według dużo wyższych niż zwykli obywatele stawek podatkowych. Podatek ten wpłaca się nie do urzędu skarbowego, a do kasy gminnej (miejskiej). Stawki są różne w różnych gminach (bo to gminy decydują o ich wysokości).

Innym podatkiem lokalnym jest opłata targowa, którą muszą zapłacić osoby handlujące na targowiskach (tę daninę pobiera na miejscu inkasent). Jej stawki także samodzielnie ustalają gminy.

Podatki od środków transportu

Przedsiębiorcy prowadzący działalność transportową, a także wszyscy inni, którzy posiadają samochody ciężarowe powinni się też liczyć z koniecznością zapłaty podatku od środków transportowych. Wysokość tego podatku ustalają gminy, jest ona również zróżnicowana w zależności od rodzaju pojazdu.

Podatki od umowy spółki i pożyczki

Osoby, które zakładają spółkę, muszą się liczyć z koniecznością zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych od umowy spółki.

Podatek ten płaci się także od umowy pożyczki. Jednak pożyczki zaciągnięte na działalność firmy są z niego zwolnione. Zatem pożyczając na ten cel pieniądze lub rzeczy - od osoby fizycznej (członka rodziny, znajomego) - nie trzeba ponosić dodatkowego obciążenia na rzecz fiskusa i to bez względu na wartość tej pożyczki.