T: Islam i krucjaty
Islam jest religia monoteistyczna i oznacza w jezyku arabskim poddanie się woli Bozej, a jego wyznawcow nazywa się mulimi ( ulegly). Tworca Religi monoteistycznej był Mahomet który polaczyl wierzenia ludow arabskich, judaizm, chreszcijanstwo w jeden system religijny i zaczl glosic nowa religie w Mekce w 620r. W 622r zostaje zmuszony do ucieczki z Mekki do Medyny.
Tam skupia wokół siebie i wraca w 830 zdobywajac Mekke gdzie wmurowano w Swiatyni Czarny kamien jakoby przekazany Abrahamowi ( Protoplasta ludow Arabskich przez Archanioła Gabriela).
Mahomet umiera w 632 i jego nastepca kalif Abu Kabr, który dokonuje zjednoczenia wszystkich ludow arabskich i narzuca im jedna religie do 634r.
Nastepny kalif Omar rozpoczyna ekspansje i arabowie podbijaja Persje a także wkraczaja do Syrii, Palestyny i Egiptu, m.in. na ruinach swiatynie Jerozolimy powstaje meczet Al-axa.
Kalifat przejmuja członkowie rodziny Mahometa m.in. Ali który w tajemniczych okolicznościach w 660r zostaje odsuniety od władzy przez Muawije z rodu Omajadów
Powstaje wtedy kalifat Omajadow istniejacy w latach 661-750.
W Czesie jego istnienia oddzialy Arabskie pod dowodctwem Al.-rahman wkraczaja na plw. Iberyjski i w 711r rozbijaja hiszpańskich Wizygotow w bitwie pod Jerez de la Frontera. Do 718 podbijaja caly plw iberyjski i oprze się jedynie ich najazdowi Asturia. Będą probowali przekroczyc linie rzeki Ebro i wtargnąć na tereny Frankow ale zostaja powstrzymani pod bitwa pod Poitiers przez Karola Mlota.
W 750 upada Kalifat Omajadow Damaszek i powstaje Kalifat Abasydow istniejacy w latach 750-1253 a jego stolica będzie Bagdat.
Przyczyna upadku Arabow były dzialania Turkow Seldzuckich, którzy byli tez nazywani Saracenami.
Saraceni w 1072 r opanowuja Syrie a pozniej Palestyne wraz z Ziemia Swieta i to będzie jedna z przyczyn krucjat. Oslabienie Arabow wiaze się tez z początkiem Rekonkwisty, która rozpoczyna Asturia od 1085r.
Islam i problematyka religijno-polityczna
Islam opiera się na Swietej Ksiedze- Koranie, który zostale spisany już po śmierci Mahometa i na tradycji ustnej Sunnie. Z nich wywodzi się Szariat ( prawo koraniczne- do tej pory jest podstawa systemu prawnego w niektórych krajach , np. w Iranie, Jemenie)
Od 660r nastepuje rozlam w Islamie i wyodrębniają się Szyici ( dominuja w Iranie) Sunnici ( m.in. Irak, Pakistan) Chadzyryci (Maghreb( Tunezja, Maroko) i najbardziej radykalni Wahabici ( Arabia, obecnie Arabia Saudyjska).
Wyznawcy Islamu wyznaja jednego boga Allaha który miał prorokow: Abrahama, Izaaka, Jezusa Chrystusa , Mahometa. Wyznawca Islamu opiera swoja wiare na 5 filarach wiary: w wyznaniu wiary , modlitwie- 6 razy dziennie z twarza ku metce, jałmużnie ( co roku 1/20 dochodu oddajesz na biednych), w poscie ( 40 dniowy ramadan), pielgrzymce ( przynajmniej raz w zyciu musisz odbyc wędrówkę do Mekki.
Islam stal się religia patriarchalna, m.in. dyskryminujaca kobiety pod wpływem Sunny ( tradycji historycznej i religijnej)
Pojecia:
Hidzra( Hegira)- nowa era która Arabowie licza od ucieczki Mahometa do Jatrebu ( Medyny)
Dzichat- swieta wojna- nawracanie niewiernych na prawdziwa wiare-Islam
Czesc Arabow utozsamia dzichat z walka zbrojna
Kalif- nastepca proroka
Krucjaty:
W związku z walka papiestwa z cesarstwem i dazac do wzmocnienia królów w kosciele w Clermont Overnie 18 listopada 1095 Papiez Urban II ogłosił krucjate do ziemi swietej. Przyczyny były polityczne; wzmocnienie roli kościoła i zagrozonie ze strony Bizancjum,
Religijne: Saraceni nie wpuszczali chrześcijan pielgrzymujących do Ziemi Swietej do m.in. grobu Jezusa
Ekonomiczne: likwidacja przeludnienie wsi w Europie Zachodniej
Krucjaty mialy rozniez swoje podloze społeczne i psychologiczne
Doszlo do 8 (wedlug kościoła katolickiego było ich 7 gdyz wbrew papiestwu (podczas pontyfikatu iv) doszlo do krucjaty Henryka II 1227-1229. W okresie kiedy odbywaly się krucjaty przebiegala re konkwista do 1492r ( ostatni punkt oporu Arabow Grenada zdobyta w tym roku).
W krucjatach uczestniczyli książęta Polscy i slawe zyszkal Mieszko Stary, który Bral udzial w III krucjacie.
Po apelu Urbana II doszlo do I krucjaty w 1096r a ostatnia krucjata była organizowana przez krola Ludwika IX w 1279r.
Dzieki krucjatom doszlo do rozwoju naukowego Europy , rozwoju handlowego z panstwami Łacinskiego Lewantu. Powstaly tam zakony rycerskie które wywarly tam wpływ na stosunki polityczno-spoleczne w Europie ( rycerstwo Fran- templariusze, wloskie- joanitow, hiszpani- montoye, Niemcy- zakon krzyzacki).
Doszlo tez do przemian w rolnictwie i w Europie przyjely się niektóre uprawy i rosliny z lewantu,
I krucjata
Dochodzi do krucjaty chłopskiej pod wodz Piotra Zamiens i na terenie Niemiec Waltera bez Mienia.
Celem krucjat chłopskich jest dotarcie do 15 sierpnia 1096 do Konstantynopola. Ze 180 tys osob dotrze ok. 20 tys. Oddzialy Walterea bez Mienia na terenie Niemiec w Norymberdze dokonaja wielkiego pogromu zydow i zginie 400 osob- pierwszy wielki pogrom Zydow w Europie.
Dochodzi w tym samym czasie do krucjaty rycerskiej która gromadzi m.in. Lotarenczykow i Wloskich Normanow. Tymi pierwszymi dowodza Godfryd z Bullion i jego brat Baldwin. 15 sierpnia 1096 krucjata rycerska laczy się z chlopska i krzyżowcy składają hold lenny cesarzowi Aleksemu. W maju 1097r rozpoczynaja dzialania zbrojne przeciw Saracenom i po zdobyciu Niceji opanowuja Anatolie i tam tworza pierwsze chrześcijańskie panstwo – Hrabstwo Edessy pod przywodctwem ksiecia Baldwina. Opanowuja Syrie i tworza tam księstwo Antiopii, na którego czele stanie przywodca normanow wloskich Boemund.
W 1099r rozpoczynaja kampanie Jerozolimska i 15 lipca 1099 opanowuja Jerozolime i dochodzi do rzezi 70 tys mieszkańców.
Po zdobyciu tego miasta dojdzie do utworzenia królestwa jerozolimskiego a na jego czele stanie Godfryd z Boullion.
I krucjata toczyla się pod haslem walki z Saracenami: tak w średniowieczu nazywano w Europie wszystkich Muzulmanow.
W latach 1147-1149 doszlo do II krucjaty i zwiazana ona była z upakiem i zajeciem przez Saracenow hrabstwa Edessy.
Krucjata ta zakończyła się niepowodzeniem o wiele wieksze znaczenie miala III krucjata zwiazana z tym iż wodz Saracenow i sułtan Egiptu Saladyn zajal w 1187r Tyr, Tripoli i Antiopie zagrażając Krolestwu Jerozolimy. W związku z tym doszlo do III krucjaty i krzyżowcy w bitwie pod Genezarel w 1187r przeciwstawili się Saladynowi. W krucjacie tej brali udzial: krol Francji Filip August, krol Anglii Ryszard Lwie Serce i cesarz Fryderyk I Barbarosa, któremu towarzyszyl książę Mieszko Stary.
III krucjata załamała się gdy w 1189r przy bitwie nad rzeka Selef utonął cesarz Fryderyk I Barbarossa i krzyżowcom zabraklo wybitnego wodza.
W tym samym czasie oddzialy Filipa Augusta poniosły klęskę w bitwie pod Akka a krol Angli wycofal się z III krucjaty i ladowal z oddziałami na Cyprze. Z III krucjata jest zwiazana legenda o Robin Hoodzie.
Ta krucjata doprowadzila do tego, iż nie udalo się ocalic istnienia księstwa Antiochii ale utrzymano Krolestwo Jerozolimy.
W nastepnych latach Saladyn z powodzeniem walczyl przeciw chrześcijanom i zdobył Jerozolime co spowodowalo iż doszlo do nastepnej krucjaty podczas ktorej krzyżowcy opanowali Konstantynopol i ustanowili tam Cesarstwa Łacinskie ( nie dotarli na Bliski Wschod).
Uzyskanie wolności dla Jerozolimy i calej Ziemii Swietej stalo się wrecz mistycznym wyzwaniem dla ludzi średniowiecza.
Propaganda duchowieństwa doprowadzila do tego iż wierzono ze tylko niewinne dzieci mogą odzyskac Grob Chrystusa.
W 1212 doszlo do krucjaty dziecięcej ( nie jest wliczana do oficjalnych krucjat) w związku z tym ok. 50 tys Przybylo do portow Wlosnych m.in. Genui i Wenecji a także do Bizancjum by odzyskac Ziemie Swieta. Wiekszosc z nich padla ofiara handlarzy niewolnikow lub chorob.
Pojecie „ krucjata dziecieca” jako symbol nieprzemyślanych działań z udzialem dzieci zaczęło pojawiac się w literaturze i sztuce a w XXw tak okreslano udzial młodzieży w powstaniach Warszawskich.
W 1228r doszlo do nastepnej krucjaty z udzialem cesarza Fryderyka II i w roku nastepnym ( 1229) jego wojska odzyskaly Jerozolime, ale w 1244r doszlo ponownie do zdobycia tego panstwa przez Saracenow.
Ostatnie krucjaty organizowali krolowie Francji i wiązały się one z działaniami na terenie Egiptu i Tunisy.
Zakonczyly się one niepowodzeniem.
W 1291 upadla ostatnia twierdza chrześcijan Akka na Bliskich Wschodzie.
Łacinskie panstwa Lewantu przestaly istniec .
W tym samym Czesie chrześcijanie prowadzili dzialania przeciw Arabom z Emiratu Kordoby na Płw. Iberyjskim i udalo im się w 1241r opanowac nad ziemie nad Tagiem i utworzono królestwo Portugalii. Procz Asturii doszlo do powstania chrześcijańskiego Krolestwa Leonu a pozniej niepodległość zyskala Aragonia.
W związku z upadkiem panstw Lewantu niekrotzy władcy Europy zaczeli wspierac krucjaty na terenie Europy i w związku z tym Niemcy, Wegrzy nie byli zainteresowani wyprawami na Bliski Wschod.
Poczatek krucjat we Wschodniej Europie
W 1190r z inicjatywy mieszczan Breny i Lubekidochodzi do powstania Zakonu Braci Szpitala Niemieckiego Najświetszej Maryi Panny. W 1198 ten zakon nazywany tez Zakonem Krzyzackim uzyskal prawa rycerskie.
Krzyzacy otrzymuja wsparcie ze strony wielu władców z Niemiec i w 1200r tworza pierwsze Konturstwo w Halle. Otrzymuja tez posiadłości na terenie Grecji, Sycylii, a ich stolica staje się Wenecja.
Krol Wegier Andrzej II w 1214r zawiera z krzyzakami układ i oddaje im jako lenno Siedmiogrod by walczyli z pogańskimi Polowcami. W 1224r krzyżacy probuja opanowac Siedmiogrod i wówczas zostaja wygnani z Wegier.
W 1222r książę Henryk Brodaty nadaje im dobra ziemskie kolo Namyslowa a 2 lata pozniej książę Wladyslaw Odonic ziemie nad Notecia. W związku z najazdami pogańskich Prusow spotyka się z Wielkim Mistrzem Hermanem von Salza książę Konrad Mazowiecki i nadaje im jako lenno ziemie Chelminska by prowadzili dzialania przeciw pogańskim plemionom Sudowli, Pogezana, Warmi, Pomerana( plemiona Pruskie).
Sprowadzenie na ziemie Chelminska krzyżaków wpłynie zasadniczo wpływ na ziemie Polskie w XIII i XIVw. W XIIIw krzyżacy nie brali udzialu w zadnej krucjacie do Ziemii Swietej i skupili się na podboju Prus, który rozpoczął się w 1233 i trwal do 1281r.
Poganskie plemiona Kuronii , Litwinow, Zmudzinow będą również narazone na krucjaty rycerskie i będzie wiązało się to ze wsparciem cesarza Fryderyka II i papieza Innocentego IV dla idei krucjat na Wschodzie. W 1201r dochodzi do powstania biskupstwa w Rydze a nastepnie w 1202r utworzony jest tam Zakon Kawalerow Mieczowych. Dojdzie do tego iż ten zakon po podboju Kuronii i Łotyszy zacznie podboj ziem Litewskich pod wodza Mendoga w 1242r. Rozbija oddzialy krzyzackie i zakonu kawalerow mieczowych w bitwie nad jeziorem Durbe. Od tej pory zakon Kawalerow Mieczowych polaczy się z Zakonem Krzyzackim i ich ekspansja skieruje się ku Pomorzu Wschodniemu i ziemiom Pruskim.
Wniosek.
Kleska krucjat na Bliskim Wschodzie doprowadzila do ożywienia działań akonow rycerskich przeciw poganom w Srodkowej i Wschodniej Europie. Nazwe krucjat zyskaly tez wyprawy w XIII i XIVw przeciw Albigensom i Husytom.