MAJĄTEK TRWAŁY

Rozdział II Co to jest Bilans

Bilans firmy stanowi syntetyczne, dwustronne, wartościowo zrównoważone
zestawienie wszystkich jej pasywów i aktywów. W bilansie można wyróżnić wiele
grup aktywów i odpowiadające im grupy pasywów. Pomiędzy każdą z grup aktywów
i odpowiadającą jej grupą pasywów występują określone związki i zależności. W
efekcie ułatwia to „czytanie” i analizę bilansu.

PASYWA INFORMUJĄ SKĄD POCHODZĄ PIENIĄDZE FIRMY, AKTYWA NATOMIAST
NA CO JE WYDANO, CZYLI JAKI MAJĄTEK POSIADA FIRMA.

Sporządzenie tego sprawozdania następuje na ostatni dzień roku obrotowego,
najczęściej na koniec roku kalendarzowego. Warto zaznaczyć, iż niektóre firmy/
spółki kończą rok obrotowy na inny dzień niż kończący rok kalendarzowy (np.
cukrownie). Jest to uwarunkowane statutem firmy, specyfiką branży oraz
zależnościami kapitałowymi (jeśli sprawozdania firmy podlegają konsolidacji).
Występują ponadto inne wymogi prawne, które zobowiązują firmy/spółki do
sporządzania sprawozdań finansowych, w skład którego wchodzi bilans.
Szerzej i precyzyjniej przedstawia to schemat nr 5.

SKŁADNIKI

SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO NA KIEDY
SPORZĄDZANE

• Bilans

• Rachunek zysków i strat

• Informacja dodatkowa

Oraz dodatkowe składniki

sprawozdania t.j.:

• Rachunek przepływów

pieniężnych

• Zestawienie zmian w

kapitale własnym

• Sprawozdanie z

działalności firmy

wg obowiązku
sprawozdawczego w

schemacie

nr 1 i nr 2.

• Na dzień kończący rok obrotowy
• Na dzień zakończenia działalności
• Na dzień sprzedaży, zakończenia

likwidacji lub postępowania

upadłościowego

• Na dzień poprzedzający zmianę

formy prawnej firmy

• Na dzień poprzedzający dzień

podziału lub połączenia firm

• Na dzień poprzedzający dzień

postawienia firmy/ spółki w stan

likwidacji lub upadłości

DOTYCZY WSZYSTKICH

SKŁADNIKÓW

SPRAWOZDANIA !

Rozdział II Sprawozdania finansowe

Schemat nr 5

Rozdział II Aktywa trwałe

AKTYWA TRWAŁE

rozumie się przez to aktywa, o przewidywanym

okresie ekonomicznej użyteczności dłuższym niż rok, nie są
przeznaczone do zbycia lub zużycia w ciągu normalnego cyklu
operacyjnego. Ich pozostałe cechy to: kompletność, zdatność do
użytku i przeznaczenie na potrzeby firmy.

Zalicza się do nich w szczególności:

WARTOŚCI NIEMATERIALNE I PRAWNE

II.

RZECZOWE AKTYWA TRWAŁE

III.

NALEŻNOŚCI DŁUGOTERMINOWE

IV.

INWESTYCJE DŁUGOTERMINOWE (

NOWOŚĆ W BILANSIE

)

DŁUGOTERMINOWE ROZLICZENIA MIĘDZYOKRESOWE

Rozdział II Wartości niematerialne i prawne

Są nimi nabyte przez firmę prawa majątkowe i przywileje nadające się do
gospodarczego wykorzystania, o dłuższym niż 1 rok okresie ekonomicznej
użyteczności. Mają one charakter niepieniężny i trudno je rzeczowo „uchwycić” np.
wartość firmy.
Wartościowe zużycie tych składników majątku w podziale na poszczególne lata
(okresy) wyraża naliczona amortyzacja (umorzenie). W bilansie wartości

niematerialne

i prawne wykazuje się w kwocie netto (wartość początkowa pomniejszona o odpisy
amortyzacyjne – umorzenie).
Bardzo trudno ustalić wiarygodny i obiektywny model wyceny dla tychże wartości.
Praktyka biznesowa wskazuje, że wartości niematerialne i prawne są często
przeszacowane lub niedoszacowane. Szczególnie jest to widoczne przy obrocie tymi
wartościami na rynku np. sprzedaż znaku towarowego czy know-how.
Kolejną istotną kwestią jest określenie ich wpływu na wielkość przychodów ze
sprzedaży oraz rentowność w prowadzonej przez firmę działalności.
Poniższy schemat nr 6 charakteryzuje poszczególne grupy wartości niematerialnych
prawnych z podaniem ich specyfiki.

Rozdział II Aktywa trwałe

Koszty zakończonych
prac rozwojowych

Wartość firmy

Inne wartości
niematerialne
i prawne

Zaliczki na wartości
niematerialne
i prawne

Rozdział II Wartości niematerialne i
prawne

Obejmują koszty wytworzenia na własne
potrzeby prac rozwojowych przed podjęciem
produkcji lub zastosowania technologii –
udokumentowane, wiarygodnie określone wg
założeń pokryte przychodami z tych produktów
lub technologii

Stanowi różnica między ceną nabycia
określonej firmy/spółki lub zorganizowanej jej
części a niższą od niej wartością godziwą
(rynkową) przejętych aktywów netto –
kapitałów własnych

Są to w szczególności :

•Autorskie prawa majątkowe, prawa
pokrewne, licencje, koncesje

• Prawa do wynalazków, patentów, znaków
towarowych, wzorów użytkowych i
zdobniczych

• Know - how

Są to w szczególności :

•Autorskie prawa majątkowe, prawa
pokrewne, licencje, koncesje

• Prawa do wynalazków, patentów, znaków
towarowych, wzorów użytkowych i
zdobniczych

• Know - how

Schemat
nr 6

Są to wpłacone zaliczki, wykazywane w bilansie w
wartości nominalnej

Rozdział II Aktywa trwałe

AKTYWA TRWAŁE

rozumie się przez to aktywa, o przewidywanym

Zalicza się do nich w szczególności:

WARTOŚCI NIEMATERIALNE I PRAWNE

II.

RZECZOWE AKTYWA TRWAŁE

III.

NALEŻNOŚCI DŁUGOTERMINOWE

IV.

INWESTYCJE DŁUGOTERMINOWE (

NOWOŚĆ W BILANSIE

)

DŁUGOTERMINOWE ROZLICZENIA MIĘDZYOKRESOWE

Rozdział II Rzeczowe aktywa trwałe

Rzeczowe aktywa trwałe, choć mają niepieniężny charakter, są „namacalne” i
możliwość wiarygodnej wyceny jest wyższa niż w przypadku wartości
niematerialnych i prawnych.
W ich wycenie brana jest pod uwagę cena nabycia, koszt wytworzenia lub wartość
przeszacowana. Wartość przeszacowana – aktualizacja wyceny do wartości
rynkowej została przeprowadzona w 1995 r. w oparciu o Rozporządzenie
Min.Finansów.
Ekonomiczne zużycie określa naliczona amortyzacja dla poszczególnych okresów
(lat). W bilansie aktywa te są wykazywane w kwocie netto (wartość początkowa
pomniejszona o odpisy amortyzacyjne – umorzenie).
W firmach produkcyjnych zazwyczaj ich wartość w sumie bilansowej jest wyższa niż
w firmach handlowo-usługowych. Wycena tych aktywów w sytuacji sprzedaży
dokonywana jest w oparciu o wyceny rynkowe, bowiem dla wielu z nich istnieje
aktywny rynek np. dla środków transportu. Z uwagi na rosnącą konkurencję oraz
postęp technologiczny aktywa te często są modernizowane bądź wymieniane
(poprzez inwestycje).
Poniższy schemat nr 7 określa poszczególne grupy z podaniem ich specyfiki i

funkcji.

Rozdział II Aktywa trwałe

ŚRODKI TRWAŁE

ŚRODKI TRWAŁE
W BUDOWIE

ZALICZKI NA ŚRODKI
TRWAŁE W BUDOWIE

Rozdział II Rzeczowe aktywa trwałe

Zalicza się do nich:

• Grunty nabyte na własność/ współwłasność
oraz nabyte prawo ich wieczystego
użytkowania

• Budynki, lokale i obiekty inżynierii lądowej i
wodnej, spółdzielcze własnościowe prawo do
lokalu mieszkalnego i lokalu użytkowego

• Urządzania techniczne i maszyny

• Środki transportu

•Inne środki trwałe (w tym inwentarz żywy, nie
przeznaczony do obrotu)

KOMPLETNE I ZDATNE DO UŻYTKU 0
PLANOWYNYM OKRESIE EKONOMICZNEJ
UŻYTECZNOŚCI DŁUŻSZYM NIŻ ROK

Zalicza się do nich:

• Grunty nabyte na własność/ współwłasność
oraz nabyte prawo ich wieczystego
użytkowania

• Budynki, lokale i obiekty inżynierii lądowej i
wodnej, spółdzielcze własnościowe prawo do
lokalu mieszkalnego i lokalu użytkowego

• Urządzania techniczne i maszyny

• Środki transportu

•Inne środki trwałe (w tym inwentarz żywy, nie
przeznaczony do obrotu)

KOMPLETNE I ZDATNE DO UŻYTKU 0
PLANOWYNYM OKRESIE EKONOMICZNEJ
UŻYTECZNOŚCI DŁUŻSZYM NIŻ ROK

Czyli środki trwałe w okresie ich budowy, bądź
montażu lub ulepszenia istniejącego środka
trwałego – w wysokości ogółu poniesionych na
nie kosztów (np. koszty montażu i różnice
kursowe)

W bilansie wykazywane są w wartości
nominalnej (zapłacone zaliczki).

Schemat
nr 7

Rozdział II Leasing finansowy

Jeżeli firma przyjęła do używania obce środki trwałe lub wartości niematerialne i

prawne na

mocy umowy, pomiędzy „finansującym„ a "korzystającym", do odpłatnego

używania lub

również pobierania pożytków na czas oznaczony, środki te i wartości zalicza się do

aktywów

trwałych korzystającego, jeżeli umowa spełnia co najmniej jeden z następujących
warunków:

1) przenosi własność jej przedmiotu
na korzystającego po zakończeniu okresu, na który została zawarta,

2) zawiera prawo do nabycia jej przedmiotu przez korzystającego, po zakończeniu
okresu, na jaki została zawarta, po cenie niższej od wartości rynkowej z dnia nabycia,

3) okres, na jaki została zawarta, odpowiada w przeważającej części przewidywanemu
okresowi ekonomicznej użyteczności środka trwałego lub prawa majątkowego,
przy czym nie może być on krótszy niż 3/4 tego okresu.
Prawo własności przedmiotu umowy może być, po okresie, na jaki umowa została
zawarta, przeniesione na korzystającego.

Rozdział II Leasing finansowy

Jeżeli firma przyjęła do używania obce środki trwałe lub wartości niematerialne i

prawne na

mocy umowy, pomiędzy „finansującym„ a "korzystającym", do odpłatnego

używania lub

również pobierania pożytków na czas oznaczony, środki te i wartości zalicza się do

aktywów

trwałych korzystającego, jeżeli umowa spełnia co najmniej jeden z następujących
warunków:

4) suma opłat, pomniejszonych o dyskonto, ustalona w dniu zawarcia umowy i
przypadająca do zapłaty w okresie jej obowiązywania, przekracza 90% wartości
rynkowej przedmiotu umowy na ten dzień. W sumie opłat uwzględnia się wartość
końcową przedmiotu umowy, którą korzystający zobowiązuje się zapłacić za
przeniesienie na niego własności tego przedmiotu.
Do sumy opłat nie zalicza się płatności na rzecz korzystającego za świadczenia
dodatkowe, podatków oraz składek na ubezpieczenie tego przedmiotu, jeżeli
korzystający pokrywa je niezależnie od opłat za używanie,

5) zawiera przyrzeczenie finansującego do zawarcia z korzystającym kolejnej umowy
o oddanie w odpłatne używanie tego samego przedmiotu lub przedłużenia umowy
dotychczasowej, na warunkach korzystniejszych od przewidzianych w dotychczasowej
umowie,
,

6) przewiduje możliwość jej wypowiedzenia, z zastrzeżeniem,
że wszelkie powstałe z tego tytułu koszty i straty poniesione przez finansującego
pokrywa korzystający,

Rozdział II Leasing finansowy

Jeżeli firma przyjęła do używania obce środki trwałe lub wartości niematerialne i

prawne na

mocy umowy, pomiędzy „finansującym„ a "korzystającym", do odpłatnego

używania lub

również pobierania pożytków na czas oznaczony, środki te i wartości zalicza się do

aktywów

trwałych korzystającego, jeżeli umowa spełnia co najmniej jeden z następujących
warunków:

7) przedmiot umowy został dostosowany do indywidualnych potrzeb korzystającego.
Może on być używany wyłącznie przez korzystającego, bez wprowadzania
w nim istotnych zmian.

Obce aktywa trwałe są wykazywane

w bilansie wystarczy, że zawarta umowa

leasingowa zawiera przynajmniej

jeden z ww. warunków

WNIOSKI

Rozdział II Aktywa trwałe

AKTYWA TRWAŁE

rozumie się przez to aktywa, o przewidywanym

Zalicza się do nich w szczególności:

WARTOŚCI NIEMATERIALNE I PRAWNE

II.

RZECZOWE AKTYWA TRWAŁE

III.

NALEŻNOŚCI DŁUGOTERMINOWE

IV.

INWESTYCJE DŁUGOTERMINOWE

(

NOWOŚĆ W BILANSIE

)

DŁUGOTERMINOWE ROZLICZENIA MIĘDZYOKRESOWE

Rozdział II Należności długoterminowe

Należności długoterminowe

– są wymagalne po 12 miesiącach od dnia

bilansowego (daty sporządzenia sprawozdania). Nie są ewidencjonowane w tej grupie
należności z tytułu dostaw i usług, bez względu na termin ich zapłaty. Należności
długoterminowe wynikają z rozrachunków za sprzedane składniki aktywów trwałych w
postaci papierów wartościowych i innych aktywów finansowych, które są wymagalne po

miesiącach.
W szczególności zalicza się do nich:
1.

Kwoty należne z tytułu kaucji wpłaconej w związku z wynajmem lokalu, której
rozliczenie nastąpi po 12 miesiącach licząc od dnia bilansowego

Należności wynikające z umów ugody lub układu, łącznie z częścią podlegającą
odpisaniu

Kwoty należne od kontrahentów do zapłaty powyżej 12 miesięcy, z innych tytułów
niż wymienione w pkt. 1 i 2, jeżeli wynikają z rozrachunków z tytułu sprzedaży
środków trwałych, środków trwałych w budowie lub z operacji finansowych.

Należności długoterminowe wyceniane są w kwocie wymaganej zapłaty, łącznie z

odsetkami z

tytułu zwłoki w zapłacie (jeżeli należą się firmie zgodnie z umową zawartą na piśmie z
dłużnikiem. Stan należności na dzień bilansowy (sprawozdawczy) zwiększają także kwoty
zasądzone przez sąd stanowiące zwrot kosztów postępowania sądowego.
Podział tych na należności jednostki powiązane i pozostałe stosuje się w jednostkowych
sprawozdaniach finansowych grupy kapitałowej, jeżeli firma do niej należy.

Rozdział II Aktywa trwałe

AKTYWA TRWAŁE

rozumie się przez to aktywa, o przewidywanym

Zalicza się do nich w szczególności:

WARTOŚCI NIEMATERIALNE I PRAWNE

II.

RZECZOWE AKTYWA TRWAŁE

III.

NALEŻNOŚCI DŁUGOTERMINOWE

IV.

INWESTYCJE DŁUGOTERMINOWE

(

NOWOŚĆ W

BILANSIE

)

DŁUGOTERMINOWE ROZLICZENIA MIĘDZYOKRESOWE

Rozdział II Inwestycje długoterminowe

Są to aktywa nabyte w celu uzyskania korzyści ekonomicznych wynikających z
przyrostu ich wartości, uzyskania z nich przychodów w formie odsetek, dywidend
(udziałów w zyskach) lub innych pożytków, w tym również z transakcji handlowej,
a w szczególności aktywa finansowe oraz te nieruchomości i wartości
niematerialne i prawne, które nie są użytkowane przez jednostkę, lecz zostały
nabyte w celu osiągnięcia tych korzyści. Wykorzystanie tych aktywów nie wiąże
się z działalnością operacyjną (podstawową) firmy.
Lokowanie środków przez firmę w inwestycje długoterminowe wiąże się również
z kontrolą innych firm (zakup akcji bądź udziałów).
Ponadto firma może wykupywać znaki towarowe czy prawa do stosowania
określonych technologii, których wartość rynkowa w najbliższych latach wzrośnie,
choć nie będzie ich wykorzystywać w działalności operacyjnej. Korzyścią dla firmy
może być ich sprzedaż w przyszłości bądź oddanie w leasing. Taki sposób
wykorzystania można również zastosować do nieruchomości inwestycyjnych.
Amortyzacja, czyli zużycie ekonomiczne dla tych grup majątku naliczana jest od
nieruchomości oraz wartości niematerialnych i prawnych.
Sposób wyceny oraz wyszczególnienie grup składników inwestycyjnych
przedstawia poniższy schemat nr 8.

Rozdział II Aktywa trwałe

NIERUCHOMOŚCI

WARTOŚCI
NIEMATERIALNE
I PRAWNE

DŁUGOTERMINOWE
AKTYWA
FINANSOWE

Rozdział II Inwestycje długoterminowe

Grunty, budynki, lokale, w tym spółdzielcze
własnościowe prawo do lokalu – wycenianie wg
ceny nabycia, kosztu wytworzenia, wartości

przeszacowanej lub wg wartości rynkowej

Grunty, budynki, lokale, w tym spółdzielcze
własnościowe prawo do lokalu – wycenianie wg
ceny nabycia, kosztu wytworzenia, wartości

przeszacowanej lub wg wartości rynkowej

Prawa majątkowe i przywileje – sposób
wyceny tak jak nieruchomości inwestycyjne

Są to:
1.

Udziały i akcje

Inne papiery wartościowe

Udzielone pożyczki

Inne długoterminowe aktywa finansowe

wyceniane wg ceny nabycia, pomniejszonej o

odpisy

z tytułu trwałej utraty wartości lub według

wartości

godziwej (rynkowej); wartość w cenie nabycia
można przeszacować do wartości w cenie

rynkowej,

a różnicę z przeszacowania rozliczyć z

kapitałem z

aktualizacji wyceny (kapitały własne)

Są to:
1.

Udziały i akcje

Inne papiery wartościowe

Udzielone pożyczki

Inne długoterminowe aktywa finansowe

wyceniane wg ceny nabycia, pomniejszonej o

odpisy

z tytułu trwałej utraty wartości lub według

wartości

godziwej (rynkowej); wartość w cenie nabycia
można przeszacować do wartości w cenie

rynkowej,

a różnicę z przeszacowania rozliczyć z

kapitałem z

aktualizacji wyceny (kapitały własne)

Schemat
nr 7

INNE INWESTYCJE

DŁUGOTERMINOWE

Obejmują aktywa zdeponowane w banku jako lokata
kapitału: złoto, kamienie szlachetne i dzieła sztuki

DŁUGOTERMINOWE AKTYWA FINANSOWE – wymagają bliższej

charakterystyki ze względu na ich 4 grupowy podział

• Udziały i akcje –

udziały

udziały stanowią wkłady pieniężne lub rzeczowe nabyte przez

firmę (inwestora), które oprócz lokaty kapitału stanowią, ale dają prawo wywierania
wpływu na politykę finansową spółki, której udziały zakupiono.

Akcje

Akcje są to wyemitowane papiery wartościowe spółki akcyjnej, nabyte przez

akcjonariuszy (inwestorów), potwierdzające nabycie przez nich prawa współwłasności
do aktywów majątkowych spółki i równocześnie określające ich udział w kapitale
zakładowym spółki. Akcje nabywane są wniesione wkłady pieniężne i rzeczowe.

• Inne papiery wartościowe –

zazwyczaj są nimi dłużne papiery wartościowe (np.

obligacje). Każda odmiana takiego papieru dłużnego stanowi formę pożyczki
zaciągniętej przez emitenta takiego papieru od nabywcy i podlega spłacie w kwocie
powiększonej o należne nabywcy (inwestorowi) dyskonto.

• Udzielone pożyczki –

wykazuje się w bilansie w kwocie wymaganej zapłaty, czyli

kwotę pożyczki wykazuje się wraz z należnymi odsetkami. Jeżeli spłata pożyczki
następuje w ratach, to te raty, których spłata nastąpi w następnym roku obrotowym
zalicza się do aktywów obrotowych (w pozycji krótkoterminowe aktywa finansowe).

• Inne długoterminowe aktywa finansowe –

obejmują m.in. długoterminowe

lokaty bankowe, bony oszczędnościowe o okresie realizacji powyżej 12 m-cy (od dnia
sporządzenia sprawozdania). Lokaty wycenia się wg ich wartości nominalnej wraz ze
skapitalizowanymi odsetkami.

Rozdział II Inwestycje długoterminowe

Rozdział II Aktywa trwałe

AKTYWA TRWAŁE

rozumie się przez to aktywa, o przewidywanym

Zalicza się do nich w szczególności:

WARTOŚCI NIEMATERIALNE I PRAWNE

II.

RZECZOWE AKTYWA TRWAŁE

III.

NALEŻNOŚCI DŁUGOTERMINOWE

IV.

INWESTYCJE DŁUGOTERMINOWE

(

NOWOŚĆ W BILANSIE

)

DŁUGOTERMINOWE ROZLICZENIA

MIĘDZYOKRESOWE

Rozdział II Dług. rozliczenia
międzyokresowe

Długoterminowe rozliczenia międzyokresowe

rozróżnia

się 2 grupy:

Aktywa z tytułu odroczonego

Aktywa z tytułu odroczonego podatku dochodowego występują wówczas,

jeśli wartość podatkowa aktywów przewyższa wartość bilansową, a wartość

podatkowa zobowiązań jest niższa od ich wartości bilansowej np. rezerwy z

tytułu napraw gwarancyjnych, nieuznawane podatkowo za koszty uzyskania

przychodu. Efektem tych 2 rodzajów wycen są ujemne różnice przejściowe,

które spowodują w przyszłości zmniejszenie podstawy opodatkowania oraz

straty podatkowej możliwej do odliczenia (czyli wystąpienia dochodu w

przyszłości). Obowiązek ich tworzenia mają firmy, których sprawozdania

podlegają corocznemu badaniu przez audytora.

Inne rozliczenia międzyokresowe

Inne rozliczenia międzyokresowe obejmują koszty poniesione w bieżącym

okresie sprawozdawczym, przypadające na przyszłe okresy

sprawozdawcze, czyli takie, które kwalifikują się do czynnych rozliczeń

międzyokresowych. Z uwagi na to, że są to aktywa powinny być rozliczane

(aktywowane) zapewniając w danym okresie przychody ze sprzedaży

towarów, produktów lub sprawne wykorzystanie środków trwałych.

Przedmiotem rozliczeń międzyokresowych mogą być przykładowo koszty

większych remontów lub zapłacone z góry odsetki od zaciągniętego przez

firmę kredytu (nie rozlicza się odsetek od kredytu inwestycyjnego na czas

realizacji inwestycji).

Rozdział II Aktywa Obrotowe

AKTYWA OBROTOWE

: j

est grupą aktywów, która ulega szybkiemu

upłynnieniu.

Ta grupa decyduje o dochodowości firmy, czyli o generowaniu dodatniego
wyniku finansowego – zysku, jej płynności finansowej, oraz posiadaniu

nadwyżek

finansowych (środków pieniężnych) na spłatę długów czyli zobowiązań.

Zalicza się do nich w szczególności:

I. ZAPASY

1. Materiały

2. Półprodukty i produkty w toku

3. Produkty gotowe

4. Towary

5. Zaliczki na dostawy

II. NALEŻNOŚCI KRÓTKOTERMINOWE
III. INWESTYCJE KRÓTKOTERMINOWE
IV. KRÓTKOTERMINOWE ROZLICZENIA MIĘDZYOKRESOWE

Rozdział II Aktywa Obrotowe - Zapasy

Zapasy

–

czyli materiały nabyte w celu zużycia na własne potrzeby, wytworzone

lub przetworzone przez jednostkę produkty gotowe (wyroby i usługi) zdatne
do sprzedaży lub w toku produkcji, półprodukty oraz towary nabyte w celu
odprzedaży w stanie nieprzetworzonym. Zapasy przeznaczone są do zbycia
lub zużycia w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego lub w ciągu normalnego
cyklu operacyjnego właściwego dla danej działalności, jeżeli trwa on dłużej niż
12 miesięcy. Dodatkowo do tej grupy zalicza się opakowania, zwierzęta, które
nie kwalifikują się do środków trwałych, a także grunty w firmach
deweloperskich.

Zakwalifikowanie rzeczowego składnika aktywów do

odpowiedniej grupy zapasów jest uwarunkowane jego przeznaczeniem.

Rzeczowe składniki aktywów obrotowych bez względu na ich przeznaczenie i
stosowane przez firmę metody ich ewidencji, wycenia się na dzień bilansowy wg

cen

nabycia lub kosztów wytworzenia nie wyższych od ich cen sprzedaży netto. Istnieje
wyjątek od tej zasady - firmy mogą wyceniać: materiały i towary - w cenach zakupu,
a produkty w toku produkcji - w wysokości bezpośrednich kosztów wytworzenia lub
tylko materiałów bezpośrednich, bądź nie wyceniać ich w ogóle jeżeli nie
zniekształca to stanu aktywów oraz jej wyniku finansowego. Wyjątek ten
nie ma zastosowania do produkcji o czasie wykonania dłuższym niż 3 miesiące.

Grupa

zapasów

Specyfika i przeznaczenie danej grupy

Materiały

Są to różnego rodzaju produkty nabywane przez firmę lub

wytworzone we własnym zakresie przeznaczone do zużycia jako

surowce do wytwarzania wyrobów, robót i usług bądź na cele

ogólnogospodarcze. Na równi z materiałami traktowane są

opakowania.

Półprodukty i

produkty w toku

Półprodukty są to wytworzone przez firmę wyroby które

przeszły określone fazy produkcji, przeznaczone w dalszych

fazach do wytworzenia produktu gotowego.
Produkty w toku są to produkty rozpoczęte, znajdujące się

nadal w toku produkcji, wymagające dalszej obróbki.

Produkty gotowe

Rozumiane jako produkty wytworzone przez firmę,

niepodlegające dalszej obróbce, odpowiadające określonym

normom, przeznaczone do sprzedaży odbiorcom zewnętrznym

lub we własnych placówkach handlowych.

Towary

(wycena ich

rozchodu)

W warunkach magazynów hurtowych lub w placówkach handlu

detalicznego przy dobrze prowadzonej ewidencji ilościowo-

wartościowej, dodatkowo ewidencji ilościowej magazynowej

oraz jednolitym kodzie cyfrowym dla poszczególnych

asortymentów zapasy towarów nie wymagają tradycyjnych

metod wyceny ich rozchodu tj. FIFO, LIFO i wg. cen przeciętnych

(średnioważonych).

Zaliczki na

dostawy

Czyli zaliczki wypłacane kontrahentom na poczet dostaw

towarów, materiałów, produktów w tym usług obcych.

Rozdział II Aktywa Obrotowe - Zapasy

Rozdział II Aktywa Obrotowe

AKTYWA OBROTOWE

est grupą aktywów, która ulega szybkiemu

upłynnieniu. Ta grupa decyduje o dochodowości firmy, czyli o

generowaniu

dodatniego wyniku finansowego – zysku, jej płynności finansowej, oraz

posiadaniu

nadwyżek finansowych (środków pieniężnych) na spłatę długów czyli

zobowiązań.

Zalicza się do nich w szczególności:

ZAPASY

II.

NALEŻNOŚCI KRÓTKOTERMINOWE

III. INWESTYCJE KRÓTKOTERMINOWE
IV. KRÓTKOTERMINOWE ROZLICZENIA MIĘDZYOKRESOWE

Rozdział II Należności
krótkoterminowe

Należności

–

obejmują ogół należności z tytułu dostaw i usług oraz całość lub

część należności z innych tytułów niezaliczanych do aktywów finansowych, a które
stają się wymagalne w ciągu 12 miesięcy (lub powyżej) od dnia bilansowego.
Zinwentaryzowany stan należności do wykazania w bilansie wycenia się w kwocie
wymaganej zapłaty, z zachowaniem zasady ostrożności. Zasada ta pozwala na
wykazanie należności łącznie z odsetkami z tytułu zwłoki w zapłacie, jeżeli posiada
uprawnienie do ich naliczenia dłużnikowi lub odsetki należą się jej zgodnie z

pisemną

umową zawartą z kontrahentem. Stan należności krótkoterminowych na
dzień bilansowy zwiększają również zasądzone odsetki z tytułu zwłoki w zapłacie
oraz zwrot kosztów postępowania sądowego.
Ustalone i wyceniane w powyższy sposób należności krótkoterminowe wykazuje się
w aktywach obrotowych w podziale na:
1)

Od jednostek powiązanych, czyli takich, w których firma posiada co najmniej

20% udziałów w kapitale lub ogólnej liczbie głosów w organie stanowiącym

jednostki;

Od pozostałych jednostek (czyli innych niż powiązane)

NALEŻNOŚCI KRÓTKOTERMINOWE OD JEDNOSTEK POWIĄZANYCH

• Należności z tytułu dostaw i usług o okresie spłaty:
- do 12 miesięcy
- powyżej 12 miesięcy,
czyli ogół należności wynikających z rozrachunków firmy z tytułu sprzedaży
(ewentualnie z zakupów) towarów, materiałów, produktów gotowych, usług

oraz

opakowań. Nie zalicza się do tej grupy należności i zobowiązań,

wynikających z

zakupów i rzeczowych aktywów trwałych, wartości niematerialnych i

prawnych,

także użytkowanych na zasadach leasingu finansowego, jak również zaliczek

poczet dostaw ww. składników majątku.
• Należności z innych tytułów :
w tej grupie wykazywane są należności z innych tytułów niż dostawy i

usługi.

Rozdział II Należności
krótkoterminowe

NALEŻNOŚCI KRÓTKOTERMINOWE OD POZOSTAŁYCH JEDNOSTEK

Rozdział II Należności
krótkoterminowe

RODZAJ NALEŻNOŚCI

SPECYFIKA/ CECHY CHARAKTERYSTYCZNE

Z tytułu dostaw i

usług

Okres spłaty:
- do 12 m-cy
- powyżej 12 m-cy, czyli ogół należności w znaczeniu

określonym na poprzedniej stronie, niekwalifikujące się

do jednostek powiązanych

Z tytułu podatków,

dotacji, ceł,

ubezpieczeń

społecznych,

zdrowotnych oraz

innych świadczeń

Są to należności wynikające z rozrachunków publiczno-

prawnych z urzędem skarbowym, urzędami celnymi, ZUS-

em, PFRON oraz innymi instytucjami, których stan na

dzień bilansowy nie wymaga potwierdzenia na piśmie.
Należności te inwentaryzuje się w drodze weryfikacji.

Inne należności

krótkoterminowe

Wykazuje się w tej grupie niedochodzone na drodze

sądowej oraz wynikające z innych tytułów niż

publicznoprawne, dostawy i usługi.

Należności

dochodzone na drodze

sądowej

W tej grupie podaje się stan należności objęte na dzień

bilansowy (sprawozdawczy) powództwem cywilnym. Stan

tych należności powinien być uzgodniony z repertorium

(wykazem, rejestrem spraw spornych) prowadzonym

przez komórkę prawną (radcę prawnego) firmy, w celu

wyjaśnienia spraw budzących wątpliwości i zastrzeżenia

co do ich ściągalności.

Rozdział II Aktywa Obrotowe

AKTYWA OBROTOWE

est grupą aktywów, która ulega szybkiemu

upłynnieniu. Ta grupa decyduje o dochodowości firmy, czyli o

generowaniu

dodatniego wyniku finansowego – zysku, jej płynności finansowej, oraz

posiadaniu

nadwyżek finansowych (środków pieniężnych) na spłatę długów czyli

zobowiązań.

Zalicza się do nich w szczególności:

ZAPASY

II.

NALEŻNOŚCI KRÓTKOTERMINOWE

III. INWESTYCJE KRÓTKOTERMINOWE

IV. KRÓTKOTERMINOWE ROZLICZENIA MIĘDZYOKRESOWE

Rozdział II Inwestycje
krótkoterminowe

Inwestycje krótkoterminowe

– obejmują nabyte aktywa finansowe w

celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych z przyrostu ich wartości lub uzyskania
pożytków w innej postaci (w tym z transakcji handlowej), które są płatne i
wymagalne lub przeznaczone do zbycia w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego lub
od daty ich założenia, wystawienia lub zbycia, bądź stanowią aktywa pieniężne.
W bilansie wykazuje się je z podziałem na:
1)

Krótkoterminowe aktywa finansowe, wyodrębniając :

         a) w jednostkach powiązanych
         b) w pozostałych jednostkach
         c) środki pieniężne i inne aktywa pieniężne,
2)

Inne inwestycje krótkoterminowe

Wycena inwestycji następuje na dzień bilansowy wg ceny (wartości) rynkowej albo
wg ceny nabycia lub ceny (wartości) rynkowej, zależnie od tego, która z nich jest
niższa, a te składniki inwestycji, dla których nie istnieje aktywny rynek (nienotowane
na rynku) w inny sposób określonej wartości godziwej (możliwej do uzyskania).

KRÓTKOTERMINOWE AKTYWA FINANSOWE W JEDNOSTKACH

POWIĄZANYCH I POZOSTAŁYCH JEDNOSTKACH

Rozdział II Inwestycje krótkoterminowe

GRUPY AKTYWÓW

FINANSOWYCH

CHARAKTERYSTYKA

Udziały i akcje

Jeśli spełniają kryteria wymagane ustawą o rachunkowości,

jeśli są przeznaczone do zbycia w ciągu 12 miesięcy od dnia

bilansowego. W praktyce będą to głównie wyemitowane

akcje przez spółki giełdowe oraz udziały, które mogą

wystąpić w spółkach handlowych, zawiązanych w celu

prowadzenia przez nie działalności w okresie nie dłuższym

niż 12 miesięcy – wycenia się je tylko w cenach nabycia.

Inne papiery
wartościowe

W tej grupie mogą wystąpić inwestycje w postaci: obligacji,

bonów skarbowych i pieniężnych, czeków obcych, weksli,

listów zastawnych i inne , które są notowane na aktywnym

rynku (giełdzie)

Udzielone pożyczki
krótkoterminowe

Jako krótkoterminowe występują wówczas jeśli są wymagalne

w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego. Wycenia się je w

kwocie wymaganej zapłaty. W myśl zasady ostrożności

nominalną kwotę pożyczki zwiększa się o wymagane (zgodnie

z umową) odsetki.

Inne
krótkoterminowe

aktywa finansowe

Są to aktywa płatne i wymagane w okresie dłuższym niż 3

miesiące, lecz nieprzekraczającym 12 miesięcy od dnia

bilansowego np. lokaty terminowe oraz należności od

leasingobiorcy (korzystający) w przypadku leasingu

finansowego.

ŚRODKI PIENIĘŻNE I INNE AKTYWA PIENIĘŻNE

Rozdział II Inwestycje krótkoterminowe

RODZAJE

CHARAKTERYSTYKA

Środki pieniężne i
inne aktywa

pieniężne

Środki pieniężne w walutach obcych zgromadzone na

rachunku walutowym wycenia się po kursie średnim NBP

ustalonym dla danej waluty. Wielkości środków pieniężnych

na rachunkach bankowych potwierdzane są wyciągiem

bankowym (z wyjątkiem lokat terminowych).
Środki pieniężne w walucie krajowej wykazuje się w wartości

nominalnej, z tym, że wartość gotówki na rachunkach

bankowych obejmuje także skapitalizowane odsetki od lokat i

na rachunku bieżącym.

Inne środki
pieniężne

Obejmują :
1.

środki pieniężne w drodze, czyli stan gotówki wpłaconej

na rachunek bieżący, która na dzień bilansowy nie

wpłynęła jeszcze do banku.

Weksle, czeki obce, czeki podróżnicze, przekazy i inne

dokumenty płatne w walucie polskiej

Środki pieniężne w banku stanowiące lokaty terminowe

o zapadalności krótszej niż 3 miesiące, a także naliczone

odsetki od tych pożyczek i lokat, które nie stały się

jeszcze należnością

Inne aktywa
pieniężne

Obejmują niekwalifikujące się do powyższych pozycji np.

czeki obce, weksle o terminie płatności dłuższym niż 3

miesiące, należne firmie dywidendy od spółek, w których

posiada udziały lub akcje.

Rozdział II Inwestycje
krótkoterminowe

Ostatnią pozycją zaliczoną do krótkoterminowych inwestycji stanowią

INNE INWESTYCJE KRÓTKOTERMINOWE:

Wykazuje się tutaj składniki niekwalifikujące się do aktywów finansowych,

ale

spełniające kryteria wymagane dla inwestycji, jeśli przeznaczone są do

zbycia w

okresie 12 miesięcy od dnia bilansowego. Przykładowo są nimi :

zdeponowane w

banku złoto lub kamienie szlachetne. Wycenia się je w cenie rynkowej, a

jeżeli nie są

notowane na giełdzie – w cenie nabycia nie wyższej od ceny rynkowej lub

w inny

sposób ustalonej wartości godziwej (możliwej od uzyskania na rynku).

Rozdział II Aktywa Obrotowe

AKTYWA OBROTOWE

est grupą aktywów, która ulega szybkiemu

upłynnieniu. Ta grupa decyduje o dochodowości firmy, czyli o

generowaniu

dodatniego wyniku finansowego – zysku, jej płynności finansowej, oraz

posiadaniu

nadwyżek finansowych (środków pieniężnych) na spłatę długów czyli

zobowiązań.

Zalicza się do nich w szczególności:

ZAPASY

II.

NALEŻNOŚCI KRÓTKOTERMINOWE

III.

INWESTYCJE KRÓTKOTERMINOWE

IV.

KRÓTKOTERMINOWE ROZLICZENIA

MIĘDZYOKRESOWE

Rozdział II Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe

Do krótkoterminowych rozliczeń międzyokresowych zalicza się koszty,

których

aktywowanie kończy się w ciągu 12 miesięcy od dnia bilansowego, a w
szczególności:
–

koszty remontów rozliczane w czasie

–

opłacane przez firmę z góry za przyszły rok czynsze, ubezpieczenia
majątkowe, osobowe i prenumerata

–

przypadające do rozliczenia koszty przygotowania nowej produkcji

–

koszty trwających prac rozwojowych, w razie zakończenia się
powodzeniem zostaną zaliczone do wartości niematerialnych i
prawnych

–

nadwyżka kosztów nad przychodami gospodarki zasobami
mieszkaniowymi w spółdzielniach mieszkaniowych

–

przeniesienie na dzień bilansowy nadwyżki kosztów rzeczywistych
nad kosztami zarachowanymi z tytułu niezakończonych usług lub
robót budowlanych objętych długotrwałymi umowami.

Rozdział II Co to są Pasywa

PASYWA INFORMUJĄ SKĄD POCHODZĄ PIENIĄDZE FIRMY, AKTYWA NATOMIAST
NA CO JE WYDANO, CZYLI JAKI MAJĄTEK POSIADA FIRMA.
Ze względu na źródło pochodzenia kapitałów, którymi firma finansuje swój

majątek,

wyróżnia się:
–

Kapitały własne, które dzielą się na:

–

kapitał zakładowy

–

kapitał zapasowy

finansowanie własne zewnętrzne

–

kapitały rezerwowe

–

wyniki finansowe

samofinansowanie

–

wielkości korygujące kapitały własne

–

Kapitały obce (zobowiązania i rezerwy na zobowiązania), które dzielą się na :

–

rezerwy

–

zobowiązania długoterminowe

–

zobowiązania krótkoterminowe

Kapitały to źródła finansowania w firmie poszczególnych grup majątku. Istnieje
ścisła zależność pomiędzy rodzajem aktywów a formą finansowania

kapitałowego tj.,

przez poszczególne grupy pasywów. Równowaga finansowa zapewnia firmie
kontynuację działalności i wiarygodność płatniczą wobec kontrahentów.

Są to również
zobowiązania,
tyle, że
względem
właścicieli/
akcjonariuszy

FINANSOWANIE WŁASNE ZEWNĘTRZNE

Rozdział II Kapitały własne

RODZAJ

KAPITAŁU

CHARAKTERYSTYKA I FUNKCJA

Kapitał
zakładowy

Jego rejestracja dla niektórych firm (spółek akcyjnych) stanowi o

istocie formy prawnej prowadzenia przedsiębiorstwa.
Generalnie spełnia 2 funkcje:
● funkcję gospodarczą – stanowi o rozmiarach prowadzonej przez

firmę działalności, a wkłady tworzące ten kapitał są gwarancją dla

wierzycieli, pomimo, że nie są to depozyty
● funkcję prawną – kapitał ten stanowi podstawę prawną

uczestniczenia właścicieli/ akcjonariuszy w firmie/ spółce
Kodeks spółek handlowych, statut lub umowa może określać

minimalną lub maksymalną wysokość kapitału zakładowego.

Kapitał
zapasowy

(agio)

Obowiązek jego tworzenia mają spółki kapitałowe, p-stwa

państwowe, spółdzielnie, spółki osobowe nie mają obowiązku

tworzenia tego kapitału, co nie oznacza, że nie mogą go tworzyć

(zależy to od decyzji wspólników).
Najczęściej tworzony jest:
- z wypracowanego zysku netto
- z nadwyżki cen sprzedaży akcji ponad ich wartość nominalną (agio),
pozostałej po pokryciu kosztów emisji akcji
-z dopłat np. akcjonariuszy
Zmniejszają go pokrycia strat bilansowych, naliczone dywidendy i

inne koszty

FINANSOWANIE WŁASNE ZEWNĘTRZNE

Rozdział II Kapitały własne

RODZAJ

KAPITAŁU

CHARAKTERYSTYKA I FUNKCJA

Kapitał
rezerwow

y z
aktualizac
ji wyceny
środków

trwałych

Obejmuje skutki aktualizacji wyceny środków trwałych na podstawie

odrębnych przepisów.
Dodatkowo wzrost tego kapitału powoduje wycena wg wartości

rynkowej długoterminowych aktywów finansowych.
Obniżenie tego kapitału powodują:
- różnice z aktualizacji wyceny środków trwałych na skutek ich

sprzedaży bądź likwidacji (przechodzą one na kapitał

zapasowy)
-odpisy z tytułu trwałej utraty wartości środków trwałych
- skutki aktualizacji wyceny długoterminowych aktywów finansowych

„w dół” do kwoty uprzedniej aktualizacji

Pozostałe

kapitały
rezerwow
e

Tworzą go spółki kapitałowe, czyli spółki akcyjne i spółki z

ograniczoną odpowiedzialnością. W spółkach akcyjnych tworzony jest

na pokrycie poszczególnych strat i wydatków. W spółkach z

ograniczoną odpowiedzialnością tworzy się go np. z dopłat

wspólników.
Kapitał ten tworzony jest z zysku do podziału lub z innych źródeł

określonych w uchwałach o utworzeniu tego kapitału.

SAMOFINANSOWANIE

Rozdział II Kapitały własne

RODZAJ

KAPITAŁU

CHARAKTERYSTYKA I FUNKCJA

Zysk
(strata) z lat
ubiegłych

Wystąpi w tych firmach (spółkach), w których nie zatwierdzono

sprawozdania finansowego lub po jego zatwierdzeniu pozostaje

nierozliczony wynik finansowy z lat ubiegłych. Z reguły występuje

w tej pozycji nieznajdująca pokrycia w kapitale zapasowym lub

rezerwowym strata bilansowa z lat ubiegłych.
W tej pozycji wykazuje się również skutki tzw. błędu

podstawowego, czyli błędów, które w istotny sposób wpłynęły na

wynik finansowy i podstawę opodatkowania za lata ubiegłe. Ma to

zapewnić realność wyniku finansowego za bieżący rok obrotowy.

Zysk
(strata)

netto

Obowiązek wykazania tej wielkości w bilansie mają spółki/ firmy

posiadające osobowość prawną. Praktycznie wykazuje się wielkość

zysku lub straty, jako wynik finansowy za bieżący rok obrotowy

równy wielkości zysku (straty) w rachunku zysków i strat (jako

zysk/strata netto).
Wynik finansowy w spółkach nie posiadającej pełnej osobowości

prawnej wykazywany jest w tej pozycji w wielkości brutto tj.

zawierającej nieodliczony podatek dochodowy. Dotyczy to w

szczególności spółek komandytowych, partnerskich, jawnych i

cywilnych oraz firm prowadzonych przez osoby fizyczne na własne

ryzyko i we własnym imieniu.

WIELKOŚCI KORYGUJĄCE KAPITAŁY WŁASNE

Rozdział II Kapitały własne

RODZAJ

WIELKOŚCI

CHARAKTERYSTYKA I FUNKCJA

Należne wpłaty

na kapitał

podstawowy/

zakładowy
(wielkość

ujemna)

Zgodnie z Ustawą o rachunkowości wykazuje się w tej pozycji

zadeklarowane, lecz niewniesione na dzień bilansowy

(sprawozdawczy) wkłady kapitałowe:
• rzeczowe i finansowe w spółkach akcyjnych i z o.o.
• nieopłacone udziały w spółdzielniach, a także nieopłacone, a

zadeklarowane wkłady budowlane i mieszkaniowe

Udziały (akcje)

własne
(wielkość

ujemna)

Wykazuje się posiadane przez spółkę akcyjną akcje własne wg

cen nabycia, przewidziane do zbycia z reguły w ciągu roku lub

ich umorzenia. Dotyczy to również udziałów własnych w

spółkach z o.o.

Odpisy z zysku

netto w ciągu

roku obrotowego

Nie dotyczy firm (spółek) posiadających osobowość prawną.

Ewentualne zaliczkowe wypłaty z tego tytułu w spółkach

kapitałowych (spółki akcyjne i spółki z o.o.) wykazuje się jako

należność od wspólników lub akcjonariuszy, jako zaliczki do

rozliczenia z uwzględnieniem przepisów podatkowych.

Rozdział II Kapitały obce – rezerwy

REZERWY

REZERWY NA ZOBOWIĄZANIA

Tworzone są na:
•

Pewne lub o dużym stopniu prawdopodobieństwa zobowiązania
przyszłe, których kwotę można oszacować w wiarygodny sposób.
Dotyczą strat z transakcji gospodarczych w toku, w tym z tytułu
udzielonych gwarancji, poręczeń, operacji kredytowych, skutków
toczącego się postępowania sądowego rezerwy na znane jednostce
ryzyko, grożące straty oraz skutki innych zdarzeń.

•

Jeżeli założenie kontynuacji działalności firmy, nie jest zasadne, to
wycena majątku firmy następuje po cenach sprzedaży netto
możliwych do uzyskania. Wówczas firma jest również obowiązana
utworzyć rezerwę na przewidywane dodatkowe koszty i straty
spowodowane zaniechaniem lub utratą zdolności do kontynuowania
działalności. Wycena po cenach sprzedaży netto i utworzenie rezerwy
następują w szczególności w przeddzień postawienia jednostki w stan
likwidacji (jeżeli nie jest ona spowodowana prywatyzacją
przedsiębiorstwa państwowego), w stan upadłości lub na koniec roku
obrotowego.

•

Przyszłe świadczenia, których obowiązek wykonania związany jest z
bieżącą działalnością (bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów)

REZERWY NA ZOBOWIĄZANIA

Rozdział II Kapitały obce -
rezerwy

RODZAJ

WIELKOŚCI

CHARAKTERYSTYKA I FUNKCJA

Rezerwa z tytułu

odroczonego

podatku

dochodowego

Tworzy się ją w wysokości kwoty podatku dochodowego,

wymagającej w przyszłości zapłaty, w związku z

występowaniem dodatnich różnic przejściowych, tj. różnic,

które spowodują zwiększenie podstawy obliczenia podatku

dochodowego w przyszłości.
Dodatnie różnice przejściowe powstają m.in. z tytułu:
• należnych firmie (niezrealizowanych odsetek) ustalonych

przy wycenie należności czy udzielonych pożyczek
• przy wycenie na dzień bilansowy składników aktywów i

pasywów wyrażonych w walutach obcych, które zostaną

zrealizowane w następnych okresach sprawozdawczych
• z tytułu skutków wyceny inwestycji krótkoterminowych wg

wartości rynkowej wyższej od ceny ich nabycia

Rezerwa na

świadczenia

emerytalne i

podobne

Wykazuje się w tej pozycji rezerwy z tytułu uzasadnionych

biernych rozliczeń międzyokresowych na świadczenia, których

obowiązek wynika z układu zbiorowego pracy lub umów o

pracę. Są to zatem rezerwy na zobowiązania określone Ustawą

o rachunkowości przypadające na bieżący okres

sprawozdawczy, z tytułu tylko świadczeń zagwarantowanych

prawem.

REZERWY NA ZOBOWIĄZANIA

Rozdział II Kapitały obce -
rezerwy

RODZAJ

WIELKOŚC

CHARAKTERYSTYKA I FUNKCJA

Pozostałe

rezerwy

W tej grupie wykazuje się rezerwy na zobowiązania na pewne lub o
dużym stopniu prawdopodobieństwa, które nie kwalifikują się do

wykazania w

poprzednich pozycjach.
Są to zatem rezerwy utworzone :

jako bierne rozliczenia międzyokresowe z tytułu:

jako bierne rozliczenia międzyokresowe z tytułu:
•

Realizacji umów o usługi długoterminowe, jeżeli na dzień

bilansowy zaksięgowany koszt sprzedanych robót jest od kosztów

rzeczywiście poniesionych

•

Rekultywacji gruntów lub usuwania skutków degradacji

środowiska

•

Napraw i przeglądów gwarancyjnych oraz rękojmi

na pewne lub o dużym stopniu prawdopodobieństwa przyszłe

zobowiązania,

(w tym związane z restrukturyzacją), a dotyczące:

(w tym związane z restrukturyzacją), a dotyczące:
•

Operacji finansowych i niefinansowych

•

Zdarzeń niezwiązanych z ogólnym ryzykiem gospodarowania

W tym wierszu wykazuje się także naliczone na dzień bilansowy

odsetki od

kredytów zaciągniętych przez firmę na sfinansowanie budowy środków
trwałych (za czas trwania budowy).

Rozdział II Kapitały obce –
zobowiązania

ZOBOWIĄZANIA DŁUGOTERMINOWE

Długoterminowe formy finansowania dotyczą z reguły zamierzeń inwestycyjnych
związanych z powiększaniem lub modernizacją środków trwałych oraz wartości
niematerialnych i prawnych. Źródła tego finansowania są składnikami kapitałów
stałych. Czym są kapitały stałe będzie mowa w dalszej części rozdziału.
Istotą zobowiązań długoterminowych oraz kapitałów własnych jest zapewnienie
długoterminowej formy finansowania aktywów trwałych, co zapewnia utrzymanie
prawidłowej struktury finansowania majątku w firmie. Z tym wiąże się utrzymanie
płynności finansowej przez firmę w dłuższym horyzoncie czasowym (kilkuletnim).
Rzecz jasna konsekwencją tego jest poprawa kondycji finansowej firmy i jej
zdolności kredytowej. Firmy, które znacznie inwestują w swój rozwój dbają o
pozyskanie tych form finansowania w kwocie odpowiadającej nierzadko 80%
wartości inwestycji, a nawet 90% wartości. Taka forma finansowania pozwala
firmie na spłatę zadłużenia długoterminowego z samej inwestycji, która się zwraca
w formie generowanych przychodów pieniężnych.
Przy stałym lub rosnącym poziomie przychodów i zyskowności, firma może
stosować agresywną politykę zaciągania zobowiązań – zwiększa to jej zyskowność i
dochodowość. Przy spadku sprzedaży, spadają zyski a firma może utracić płynność
finansową, w konsekwencji wypłacalność.

ZOBOWIĄZANIA DŁUGOTERMINOWE

Wobec jednostek

powiązanych

Tą grupę wypełniają w bilansie firmy (jednostki), które tworzą

grupę kapitałową. Za zobowiązania długoterminowe uważa się

te, które są wymagalne w okresie powyżej 12 miesięcy.
Stan tych zobowiązań wycenia się na dzień bilansowy

wykazuje się wraz z odsetkami z tytułu zwłoki w spłacie, jeżeli

firma została nimi obciążona przez wierzyciela lub zgodnie z

umową sama je naliczyła.

Wobec
pozostałych

jednostek

Obejmują zobowiązania wymagalne po okresie 12 miesięcy od

dnia bilansowego. W podziale na poszczególne grupy

wykazywane są następująco:
• Kredyty i pożyczki zaciągnięte przez firmę bez względu na

ich przeznaczenie (sfinansowanie aktywów trwałych bądź

obrotowych) wyrażone w walutach obcych i w złotych.
• Z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych wykazuje

się je w wartości emisyjnej powiększonej o różnicę między

wartością nominalną a niższą od niej wartością uzyskaną

(emisyjną). Jeżeli w momencie ich wykupu zostaną

zadeklarowane do nich odsetki, to kapitalizuje się je

zwiększając zobowiązanie
• Inne finansowe zobowiązania długoterminowe wykazuje się

w tej grupie np. zobowiązania z tytułu instrumentów

pochodnych
•Inne zobowiązania długoterminowe wykazuje się w tej grupie

zobowiązania z tytułów cywilno-prawnych i

publicznoprawnych, np. z tytułu leasingu finansowego, w

wyniku postępowania układowego i naprawczego

Rozdział II Kapitały obce –
zobowiązania

ZOBOWIĄZANIA KRÓTKOTERMINOWE

Ta grupa zobowiązań charakteryzuje się szybkim cyklem rotacyjnym do 12
miesięcy (wyjątek zobowiązania z tytułu dostaw i usług). Zobowiązania te
finansują aktywa obrotowe. Równowaga pomiędzy tymi grupami aktywów i
pasywów zapewnia płynność finansową firmie. Rzecz jasna nie zawsze ten stan
gwarantuje wypłacalność i zdolność kredytową firmy, np. niechodliwe zapasy w
magazynie pomimo, że zasilają aktywa obrotowe, nie powodują efektywnej
zamiany na środki pieniężne do regulowania zobowiązań.
W tej grupie zobowiązań występuje silne zróżnicowanie od zobowiązań z tytułu
dostaw i usług (operacyjnych), finansowych z tytułu kredytu czy pożyczki po
zobowiązania związane z zatrudnieniem i podatkami.
Warto podkreślić, że grupa zobowiązań publiczno-prawnych, jeżeli regulowana
jest bez opóźnień nic firmę dodatkowo nie kosztuje. Pozostałe grupy zobowiązań,
np. z tytułu dostaw i usług czy kredytów bankowych związane są z dodatkowymi
kosztami tj. odsetki, prowizje i inne opłaty, bez względu na ich terminową spłatę.
Często jak w przypadku skonta handlowego są to opłaty „ukryte”.
Ich struktura i wartość poszczególnych grup w zobowiązaniach ogółem zależy od
rodzaju prowadzonej działalności przez firmę np. hurtownia posiada zazwyczaj
duży poziom zobowiązań z tytułu dostaw i usług.

ZOBOWIĄZANIA KRÓTKOTERMINOWE

Wobec jednostek

powiązanych

Tą grupę wypełniają w bilansie firmy (jednostki), które tworzą

grupę kapitałową. Za zobowiązania krótkoterminowe uważa

się te, których termin spłaty ma nastąpić w okresie nie

dłuższym niż 12 miesięcy.
W tej grupie wykazuje się:
• zobowiązania z tytułu dostaw i usług o okresie wymagalności

:
- do 12 miesięcy w złotych lub
- powyżej 12 miesięcy walutach obcych
Są to wszystkie zobowiązania wynikające z rozrachunków z

kontrahentami krajowymi i zagranicznymi z tytułu zakupu

towarów, materiałów, opakowań i usług obcych, bez względu

na termin ich zapłaty. Na dzień bilansowy wycenia się je w

kwocie wymaganej zapłaty, tzn. łącznie z odsetkami z tytułu

zwłoki w zapłacie
W tej grupie wykazywane są również zobowiązania z tytułu

leasingu operacyjnego, niefakturowane dostawy, zatrzymane

przez firmę kaucje gwarancyjne np. z tytułu robót

poprawkowych
● inne zobowiązania krótkoterminowe do zapłaty w ciągu 12

miesięcy licząc od dnia bilansowego, wyceniane wraz z

odsetkami z tytułu zwłoki w zapłacie, jeżeli firma została nimi

obciążona przez wierzyciela (dostawcę). W tej grupie można

również wykazać zobowiązania z tytułu dostaw

niefakturowanych środków trwałych lub na rzecz środków

trwałych w budowie.

Rozdział II Kapitały obce –
zobowiązania

ZOBOWIĄZANIA KRÓTKOTERMINOWE

Wobec

pozostałych
jednostek

Obejmują zobowiązania wymagalne w okresie 12 miesięcy od

dnia bilansowego, z wyjątkiem zobowiązań z tytułu dostaw i

usług.
W poszczególnych grupach wykazywane są następująco:
• Kredyty i pożyczki zaciągnięte przez firmę bez względu na

ich przeznaczenie (najczęściej na sfinansowanie aktywów

obrotowych); spłata tych zobowiązań jest wymagalna w ciągu

12 miesięcy licząc od dnia bilansowego w walutach obcych i

złotych.
• Z tytułu emisji dłużnych papierów wartościowych wykazuje

się je w wartości emisyjnej powiększonej o różnicę między

wartością nominalną a niższą od niej wartością uzyskaną

(emisyjną). Jeżeli w momencie ich wykupu zostaną

zadeklarowane do nich odsetki, to kapitalizuje się je

zwiększając zobowiązanie, które jest wymagalne w ciągu 12

miesięcy
• Inne krótkoterminowe zobowiązania finansowe wykazuje się

w tej grupie np. zobowiązania z tytułu instrumentów

pochodnych o okresie spłaty do 12 miesięcy

Rozdział II Kapitały obce –
zobowiązania

ZOBOWIĄZANIA KRÓTKOTERMINOWE

Wobec

pozostałych
jednostek

Obejmują zobowiązania wymagalne w okresie 12 miesięcy od

dnia bilansowego, z wyjątkiem zobowiązań z tytułu dostaw i

usług.
W poszczególnych grupach wykazywane są następująco:
• zobowiązania z tytułu dostaw i usług o okresie wymagalności

:
- do 12 miesięcy w złotych lub
- powyżej 12 miesięcy walutach obcych
Są to wszystkie zobowiązania wynikające z rozrachunków z

kontrahentami krajowymi i zagranicznymi z tytułu zakupu

towarów, materiałów, opakowań i usług obcych, bez względu

na termin ich zapłaty. Na dzień bilansowy wycenia się je w

kwocie wymaganej zapłaty, tzn. łącznie z odsetkami z tytułu

zwłoki w zapłacie.
W tej grupie wykazywane są również zobowiązania z tytułu

leasingu operacyjnego, niefakturowane dostawy, zatrzymane

przez firmę kaucje gwarancyjne np. z tytułu robót

poprawkowych
● zaliczki otrzymane na dostawy – czyli zainkasowane od

nabywców, a także potwierdzone fakturami zaliczki na poczet

dostaw, usług wykazywane w wartości nominalnej

otrzymanych kwot. Przykładowo można wykazać w tej grupie z

góry opłacony czynsz za dzierżawę lub najem lokalu.

Rozdział II Kapitały obce –
zobowiązania

ZOBOWIĄZANIA KRÓTKOTERMINOWE

Wobec

pozostałych
jednostek

Obejmują zobowiązania wymagalne w okresie 12 miesięcy od

dnia

bilansowego, z wyjątkiem zobowiązań z tytułu dostaw i usług.
W poszczególnych grupach wykazywane są następująco:
● zobowiązania wekslowe w tej grupie wykazuje się

zobowiązania wynikające z wystawionych weksli własnych

wg ich wartości nominalnej.

● zobowiązania z tytułu podatków, ceł, ubezpieczeń i innych

świadczeń – czyli zobowiązania wynikające z

rozrachunków publicznoprawnych z tytułu: wszelkich

podatków, cła wraz z opłatą manipulacyjną, ubezpieczeń

społecznych i zdrowotnych, świadczeń na rzecz Funduszu

Pracy oraz Funduszu Gwarantowanych Świadczeń

Pracowniczych.

W tej grupie można wykazać również:
1)

Należny VAT z wystawionych dla nabywców faktur, który

nie stanowi jeszcze zobowiązania podatkowego

Składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne naliczane

w koszty bieżącego roku obrotowego dotyczące

wynagrodzeń, które zostaną zapłacone w następnym

roku.

● zobowiązania z tytułu wynagrodzeń wykazuje się

niewypłacone na

dzień bilansowy wynagrodzenia pracownikom i osobom

doraźnie

zatrudnionym.

Rozdział II Kapitały obce –
zobowiązania

ZOBOWIĄZANIA KRÓTKOTERMINOWE

Wobec

pozostałych
jednostek

Obejmują zobowiązania wymagalne w okresie 12 miesięcy od

dnia

bilansowego, z wyjątkiem zobowiązań z tytułu dostaw i usług.
W poszczególnych grupach wykazywane są następująco:
● inne zobowiązania krótkoterminowe przykładowo wykazuje

się w

tej grupie zobowiązania z tytułu zakupu i budowy lub

ulepszenia

środków trwałych, zobowiązania wobec budżetu z tytułu

wypłat z

zysku dla przedsiębiorstw państwowych i jednoosobowych

spółek

Skarbu Państwa, zobowiązania wynikające z rozrachunków z
właścicielami, wspólnikami z tytułu uchwalonej, lecz

nieodebranej

dywidendy i inne np. pobranych kaucji
●

fundusze specjalne

fundusze specjalne wykazuje się stan funduszy na dzień

bilansowy, a w szczególności:
- Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych, tworzony zgodnie

Ustawą o tymże funduszu
- Zakładowy fundusz rehabilitacyjny osób niepełnosprawnych
(ZFRON) również tworzony na mocy ustawowych przepisów
- Fundusz remontowy tworzony w spółdzielniach

mieszkaniowych

tworzony na mocy określonych przepisów
- Inne fundusze specjalne tworzone na mocy obowiązujących

firmę

przepisów prawa

Rozdział II Kapitały obce –
zobowiązania

ROZLICZENIA MIĘDZYOKRESOWE

W celu zapewnienia

współmierności przychodów i związanych z nimi kosztów do

aktywów lub pasywów danego okresu sprawozdawczego są zaliczane koszty lub
przychody dotyczące przyszłych okresów oraz przypadające na ten okres
sprawozdawczy koszty, które jeszcze nie zostały poniesione.
Rozliczenia międzyokresowe przychodów, po stronie pasywów dokonywane są z
zachowaniem zasady ostrożności (o której jest mowa na wstępie podręcznika).
Przychody te skumulowane w określonej kwocie są proporcjonalnie rozliczane

poszczególne okresy sprawozdawcze. Skutek takiego rozliczenia widoczny jest

pasywach oraz w rachunku zysków i strat w pozostałych przychodach
operacyjnych.
Charakter zobowiązaniowy poszczególnych grup tych rozliczeń

międzyokresowych

wynika z obowiązku wypełnienia postanowień umownych, charakteru zdarzenia
gospodarczego oraz zależności od instytucji, która bezpośrednio spowodowała

ich

wystąpienie.

ROZLICZENIA MIĘDZYOKRESOWE

Rozliczenia

międzyokresowe

W grupie wykazuje się rozliczenia międzyokresowe

przychodów

następująco:
1) Ujemna wartość firmy stanowi różnicę powstałą przy

zakupie

jednostki/spółki lub jej zorganizowanej części między ceną

nabycia a

wyższą od niej wartością godziwą (rynkową) przejętych

aktywów

netto (kapitałów własnych)
2) Obejmują następujące rozliczenia:
- środki pieniężne, w tym dotacje, subwencje i dopłaty na
sfinansowanie nabycia lub budowy środków trwałych oraz prac
rozwojowych, jeżeli nie zwiększają kapitałów własnych w

firmie

- przyjęte nieodpłatnie, w tym w drodze darowizny środki

trwałe,

środki trwałe w budowie oraz wartości niematerialne i prawne
- objęte ugodą, układem lub postępowaniem naprawczym
zobowiązania przewidziane do umorzenia, do czasu spełnienia
warunków umownych
- nadwyżkę rocznych przychodów nad kosztami gospodarki

zasobami

mieszkaniowymi, ustaloną na dzień bilansowy, przychody tej
gospodarki są rozliczane w roku następnym
Wymienione tytuły rozliczeń międzyokresowych przychodów
wykazuje się

z podziałem na długo i krótkoterminowe

Rozdział II Kapitały obce –
zobowiązania

Rozdział II Rachunek zysków i strat

DOCHODOWOŚĆ - OPŁACALNOŚĆ

Wartość i sposób powstania tych wielkości ekonomicznych określa rachunek
zysków i strat. To sprawozdanie jest zestawieniem elementów przychodowo –
kosztowych, których suma pozwala na obliczenie dochodowości firmy. Wartości
dodatnie pośrednich wyników w rachunku są zyskami, a ujemne stratami.
Rachunek zysków i strat sporządzany jest w 2 wariantach :
● w wariancie porównawczym, w którym koszty działalności operacyjnej

przedstawiane są wg poszczególnych rodzajów (w 8 rodzajowo odmiennych

grupach), natomiast przychody netto ze sprzedaży z uwzględnieniem zmian

stanu produktów oraz kosztami wytworzenia świadczeń na własne potrzeby

firmy

● w wariancie kalkulacyjnym, który wyróżnia się tym, że w przeciwieństwie do

porównawczego, koszty prezentowane są w układzie kalkulacyjnym, czyli wg

miejsc ich powstawania.

To rozróżnienie dotyczy działalności operacyjnej firmy (bezpośrednio i pośrednio

nią związanej). Pozostałe części dotyczące działalności finansowej oraz
nadzwyczajnej są identyczne w obu wariantach. O wyborze wariantu rachunku
zysków i strat decyduje zarząd firmy. W praktyce firmy do 10 mln euro obrotów/
przychodów ze sprzedaży wybierają wariant porównawczy, powyżej tej wielkości
często wybierają wariant kalkulacyjny.

DZIAŁALNOŚĆ OPERACYJNA - PRZYCHODY

WARIANT
PORÓWNAWCZ

Y
i
WARIANT
KALKULACYJNY

W tej części rachunku wyróżnia się następujące grupy przychodów :
Przychody netto ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów

ustala się

bez względu na wersję sporządzanego rachunku zysków i strat, w

cenach

sprzedaży netto, pomniejszonych o rabaty, opusty i bonifikaty.

Momentem

sprzedaży jest moment odbioru, wysyłki, postawienia do dyspozycji
odbiorcy lub moment zapłaty połączony z odbiorem składnika

aktywów lub

usług. Przychody te wykazuje się zgodnie z zasadą materiału, czyli

przychody wpływające na wynik finansowy (dochodowość)

przyjmuje się

kwoty należne od nabywców, dotyczące danego okresu

sprawozdawczego,

niezależnie od terminu ich zapłaty w cenie sprzedaży netto (bez

VAT), a w

zakresie nieuregulowanym przepisami o podatku VAT, zgodnie z

Kodeksem

cywilnym oraz umową kupna-sprzedaży.
O zaliczeniu sprzedaży do przychodów, mających wpływ na wynik
finansowy, decyduje zatem moment sprzedaży, za który uważa się :
-

przy sprzedaży detalicznej dzień, w którym nastąpiła zapłata

gotówką, kartą kredytową lub czekiem

w pozostałych przypadkach (także na eksport) przesądza dzień

wystawienia faktury, nie później jednak niż ostatni dzień

miesiąca, w którym nastąpiło przekazanie produktów,

materiałów lub towarów odbiorcy

Rozdział II Rachunek zysków i strat

DZIAŁALNOŚĆ OPERACYJNA - PRZYCHODY

WARIANT
PORÓWNAWCZ

Na ogólną sumę przychodów ze sprzedaży produktów, towarów i
materiałów składają się poszczególne grupy tj. :
•

Przychody netto ze sprzedaży produktów, w tej grupie

wykazuje się osiągnięte w bieżącym roku obrotowym

przychody ze sprzedaży wyrobów gotowych i usług, w tym z

tytułu zrealizowania umów długoterminowych np.

budowlanych

•

Zmiana stanu produktów (zwiększenie wartość dodatnia,

zmniejszenie wartość ujemna) jest to różnica stanu na

początek i koniec roku obrotowego: produkcji niezakończonej i

zakończonej oraz rozliczeń międzyokresowych

•

Koszt wytworzenia produktów na własne potrzeby, czyli koszty

zwiększające wartość środków trwałych i prac rozwojowych

•

Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów, czyli

wartość sprzedaży w cenach netto, w tym opakowań,

niezależnie od tego czy zostały zapłacone, wynikające z

przemnożenia ilości sprzedanej przez jednostkową cenę

sprzedaży netto, skorygowane o należne dopłaty i udzielone

opusty i bonifikaty. Do przychodów w tej grupie zalicza się

sprzedaż składników majątkowych w stanie nie

przetworzonym, a w firmach sprzedających we własnej sieci

sklepów obok towarów obcej produkcji także produkty przez

siebie wytworzone

Rozdział II Rachunek zysków i strat

DZIAŁALNOŚĆ OPERACYJNA - KOSZTY

WARIANT
PORÓWNAWCZ
Y

gdzie na
wielkość
kosztów
działalności
operacyjnej
składają
poszczególne
grupy
wymienionych
kosztów
rodzajowych

W tej części rachunku wyróżnia się następujące grupy kosztów

rodzajowych :

•

Amortyzacja podaje się w tej grupie wielkość planowych

odpisów amortyzacyjnych od środków trwałych oraz wartości

niematerialnych i prawnych

•

Zużycie materiałów i energii, w tej grupie wykazuje się koszty

zużycia materiałów, jako surowców do wytwarzania produktów

(wyrobów, robót i usług) oraz koszty na potrzeby

ogólnogospodarcze i administracyjną w związku z prowadzoną

działalnością operacyjną; w tym wierszu wykazuje się również

zużycie energii (elektrycznej, wodnej, cieplnej i inne jej formy),

a także zużycie opakowań, odpadów, paliw i gazów technicznych

•

Usługi obce, czyli koszty tychże usług wykonywane na rzecz

działalności operacyjnej, m.in. w zakresie : transportu,

remontów, usług pocztowo-telekomunikacyjnych, ochrony

mienia, wywozu nieczystości, usług drukarskich, badania jakości

produktów i towarów, dezynsekcji, najmu, dzierżawy, leasingu

operacyjnego, obsługi kasowej i bankowej i innych

•

Podatki i opłaty w tej grupie wykazuje się podatki lokalne, czyli

podatek od środków transportu, od nieruchomości, podatek

akcyzowy, VAT nie podlegający odliczeniu, inne opłaty lokalne

oraz opłaty sądowe i notarialne, o ile nie zwiększają wartości

ceny nabycia nieruchomości i nie są związane z postępowaniem

sądowym; ponadto w tej grupie wykazuje się opłaty za

wieczyste użytkowanie gruntów, ochrony środowiska o ile nie

stanowią sankcji karnej

Rozdział II Rachunek zysków i strat

DZIAŁALNOŚĆ OPERACYJNA - KOSZTY

WARIANT
PORÓWNAWCZ
Y

W tej części rachunku wyróżnia się następujące grupy kosztów

rodzajowych :

•

Wynagrodzenia wykazuje się w tej grupie sumę wynagrodzeń

pieniężnych i w naturze (deputatów), które na mocy przepisów

są składową wynagrodzeń należnych na podstawie umowy o

pracę oraz osobom doraźnie zatrudnionym na podstawie umowy

zlecenia, umowy o dzieło i innych umów, łącznie z

wynagrodzeniami za urlopy

•

Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia, dotyczą świadczeń z

tytułu: odpisów na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych,

naliczone składki na ubezpieczenia społeczne pokrywane przez

firmę, obligatoryjne odpisy na Fundusz Pracy i Fundusz

Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, dopłaty do biletów

miesięcznych, wydatki związane z bezpieczeństwem i higieną

pracy, ochroną zdrowia pracowników, nieodpłatnie wydawana

dla pracowników odzież robocza, posiłki profilaktyczne

wydawane pracownikom zatrudnionym w uciążliwych

warunkach, bony towarowe (talony) wydawane przez firmę

pracownikom oraz wydatki firmy na szkolenia pracowników

•

Pozostałe koszty rodzajowe, czyli koszty niekwalifikujące się do

ww. grup, czyli koszty reprezentacji i reklamy (limitowane i

nielimitowane w myśl przepisów podatkowych), koszty z tytułu

zwrotu wydatków za używanie na potrzeby firmy pojazdów

pracowników, koszty krajowych i zagranicznych podróży

służbowych, koszty ubezpieczeń majątkowych i osobowych,

odprawy pośmiertne oraz z tytułu wypadków przy pracy, narzut

kosztów zarządu, w samobilansujących się zakładach

Rozdział II Rachunek zysków i strat

DZIAŁALNOŚĆ OPERACYJNA - KOSZTY

WARIANT
PORÓWNAWCZ
Y

W tej części rachunku wyróżnia się następujące grupy kosztów

rodzajowych :

•

Wartość sprzedanych towarów i materiałów w tym wierszu

wykazuje się koszty sprzedanych towarów, materiałów i

opakowań w cenach, po których je nabyto lub wg kosztów

wytworzenia jeżeli pochodzą z własnej produkcji firmy; w

przypadku, gdy firma odpisuje w koszty wartość towarów i

materiałów w momencie ich zakupu, to ich wartość zarachowaną

w koszty koryguje się o wartość zapasu na dzień bilansowy,

ustaloną w drodze spisu z natury. W placówkach handlu

detalicznego kontrolowanych tylko wartościowo wartość

sprzedanych towarów w cenach ewidencyjnych na poziomie ceny

brutto, koryguje się o odchylenia sprzedanych towarów – z tytułu

marży i oddzielnie z tytułu podatku VAT wkalkulowanego w cenę.

Rozdział II Rachunek zysków i strat

DZIAŁALNOŚĆ OPERACYJNA - PRZYCHODY

WARIANT
KALKULACYJNY

Na ogólną sumę przychodów ze sprzedaży produktów, towarów i
materiałów składają się poszczególne grupy tj. :
•

Przychody netto ze sprzedaży produktów, w tej grupie

wykazuje się osiągnięte w bieżącym roku obrotowym

przychody ze sprzedaży wyrobów gotowych i usług, w tym z

tytułu zrealizowania umów długoterminowych np.

budowlanych

•

Przychody netto ze sprzedaży towarów i materiałów, czyli

wartość sprzedaży w cenach netto, w tym opakowań,

niezależnie od tego czy zostały zapłacone, wynikające z

przemnożenia ilości sprzedanej przez jednostkową cenę

sprzedaży netto, skorygowane o należne dopłaty i udzielone

opusty i bonifikaty. Do przychodów w tej grupie zalicza się

sprzedaż składników majątkowych w stanie nie

przetworzonym, a w firmach sprzedających we własnej sieci

sklepów obok towarów obcej produkcji także produkty przez

siebie wytworzone

Rozdział II Rachunek zysków i strat

DZIAŁALNOŚĆ OPERACYJNA - KOSZTY

WARIANT
KALKULACYJNY

gdzie na
wielkość
kosztów
działalności
operacyjnej
składają
poszczególne
grupy
wymienionych
kosztów

W tej części rachunku wyróżnia się następujące grupy kosztów :
•

Koszt wytworzenia sprzedanych produktów, wykazuje się

rzeczywiste koszty wytworzenia sprzedanych produktów

(wyrobów gotowych, robót i usług) w wielkości kosztów

pozostających w bezpośrednim związku z danym produktem

oraz uzasadnioną część kosztów pośrednio związanych z

wytworzeniem tego produktu

•

Wartość sprzedanych towarów i materiałów, w tej grupie

wykazuje się kwotę kosztów w postaci wartości sprzedanych

towarów i materiałów wg ceny nabycia (zakupu)

Koszty sprzedanych produktów, towarów i materiałów służą do

ustalenia

wyniku finansowego brutto na poziomie sprzedaży
•

Koszty sprzedaży, w tej grupie, rozróżnia się 2 typy tj:

- koszty związane ze sprzedażą produktów gotowych
- koszty handlowe w firmach prowadzących działalność

handlową, detaliczną, gastronomiczną i skupu

● Koszty ogólnego zarządu, czyli koszty poniesione na utrzymanie

komórek organizacyjnych i stanowisk pracy wykonujących

czynności o charakterze ogólnoadministracyjnym tj.

sprawujących w firmie funkcje nadzorcze, kontrolne,

ewidencyjno-sprawozdawcze, instruktażowe i inne związane z

zarządzaniem firmą

Rozdział II Rachunek zysków i strat

POZOSTAŁA DZIAŁALNOŚĆ OPERACYJNA - PRZYCHODY

WARIANT
PORÓWNAWCZ
Y
i
WARIANT
KALKULACYJNY

czyli grupy
zdarzeń i
operacji
pośrednio
związane z
działalnością
operacyjną/
podstawową

W rachunku zysków i strat bez względu na jego wariant wyróżnia się
następujące grupy przychodów :
•

Zysk ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych i wykazuje się

per saldo zysk ze zbycia środków trwałych, środków trwałych w

budowie, inwestycji w nieruchomości i praw oraz wartości

niematerialnych i prawnych; zysk per saldo rozumiany jest jako

osiągnięte przychody ze zbycia ww. aktywów a poniesionymi w

związku z tym kosztami. Przez zbycie rozumie się nie tylko

sprzedaż, ale również darowizny i nieodpłatne przekazanie,

nadwyżki, likwidację środka transportu na skutek wypadku

drogowego i poniesione przez firmę koszty związane z likwidacją

skutków tego wypadku, pomniejszone o odzyski z tej likwidacji

•

Dotacje, wykazuje się w tej grupie otrzymane dotacje,

subwencje i dopłaty na sfinansowanie zakupu lub budowy

środków trwałych (równolegle do odpisów amortyzacyjnych

środków trwałych lub kosztów prac rozwojowych), a także na

inne cele związane z działalnością firmy

•

Inne przychody operacyjne, w tej grupie wykazuje się przychody

nieujęte w powyższych grupach, czyli należne lub otrzymane

kary umowne z tytułu dostaw i usług, kaucje lub wadia

otrzymane do innych firm, umorzone lub przedawnione

zobowiązania, odpisy aktualizujące wartość aktywów

niefinansowych (in plus), odpis ujemnej wartości firmy,

przychody z najmu środków trwałych, nadwyżki majątku

Rozdział II Rachunek zysków i strat

POZOSTAŁA DZIAŁALNOŚĆ OPERACYJNA – KOSZTY 1/1

WARIANT
PORÓWNAWCZ
Y
i
WARIANT
KALKULACYJNY

czyli grupy
zdarzeń i
operacji
pośrednio
związane z
działalnością
operacyjną/
podstawową

W tej części rachunku wyróżnia się następujące grupy kosztów :
•

Stratę ze zbycia niefinansowych aktywów trwałych, wykazywaną

per saldo ze zbycia środków trwałych, środków trwałych w

budowie oraz wartości niematerialnych i prawnych, a także

inwestycji w nieruchomości i prawa; konkretnie chodzi o różnicę

między sumą osiągniętych przychodów ze zbycia

niefinansowych aktywów trwałych a wyższą od niej sumą

kosztów poniesionych przy ich zbyciu

•

Aktualizacja wartości aktywów niefinansowych, w tej grupie

wykazuje się skutki aktualizacji wartości niefinansowych

aktywów trwałych, o której mowa powyżej, rzeczowych aktywów

obrotowych (materiałów, towarów i produktów gotowych) z

powodu utraty przez nie wartości użytkowej lub handlowej, a

także należności z tytułu dostaw i usług oraz innych operacji

niefinansowych z powodu utraty ich wartości

•

Inne pozostałe koszty operacyjne, niewykazane w powyższych

grupach, a mianowicie :

- nieodpłatnie przekazane aktywa obrotowe w cenie nabycia

(zakupu) lub po kosztach wytworzenia, powiększonej o należny

VAT

- skutki finansowe zaniechania nowej produkcji lub remontów

budynków i budowli, których uprzednio zarachowane koszty są

do rozliczenia w przyszłych okresach

- poniesione koszty zaniechanej budowy środków trwałych

Rozdział II Rachunek zysków i strat

POZOSTAŁA DZIAŁALNOŚĆ OPERACYJNA – KOSZTY 1/2

WARIANT
PORÓWNAWCZ
Y
i
WARIANT
KALKULACYJNY

czyli grupy
zdarzeń i
operacji
pośrednio
związane z
działalnością
operacyjną/
podstawową

c.d. charakterystyki innych pozostałych kosztów operacyjnych :
-

koszty poniesione w związku z utrzymaniem nieczynnego

zakładu produkcyjnego lub usługowego

dokonane przez firmę wpłaty gotówkowe, jako datki na rzecz

fundacji lub innych jednostek prowadzących działalność

charytatywną, na rzecz organizacji kościelnych, na cele kultu

religijnego

kary i grzywny orzeczone w trybie administracyjnym, karnym,

karno – skarbowym, zapłacone przez firmę lub nakazane do

zapłaty przez uprawnione organy

poniesione lub orzeczone przez sąd do zapłaty przez firmę

opłaty notarialne i skarbowe nie zaliczone do ceny nabycia

środka trwałego lub do środków trwałych w budowie oraz koszty

postępowania sądowego

umorzone, przedawnione lub nieściągalne należności nieobjęte

odpisem aktualizującym ich wartość

naliczony VAT dla firmy jako sankcja, zarachowany na uznanie

urzędu skarbowego (nieujęty korektą w ramach błędu

podstawowego)

kaucje i wadia wniesione do innych firm, a przepadłe na

warunkach określonych w umowie lub innych przepisach

wartość ujawnionych niedoborów, w tym z tytułu kradzieży oraz

wartość nominalna ujawnionych fałszywych znaków pieniężnych

inne koszty niekwalifikujące się do powyższych grup

Rozdział II Rachunek zysków i strat

POZOSTAŁA DZIAŁALNOŚĆ OPERACYJNA – KOSZTY 1/3

WARIANT
PORÓWNAWCZ
Y
i
WARIANT
KALKULACYJNY

czyli grupy
zdarzeń i
operacji
pośrednio
związane z
działalnością
operacyjną/
podstawową

W celu bardziej precyzyjnego ujęcia kosztów warto zapoznać się z 3
metodami ich wyceny:
wg. Ceny nabycia, czyli cena zakupu obejmująca kwotę należną

sprzedającemu, bez odliczenia podatku VAT oraz akcyzy, a w

przypadku importu powiększona o podatki i cła i inne opłaty;

cena ta jest powiększona o koszty bezpośrednio związane z

zakupem i przystosowania składnika aktywów do stanu

zdatnego do używania lub wprowadzenia do obrotu łącznie z

kosztami transportu i załadunku, a obniżona o rabaty, opusty

lub inne zmniejszenia

wg. Ceny zakupu, stosowana najczęściej przy zakupie towarów, czyli

cena jaką nabywca płaci za zakupione składniki majątku,

pomniejszona o VAT podlegający odliczeniu, a przy imporcie

powiększona o należne cło, podatek akcyzowy oraz inne opłaty

celne, a obniżona o rabaty, opusty i inne obniżenia

wg. Kosztu wytworzenia, który obejmuje koszty bezpośrednio

związane z produktem oraz uzasadnioną część kosztów

pośrednio związanych z wytworzeniem tego produktu. Koszty

bezpośrednie obejmują wartość zużytych materiałów

bezpośrednich, koszty pozyskania i przetworzenia związane

bezpośrednio z produkcją i inne koszty poniesione na

doprowadzenie produktu do postaci i miejsca, w którym

znajduje się w dniu wyceny. Do uzasadnionej części kosztów

pośrednich produkcji zalicza się te koszty stałe i zmienne, które

odpowiadają poziomowi tych kosztów przy normalnym

wykorzystaniu zdolności produkcyjnych.

Rozdział II Rachunek zysków i strat

DZIAŁALNOŚĆ FINANSOWA – PRZYCHODY 1/1

WARIANT
PORÓWNAWCZ
Y
i
WARIANT
KALKULACYJNY

czyli grupy
zdarzeń i
operacji
związane z
działalnością
finansową,
pozyskiwaniem
kapitału i
kosztów jego
pozyskania

W części finansowej rachunku zysków i strat bez względu na jego

wariant wyróżnia się następujące grupy przychodów :

•

Dywidendy i udziały w zyskach, gdzie wykazuje się za poprzedni

rok obrotowy należne dywidendy (brutto), również te które są

przeznaczone na podwyższenie kapitału zakładowego w spółce

akcyjnej i spółce z o.o.; w firmach wchodzących w skład grupy

kapitałowej z ogólnej kwoty dywidendy wyodrębnia się część

dywidendy brutto od jednostek powiązanych

•

Odsetki, w tej grupie podaje się sumę należnych i już

uzyskanych odsetek oraz prowizji, z wyjątkiem odsetek od

środków zakładowego funduszu świadczeń socjalnych; zalicza

się do tej grupy odsetki z tytułu zwłoki w zapłacie (z wyjątkiem

tych, które zwiększają wartość środków trwałych w budowie),

odsetki od lokat bankowych, dyskonto, odsetki od przejętych i

udzielonych pożyczek; w przypadku firm, które są w grupie

kapitałowej wyodrębnia się odsetki w oddzielnej pozycji : „od

jednostek powiązanych”

•

Zysk ze zbycia inwestycji, podaje się per saldo dodatni wynik ze

sprzedaży aktywów finansowych, jeżeli wartość ceny sprzedaży

przewyższa wartość tych aktywów w cenach nabycia,

skorygowaną o odpisy aktualizujące (aktywa finansowe czyli

akcje , udziały i papiery dłużne)

Rozdział II Rachunek zysków i strat

DZIAŁALNOŚĆ FINANSOWA – PRZYCHODY 1/2

WARIANT
PORÓWNAWCZ
Y
i
WARIANT
KALKULACYJNY

czyli grupy
zdarzeń i
operacji
związane z
działalnością
finansową,
pozyskiwaniem
kapitału i
kosztów jego
pozyskania

c.d. części finansowej rachunku zysków i strat dotyczącej

pozostałych grup przychodów :

•

Aktualizacja in plus wartości inwestycji, czyli przychody

finansowe w części wynikającej z przywrócenia uprzednio

utraconej wartości długo i krótkoterminowych aktywów

finansowych, wskutek ustania przyczyny ich obniżenia lub z

powodu spłaty należności z operacji finansowej, objętej odpisem

aktualizującym

•

Inne przychody finansowe, czyli efekt następujących operacji:

- nadwyżka dodatnich różnic kursowych nad ujemnymi
- przeznaczenia kapitału zapasowego na podwyższenie kapitału

zakładowego spółki, w której firma jest współwłaścicielem

- uzyskania dyskonta przy zakupie weksli lub przyjęcie weksla

jako zapłata za należności

- zwrotu dopłat firmie, uprzednio wniesionych do spółki z o.o.,

której firma jest wspólnikiem

- uzyskania na skutek rozwiązania niewykorzystanej rezerwy

utworzonej na pewne lub prawdopodobne straty z operacji

finansowych

- wniesienia aktywów finansowych jako wkładów do spółki (w

wartości nominalnej)

- umorzenia firmie zaciągniętych przez nią kredytów i pożyczek
- inne nie wymienione powyżej operacje finansowe

Rozdział II Rachunek zysków i strat

DZIAŁALNOŚĆ FINANSOWA – KOSZTY 1/1

WARIANT
PORÓWNAWCZ
Y
i
WARIANT
KALKULACYJNY

czyli grupy
zdarzeń i
operacji
związane z
działalnością
finansową,
pozyskiwaniem
kapitału i
kosztów jego
pozyskania

W części finansowej rachunku wyróżnia się następujące grupy

kosztów :

•

Odsetki, czyli wszystkie odsetki do zapłacenia lub zapłacone w

ciągu roku obrotowego, a w szczególności :

- odsetki ( w tym przeterminowane) i prowizje od uzyskanych

kredytów i pożyczek, z wyjątkiem odsetek zwiększających

wartość inwestycji

- odsetki (dyskonto) od wyemitowanych przez firmę obligacji

przypadające na bieżący okres sprawozdawczy

•

Strata ze zbycia inwestycji, czyli per saldo wynik finansowy w

postaci straty poniesionej na sprzedaży aktywów finansowych

(nadwyżka kosztów finansowych nad przychodami finansowymi

za rok obrotowy) związaną ze zbyciem udziałów, akcji i dłużnych

papierów wartościowych długo i krótkoterminowych

•

Aktualizacja wartości inwestycji, czyli koszty finansowe

powstałe w roku obrotowym z tytułu aktualizacji wyceny

aktywów finansowych (akcji, udziałów, papierów dłużnych),

krótkoterminowych aktywów finansowych wycenionych wg ceny

nabycia nie wyższych od cen rynkowych oraz na skutek

obniżenia wartości rynkowej

Rozdział II Rachunek zysków i strat

DZIAŁALNOŚĆ FINANSOWA – KOSZTY 1/2

WARIANT
PORÓWNAWCZ
Y
i
WARIANT
KALKULACYJNY

czyli grupy
zdarzeń i
operacji
związane z
działalnością
finansową,
pozyskiwaniem
kapitału i
kosztów jego
pozyskania

W części finansowej rachunku dodatkowo wyróżnia się ponadto :
•

Inne koszty finansowe, czyli koszty nie kwalifikujące się do

wykazania w poprzednich grupach, a w szczególności :

- dodatkowa opłata od przyjętych środków trwałych w leasing

finansowy

- potrącone dyskonto, przy zapłacie kontrahentowi wekslem

obcym lub przekazanie przez firmę obcego weksla do wykupu

- umorzenie należności (z tytułu operacji finansowych), jeżeli

nie była objęta w całości lub części odpisem aktualizującym

- ujemne różnice kursowe, czyli ich nadwyżka nad dodatnimi

różnicami kursowymi

- nadwyżka kosztów emisji akcji ponad różnicę między

wartością emisyjną akcji, a ich wartością nominalną

- straty powstałe w wyniku likwidacji spółki, w której firma ma

udziały

- wniesione dopłaty firmy będącej wspólnikiem z o.o. i należne

od firmy będącej wspólnikiem tej spółki

Rozdział II Rachunek zysków i strat

DZIAŁALNOŚĆ NADZWYCZAJNA/DODATKOWA – PRZYCHODY

WARIANT
PORÓWNAWCZ
Y
i
WARIANT
KALKULACYJNY

czyli grupy
zdarzeń i
operacji
związane ze
skutkami
zdarzeń
trudnymi do
przewidzenia,
poza
działalnością
operacyjną
firmy i
niezwiązane z
ogólnym
ryzykiem jej
prowadzenia

Do zysków nadzwyczajnych zalicza się następujące operacje :
•

Przychody ze sprzedaży zorganizowanej części firmy w cenie

sprzedaży netto (bez VAT)

•

Otrzymane odszkodowania z zakładu ubezpieczeń z tytułu

zdarzenia losowego (pożaru, powodzi, uderzenia pioruna i

innych tego typu zdarzeń

Nie zalicza się do zysków nadzwyczajnych odzyskanego majątku,

który został

uprzednio skradziony, przyjętych na stan po rozliczeniu skutków

kradzieży,

bowiem kradzież podobnie jak nadużycie traktuje się jako zdarzenie
związane z ryzykiem prowadzenia działalności. Skutki finansowe

tego typu

zdarzeń rozlicza się jako pozostałe koszty i przychody operacyjne.

Rozdział II Rachunek zysków i strat

DZIAŁALNOŚĆ NADZWYCZAJNA/DODATKOWA – KOSZTY (STRATY)

WARIANT
PORÓWNAWCZ
Y
i
WARIANT
KALKULACYJNY

czyli grupy
zdarzeń i
operacji
związane ze
skutkami
zdarzeń
trudnymi do
przewidzenia,
poza
działalnością
operacyjną
firmy i
niezwiązane z
ogólnym
ryzykiem jej
prowadzenia

Do kosztów (strat) nadzwyczajnych zalicza się następujące operacje :
•

Skutki zdarzeń losowych (pożar, powódź itp.), w tym także

koszty związane z usuwaniem skutków tych zdarzeń

•

Efekt zaniechania i likwidacji pewnego rodzaju działalności (np.

zakładu produkcyjnego), jeżeli zaniechanie i likwidacja

spowodowane są autonomiczną decyzją uprawnionych organów

władzy lokalnej

•

Utworzenie rezerw na pewne lub o dużym stopniu

prawdopodobieństwa przyszłe zobowiązania spowodowane

zdarzeniami niezwiązanymi z ogólnym ryzykiem jej

prowadzenia, zwłaszcza rezerwy na zobowiązania spowodowane

restrukturyzacją, jeżeli firma na mocy określonych przepisów

została zobowiązana do jej przeprowadzenia

•

Wartość bilansową składników majątku wchodzących w skład

sprzedanej zorganizowanej części firmy, równolegle do

zarachowania zysków nadzwyczajnych z tytułu sprzedaży, nawet

wtedy, gdy następuje nieodpłatne przekazanie (darowizna) tej

części

O zaliczeniu skutków finansowych zdarzeń do strat nadzwyczajnych
przesądza brak ich związku z ryzykiem gospodarowania. W

przeciwnym

wypadku zalicza się je do pozostałych kosztów operacyjnych. W

związku z

tym sugerowane jest zaliczania ujemnych dla firmy skutków

postępowania

upadłościowego, układowego i naprawczego do pozostałych kosztów
operacyjnych jako ogólne ryzyko prowadzenia działalności

gospodarczej.

Rozdział II Rachunek zysków i strat

OBCIĄŻENIA WYNIKU BRUTTO – PODATEK DOCHODOWY

WARIANT
PORÓWNAWCZ
Y
i
WARIANT
KALKULACYJNY

Podmioty :
-Spółka z o.o.
-Spółka akcyjna
-Przedsiębiorst
wa państwowe
-Spółki jawne
-Spółki
partnerskie
-Spółki
komandytowe
-Spółki
komandytowo –
akcyjne
-Inne osoby
prawne

Do tej grupy obciążeń należy podatek dochodowy, który wystąpi w

firmach

zobowiązanych do opłacenia podatku dochodowego od osób

prawnych, czyli

spółek, których działalność regulowana jest ustawą o podatku

dochodowym

od osób prawnych. Podatek dochodowy, który wpływa bezpośrednio

wielkość wyniku netto składa się z dwóch części:
•

Bieżącej, na którą składa podatek obliczony od podstawy

opodatkowania wg przepisów ww. ustawy podatkowej, wg

poniższego zestawienia :

         1) zysk brutto,
         2) przychody, które nie są opodatkowane (-)
         3) koszty lub straty nie stanowiące kosztów uzyskania

przychodów (+)

4) odliczenia od dochodu (-)
5) podstawa opodatkowania (1 – 2 + 3 - 4)
•

Odroczonej, która stanowi różnicę pomiędzy stanem rezerw i

aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego na koniec

i początek okresu sprawozdawczego (roku obrotowego), z tym

że, sprawozdania finansowe firm, które nie podlegają badaniu

przez audytora mogą odstąpić od tworzenia rezerw i aktywów z

tyt. podatku odroczonego.

Rozdział II Rachunek zysków i strat

OBCIĄŻENIA WYNIKU BRUTTO – PODATEK DOCHODOWY I INNE

OBCIĄŻENIA

WARIANT
PORÓWNAWCZY
i
WARIANT
KALKULACYJNY
Podmioty :
-Spółka z o.o.
-Spółka akcyjna
-Przedsiębiorstw
a państwowe
-Spółki jawne
-Spółki
partnerskie
-Spółki
komandytowe
-Spółki
komandytowo –
akcyjne
-Inne osoby
prawne

W firmach na uproszczonej rachunkowości, gdzie zobowiązania

podatkowe

reguluje Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie

ustala się

zysku netto, a w konsekwencji podatku dochodowego, ponieważ nie

firma a

jej właściciel opłaca ten podatek nie tylko z prowadzonej

działalności

gospodarczej, lecz również z innych tytułów. Ewentualne zaliczki na

poczet

zysku i opłacony w imieniu właściciela przez firmę podatek

dochodowy

wykazuje się w pasywach w pozycji odpisy z zysku netto w trakcie

roku

obrotowego. U osób fizycznych wypłaty z tego tytułu wpływają na

wysokość

kapitału własnego właściciela.

Pozostała jeszcze jedna grupa obciążeń wyniku brutto, a mianowicie

•

Pozostałe obowiązkowe zmniejszenia zysku (zwiększenia

straty), wypełniają to zobowiązanie przedsiębiorstwa

państwowe i jednoosobowe spółki Skarbu Państwa jako

obligatoryjne wpłaty z zysku w wielkości za cały rok obrotowy

(sprawozdawczy), pomniejszając je o umorzone zobowiązania z

tego tytułu (jeżeli nie zostały skorygowane błędem

podstawowym). Podstawę tych obciążeń stanowi wynik

finansowy brutto, pomniejszony o podatek.

Rozdział II Rachunek zysków i strat

POSZCZEGÓLNE WYNIKI DZIAŁALNOŚCI

WARIANT
PORÓWNAWCZY
i
WARIANT
KALKULACYJNY

Końcowy etap w
wypracowaniu
wyniku
finansowego

ZYSK (STRATA) NETTO, rezultat końcowy działalności firmy za dany

rok

obrotowy (okres sprawozdawczy), innymi słowy zysk (strata) brutto

obciążenia podatkowych. Tą wielkość wykazuje się również w

pasywach

bilansu oraz w przepływach pieniężnych sporządzanych metodą

pośrednią.

Ta pozycja/ wielkość jest globalnym podsumowaniem efektywności
działania firmy na rynku. Po drugie jest ona źródłem wypłaty

dywidend

właścicielom kapitału, a także nagród i premii dla załogi, czy też

zasilenia

kapitału własnego do finansowania działalności firmy.
Z punktu analizy zdolności kredytowej firmy, warto zwrócić uwagę

czy

dodatni wynik netto jest wystarczający do jej prawidłowego

funkcjonowania

i wypłacalności względem banków i kontrahentów. Ponadto należy

zwrócić

uwagę na pozycje kosztów, których wyeliminowanie bądź

zmniejszenie

wpłynie na poprawę wyniku finansowego (in plus). Nie chodzi tu o

działania

doraźne (np. Sprzedaż nieruchomości, linii technologicznej) czy
dofinansowanie od instytucji państwowych (dotacje), ale działania
podejmowane wewnątrz firmy na poszczególnych poziomach jej
zarządzania. Działania, które dadzą w efekcie trwałą poprawę

rentowności.

Efekt zarządzanie przychodami i kosztami na poszczególnych

poziomach

przedstawiony zostanie na następnych stronach

Rozdział II Rachunek zysków i strat

POSZCZEGÓLNE WYNIKI DZIAŁALNOŚCI

WARIANT
PORÓWNAWCZY
i
WARIANT
KALKULACYJNY

Podstawowy
poziom w
wypracowaniu
wyniku
finansowego

ZYSK (STRATA) ZE SPRZEDAŻY, jako wielkość ekonomiczna

wypracowana

przez firmę pozostała po pokryciu kosztów niezbędnych do

zaistnienia

podstawowej działalności firmy. Niezbędne koszty to energia,

zakupy

materiałów, towarów, usług obcych, opłaty podatkowe (nie dotyczą

podatku

dochodowego) jako zewnętrzny kredyt zaufania od kontrahentów

czy

instytucji. Pozostałe niezbędne koszty dotyczą wynagrodzeń,

ubezpieczeń

społecznych, kosztów sprzedanych materiałów i towarów i innych.
Jakkolwiek pomiędzy wariantem porównawczym a kalkulacyjnym

istnieją

pewne różnice w strukturze przychodowo-kosztowej na tym

poziomie

wyniku, to w firmie, która za dany okres przedstawi go w obu

wariantach

będzie identyczny (tj. wartość wyniku będzie taka sama).

będzie identyczny (tj. wartość wyniku będzie taka sama).
Wariant kalkulacyjny zawiera podział wyniku ze sprzedaży na brutto

i wynik

ze sprzedaży, o którym mowa powyżej. Wynik brutto na sprzedaży

jest

wynikiem czysto „produkcyjnym”, czyli bezpośrednio

przedstawiającym

efekt produkcji i sprzedaży wyrobów, towarów i usług w odniesieniu

kosztów ich nabycia czy wytworzenia. Nie wlicza się do tego wyniku
kosztów administracyjnych i kosztów związanych z ich sprzedażą czy
utrzymaniem sieci sprzedaży.

Rozdział II Rachunek zysków i strat

POSZCZEGÓLNE WYNIKI DZIAŁALNOŚCI

WARIANT
PORÓWNAWCZY
i
WARIANT
KALKULACYJNY

Uzupełniający
poziom w
wypracowaniu
wyniku
finansowego na
poziomie
podstawowym

ZYSK (STRATA) Z DZIAŁALNOŚCI OPERACYJNEJ, jest wielkością, która
uzupełnia i jednocześnie zawiera w sobie wynik na sprzedaży. To
uzupełnienie jest pośrednio związane z wynikiem podstawowej

działalności

operacyjnej. Jest wynikiem działań doraźnych (sprzedaż rzeczowych
aktywów trwałych) oraz ryzyka prowadzenia podstawowej

działalności

firmy (rezerwy na należności – odpisy aktualizujące).
W prawidłowo funkcjonującej firmie, której płynność finansowa jest

stabilna

dzięki prawidłowemu zarządzaniu działalnością podstawową, wynik

działalności operacyjnej nie ma znacznego wpływu na wynik na

sprzedaży.

W sytuacji odwrotnej przyczyną takiego stanu rzeczy może być

zachwiana

płynność finansowa firmy, spadek wyniku na sprzedaży, problemy ze
ściąganiem należności, restrukturyzacja firmy, złe zarządzanie,

uzależnienie

od zewnętrznych instytucji (dotacje), nietrafione inwestycje i inne.
Układ strukturalny przychodów i kosztów tworzących wynik na

działalności

operacyjnej jest identyczny dla obu wariantów.

Rozdział II Rachunek zysków i strat

POSZCZEGÓLNE WYNIKI DZIAŁALNOŚCI

WARIANT
PORÓWNAWCZY
i
WARIANT
KALKULACYJNY

Finansowy
poziom w
wypracowaniu
wyniku
finansowego,
czyli wpływ
operacji
związanych z
pozyskiwaniem
kapitału

ZYSK (STRATA) Z DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ, jest wielkością,

która

zawiera w sobie wynik na sprzedaży oraz wynik z działalności

operacyjnej.

Dodatkowo pojawia się tutaj wynik na działalności finansowej. Ten

rodzaj

wyniku dotyczy operacji związanych z pozyskiwaniem kapitału

(środków

pieniężnych), jego pomnożenia oraz zapłacenia kosztów związanych

z jego

pozyskaniem. W firmie, które dużo korzysta z kapitału obcego

(kredyty i

pożyczki) per saldo wynik na działalności finansowej jest ujemny.

Nie jest to

oznaka kłopotów finansowych w firmie. Miarą rozpoznania tego typu
zagrożenia jest wpływ wyniku z działalności finansowej na wynik z
działalności gospodarczej. Jeżeli wynik finansowy (per saldo)

powoduje, że z

dodatniego wyniku z działalności gospodarczej powstaje ujemny, to
prawdopodobnie firma nieefektywnie korzysta z kapitału obcego, co

efekcie końcowym może doprowadzić do ujemnego wyniku

finansowego,

pomniejszenia kapitałów własnych i pogorszenia zdolności

kredytowej.

Może to być zamierzonym działaniem firmy spowodowanym

inwestycjami

oraz restrukturyzacją, które w początkowym okresie przynosi straty
finansowe. Wymaga to bardziej indywidualnego analitycznego

badania.

Układ strukturalny przychodów i kosztów tworzących wynik na

działalności

gospodarczej jest identyczny dla obu wariantów.

Rozdział II Rachunek zysków i strat

POSZCZEGÓLNE WYNIKI DZIAŁALNOŚCI

WARIANT
PORÓWNAWCZY
i
WARIANT
KALKULACYJNY

Pozostałe
poziomy w
wypracowaniu
wyniku
finansowego,
czyli wpływ
operacji
nadzwyczajnych

WYNIK ZDARZEŃ NADZWYCZAJNYCH, jest to per saldo wynik zdarzeń
nadzwyczajnych nie uwzględnianych zazwyczaj w prowadzeniu

działalności

gospodarczej. Innymi słowy jest to efekt finansowy zdarzeń

przypadkowych

(losowych) dla firmy. Ich powtarzalny charakter oraz znaczący

wpływ na

poziom wyniku z działalności gospodarczej wymaga szczegółowego
wyjaśnienia.
ZYSK (STRATA BRUTTO) czyli wielkość ekonomiczna informująca o
opłacalności prowadzonego biznesu przez firmę. W wypadku

dodatniej

wielkości jest to podstawa do opodatkowania podatkiem

dochodowym i

innymi obciążeniami (np. z tytułu wypłat z zysku w

przedsiębiorstwach

państwowych). Wynik finansowy brutto zawiera w sobie wynik z
działalności gospodarczej oraz wynik zdarzeń nadzwyczajnych.

Układ strukturalny przychodów i kosztów tworzących wynik zdarzeń
nadzwyczajnych oraz wynik brutto jest identyczny dla obu

wariantów.

Rozdział II Rachunek zysków i strat

Document Outline