KRYTERIA OPINIOWANIA

PRZEDSIĘWZIĘĆ

W ZAKRESIE

MAŁEJ ENERGETYKI WODNEJ

SPIS TREŚCI STR.:

1. USTALENIA OGÓLNE 3

1. Wstępne warunki podejmowania inwestycji 3

2. Podstawy prawne opiniowania lokalizacji i projektów w zakresie małej energetyki 5

3. Etapy opiniowania przez RZGW 7

4. Rodzaj dokumentacji przedstawianej do opiniowania na poszczególnych

etapach uzgadniania. 7

5. Zakres niezbędnych informacji w opiniowanej dokumentacji. 8

2. UWARUNKOWANIA TECHNICZNE 9

1. UWARUNKOWANIA LOKALIZACYJNE 9

1. Ograniczenia i zakazy w zakresie lokalizacji 9

2. Zalecane lokalizacje 9

1. UWARUNKOWANIA HYDROLOGICZNE 10

1. Analiza możliwości wykorzystania przepływów przez obiekt piętrzący i

elektrownię 10

2. Wpływ na przepływ nienaruszalny oraz ewentualny pobór przez innych

użytkowników 10

2. UWARUNKOWANIA W ZAKRESIE ROZWIĄZAŃ

HYDROTECHNICZNYCH 11

1. Wykorzystywanie istniejących obiektów piętrzących 11

2. Obiekty projektowane - wymagania funkcjonalne 11

3. Zasady piętrzenia na progu - gospodarowanie wodą 12

4. Kryteria doboru Normalnego i Maksymalnego Użytkowego Poziomu Piętrzenia

(NPP i Max.UPP)) 13

5. Konstrukcja progów piętrzących 13

6. Uwarunkowania pracy zamknięć. 14

7. Konstrukcje przepławek. 15

8. Urządzenia kontrolno-pomiarowe 17

9. Stabilność dna i brzegów w zasięgu oddziaływania progu 17

1. UWARUNKOWANIA W ZAKRESIE ROZWIĄZAŃ HYDROENERGETYCZNYCH 17

1. Prace studialne i przygotowawcze 17

2. Analiza techniczno-ekonomiczna uzasadniająca budowę elektrowni 18

3. Kształtowanie budowli hydroenergetycznych 18

4. Wymagania dotyczące budynku elektrowni 19

5. Zabezpieczenia elektrowni przed dopływem zanieczyszczeń pływających i

transportem rumowiska 19

6. Zapobieganie stratom ryb w turbinach elektrowni 19

7. Charakter pracy MEW 20

2.5.UWARUNKOWANIA W ZAKRESIE GOSPODAROWANIA WODĄ 20

1. Ustalenia ogólne 20

2. Gospodarowanie wodą w okresie podwyższonych stanów 20

3. Gospodarowanie wodą w okresie suszy 20

1. UWARUNKOWANIA W ZAKRESIE UTRZYMANIA, KONSERWACJI I

EKSPLOATACJI OBIEKTÓW 21

2. WPŁYW NA KORYTO CIEKU TERENY PRZYBRZEŻNE I WARUNKI

PRZEPŁYWU 21

3. UWARUNKOWANIA ŚRODOWISKOWE I PRZYRODNICZE 22

1. OBSZARY WYŁĄCZONE Z MOŻLIWOŚCI REALIZACJI INWESTYCJI

MAŁEJ ENERGETYKI 22

3.2. OBSZARY O OGRANICZONEJ MOŻLIWOŚCI REALIZACJI INWESTYCJI

MAŁEJ ENERGETYKI 22

3.2.1. Parki krajobrazowe i obszary chronionego krajobrazu 22

3.2.2. Wyznaczone i projektowane obszary Natura 2000 23

3.2.3. Tereny, na których ustanowiono formy ochrony przyrody w postaci pomników przyrody,

stanowisk dokumentacyjnych, użytków ekologicznych lub zespołów przyrodniczo -

krajobrazowych. 23

3.2.4. Obszary, na których realizacja tego typu obiektów jest sprzeczna z ustaleniami celów

środowiskowych dla jednolitych części wód i obszarów chronionych - zawarte w planach

gospodarowania wodami na obszarze dorzecza oraz warunkach korzystania z wód regionu

wodnego 24

3.3. OBSZARY DOPUSZCZONE DO REALIZACJI INWESTYCJI MAŁEJ ENERGETYKI 24

1. Uwarunkowania formalne 24

2. Uwarunkowania szczegółowe 25

3. Warunki prowadzenia robót budowlanych 25

1. USTALENIA OGÓLNE

1. Wstępne warunki podejmowania inwestycji

Potencjalnemu inwestorowi rozważającemu budowę małej elektrowni wodnej należy uświadomić, że:

W zakresie lokalizacji

• wyklucza się budowę MEW w parkach narodowych i rezerwatach przyrody,

• mogą występować istotne ograniczenia na terenach objętych innymi formami ochrony środowiska jak: parki krajobrazowe, obszary chronionego krajobrazu, obszary Natura 2000, pomniki przyrody, stanowiska dokumentacyjne, użytki ekologiczne i zespoły przyrodniczo - krajobrazowe,

• należy brać pod uwagę uwarunkowania wynikające z istniejącego i planowanego zagospodarowania koryta cieku i terenów przyległych tj. istniejące budowle piętrzące i regulacyjne, przekroczenia komunikacyjne (mosty, kładki, brody), przekroczenia cieku elementami sieci uzbrojenia terenu (wodociągi, ciągi kanalizacyjne, gazociągi, kable energetyczne itp.), wyloty kanalizacji i odwodnień, tereny osuwiskowe, możliwość wystąpienia niepożądanego podwyższenia poziomu wód gruntowych na terenach zabudowanych lub wykorzystywanych rolniczo (zawodnienie), możliwość zwiększenia zagrożenia przeciwpowodziowego dla przyległych terenów.

• wyklucza się wykorzystywanie zapór przeciw rumowiskowych dla potrzeb małej energetyki.

W zakresie gospodarowania wodą

Przepływ dyspozycyjny dla potrzeb elektrowni wodnej określony na podstawie szczegółowych obliczeń hydrologicznych (wykonanych przez osobę z uprawnieniami hydrologicznymi) powinien uwzględniać ograniczenia wynikające:

• z konieczności zachowania przepływu biologicznego w cieku poniżej budowli piętrzącej ,

• z poboru wody przez urządzenia służące migracji ryb( przepławki),

• z poboru wody przez innych użytkowników w ilości określonej w istniejących lub rozpatrywanych pozwoleniach wodnoprawnych,

Dla elektrowni wodnych nie powiązanych ze zbiornikami retencyjnymi należy zapewnić automatyczne położenie zamknięć na stopniu piętrzącym w warunkach przyboru wód.

W zakresie rozwiązań technicznych

• niezbędne jest opracowanie analizy techniczno - ekonomicznej uzasadniającej celowość budowy elektrowni - organ właściwy do wydania pozwolenia wodno-prawnego może odmówić jego wydania jeśli projektowany sposób korzystania z wody dla celów energetyki wodnej nie zapewnia wykorzystania potencjału hydroenergetycznego w sposób technicznie i ekonomicznie uzasadniony (marnotrawstwo energii wody),

• układ sytuacyjny i wysokościowy budowli piętrzącej, elektrowni, przepławki dla ryb, rozdzielni głównej, drogi dojazdowej i innych obiektów związanych powinien zapewniać:

• prawidłowe funkcjonowanie budowli piętrzącej w warunkach normalnej eksploatacji i w czasie powodzi,

• prawidłowe działanie elektrowni (odpowiednie wykorzystanie przepływów, zabezpieczenie przed dopływem rumowiska, ograniczenie dostępu dla ryb),

• prawidłowe działanie urządzeń służących migracji dla ryb,

• zachowanie dostępu do urządzeń sterujących elektrowni w warunkach powodziowych,

• rozwiązania techniczne powinny zapewniać:

• bezpieczeństwo obiektu,

• zachowanie stabilności dna i brzegów poniżej i powyżej budowli piętrzącej w granicach jej oddziaływania,

• uzyskanie odpowiedniej przepustowości budowli piętrzącej (w warunkach powodziowych),

• pierwszeństwo poboru wody dla przepławki dla ryb, oraz zachowania przepływu biologicznego (dla rozwiązań derywacyjnych),

• przyjęcie normalnego poziomu piętrzenia w zakresie nie powodującym niekorzystnego wpływu na koryto cieku i tereny przyległe oraz przekroczenia i wyloty.

W zakresie ochrony środowiska naturalnego

• należy uwzględniać ograniczenia i zakazy wynikające z lokalizacji inwestycji hydroenergetycznych na terenach objętych określonymi formami ochrony przyrody,

• przyjęte rozwiązania nie mogą wpływać na pogorszenie stanu wód i biologicznych stosunków w środowisku wodnym a w szczególności warunków bytowania ryb i innych organizmów wodnych ani uniemożliwiać ich migracji,

• należy liczyć się z koniecznością opracowania charakterystyki środowiska przyrodniczego i potrzebą opracowania raportu oddziaływania na środowisko,

• należy liczyć się z koniecznością budowy przepławki.

W zakresie formalno-prawnym

Inwestor powinien uzyskać:

• decyzję o warunkach zabudowy terenu lub wypis i wyrys z miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego

• decyzję o środowiskowych uwarunkowaniach,

• pozwolenie wodno-prawne,

• pozwolenie na budowę,

• opinie i uzgodnienia w zakresie wynikającym z przepisów lub określonym przez instytucje uzgadniające.

1. Podstawy formalno-prawne przedsięwzięć w zakresie małej energetyki

1. Ustawa Prawo Wodne z dn.18 lipca 2001 r. (tekst jednolity Dz. U. z 2005 r. Nr 239 poz.2019 z późn. zm.),

2. Ustawa Prawo Budowlane z dn. 7 lipca 1994r (tekst jednolity Dz.U. 2006 r. Nr 156, poz.1118),

3. Ustawa o ochronie przyrody z dn. 16 kwietnia 2004 r. (Dz.U. 2004 r. Nr 92 poz.880),

4. Prawo ochrony środowiska z dn. 27 kwietnia 2001r (tekst jednolity Dz.U. 2006 r. Nr129 poz.902)

5. Ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym z dn. 27 marca 2003 r. (Dz.U. 2003 r. Nr 80 poz.717)

6. Rozporządzenie Rady Ministrów z dn. 9 listopada 2004 r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięcia do sporządzania raportu o oddziaływaniu na środowisko (Dz.U. 2004 r. Nr 257 poz. 2573)

7. Rozporządzenie MOŚZNiL z dn. 20 grudnia 1996 r. w sprawie warunków technicznych jakim powinny odpowiadać obiekty budowlane gospodarki wodnej i ich usytuowanie (Dz.U. 1997 r. Nr 21 poz. 111).

8. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dn. 2 września 2004 r. w sprawie szczegółowego zakresu i formy dokumentacji projektowej, specyfikacji technicznych wykonania i odbioru robót budowlanych oraz programu funkcjonalno-użytkowego (Dz.U. 2004 r. Nr 202 poz.2072).

9. Rozporządzenie Ministra Ochrony Środowiska dn. 17 sierpnia 2006r w sprawie zakresu instrukcji gospodarowania wodą (Dz.U.2006 r Nr150 poz.1087)

10. Rozporządzenie Rady Ministrów z dn. 18 stycznia 2006 r w sprawie wysokości opłat rocznych za oddanie w użytkowanie gruntów pokrytych wodami (Dz.U. Nr 13/2006 p.90)

Uprawnienia RZGW do opiniowania projektów w zakresie małej energetyki wodnej wynikają z:

Prawa Wodnego w zakresie:

• Art. 4.1. - sprawowania funkcji jednego z organów właściwych w sprawie gospodarowania wodami,

• Art. 11. - wykonywania praw właścicielskich w stosunku do wód istotnych dla kształtowania zasobów wodnych oraz ochrony przeciwpowodziowej, w szczególności wód podziemnych oraz śródlądowych wód powierzchniowych,

• Art.13 - wykonywania uprawnień w zakresie rybactwa na wodach śródlądowych stanowiących własność Skarbu Państwa,

• Art. 21 i 22 - obowiązku utrzymywania wód stanowiących własność Skarbu Państwa a obejmującego m.in. zachowanie lub odtworzenie stanu dna i brzegów, zapewnienie swobodnego spływu wód i lodów i zapewnienie właściwych warunków korzystania z wody,

• Art. 25 - ochrony przed niszczeniem lub uszkadzaniem brzegów wód śródlądowych oraz gruntów pod nimi

• Art. 26 - obowiązku utrzymywania w należytym stanie technicznym koryt cieków naturalnych (stanowiących własność Skarbu Państwa), regulowania stanu wód lub przepływów stosownie do możliwości znajdujących się na nich urządzeń wodnych oraz warunków hydrologicznych, zapewnienia swobodnego spływu wód powodziowych oraz lodów oraz dbania o utrzymanie dobrego stanu wód ,

• Art. 82 - rozpatrywania możliwości wykonywania urządzeń wodnych oraz wznoszenia innych obiektów budowlanych na obszarach bezpośredniego zagrożenia powodzią,

• Art. 87 i 88 - gospodarowania wodą w okresie powodzi lub suszy,

• Art. 92 - wykonywania kontroli gospodarowania wodami, realizacji zadań związanych z utrzymaniem wód lub urządzeń wodnych, koordynowania działań związanych z powodzią lub suszą, pełnienia funkcji inwestora w zakresie gospodarki wodnej oraz występowania na prawach strony w postępowaniach administracyjnych prowadzonych na podstawie ustawy w sprawach dotyczących regionu wodnego.

• Art. 156 - 162 - kontroli gospodarowania wodami

1. Etapy opiniowania przez RZGW

Przewiduje się następujące etapy opiniowania przedsięwzięć w zakresie małej energetyki wodnej:

• opinia wstępna,

• opinia podstawowa,

• udział w postępowaniach administracyjnych.

1. Rodzaj dokumentacji przedstawianej do opiniowania przez RZGW.

Opinia wstępna.

Opinii wstępnej dokonuje się na podstawie „Koncepcji budowy małej elektrowni wodnej wraz analizą opłacalności” lub podobnych opracowań studialnych.

Opinia podstawowa.

Opinii podstawowej dokonuje się na podstawie:

• operatu wodno-prawnego,

• projektu budowlanego.

1. Zakres niezbędnych informacji w opiniowanej dokumentacji.

Etap opinii wstępnej.

Etap ten ma za zadanie wyeliminowanie nieodpowiednich lokalizacji i rozwiązań bez potrzeby ponoszenia nadmiernych kosztów przez potencjalnego Inwestora oraz określenie wymagań Administratora cieku niezbędnych do spełnienia.

W stanowiącej podstawę opiniowania na tym etapie „Koncepcji budowy małej elektrowni wodnej wraz analizą opłacalności” lub innych tego typu opracowaniach studialnych powinny znaleźć się informacje dotyczące:

• lokalizacji (w razie potrzeby - w wariantach) wraz z analizą i uzasadnieniem,

• przepływów charakterystycznych i powodziowych o określonym prawdopodobieństwie występowania oraz krzywych sum czasów trwania przepływów dla wybranej lokalizacji,

• parametrów progu piętrzącego,

• wysokości piętrzenia wody,

• wpływu spiętrzenia na obiekty w korycie i tereny przyległe

• innych użytkowników korzystających z wody rozpatrywanego cieku w zasięgu oddziaływania projektowanej inwestycji i zakresu ich udziału w rozbiorze wody,

• rodzaju elektrowni,

• podstawowych elementów składowych inwestycji, ich gabarytów i parametrów technicznych (spad, przełyk instalowany, moc i wielkość produkcji elektrowni),

• stopnia wykorzystania przepływu dyspozycyjnego,

• działań zapewniających odpowiednie warunki migracji ryb

• wpływu na środowisko naturalne i krajobraz.

Etap opinii podstawowej.

Etap ten ma za zadanie sprawdzenie wprowadzenia do projektowanych szczegółowych rozwiązań - warunków, zaleceń i zmian zawartych w opinii wstępnej.

Zakres wymaganych informacji - zgodny z przepisami określającymi zawartość:

• operatu wodno-prawnego,

• projektu budowlanego,

2. UWARUNKOWANIA TECHNICZNE

1. UWARUNKOWANIA LOKALIZACYJNE

2.1.1.Ograniczenia i zakazy w zakresie lokalizacji

• Zakaz realizacji inwestycji z zakresu małej energetyki wodnej obowiązuje w odniesieniu do terenów parków narodowych i rezerwatów przyrody ( wg p. 3.1.)

• Istotne ograniczenia w lokalizacji małych elektrowni wodnych mogą występować na terenach parków krajobrazowych i obszarów chronionego krajobrazu (szczegóły - wg p.3.2.1.)

• Na obszarach Natura 2000 - małe elektrownie wodne mogą być realizowane tylko wyjątkowo w przypadku gdy w wyniku przeprowadzonej oceny oddziaływania na środowisko stwierdzono brak negatywnego wpływu na siedliska przyrodnicze oraz gatunki roślin i zwierząt, dla których został wyznaczony obszar natura 2000. (szczegóły - wg p.3.2.2.)

• Określone ograniczenia w lokalizacji małych elektrowni wodnych mogą występować na terenach na których ustanowiono formy ochrony przyrody w postaci pomników przyrody, stanowisk dokumentacyjnych, użytków ekologicznych lub zespołów przyrodniczo - krajobrazowych. (szczegóły - wg p.3.2.3.)

• Ograniczenia lub zakazy na obszarach, na których realizacja tego typu obiektów jest sprzeczna z ustaleniami celów środowiskowych dla jednolitych części wód i obszarów chronionych - zawarte w planach gospodarowania wodami na obszarze dorzecza.

• Ograniczenia techniczne ze względu na zabudowę koryta (wyloty drenaży, rowów, kanałów, kładki i mosty), ujścia dopływów i niekorzystny wpływ na przyległe tereny (zawodnienia i podtopienia terenów zabudowanych i gruntów rolnych).

• Ograniczenia wynikające z oddziaływania sąsiednich piętrzeń lub innych obiektów.

2.1.2.Zalecane lokalizacje

• na ciekach o dużych spadkach podłużnych i odpowiednich przepływach,

• na odcinkach cieków o możliwie trwałych, zwartych korytach, o nurcie położonym w osi koryta, tj. na odcinkach przejściowych krzywizny trasy (korzystne ze względu na transport rumowiska), aby nie zmieniać istniejącej struktury morfologicznej koryta głównego i nie powodować zmian erozyjnych w strefie brzegowej,

• przy meandrującym korycie - na łukach wklęsłych (dobry napływ wody do elektrowni),

• na terenach słabo zagospodarowanych,

• na terenach o przeciętnej, nie wyróżniającej się wartości przyrodniczej,

• jeśli nie stoją temu na przeszkodzie względy ochrony środowiska a opracowania studialne dopuszczają taka możliwość - wskazane są lokalizacje progów piętrzących z elektrowniami wodnymi w kaskadzie co pozwala na lepsze wykorzystanie potencjału energetycznego wody, zachowanie większej stabilności dna i zwiększenie retencji.

1. UWARUNKOWANIA HYDROLOGICZNE

2.2.1.Analiza możliwości wykorzystania przepływów przez obiekt piętrzący i

elektrownię.

Przepustowość progu piętrzącego powinna pozwolić na przeprowadzenie (przy położonych zamknięciach ale bez uwzględnienia przepływu przez elektrownię) przepływu równego wodzie brzegowej. Przepływy większe przechodzą po terasie zalewowej i ponad progiem piętrzącym i elektrownią.

Przełyk instalowany - jeden z podstawowych parametrów technicznych decydujących o możliwości i racjonalności budowy małej elektrowni wodnej, powinien być dobierany, z uwzględnieniem ustaleń p.2.2.2, na podstawie analizy krzywej sum czasów trwania przepływów sporządzonej dla rozpatrywanego przekroju a stanowiącej element operatu hydrologicznego opracowanego dla potrzeb małej elektrowni wodnej przez osobę z uprawnieniami hydrologicznymi.

2.2.2.Wpływ na przepływ nienaruszalny oraz ewentualny pobór przez innych

użytkowników.

Przy określaniu wielkości odpływu dyspozycyjnego należy uwzględniać konieczność:

• zachowania przepływu nienaruszalnego (biologicznego) w cieku na całej długości oddziaływania małej elektrowni wodnej i związanych z nią urządzeń,

• zapewnienia odpowiedniego przepływu przez przepławkę jeśli jest wymagane jej wykonanie (przepływ ten należy uwzględnić w przepływie nienaruszalnym),

• zachowania możliwości poboru wody przez innych użytkowników w ilościach i na warunkach określonych w pozwoleniach wodno-prawnych, z uwzględnieniem ujętych w tych pozwoleniach zrzutów (z wyjątkiem zrzutów wód opadowych),

2.3.UWARUNKOWANIA W ZAKRESIE ROZWIĄZAŃ HYDROTECHNICZNYCH

2.3.1. Wykorzystywanie istniejących obiektów

Stopnie regulacyjne lub naturalne progi skalne

Ze względu na derywacyjne doprowadzenie wody do elektrowni - kanałem otwartym (młynówką) lub rurociągiem i konieczność zapewnienia przepływu biologicznego na odcinku od obiektu piętrzącego do wylotu z elektrowni - jest to rozwiązanie nie zalecane, dopuszczalne tylko po uzgodnieniu z RZGW już na wstępnym etapie rozważań.

Zapory przeciw rumowiskowe.

Ze względu na specyficzny charakter pracy i zadania zapór przeciw rumowiskowych wyklucza się ich wykorzystywanie dla potrzeb małej energetyki

1. Obiekty projektowane - wymagania funkcjonalne

Niniejsze „Kryteria…” odnoszą się głównie do progów piętrzących wykonywanych dla potrzeb małej energetyki (pełniących ewentualnie dodatkowo funkcję stabilizacji dna).

Przez to pojęcie należy rozumieć obiekty piętrzące wodę do poziomu wody brzegowej.

Zasady ustalania piętrzenia i gospodarowania wodą tego typu obiektów podporządkowane są potrzebom energetyki.

Wody większe od wody brzegowej przepuszczane są przy położonych zamknięciach tj. przy w przybliżeniu wyrównanych stanach wody dolnej i górnej i przechodzą ponad koroną budowli piętrzącej i elektrowni.

Projektowane dla celów małej energetyki progi piętrzące powinny zapewniać:

• spiętrzenie dla potrzeb elektrowni,

• bezpieczne przeprowadzenie wód powodziowych,

• zapewnienie przepływu biologicznego poniżej progu w każdych warunkach, również w okresie postoju elektrowni a także przy elektrowniach derywacyjnych,

• przepuszczanie rumowiska,

• możliwość migracji ryb (gdy jest to uzasadnione lokalnymi warunkami środowiska)

• stabilność dna i brzegów z zasięgu oddziaływania progu piętrzącego.

2. Zasady piętrzenia na progu - gospodarowanie wodą

Ustala się dla progów piętrzących następujące poziomy piętrzenia:

Minimalny Poziom Piętrzenia (Min.PP) - odpowiada rzędnej progu stałego lub rzędnej górnej krawędzi położonych zamknięć.

Normalny Poziom Piętrzenia (NPP) - poziom korony podniesionych zamknięć ruchomych progu piętrzącego (niższy od poziomu wody brzegowej)

Maksymalny Użytkowy Poziom Piętrzenia (Max.UPP) - maksymalny poziom piętrzenia użytkowego przy podniesionych zamknięciach i dopływie większym od przełyku instalowanego, odpowiadający napełnieniu nie wyższym niż przy wodzie brzegowej.

• W normalnych warunkach eksploatacji - zasady piętrzenia podporządkowane są

potrzebom energetyki.

Przez normalne warunki eksploatacji należy rozumieć utrzymywanie się przepływów i spadów w przedziale granicznych wielkości wynikających z technicznych (minimalny przepływ, minimalny spad) i ekonomicznych (sprawność) warunków pracy hydrozespołu.

• Przy Q_pn≤Q_i tj. przepływie w cieku netto Q_pn (tzn. z uwzględnieniem przepływu przez przepławkę i ewentualnie na przepływu biologicznego) mniejszym lub równym od przełyku instalowanego elektrowni Q_i - utrzymywany jest NPP a cały przepływ netto spracowywany jest przez elektrownię.

• Przy Q_pn> Q_i tj. przepływie w cieku netto Q_pn większym od przełyku instalacyjnego Q_i - część przepływu odpowiadająca Q_i przepływa przez elektrownię a pozostała przez odpowiednio obniżone zamknięcia (lub upust - jeśli jest). Utrzymywany jest NPP z dopuszczalnymi (ze względu na czas reakcji czujników poziomu wody) wahaniami nie przekraczającymi Max.UPP.

Uwaga: W przypadku gdy przepływ w cieku jest mniejszy od minimalnego przełyku turbozespołu umożliwiającego jego pracę - należy zapewnić przepływ biologiczny poniżej progu piętrzącego.

• W warunkach powodziowego przyboru wód zasady piętrzenia są następujące:

Gdy wzrost przepływu doprowadzi do zmniejszenia spadu do wielkości minimalnej dla zastosowanych hydrozespołów następuje zatrzymanie elektrowni i całkowite położenie zamknięć (Min.PP). Całość przepływu przechodzi przez jaz.

2. Kryteria doboru Normalnego i Maksymalnego Użytkowego Poziomu Piętrzenia (NPP i Max.UPP))

Normalny Poziom Piętrzenia (NPP) powinien być jak najwyższy ale z zapasem w stosunku do wody brzegowej. Nie powinien powodować: podtopienia wylotów drenaży, kanalizacji, rowów melioracyjnych, niedopuszczalnego zmniejszania światła mostów i innych obiektów komunikacyjnych.

Maksymalny Użytkowy Poziom Piętrzenia (Max.UPP) odpowiada napełnieniu nie przekraczającemu wody brzegowej i stanowi najwyższy dopuszczalny poziom piętrzenia użytkowego w normalnych warunkach eksploatacji.

Wielkość rezerwy piętrzenia pomiędzy NPP i Max.UPP ustala się indywidualnie w zależności od dokładności pomiaru czujników poziomu wody i szerokości koryta cieku - w taki sposób aby ograniczyć częstotliwość manewrowania zamknięciami przy niewielkich zmianach przepływu. Orientacyjnie może ona wynosić ok.10-15cm.

3. Konstrukcja progów piętrzących

Próg piętrzący dla celów energetycznych składa się z:

• jazu z przyczółkami (ewentualnie filarami) i wypadem,

• budynku elektrowni,

• przepławki dla ryb.

Jaz składa się z części stałej i ruchomej (zamknięć).

Część stała jazu stanowi fundament dla zamknięć jazu a jednocześnie przelew przy Min.PP.

Ze względu na umożliwienie transportu rumowiska przez jaz (przy jednoczesnym niedopuszczeniu dopływu rumowiska do elektrowni - wyższy próg wlotu) - wysokość wzniesienia progu stałego jazu ponad dno rzeki nie powinna być większa niż 0,3-0,5m.

Wzniesienie korony przyczółków i filarów jazu ponad NPP również powinno wynosić 0,3-0,5m.

Część ruchomą jazu stanowią zamknięcia, których górna krawędź powinna odpowiadać NPP. Ze względu na charakter pracy progu piętrzącego (zalewanie przy przepływach wyższych od wody brzegowej) dopuszcza się instalowanie tylko dwu rodzajów zamknięć: powłokowych i klapowych, które w pozycji położonej powinny umożliwiać przeprowadzenie bez spiętrzenia całej wody brzegowej.

Niecka wypadu jazu

Konstrukcja niecki powinna uwzględniać asymetryczne wprowadzenie wody z elektrowni oraz możliwość odprowadzenia rumowiska (z ograniczeniem jego sedymentacji w obrębie niecki) do stanowiska dolnego.

Parametry niecki należy określać na podstawie obliczeń hydraulicznych dla najniekorzystniejszej kombinacji wielkości spadu i przepływu w warunkach normalnej eksploatacji oraz dodatkowo dla maksymalnego (wyższego od wody brzegowej) obliczeniowego przepływu powodziowego w danym przekroju przy położonych zamknięciach (przelew o szerokiej koronie).

Należy zwrócić szczególną uwagę na konieczność przeprowadzenia analizy określającej prognozę wielkości erozji na dolnym stanowisku progu w nawiązaniu do występujących warunków geologicznych oraz wielkości prognozowanych przepływów powodziowych i zastosowanie odpowiednio głębokiego posadowienia fundamentów budowli piętrzącej i elektrowni.

Zaleca się stosowanie poniżej niecki wypadowej jazu - sztucznego wyboju ubezpieczonego grubym narzutem kamiennym lub koszami siatkowo - kamiennymi oraz dodatkowych ubezpieczeń skarp koryta poniżej wylotu z niecki.

2. Uwarunkowania pracy zamknięć.

Ze względu na szybki przybór wód w warunkach górskich lub podgórskich - należy zapewnić odpowiednią sprawność operacyjną zamknięć oraz automatyczne powiązanie sterowania elektrowni i zamknięć jazowych progu.

Zamknięcia jazu powinny:

• umożliwiać przepuszczanie zróżnicowanych ilości wody,

• zapewniać przepuszczenie bez żadnych ograniczeń ani zakłóceń przepływów większych od przełyku instalowanego elektrowni,

• umożliwiać pracę elektrowni w możliwie najdłuższym czasie,

• zapewniać automatyczną, płynną regulację przepływu w trakcie przyboru wód w taki sposób aby nie powodować wystąpienia z koryta głównego przepływu, który mieści się w tym korycie przy położonych zamknięciach (wody brzegowej),

• zapewniać szybkość opuszczania nie mniejszą niż szybkość przyboru wód w korycie cieku w przekroju progu tj. przyrost wydatku przelewu przy opuszczaniu zamknięć powinien być większy od przyrostu przepływów w jednostce czasu,

• być opuszczane z zachowaniem tego samego poziomu krawędzi przelewów we wszystkich przęsłach (dla przeciwdziałania lokalnym rozmyciom na dolnym stanowisku).

2. Konstrukcje urządzeń służących migracji ryb(przepławek) .

Lokalizacja, ukształtowanie i wymiary urządzeń służących migracji ryb, sposób wprowadzenia wody (na górnym stanowisku), prędkości przepływu wody oraz sposób wyprowadzenia wody z tych urządzeń (na dolnym stanowisku) powinny zostać dostosowane do składu gatunkowego i zdolności pływackich migrujących przez nie ryb.

Efektywność funkcjonowania tych urządzeń powinna być:

• dla priorytetowych gatunków ryb minimum dobra tzn. ponad 95% ryb musi pokonać urządzenie przy opóźnieniu w wędrówce nie dłuższym niż kilka godzin,

• dla pozostałych gatunków ryb minimum dostateczna tzn. ponad 70% ryb musi pokonać urządzenie przy opóźnieniu w wędrówce nie dłuższym niż kilka dni.

Do grupy gatunków priorytetowych zalicza się ryby dwuśrodowiskowe oraz ryby ujęte w załączniku II (gatunki Natura 2000) i załączniku V (gatunki o znaczeniu gospodarczym) Dyrektywy Siedliskowej 92/43/EWG.

Urządzenia służące migracji ryb powinny być lokalizowane po tej samej stronie cieku co elektrownia w taki sposób, aby wejście do urządzenia (od strony wody dolnej) było umiejscowione poniżej wylotu wody z elektrowni a wyjście z urządzenia (od strony wody górnej) powyżej wlotu wody do elektrowni.

Prędkość wody wypływającej z wejścia do urządzeń służących migracji ryb (od wody dolnej) powinna być, co najmniej 10% większa od prędkości wypływu z rury ssącej (dla wytworzenia prądu wabiącego) a prędkość wody wpływającej do urządzenia (od wody górnej) powinna być, co najmniej 10% mniejsza od średniej prędkości wody w tym przekroju cieku (dla ochrony przed dopływem zanieczyszczeń).

Przy progach z zamknięciami powłokowymi lub klapowymi należy przyjmować rozwiązania zapobiegające nagłemu odwodnieniu urządzenia służącego migracji ryb w przypadku położenia zamknięcia.

Wędrówki ryb w wodach płynących odbywają się dwukierunkowo: w dół rzeki poprzez turbiny elektrowni wodnych lub przelewy urządzeń hydrotechnicznych, w górę rzeki poprzez urządzenia służące migracji ryb.

Przy progach lokalizowanych na rzekach będących historycznymi szlakami migracji ryb dwuśrodowiskowych powinno się budować dwa urządzenia służące migracji ryb: jedno zapewniające warunki migracji ryb w dół rzeki (przelew powierzchniowy z niecką wypadową o głębokości powyżej 1,2 m), drugie zapewniające warunki migracji ryb w górę rzeki.

W zależności od składu gatunkowego migrujących ryb oraz od występujących warunków terenowych i konstrukcji progu piętrzącego mogą być stosowane różne rodzaje urządzeń służących migracji ryb w górę rzeki:

• obejścia (tzw. urządzenia bliskie naturze) - najbardziej zalecane, w postaci dodatkowego koryta z głazami lub przelewami poza korytem cieku (przypominające naturalny odcinek potoku) - stosowane zazwyczaj przy niższych piętrzeniach, wymagają odpowiedniej ilości miejsca.

• przepławki komorowe (tzw. urządzenia techniczne) - w postaci szeregu komór oddzielonych przelewami, przesmykami lub szczelinami. W grupie tych urządzeń jako jedne z najbardziej efektywnych urządzeń technicznych zalecane są przepławki komorowe szczelinowe, w których komory rozdzielone są ścianami z wyciętymi na całą wysokość pionowymi szczelinami, uzupełnionymi deflektorami - stosowane przy niższych i średnich piętrzeniach, zwłaszcza w sytuacji braku miejsca.

Typ urządzenia służącego migracji ryb należy przyjmować indywidualnie biorąc pod uwagę warunki hydrologiczne, parametry techniczne budowli piętrzącej oraz dane co do składu zespołu występujących w danym cieku ryb i ich wymagań środowiskowych.

Zaleca się aby w skład zespołu opracowującego szczegółowe rozwiązania urządzeń służących migracji ryb wchodził ichtiolog specjalizujący się tych zagadnieniach.

Więcej informacji dotyczących konstrukcji urządzeń służących migracji ryb można znaleźć w następujących opracowaniach:

• Lubieniecki B., 2003: Przepławki i drożność rzek. Wydawnictwo Instytutu Rybactwa Śródlądowego w Olsztynie,

• Bojarski A., Jeleński J., Jelonek M., Litewka T., Wyżga B., Zalewski J. „Zasady dobrej praktyki w utrzymaniu rzek i potoków górskich”. Ministerstwo Rolnictwa, Departament Zasobów Wodnych. Warszawa 2005r..

Niezależnie od tych zaleceń rozwiązania urządzeń służących migracji ryb należy na etapie koncepcji i etapie projektu technicznego uzgadniać z RZGW w Krakowie.

2. Urządzenia kontrolno-pomiarowe

W związku z zagrożeniem występującym w przypadku gwałtownego przyboru wód w warunkach górskich niezbędne jest zapewnienie automatycznego sterowania zamknięciami progu i pracą elektrowni oraz wzajemnego ich powiązania.

Ponadto dla kontroli stanu technicznego stopnia konieczne jest zamontowanie obok urządzeń sterowania i automatyki poniższych urządzeń kontrolno-pomiarowych:

• zdublowanych czujników poziomów wody na górnym i dolnym stanowisku,

• łat wodowskazowych na górnym i dolnym stanowisku,

• reperów powierzchniowych na głównych obiektach progu i elektrowni.

2. Stabilność dna i brzegów w zasięgu oddziaływania progu

W związku z możliwością wystąpienia dużych prędkości w czasie przepływu wód powodziowych należy dno i skarpy koryta powyżej jazu ubezpieczać na długości 10-20m (w zależności od wysokości piętrzenia) przy pomocy grubego narzutu kamiennego lub koszy siatkowo-kamiennych (wkopanych w podłoże).

Należy sprawdzać odporność brzegów na wystąpienie ich osunięć po spiętrzeniu wody, szczególnie w przypadku obecności gruntów spoistych podatnych na utratę stateczności w przypadku szybkiego obniżenia poziomu wody (ciśnienie spływowe) i w razie potrzeby podejmować niezbędne zabezpieczenia (drenaże, ubezpieczenia, mury oporowe).

Na odcinkach o dłuższych spiętrzeniach należy brać pod uwagę możliwość wystąpienia abrazji i konieczność przeciwdziałania jej przez ubezpieczenie narzutem kamiennym, żwirem lub obsiew trawą, obsadzenie drzewami lub krzewami.

Zabezpieczenie dna i brzegów dolnym stanowisku progu piętrzącego - wg p.2.3.5.

1. UWARUNKOWANIA W ZAKRESIE ROZWIĄZAŃ HYDROENERGETYCZNYCH

1. Prace studialne i przygotowawcze

W ramach wstępnego rozpoznania należy określić możliwość lokalizacji, zakres przewidywanych spiętrzeń i występujące w tym zakresie uwarunkowania terenowe i techniczne (ograniczenia ze względu na istniejącą zabudowę i wpływ na tereny przyległe), przybliżony odpływ dyspozycyjny (z uwzględnieniem przepływu biologicznego i innych odbiorców), zakres niekorzystnego wpływu na środowisko i wynikające stąd ograniczenia, stan prawny gruntów, możliwości odbioru energii (warunki przyłączenia elektrowni do sieci).

2. Analiza techniczno-ekonomiczna uzasadniająca budowę elektrowni.

Możliwość i celowość budowy małej elektrowni wodnej powinna wynikać z przeprowadzonej analizy techniczno ekonomicznej uwzględniającej uwarunkowania lokalizacji, wielkość optymalnego przełyku instalowanego, uzyskiwane spady netto, wielkość spodziewanej rocznej produkcji energii elektrycznej (na podstawie krzywej sum czasów trwania mocy) i prognozowanych wpływów finansowych, wielkość przewidywanych nakładów inwestycyjnych oraz czas zwrotu poniesionych kosztów.

3. Kształtowanie budowli hydroenergetycznych

W zależności od usytuowania budynku elektrowni względem budowli piętrzącej i jej rodzaju oraz sposobu doprowadzenia wody do elektrowni wyróżnia się elektrownie przyjazowe, derywacyjne i przyzaporowe.

Elektrownie przyjazowe - podstawowy typ elektrowni rozpatrywany w niniejszym opracowaniu.

Usytuowane są zazwyczaj przy brzegu cieku obok budowli piętrzącej i stanowią jego element.

Rozwiązania elektrowni nie powinny znacząco ograniczać przepływu wód powodziowych, zapewniać dojazd do budynku elektrowni dla montażu urządzeń, dostęp dla obsługi również w czasie powodzi lub w razie jego braku - zapewniać możliwość niezawodnego, automatycznego sterowania pracą elektrowni i zamknięć w przypadku gwałtownego przyboru wód.

Wlot do elektrowni powinien być tak rozwiązany aby uniemożliwiał wprowadzenie rumowiska z cieku do elektrowni i nie zakłócał pracy przepławki.

Rozwiązania wylotu z elektrowni powinny zapewniać stabilność dna i brzegów na dolnym stanowisku.

Elektrownie derywacyjne (typ nie zalecany) - Charakteryzują się wyraźnym rozdziałem wód cieku na wody przepływające przez obiekt piętrzący oraz wody przepływające przez derywację i elektrownię. Elektrownie tego typu obejmują kanał górny (lub rurociąg) z ujęciem wody z budowli piętrzącej, położony w pewnym oddaleniu budynek elektrowni oraz kanał dolny. Ze względu na położenie na terenie zalewowym podlegają takim samym wymaganiom jak elektrownie przyjazowe.

Inne rozwiązania

Wymagają indywidualnego rozpatrzenia.

4. Wymagania dotyczące budynku elektrowni

W warunkach niskich piętrzeń przy pomocy progów piętrzących wodę do poziomu wody brzegowej występuje zatapianie budowli piętrzących i elektrowni przez wody powodziowe.

Budynek elektrowni jako obiekt zatapialny powinien spełniać następujące wymagania:

• powinien być całkowicie hermetyczny z zapewnieniem szczelności ścian, stropu, drzwi wejściowych oraz wszelkich innych otworów,

• poziom stropodachu elektrowni powinien uwzględniać technologiczne rozwiązania elektrowni, konieczność uzyskania koniecznych wysokości pomieszczeń eksploatacyjnych i w przypadku wejścia do elektrowni przez stropodach (brak szybu z klatką schodową i dojścia kładką z obwałowania) - powinien być wzniesiony nie mniej niż 0,3-0,5m ponad poziom wody brzegowej,

• w przypadku bliskiego położenia wału przeciwpowodziowego lub wysokiego brzegu poziom stropodachu elektrowni (jeśli pozwalają na to rozwiązania funkcjonalne) może być na poziomie brzegu (lub wyżej) a dostęp do budynku elektrowni zapewniają szyb z klatką schodową, (wyprowadzeniem przewodów wentylacyjnych, kabli energetycznych i sterowniczych) i kładką od wału lub wysokiego brzegu wzniesioną z odpowiednim zapasem ponad zwierciadło wody obliczeniowej w danym przekroju zgodnie z przepisami 1.2.7,

• wszelkie urządzenia zewnętrzne jak: czyszczarki krat, podnośniki i.t.p. powinny zapewniać możliwość okresowego demontażu i być odpowiednio zakotwione,

• drogi, place, chodniki itp. powierzchnie w bezpośrednim otoczeniu elektrowni powinny być ubezpieczone w sposób trwały przeciwdziałający rozmyciu.

1. Zabezpieczenia elektrowni przed dopływem zanieczyszczeń pływających i transportem rumowiska

Zanieczyszczenia pływające - zatrzymywane na kratach i usuwane.

Zabezpieczenie przed dopływem rumowiska - przez zastosowanie upustu płuczącego lub położenie korony progu wlotu do elektrowni wyżej niż korony części stałej progu wodnego.

2. Zapobieganie stratom ryb w turbinach elektrowni

Należy dążyć do zminimalizowania strat w ichtiofaunie przez:

• stosowanie turbin wolnobieżnych,

• ochronę ryb przed dopływem ryb do turbin przez stosowanie:

• ekranów z krat o odpowiednim prześwicie,

• innych barier np. elektryczno - elektronicznych, dźwiękowych, świetlnych lub kurtyn z pęcherzyków powietrza.

1. Charakter pracy MEW

Ze względu na uwarunkowania terenowe i ograniczenia środowiskowe nowo projektowane małe elektrownie wodne charakteryzują się brakiem lub bardzo małą pojemnością zbiornika retencyjnego na górnym stanowisku progu piętrzącego dlatego też - w większości przypadków będą to elektrownie przepływowe.

4. UWARUNKOWANIA W ZAKRESIE GOSPODAROWANIA WODĄ

1. Ustalenia ogólne

Pobór wody przez przepławkę lub w razie potrzeby - przepływ biologiczny, mają pierwszeństwo przed poborem dla elektrowni i rozwiązania techniczne powinny to zapewniać.

Gdy przepływ przez przepławkę jest mniejszy od przepływu biologicznego w cieku w przekroju elektrowni - należy w okresie postoju elektrowni zapewnić odpływ biologiczny poniżej budowli piętrzacej.

W przypadku rozwiązań derywacyjnych należy zapewnić stały przepływ biologiczny poniżej obiektu piętrzącego.

Pobór wody przez elektrownie nie może ograniczać poboru wody przez innych użytkowników w zakresie ujętym w pozwoleniu wodno-prawnym ani poboru wody przez przepławkę.

2. Gospodarowanie wodą w okresie podwyższonych stanów

W początkowej fazie przyboru wód część przepływu odpowiadająca przełykowi instalowanemu przepływa przez elektrownię a pozostała przez odpowiednio obniżone zamknięcia.

Gdy wzrost przepływu doprowadzi do zmniejszenia spadu do wielkości minimalnej dla zastosowanych hydrozespołów następuje zatrzymanie elektrowni i całkowite położenie zamknięć a całość przepływu odprowadzana jest tylko przez jaz.

3. Gospodarowanie wodą w okresie suszy

Gdy Q_pn > Q_Emin tj. przepływ w cieku netto (tzn. z uwzględnieniem przepływu przeznaczonego dla przepławki i ewentualnie na odpływ biologiczny) jest większy od minimalnego przełyku dla danego hydrozespołu - praca elektrowni jest zachowana.

Gdy Q_pn < Q_Emin - przepływ cieku jest niewystarczający, praca elektrowni jest wstrzymana. Zachowany jest jedynie odpływ przez przepławkę lub w razie potrzeby - odpływ biologiczny

5. UWARUNKOWANIA W ZAKRESIE UTRZYMANIA, KONSERWACJI I EKSPLOATACJI OBIEKTÓW

Stosownie do postanowień Art.64 Ustawy Prawo Wodne (Dz. U. z 2005 r. Nr 239 poz.2019 z późn. zm.) do zapewnienia obsługi, bezpieczeństwa oraz właściwego funkcjonowania urządzeń wodnych znajdujących się na śródlądowych wodach powierzchniowych (z uwzględnieniem wymagań wynikających z warunków utrzymania wód) zobowiązany jest właściciel tych urządzeń. Ponadto właściciel budowli piętrzącej jest zobowiązany zapewnić prowadzenie badań i pomiarów umożliwiających ocenę stanu i bezpieczeństwa budowli.

Koszty utrzymywania urządzeń wodnych ponosi ten, kto odnosi z nich korzyści tj. właściciel, ewentualnie partycypują w nich inni użytkownicy w zakresie ustalonym w pozwoleniu wodnoprawnym.

Ponadto zgodnie z Art. 20 Ustawy Prawo Wodne - korzystanie dla potrzeb energetyki wodnej z gruntów pokrytych wodami stanowiących własność Skarbu Państwa wymaga zawarcia umowy ich użytkowania i ponoszenia corocznej opłaty w wysokości określonej w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dn. 18 stycznia 2006 r w sprawie wysokości opłat rocznych za oddanie w użytkowanie gruntów pokrytych wodami (Dz.U. Nr 13 z 2006r. p.90).

Właściciel lub zarządca obiektu zobowiązany jest utrzymywać i użytkować obiekt zgodnie z wymaganiami Art. 5 i Art.61 Ustawy Prawo Budowlane(tekst jednolity Dz.U. 2006 r. Nr 156, poz.1118)

6. WPŁYW NA KORYTO CIEKU, TERENY PRZYBRZEŻNE I WARUNKI PRZEPŁYWU

Spiętrzenia realizowane dla potrzeb małej energetyki nie mogą:

• zatapiać wylotów drenaży i kanalizacji,

• powodować zagrożenia dla kładek (trwałych) i mostów wskutek zmniejszenia ich światła,

• stanowić zagrożenia dla istniejących przekroczeń elementami uzbrojenia terenu,

• naruszać stabilności dna i brzegów w granicach oddziaływania obiektu piętrzącego,

• niekorzystnie wpływać na istniejące obiekty piętrzące i budowle regulacyjne,

• powodować ograniczeń w korzystaniu z wody lub w dostępie do wody,

• ograniczać przepustowości koryta w warunkach powodziowych,

• wykorzystywać istniejących obwałowań przeciwpowodziowych do zwiększania spadu (spiętrzenie wewnątrz obwałowań),

• trwale ograniczać ruch rumowiska,

• niekorzystnie wpływać na użytkowanie terenów przybrzeżnych (nadmierne podniesienie poziomu wód gruntowych zwiększenie częstotliwości zalewania),

3. UWARUNKOWANIA ŚRODOWISKOWE I PRZYRODNICZE

1. OBSZARY WYŁĄCZONE Z MOŻLIWOŚCI REALIZACJI INWESTYCJI MAŁEJ ENERGETYKI

Parki narodowe i rezerwaty przyrody

W parkach narodowych oraz w rezerwatach przyrody obowiązuje całkowity zakaz realizacji tego typu inwestycji stosownie do ustaleń Art. 15.1 p.1) Ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. O ochronie przyrody (Dz.U. Nr.92 z dn. 30 kwietnia 2004r. p.880)

3.2. OBSZARY O OGRANICZONEJ MOŻLIWOŚCI REALIZACJI INWESTYCJI MAŁEJ ENERGETYKI

3.2.1. Parki krajobrazowe i obszary chronionego krajobrazu

Na podstawie przepisów Art.17 ust.1 i Art. 24 ust.1 p. 2) i 6) Ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. O ochronie przyrody (Dz.U. Nr.92 z dn. 30 kwietnia 2004r. p.880) w odniesieniu do niektórych terenów położonych w obrębie parku krajobrazowego lub obszaru chronionego krajobrazu mogą być wprowadzone zakazy realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko w rozumieniu Art. 51 ustawy z dn.27 kwietnia 2001r Prawo ochrony środowiska (Dz.U. Nr 62 poz.627 z późn. zm.).

Do takich przedsięwzięć w świetle przepisów § 2 ust.1 pkt 62 i 63 Rozporządzenia Rady Ministrów z dn. 9 listopada 2004r w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięcia do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko (Dz.U. Nr.257 poz.2573 z późn. zm.) należą wchodzące w skład budowli małej energetyki wodnej:

- budowle piętrzące wodę lub inne urządzenia mające na celu piętrzenie wody na

wysokość nie mniejszą niż jeden metr,

- kanały odkryte lub rurociągi (z wyłączeniem przyłączy doprowadzających wodę do

budynku).

Zakaz realizacji może także wynikać z zakazu dokonywania zmian stosunków wodnych lub wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu.

Informacji co do obowiązujących zakazów należy poszukiwać w przepisach prawa miejscowego.

Ewentualne odstępstwa od zakazów należy uzgadniać w odniesieniu do parków krajobrazowych z wojewodą, który wydał rozporządzenie o utworzeniu parku krajobrazowego a w odniesieniu do obszaru chronionego krajobrazu - z wojewodą który wydał rozporządzenie lub z radą gminy w przypadku gdy obszar ten został wyznaczony na podstawie uchwały rady gminy.

1. Wyznaczone i projektowane obszary Natura 2000.

Na obszarach Natura 2000 występują istotne ograniczenia w realizacji inwestycji małej energetyki ze względu na zakaz podejmowania działań mogących w istotny sposób pogorszyć stan siedlisk przyrodniczych oraz siedlisk gatunków roślin i zwierząt, a także w istotny sposób wpłynąć negatywnie na gatunki, dla których ochrony został wyznaczony obszar Natura 2000.

Przedsięwzięcia o potencjalnym wpływie na obszar Natura 2000 podlegają ocenie oddziaływania na środowisko pod względem ewentualnych skutków w odniesieniu do siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt, dla których został wyznaczony obszar natura 2000.

Na postawie powyższej oceny, w razie stwierdzenia braku negatywnego wpływu, właściwy miejscowo wojewoda, po uzyskaniu opinii właściwej miejscowo rady gminy, zezwala na realizację przedsięwzięcia.

2. Tereny, na których ustanowiono formy ochrony przyrody w postaci pomników przyrody, stanowisk dokumentacyjnych, użytków ekologicznych lub zespołów przyrodniczo - krajobrazowych.

W stosunku do tych form ochrony przyrody mogą być wprowadzone zakazy;

- przekształcania obszaru lub obiektu,

- wykonywania prac ziemnych trwale zniekształcających rzeźbę terenu,

- dokonywania zmian stosunków wodnych,

- uszkadzania gleby.

W przypadku potencjalnego wpływu na w/w formy ochrony przyrody - inwestycje małej energetyki wodnej należy uzgadniać z organem, który ustanowił daną formę ochrony przyrody tj. z wojewodą, jeśli ustanowienie nastąpiło w drodze rozporządzenia lub z radą gminy gdy ustanowienie nastąpiło w drodze uchwały rady gminy (gdy wojewoda nie podjął działań w tym zakresie).

3.2.4. Obszary, na których realizacja tego typu obiektów jest sprzeczna z ustaleniami celów środowiskowych dla jednolitych części wód i obszarów chronionych - zawarte w planach gospodarowania wodami na obszarze dorzecza oraz warunkach korzystania z wód regionu wodnego (po ustanowieniu tych warunków)

Należy stosować się do ograniczeń w zakresie poboru wód powierzchniowych i wykonywania nowych urządzeń wodnych na obszarach chronionych, przeznaczonych do ochrony siedlisk i gatunków ustanowionych w ustawie o ochronie przyrody, dla których utrzymanie lub poprawa stanu wód jest ważnym czynnikiem w ich ochronie oraz obszarów przeznaczonych do ochrony gatunków zwierząt wodnych o znaczeniu gospodarczym (Ustawa Prawo wodne Art.113 ust. 4 p. 6), Art. 115. ust.1 p.d) - Dz.U. Nr.239 z dn.7 grudnia 2005r. z późn. zm.)

1. OBSZARY DOPUSZCZONE DO REALIZACJI INWESTYCJI MAŁEJ ENERGETYKI

1. Uwarunkowania formalne

1. Zgodnie z przepisami p. 1.2.6. §3 ust.1pkt 62 i 63 - realizacja budowli piętrzących wodę na wysokość nie mniejszą niż 1m (a do takich należą obiekty małej energetyki) oraz kanałów odkrytych lub rurociągów służących do przesyłania wody (element elektrowni derywacyjnej), jako mogących oddziaływać niekorzystnie na środowisko - jest dopuszczalna wyłącznie po uzyskaniu decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach wydawanej w odniesieniu do rozpatrywanych budowli przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta.

Ustalenia zawarte w powyższej decyzji muszą być respektowane w przyjętych rozwiązaniach.

b) Organ właściwy do wydania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach stwierdza w drodze postanowienia czy wymagane jest opracowanie raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko (i jaki powinien być jego zakres) czy też nie występuje potrzeba opracowania raportu.

c) Przeprowadzenie postępowania w sprawie oceny oddziaływania planowanego przedsięwzięcia na środowisko warunkuje wydanie:

• decyzji o warunkach zabudowy terenu,

• pozwolenia na budowę,

• pozwolenia wodnoprawnego.

1. Uwarunkowania szczegółowe:

Zgodnie z przepisami Ustawy Prawo Wodne Art. 22, 25 - 26 i 63 - należy:

• Ograniczyć do niezbędnego minimum przekształcenie istniejącej rzeźby terenu, co oznacza jak najmniejszą ingerencję w naturalny układ koryta cieku, ograniczanie zakresu robót ziemnych, stosowanie nachyleń skarp dostosowanych do występujących w danej okolicy, dostosowanie bezpośredniego otoczenia wykonanej budowli do otoczenia naturalnego, unikanie linii prostych, rozległych płaszczyzn,

• Stosować do ubezpieczeń w miarę możliwości materiały naturalne, narzut kamienny, roślinność,

• Umożliwić migrację ryb o ile jest to uzasadnione lokalnymi warunkami,

• Zapobiegać stratom ryb w turbinach elektrowni,

• Zapewnić ochronę a w razie potrzeby rekultywację wodnej i lądowej roślinności nadbrzeżnej. Ograniczyć do niezbędnego minimum wycinkę drzew i krzewów. Usuwaną pod inwestycje darń należy wyciąć, składować i wykorzystać przy odtworzeniu pokrywy roślinnej po zakończeniu budowy,

• Umożliwiać przynajmniej okresowy transport rumowiska,

• Zapewnić swobodny spływ lodów i wody.

1. Warunki prowadzenia robót budowlanych

1. Roboty należy prowadzić poza okresami tarła istotnych gospodarczo gatunków ryb i okresem lęgowym ptaków,

2. Przy przeprowadzaniu wód budowlanych należy w maksymalnym stopniu wykorzystywać istniejące starorzecza i odnogi,

3. Przy zabezpieczaniu wykopu budowlanego, preferuje się ścianki szczelne, grodze kaszycowe lub worki z piaskiem. Grodze ziemne powinny być wykonywane z materiału pochodzącego z wykopu budowlanego,

4. Jeśli pozwalają na to warunki terenowe należy unikać jednoczesnego prowadzenia robót na całej szerokości koryta, lecz naprzemiennie przy obu brzegach, pozostawiając swobodny przepływ przy przeciwległym brzegu,

5. Należy ograniczać długości tras przemieszczania mas ziemnych w obrębie koryta cieku,

6. Należy unikać naruszania naturalnego opancerzenia dna poza obszarem wykopu budowlanego,

7. Poza granicami wznoszonej budowli należy dążyć do zachowania kształtu morfologicznego koryta i dna cieku z łagodnymi przejściami do obrysu budowli ubezpieczonymi narzutem kamiennym i roślinnością,

8. Należy dbać o ochronę naturalnej roślinności nadbrzeżnej w czasie prowadzenia robót budowlanych,

9. Należy unikać działań powodujących długotrwałe (całodobowe) zmącenie wody.
   

Kryteria opiniowania przedsięwzięć w zakresie małej energetyki wodnej

__________________________________________________________________________________________

---