TEMAT 9

TEORIA RÓL MIĘDZYNARODOWYCH

Teoria ról międzynarodowych jest budowana w oparciu o teorię ról społecznych.

ROLA SPOŁECZNA-ANTROPOLOGIA- normatywnie określone wzory zachowań

SOCJOLOGIA- rozumiana jest jako rzeczywiste zachowanie podmiotu

PSYCHOLOGIA- system zachowań oczekiwanych od jednostki w związku z jej pozycją społeczną

TEORIA ORGANIZACJI-sfera zachowań narzucanych przez systemy organizacyjne

POLITOLOGIA-znaczenie samoidentyfikacji podmiotów w ramach wybieranych ról politycznych oraz kwestię realizacji ról wybieranych.

GŁÓWNE NURTY BADAWCZE:

• NURT REALISTYCZNY- akcentują, że rola międzynarodowa jest funkcją międzynarodowej pozycji państwa lub jego statusu na arenie międzynarodowej. Podkreślają również, że ta rola to system rzeczywistych zachowań państwa, realizowanych w ramach przyjętej wcześniej koncepcji roli międzynarodowej

• SZKOŁA SYSTEMOWA- twierdzili,że rola międzynarodowa jest funkcją systemów międzynarodowych,formułujących i narzucających rolę poszczególnym państwom

• PODEJŚCIE BEHAWIORALNE- role międzynarodowe przypisują osobom kierującym polityką zagraniczną poszczególnych państw

ROLE SPOŁECZNE( CZĄSTKOWE)

• Rola narzucana przez środowisko, która określa zachowania jednostek w związku z ich statusem i pozycją społeczną( każde środowisko oczekuje spełnienia pewnych ról społecznych)

• Rola wybierana przez jednostkę- swobodny wybór koncepcji roli na podstawie własnych celów, wartości, dążeń lub możliwości interpretacji roli narzucanej przez środowisko

• Rola rzeczywista- system rzeczywistych zachowań i działań jednostki

ROLA MIĘDZYNARODOWA- spójny system wybieranych przez państwo działań w stosunkach międzynarodowych. Tak rozumiana rola jest funkcją nacisku środowiska międzynarodowego, środowiska wewnętrznego a także międzynarodowej pozycji państwa

Pozycja- międzynarodowy status państwa, jego rola siła na arenie międzynarodowej

• Role międzynarodowe narzucane- określane przez system międzynarodowy w związku z pozycją państwa- ściśle związane z pozycją państwa na arenie międzynarodowej

• Role międzynarodowe wybierane- państwo samo je wybiera z proponowanych przez stosunki międzynarodowe. Może je przyjąć, odrzucić, zinterpretować; związane z pozycją państwa

• Rola międzynarodowa deklarowana-to, co państwa mówią oficjalnie, to, co przejawia się w deklaracjach

• Role międzynarodowe rzeczywiste- system rzeczywistych zachowań państwa- obserwujemy jak państwo działa

JAK SĄ SPRZĘŻONE ROLE MIĘDZYNARODOWE?

• Rola narzucana zawsze kształtuje zakres roli wybieranej

• Rola wybierana kształtuje rolę deklarowaną

• Rola wybierana wpływa na rolę rzeczywista

• Rola deklarowana i rzeczywista są do pewnego stopnia sprzężone( oficjalnie można deklarować, co innego, a w rzeczywistości podejmować inne działanie), różnica między deklaracjami a rzeczywistością nie może być zbyt duża, bo państwo traci wówczas autorytet na arenie międzynarodowej

• Rola narzucana kształtuje role deklarowane( reakcje społeczeństwa międzynarodowego na aspołeczne deklaracje)

• Rola narzucana wpływa na rolę rzeczywistą

JAK OKREŚLAĆ POZYCJĘ PAŃSTWA?

• METODA BEHAWIORALNO- SYNTETYCZNA-jest to poszukiwanie jednego lub, co najwyżej kilku czynników ilościowych-, np. liczba ludności- określamy pozycję demograficzną państwa

• METODA BEHAWIORALNO- ANALITYCZNA- metoda ilościowa, sumuję się indeksy potencjału państw- bardzo wiele różnych czynników- ekonomiczne, militarne...

• METODA TEORETYCZNO-EMPIRYCZNA-wzór Klaina, który określił, że fizyczna pozycja państwa to suma liczby ludności,rozmiaru terytorium, potencjału ekonomicznego, militarnego i pozycja motywacyjna, która zależy od woli decydentów i społeczeństwa

• METODA TRADYCYJNA-do określenia pozycji państwa potrzebne są elementy jakościowe- dojrzałość społeczeństwami jego zdolność do stworzenia adekwatnych mechanizmów działania

KLASYFIKACJA RÓL MIĘDZYNARODOWYCH:

KRYTERIA:

1. Hierarchiczność ról-role SYNTETYCZNE i ROLE CZĄSTKOWE

2. Twórcy roli- role NARZUCANE I WYBIERANE

3. Efektywność ról- DEKLAROWANE I RZECZYWISTE

4. Przestrzenny zakres roli:GLOBALNE, REGIONALNE, LOKALNE

5. Stosunku do rzeczywistości międzynarodowej- REWOLUCYJNE, INNOWACYJNE, KONSERWATYWNE, REAKCYJNE( cofnąć rzeczywistość do tego, co już było)

6. Przedmiotowość- POLITYCZNE, EKONOMICZNE, KULTURALNE

Klasyfikacja HOLSZTIEGO- np. rola wyzwoliciela, bastionu rewolucji, mediacyjna, pomostu, wiernego sojusznika, protegowanego, obrońcy pokoju, języczka uwagi( mały element, który zapewnia koalicji przewagę)

Klasyfikacja HELLMANA-rola opiekuna, dawcy, oponenta, policjanta, mediatora, żandarma-USA, promotora, konsumenta, producenta, hegemona, prowokatora

1

---