Kości i ich połączenia

1. Przestrzenie międzykostne nazywają się po łacinie spatia interossea (antebrachii/cruris; l.p. spatium interosseum).

2. Istota zbita kości różni się od istoty gąbczastej utkaniem:

• istota zbita - substantia compacta - utkanie ścisłe, gęste, zbite

• istota gąbczasta - substantia spongiosa - utkanie beleczkowate , luźniejsze, beleczki kostne są ułożone równolegle do trajektorii czyli linii odpowiadających kierunkom działania sił.

występowaniem:

• istota zbita zawsze na powierzchni kości a gąbczasta- wewnątrz.

3. Beleczki kostne układają się w blaszki, których układ jest równoległy do kierunków największych napięć. Najkorzystniej, gdy biegną równolegle do kierunków największego ciśnienia i rozciągnięcia zwanymi głównymi liniami napięcia tzw. trajektoriami. Dojrzała istota gąbczasta ma budowę TRAJEKTORIALNĄ lub delikatnej siatki dla podpory szpiku. Kość splotowata ma utkanie splotowate.

4. Układ beleczek kostnych można rozpoznać

• w istocie zbitej

• w istocie gąbczastej

• w obydwu, przy czym łatwiej w istocie gąbczastej ze względu na luźniejszą strukturę.

5. Na kości macerowanej występują powierzchnie stawowe : - tak / nie

• tak - maceracja jest to niszczenie przez bakterie gnilne wszystkich miękkich części kości, czyli mięśni, więzadeł, chrząstki (szklistej pokrywającej powierzchnie stawowe)i okostnej; kość taka pozbawiona jest komórek kostnych, oraz naczyń krwionośnych, chłonnych i nerwów.

6. Jeśli występują, to są pokryte chrząstką - tak / nie

• nie - wyjaśnienie -> patrz wyżej

7. Ze względu na kształt, kości dzielimy na :

• kości długie (ossa longa);

• kości krótkie (ossa brevia); - kości nadgarstka, kości stępu;

• kości płaskie (ossa plana) - sklepienie czaszki, łopatka, kość biodrowa;

• różnokształtne (ossa multiformia);

• kości pneumatyczne (ossa pneumatica) - kość sitowa, klinowa, szczęka, czołowa, skroniowa;

8. Czy istnieją kości, których zewnętrzną powierzchnię stanowi istota gąbczasta?

Nie, ponieważ istota gąbczasta (substantia spongiosa) występuje tylko wewnątrz kości, a ich powierzchnie zawsze pokryte są warstwą istoty zbitej (substantia compacta).

W kościach długich trzon zbudowany jest prawie wyłącznie z istoty zbitej, a końce

z istoty gąbczastej pokrytej warstwą istoty zbitej. W kościach płaskich czaszki warstwę istoty gąbczastej położonej pomiędzy blaszkami istoty zbitej nazywamy śródkościem (diploe), zawiera ona szpik kostny czerwony. W cienkich miejscach kości płaskich istota gąbczasta może nie występować.

9. Czy szpik kostny żółty (medulla ossium flava) występuje w istocie gąbczastej?

Tak, ponieważ już w dzieciństwie rozpoczyna się stłuszczenie szpiku kostnego czerwonego w trzonach kości długich, a po okresie pokwitania szpik żółty rozprzestrzenia się w istocie gąbczastej końców gości długich, kanałach Hawersa i jamkach istoty gąbczastej, zastępując częściowo szpik czerwony. Ponadto ogniska szpiku stłuszczonego występują też w istocie gąbczastej innych kości.

10. Czy szpik kostny czerwony u dorosłego, zdrowego człowieka może występować w trzonach niektórych kości długich ?

Tak, utrzymuje się w niektórych końcach kości długich, nieraz głęboko w obrębie trzonu.

11. Czy we wszystkich kościach w istocie gąbczastej u dorosłych występuje szpik czerwony ?

Nie, występuje tylko w:

• kręgach;

• mostku (kość długa);

• żebrach (kośc długa);

• kościach czaszki;

• kości miednicznej;

• łopatce;

• niektórych końcach kości długich, nieraz głęboko w obrębie trzonu.

12. Okostna pokrywa zewnętrzną powierzchnię kości, z wyjątkiem .... powierzchni stawowych pokrytych chrząstką szklistą, oraz elementów chrzęstnych pokrytych ochrzęstną w kościach dziecka.

13. Ochrzęstna pokrywa zewnętrzną powierzchnię chrząstki z wyjątkiem .....

Za wyjątkiem chrząstek stawowych (tam chrząstka szklista).

14. Czy u dorosłych ludzi występują chrząstki nasadowe?

Nie, ponieważ chrząstka nasadowa jest odpowiedzialna za wzrost kości i zanika w momencie osiągnięcia przez kość ostatecznej długości i połączenia się nasady z trzonem (około 20 roku u kobiet i 25 u mężczyzn). Pozostałością chrząstek nasadowych są linie nasadowe (linea epiphysialis).

15. Czy naczynia odżywcze są jedynymi naczyniami krwionośnymi dochodzącymi do kości?

Nie, ukrwienie kości pochodzi z dwóch źródeł:

• liczne tętniczki wnikające z okostnej przez otwory naczyniowe (foramina vasorum) - biegną w kanałach osteonów;

• naczynia odżywcze (vasa nutricia) - zaopatrują szpik, wnikają bezpośrednio do kości, głównie do trzonów kości długich otworami odżywczymi (foramina nutricia), a następnie biegną w kanałach odżywczych (canales nitricii), w jamie szpikowej dzielą się na dwie gałęzie - wstępującą i zstępującą.

16. Kość jest bardziej wytrzymała na ściskanie, czy rozciąganie?

Kość jest bardziej wytrzymała ( około 10 - krotnie) na ściskanie, niż na rozciąganie.

17. Czy pod mikroskopem można odróżnić składniki organiczne kości od składników nieorganicznych?

Bez wybarwienia nie jest możliwe odróżnienie składników nieorganicznych od organicznych.

18. W przypadku złamania kości sklepienia czaszki - np. wskutek silnego uderzenia w krawędź muru - najpierw złamaniu ulega:

• blaszka zbita zewnętrzna

• śródkoście

• blaszka zbita wewnętrzna - zwana inaczej blaszką szklistą, ponieważ kość jest bardziej wytrzymała na ściskanie, niż na rozciąganie;

• wszystkie trzy elementy składowe jednocześnie.

19. W przypadku złamania kości czaszki wskutek uderzenia czołem w przeszkodę o dużej powierzchni (np. - betonową ścianę), linia złamania biegnie podłużnie (od okolicy czołowej do potylicznej), czy poprzecznie ?

Linia złamania biegnie podłużnie, od okolicy czołowej do potylicznej, ponieważ

w przednim dole czaszki miejscami o mniejszej wytrzymałości są sklepienie oczodołu, kanał wzrokowy oraz blaszka sitowa.

Gdy siła działa w kierunku poprzecznym- złamanie poprzeczne w dole środkowym czaszki, gdy siła działa w kierunku strzałkowym- złamanie podłużne.

20. W powyższym przykładzie - bardziej prawdopodobne jest złamanie

• sklepienia czaszki

• podstawy czaszki - gdy powierzchnia przedmiotu stykającego się z głową jest dojść duża może dojść do tak zwanych złamań pośrednich, które dotyczą najczęściej podstawy czaszki i mogą przebiegać podłużnie lub poprzecznie w słabszych miejscach tej okolicy.

21. W przypadku złamania szyjki żuchwy - bardziej prawdopodobne jest złamanie

• jednostronne

• obustronne - anatomicznie są stawami samodzielnymi, ale sprzężonymi. Ruchy zachodzą w nich jednocześnie i niemożliwy jest ruch tylko w jednym stawie.

22. W przypadku złamania wyrostka dziobiastego żuchwy - bardziej prawdopodobne jest złamanie

• jednostronne (przy uderzeniu mocnym w bok)

• obustronne (uderzenie z przodu; łamie się szyjka żuchwy).

23. Przy zwichnięciu w stawie skroniowo-żuchwowym głowa żuchwy ustawia się w stosunku do guzka stawowego .... do przodu i zatrzymuje się pod wpływem działania mięśni.

24. Do zwichnięcia w stawie skroniowo-żuchwowym dochodzi przy ruchu.... żuchwy w dół, w skutek nadmiernego otwarcia ust, np. w czasie ziewania lub wymiotowania. Jest to ruch zawiasowy komory dolnej stawu.

25. Dół podłopatkowy znajduje się na przedniej powierzchni łopatki = powierzchnia żebrowa (facies costalis scapulae).

26. Grzebień łopatki dzieli powierzchnię tylną (grzbietową - facies dorsalis) łopatki na dół nadgrzebieniowy ( fossa supraspinata) i dół podgrzebieniowy( fossa infraspinata).

27. Wyrostek kruczy jest przedłużeniem ku bokowi grzebienia łopatki -

• tak

• nie - przedłużeniem grzebienia łopatki ku bokowi jest wyrostek barkowy (acromion).

28. Czy możliwe jest istnienie kości płaskich (bądź ich dużych fragmentów), gdzie całkowicie brak istoty gąbczastej ?

Tak, dzieje się to w miejscach gdzie kość jest bardzo cienka, np. fragmenty łopatki (np. część środkowa dołu nadgrzebieniowego i część górna dołu podgrzebieniowego), są one często tak cienkie, że aż prześwitują, obie blaszki istoty zbitej zlewają się w tych miejscach, tworząc jedną całość.

29. Część środkowa obojczyka jest esowato wygięta. W 2/3 przyśrodkowych wygięcie wypukłością skierowane jest do ...... przodu, a w odcinku bocznym ku tyłowi.

30. Obojczyk, ze względu na kształt zaliczany jest do kości .... długich, w kształcie litery S.

31. Niezbędne (stałe) elementy stawu stanowią :

• powierzchnie stawowe (facies articulares), pokryte chrząstką szklistą (w niektórych stawach chrząstką włóknistą), która nie jest pokryta ochrzęstną, przez co powierzchnia jej jest idealnie gładka; - łączą kości w stawie;

• torebka stawowa (capsula articularis), zbudowana jest z błony włóknistej (cz. zewnętrzna) - przyrasta zazwyczaj do brzegów powierzchni stawowych i w miejscu przyczepu do kości przechodzi w okostną; grubieje w miejscach, w których wrastają w nią więzadła stawowe; i błony maziowej (cz. wewnętrzna) - jest wiotka, zawiera liczne komórki, jest silnie unaczyniona, produkuje maź, która powleka powierzchnie stawowe; - otacza cały staw, łączy końce stawowe kości, odgranicza staw od otoczenia;

• jama stawowa (cavum articulare) - wąska przestrzeń pomiędzy powierzchniami stawowymi, a torebką stawową, zawiera maź stawową.

32. Twory niestale występujące w stawach to :

• obrąbek stawowy (labrum glenoidale) - pasmo chrząstki włóknistej, które otacza brzegi powierzchni stawowej, typu panewki; - powiększa ją i pogłębia;

• krążki stawowe (disci articulares) - są to chrząstki włókniste, które znajdują się między powierzchniami stawowymi, na obwodzie są one zrośnięte z torebką stawową i dzięki temu dzielą jamę stawową na dwie odrębne części;

• łąkotki stawowe (meniski articulares) - podobne do krążków, stanowią jednak tylko częściową przegrodę jamy stawowej, np. w stawie kolanowym;

• więzadła stawowe (ligamenta articularia) - silniejsze pasma błony włóknistej torebki stawowej; - regulują pewne ruchy stawów.

33. Czy „więzadło” zawsze jest tworem dodatkowym stawu; czy mogą istnieć „więzadła” innego typu - jeśli tak, jakie ?

Typy więzadeł:

- element dodatkowy stawu

• torebkowe, np. więzadło poboczne stawów międzypaliczkowych

• zewnątrz torebkowe, np. więzadło poboczne strzałkowe stawu kolanowego

• wewnątrztorebkowe, np. więzadła krzyżowe stawu kolanowego;

- samodzielny twór stanowiący element ścisłego połączenia kości (więzozrost), np. więzadło kruczo-barkowe;

- niektóre fałdy otrzewnej i opłucnej, np. więzadło płucne;

- ślad po zarośniętym naczyniu krwionośnym, np. przewód tętniczy-> więzadło tętnicze.

34. Czy kaletki maziowe są wyłącznie elementami dodatkowymi stawów ? czy mogą być inne?

Kaletki nie są wyłącznie elementami dodatkowymi stawów, mogą być kaletki maziowe podskórne, np. wyrostka łokciowego kości łokciowej (bursa olecrani subcutanea) - choroba łokieć studenta; Pochewki ścięgien ręki i stopy należą do tego samego narządu pomocniczego co kaletki;

35. Połączenia maziowe nazywają się inaczej stawy = połączenia wolne(juncturae synoviales);

36. Są następujące rodzaje ich klasyfikacji :

1. ze względu na liczbę kości w stawie:

• proste;

• złożone;

2. ze względu na kształt powierzchni stawowych;

3. ze względu na swobodę wykonywania ruchów:

• jedno-

• dwu-

• wieloosiowe;

37. Ze względu na kształt wyróżnia się następujące rodzaje stawów :

1. kuliste:

• wolne (articulatio spheroidea) - powierzchnię stawową stanowi odcinek kuli, której odpowiada mała, wklęsła panewka - np. staw ramienny;

• panewkowe (articulatio cotylica) - główka stawowa jest objęta panewką, aż poza równik, obejmuje większą część główki, niż w stawie wolnym;

2. zawiasowy (ginglymus);

3. obrotowy (articulatio trochoidea);

4. śrubowy (articulatio cochlearis);

5. elipsoidalny (articulatio elipsoidea) = kłykciowy (articulatio condylaris);

6. siodełkowy (articulatio sellaris);

7. płaskie (articulation planae);

8. nieregularne;

38. Ruchy wykonywane w stawach wokół typowych osi noszą następujące nazwy (po polsku i po łacinie); oś ..... - nazwa ruchu.........

• oś pionowa (axis verticalis) = oś podłużna (axis longitudinalis) - odwracanie (supinatio = rotatio externa), nawracanie (pronatio = rotatio interna);

• oś strzałkowa (axis sagittalis) - odwodzenie (abductio), przywodzenie (adductio);

• oś poprzeczna (axis transversa) - zginanie (flexio = anteversio), prostowanie (extensio - retroversio);

• wieloosiowe - obwodzenie (circumductio);

39. „Planum medianum” należy do płaszczyzn ...... strzałkowych. Planum medianum jest to płaszczyzna środkowa, przechodząca przez środek ciała, wyznaczająca oś symetrii.

40. Których płaszczyzn można więcej przeprowadzić przez ciało ludzkie - pośrodkowych, czy przyśrodkowych - ile ?

Płaszczyznę pośrodkową można przeprowadzić tylko jedną, a płaszczyzn przyśrodkowych 2 i więcej.

41. Punkt położony pomiędzy dwoma innymi, już określonymi (np. górny i dolny, boczny i przyśrodkowy), nazywa się ........ (po polsku i po łacinie)

pośredni (intermedius), lub punkt pośredni (punktum intermedium);

42. Położony dokładnie w połowie odległości między nimi - nazywa się ....(po polsku i po łacinie). środkowy (medius), lub punkt środkowy (punktum centralis);

43. Staw ramienny (po łac.) jest stawem ........

• ze względu na liczbę kości - jest stawem prostym - posiada dwa elementy kostne;

• ze względu na kształt - kulisty wolny (wieloosiowy);

44. W stawie ramiennym są możliwe następujące ruchy (wg typowych osi) :

• odwodzenie i przywodzenie;

• zginanie i prostowanie;

• ruchy obrotowe;

• obwodzenie;

45. Główka kości ramiennej (capitullum humeri) znajduje się na jej końcu dalszym;

46. Guzowatość naramienna (tuberositas deltoidea) znajduje się na trzonie kości ramiennej, po stronie przednio - bocznej;

47. Bruzda nerwu łokciowego (sulcus nervi ulnaris) znajduje się na kłykciu przyśrodkowym, po stronie tylnej;

48. Bruzda nerwu promieniowego (sulcus nervi radialis) znajduje się na trzonie kości ramiennej, po stronie tylnej;

49. Powierzchnie stawowe w stawie łokciowym tworzą

1. staw ramienno - łokciowy (articulatio humeroulnaris):

• główka - bloczek kości ramiennej (trochlea humeri);

• panewka - wcięcie bloczkowe kości łokciowej (incisura trochlearis);

2. staw ramienno - promieniowy (articulatio humeroradialis):

• główka - główka kości ramiennej (capitullum humeri);

• panewka - dołek głowy kości promieniowej (fossa capitis radii);

3. staw promienno - łokciowy bliższy (articulatio radioulnaris proximalis):

• główka - obwód stawowy głowy kości promieniowej (circumferentia articularis capitis radii);

• panewka - wcięcie promieniowe kości łokciowej (incisura radialis)

i więzadło pierścieniowate (ligamentum anulare radii);

50. W stawie łokciowym (jako całości) możliwe są następujące ruchy, odbywające się odpowiednio w:

• zginanie i prostowanie - staw ramienno - łokciowy i ramienno - promieniowy;

• nawracanie i odwracanie - staw promieniowo - łokciowy bliższy;

• obrotowe - staw ramienno - promieniowy;

51. Staw łokciowy ze względu na liczbę kości jest stawem złożonym, a ze względu na kształt powierzchni stawowych .......

• staw ramienno - łokciowy - staw zawiasowy;

• staw ramienno - promieniowy - staw kulisty;

• staw promieniowo - łokciowy bliższy - staw obrotowy;

52. W stawie łokciowym są następujące więzadła

• więzadło poboczne promieniowe ( ligamentum collaterale radiale);

• więzadło poboczne łokciowe (ligamentum collaterale ulnare);

• więzadło pierścieniowate kości promieniowej (ligamentum annulare radii);

• więzadło czworokątne (ligamentum quadratum) - łączy obie kości przedramienia w stawie promieniowo - łokciowym bliższym;

53. Które z nich przyczepia się do kości promieniowej ?

Tylko więzadło czworokątne - do szyjki kości promieniowej;

54. Co to znaczy, że stawy są „czynnościowo sprzężone, a anatomicznie rozdzielne”? Podaj dwa (2) przykłady.

Oznacza to, że dwa lub więcej stawów będących pod względem budowy osobnymi jednostkami wykonują razem jakąś funkcję, więc są sprzężone czynnościowo, nie są objęte jedną torebką, np:

• staw promieniowy bliższy i dalszy;

• stawy skroniowo - żuchwowe;

• staw ramienno - promieniowy i ramienno - łokciowy;

Staw łokciowy to trzy stawy anatomicznie sprzężone w jeden staw czynnościowy, objęty wspólną torebką.

55. Jak przedstawia się podział stawów ze względu na „stopień swobody ruchu” ? Z jakim podziałem stawów można go utożsamić ?

Podział ten można utożsamić z podziałem stawów ze względu na liczbę osi wokół których mogą odbywać się ruchy. Wyróżniamy następujące stawy:

• stawy jednoosiowe - o jednym stopniu swobody ruchu, np. staw zawiasowy i obrotowy;

• stawy dwuosiowe - o dwóch stopniach swobody ruchy, np. staw eliptyczny kłykciowy i siodełkowy;

• stawy wieloosiowe - o trzech i więcej stopniach swobody ruchu, np. kulisty wolny, kulisty panewkowy;

56. Kości przedramienia połączone są z sobą następująco :

• staw promieniowo - łokciowy bliższy (articulatio radioulnaris proximalis);

• staw promieniowo - łokciowy dalszy (articulatio radioulnaris distalis);

• błona międzykostna przedramienia (membrana interossea antebrachi);

57. Wyrostek rylcowaty kości promieniowej (processus styloideus) znajduje się na jej końcu dalszym, na powierzchni bocznej.

58. Głowa kości promieniowej (caput radii) znajduje się na jej końcu bliższym.

59. Głowa kości łokciowej (caput ulnae) znajduje się na jej końcu dalszym.

60. Szereg dalszy kości nadgarstka tworzą kości ;(licząc od strony łokciowej) - po łac.

• kość haczykowata (os hamatum);

• kość główkowata (os capitatum);

• kość czworoboczna mniejsza (os trapezoidem);

• kość czworoboczna większa (os trapezium);

61. „Szereg bliższy kości nadgarstka” po łacinie nazywa się ossa carpi proximalis. Od strony łokciowej:

• kość grochowata (os pisiforme);

• kość trójgraniasta (os triqetrum);

• kość księżycowata (os lunatum);

• kość łódeczkowata (os scaphoideum);

62. Końce bliższe kości śródręcza inaczej nazywają się podstawą (basis) - łączą się stawowo z nadgarstkiem i sąsiednimi kośćmi śródręcza;

63. Końce dalsze kości śródręcza inaczej nazywają się głową (caput) - łączą się stawową z podstawą paliczka bliższego (paliczek I);

64. W skład palca I wchodzą paliczki

• bliższy (phalanx proximalis digiti);

• dalszy (phalanx distalis digiti);

65. W skład palca II wchodzą paliczki:

• bliższy (phalanx proximalis digiti);

• środkowy (phalanx media digiti);

• dalszy (phalanx distalis digiti);

66. Koniec bliższy paliczka dalszego nazywa się inaczej podstawa (basis);

67. Na końcu dalszym paliczka dalszego znajduje się guzowatość paliczka dalszego (tuberositas phalanhis distalis);

68. Palce ręki nazywają się :

• Pollex (digitus primus)- I - kciuk

• Index (digitus secundus) - II - wskazujący

• Digitus medius (digitus tertius) - III - środkowy

• Digitus anularis (digitus quartus) - IV - obrączkowy

• Digitus minimus (digitus quintus) - V - mały

69. Kości śródręcza nazywają się od strony promieniowej: os metacarpale I, II, III, IV, V;

70. Struktura anatomiczna tworząca kostne podłoże rejonu określanego potocznie jako „łokieć” nosi poprawną nazwę wyrostek łokciowy kości łokciowej (olecranon);

71. Połączenie kości przedramienia z kośćmi nadgarstka nosi nazwę staw promienno - nadgarstkowy = staw bliższy ręki (articulatio radiocarpea)

72. Jest ono utworzone przez:

• panewka - ¾ przez powierzchnię nadgarstkową kości promieniowej (pole promieniowe =trójkątne - łączy się z kością łódeczkowatą, i łokciowe = czworokątne - łączy się z kością księżycowatą), a ¼ przez krążek stawowy;

• główka - kość łodeczkowata, księżycowata i trójgraniasta; są one połączone w jedną całość przez więzadła międzykostne;

73. Gdzie w obrębie kończyny górnej stale występuje obrąbek panewkowy?

Obrąbek panewkowy (labrum glenoidale) stale występuje w stawie ramiennym (articulatio humeri).

74. W jakim innym stawie (nie na kończynie górnej) stale występuje krążek stawowy?

Jest to staw skroniowo - żuchwowy.

75. Staw nadgarstkowo- śródręczny kciuka (articulatio carpometacarpea pollicis) jest stawem:

• ze względu na liczbę kości - staw prosty (zbudowany z kości czworobocznej większej i podstawy kości pierwszej śródręcza);

• ze względu na kształt powierzchni stawowych - staw siodełkowy

76. Jak nazywają się wykonywane w nim ruchy: Jest to staw dwuosiowy,

• oś strzałkowa - odwodzenie (abductio), przywodzenie (adductio);

• oś poprzeczna - przeciwstawianie (oppositio), odprowadzanie (repositio);

kombinacja ruchów wymienionych wyżej umożliwia nam ruchy obwodzenia (circumductio). W stawie nadgarstkowo - śródręcznym można biernie wykonywać ruchy obrotowe, przytrzymując drugą ręką paliczek dalszy kciuka;

77. Jaki inny staw u człowieka ma tak samo ukształtowane powierzchnie jak staw nadgarstkowo - śródręczny kciuka?

Innym przykładem stawu siodełkowego może być staw kowadełkowo - młoteczkowy (articulatio incudomallearis).

78. Jakie ruchy można wykonać w stawie śródręczno paliczkowym I?

Jest to typowy staw zawiasowy, jednoosiowy (podobieństwo do budowy stawów międzypaliczkowych)Zachodzące ruchy to:

• zginanie (flexio);

• prostowanie (extensio);

79. Jakie ruchy można wykonać w stawie śródręczno-paliczkowym III ?

Ze względu na budowę - podobieństwo do stawów kulistych. Jednak ruchy czynne zachodzą tylko w dwóch płaszczyznach. Zachodzące ruchy:

• oś poprzeczna - zgięcie dłoniowe (flexio), zgięcie grzbietowe = prostowanie (extensio);

• oś grzbietowo - dłoniowa - odwodzenie promieniowe (abductio radialis), odwodzenie łokciowe =przywodzenie(abductio ulnaris);

80. Jakie ruchy można wykonać w stawach międzypaliczkowych bliższych, a jakie w dalszych?

Stawy miedzypaliczkowe bliższe i dalsze są to stawy czysto zawiasowe, i zachodzą w nich takie same ruchy: zginanie i prostowanie. Jednak ich zakresy są różne: w stawie bliższym ok. 120°, a w stawie dalszym ok. 70°; Wyłączne zginanie w stawie dalszym wymaga szczególnego wyćwiczenia zginacza głębokiego palców.

81. Wymień wszystkie połączenia włókniste = więzozrosty (syndesmosis)w obrębie kończyny górnej:

1. więzozrosty obręczy kończyny górnej:

• więzadło kruczo - barkowe (ligamentum coracoacromiale) - uzupełnia panewkę stawu ramiennego, tworzy wraz z wyrostkiem kruczym i barkowym, oraz powięzią ponadramienną sklepienie stawu ramiennego (fornir humeri);

• więzadło poprzeczne łopatki górne (ligamentum transversum scapulae superius) - jest rozpięty pomiędzy wcięciem łopatki, przekształcając je w otwór przez który biegnie żyła i nerw nadłopatkowy;

• więzadło poprzeczne dolne łopatki (ligamentum tranversum scapulae inferiu) - nie występuje stale;

2. więzozrosty części wolnej:

• Błona międzykostna przedramienia (membrana interossea antebrachii) - najsilniejsza w części środkowej, gdzie pasma biegną równolegle do siebie. Ku górze błona ta sięga do guzowatości kości promieniowej i kończy się silnym, okrągławym pasmem włóknistym, tzw. struną skośną (chorda obliqua).

82. Wymień wszystkie połączenia ścisłe w obrębie kończyny górnej u 7-letniego dziecka?

U siedmioletniego dziecka występują wszystkie więzozrosty (zaliczamy do połączeń ścisły - patrz wyżej), oraz chrząstkozrosty występujące w kościach długich, między trzonem, a nasadą w postaci chrząstki nasadowej.

83. Czy jest możliwe nawracanie i odwracanie samej ręki ?

Nie, ponieważ ruchy nawracania i odwracania odbywają się równocześnie w stawie śródnadgarstkowym = staw dalszy ręki, oraz w stawie promieniowo - nadgarstkowym = staw bliższy ręki, a ruchy te przenoszą się na czynnościowo sprzężone ze sobą stawy promieniowo - łokciowe bliższe i dalsze.

84. Czy określenie, że „w pozycji anatomicznej ciało ludzkie znajduje się

w postawie stojącej, twarzą skierowaną do przodu, dłońmi odwróconymi

do przodu” jest logiczne?

Nie, ponieważ ręką w pozycji anatomicznej swą powierzchnią dłoniową jest skierowana do przodu i nie ma potrzeby jej odwracania.

85. Jak w stosunku do siebie ustawione są kości przedramienia, gdy człowiek znajduje się w pozycji anatomicznej ?

W pozycji anatomicznej kości przedramienia są ustawione względem siebie równolegle(jest to pozycja odwrócona ręki).

86. W jakiej pozycji przedramienia kość promieniowa krzyżuje od przodu kość łokciową?

Kość promieniowa krzyżuje od przodu kość łokciową w położeniu nawróconym ręki.

87. Czy w czasie odwracania i nawracania przedramienia poruszają się obie kości przedramienia, czy jedna?

Nie, w czasie odwracania bierze udział tyko kość promieniowa:

• w stawie promieniowo - łokciowym bliższym głowa kości promieniowej w obrębie pierścienie utworzonego przez więzadło pierścieniowate i wcięcie promieniowe kości łokciowej wykonuje obrót do wewnątrz, czyli nawracanie i obrót na zewnątrz, czyli odwracanie;

• w stawie promieniowo - łokciowym dalszym koniec dalszy kóści promieniowej wraz z ręką wykonuje dookoła kości łokciowej obrót do wewnątrz, czyli ruch nawracania, w przeciwnym kierunku - ruch obrotowy na zewnątrz, czyli odwracanie;

88. Przy złamaniu z oderwaniem wyrostka łokciowego ulega on przemieszczeniu - w którą stronę ? który mięsień to powoduje?

Przy złamaniu z oderwaniem wyrostka łokciowego ulega on przemieszczeniu ku górze w wyniku działania mięśnie trójgłowego ramienia (musculus triceps brach ii).

89. U człowieka istnieją następujące kości pneumatyczne:

• kość sitowa (os ethmoidale);

• kość czołowa (zatoka czołowa) - os frontale(sinus frontalis);

• szczęka (zatoka szczękowa) - maxilla (sinus maxillaris);

• kość klinowa (zatoka klinowa) - os sphenoidale (sinus sphenoidalis);

• kość skroniowa (os temporalne):

- część sutkowa - w wyrostku sutkowatym znajdują się komórki sutkowe (cellulae mastoideae) wypełnione powietrzem; jama sutkowa (antrum mastoideum) jest również wypełniona powietrzem; jama ta jest pokryta od góry cienką płytką, tzw. pokrywką jamy bębenkowej (tegmen tympanii), która zawiera zwykle niewielkie pneumatyczne komórki pokrywki (cellulae tagmentales);

90. Co to są zatoki przynosowe (oboczne nosa)?

Są to parzyste (prawe i lewe) przestrzenie pneumatyczne leżące w kościach otaczających jamę nosową, wyścielone błoną śluzową, wypełnione powietrzem. Powstają jako wpuklenia błony śluzowej jamy nosowej, które wrastają w otaczające kości. Brak jest zatok przynosowych u noworodka. Służą jako rezonatory głosu, a także mają znaczenie w utrzymaniu stałej temperatury w okolicy podstawy czaszki. Procesy zapalne łatwo przenoszą się „przez ciągłość” z błony śluzowej jamy nosowej na błonę śluzową zatok. Są to zatoka klinowa, czołowa, szczękowa i komórki sitowe.

91. Która kość jest kością pneumatyczną, a nie zawiera żadnej zatoki przynosowej ?

Kość skroniowa

92. Jakie kości, ze względu na kształt , występują w czaszce, jakich w ogóle brak?

Występują:

• kości płaskie (kość czołowa, ciemieniowa, potyliczna)

• kości różnokształtne (żuchwa)

• kości krótkie

• kości pneumatyczne (kość czołowa, klinowa, szczękowa, sitowa, skroniowa)

Brak:

• kości długie

93. Kości trzewioczaszki są następujące :

• kk. nosowe

• kk. łzowe

• małżowiny nosowe dolne

• kosteczki słuchowe

• lemiesz (vomer)

• szczęki

• kk. jarzmowe

• kk. podniebienne

• żuchwa

• k. gnykowa

94. Kości mózgoczaszki są następujące :

• k. potyliczna

• k. klinowa

• k. czołowa

• k. sitowa

• k. ciemieniowa

• k. skroniowa

95. Czaszkę (jako całość) dzielimy na :

• powierzchnia wewnętrzna podstawy czaszki (dół przedni czaszki, środkowy, tylny)

• powierzchnia zewnętrzna podstawy czaszki (podniebienie kostne)

• sklepienie czaszki

• ściana tylna czaszki

• ściana przednia czaszki - twarz kostna

• ściana boczna czaszki

96. Co to są „wyciski palczaste”, „łęki mózgowe” - gdzie najlepiej są rozwinięte?

Wyciski palczaste (impressiones digitatae) i łęki mózgowe (juga cerebralia) są wywołane przez zakręty i bruzdy mózgowe. Występują na powierzchni wewnętrznej podstawy czaszki, gdzie są najsilniej rozwinięte oraz na powierzchni wewnętrznej sklepienia.

97. „Sulci arteriosi” są śladami po rozgałęzieniach tętnic oponowych.

98. Przez foramina cribrosa (otwory sitowe)w blaszce sitowej kości sitowej przechodzą:

• nici węchowe (fila olfactoria)

• naczynia i nerwy sitowe przednie (aa., vv., nn., ethmoidales anteriores)

99. Przez szczelinę oczodołową górną (fissura orbitalis sup.) przechodzą :

• n. okoruchowy (n.III)

• n. bloczkowy (n.IV)

• n. oczny (n.V₁)

• n. odwodzący (n.VI)

• włókna współczulne ze splotu jamistego

• ż. oczna górna (v. ophtalmica sup.)

• gałąź górna ż ocznej dolnej

• gałąź oczodołowa t. oponowej środkowej

100. Przez otwór okrągły przechodzi nerw szczękowy (n.maxillaris) - druga gałąź n. trójdzielnego;

101. Przez otwór owalny przechodzi

• nerw żuchwowy (n.mandibularis) - trzecia gałąź n. trójdzielnego

• splot żylny otworu owalnego (plexus venosus foraminis odalis);

102. Przez otwór kolcowy przechodzi

• nerw kolcowy (n.spinosus) - gałąź oponowa n. żuchwowego;

• tętnica oponowa środkowa (a.meningea media) - od t. szczękowej;

• żyła oponowa środkowa (v.meningea media);

103. Przez szczelinę oczodołową dolną przechodzi

• nerw podoczodołowy (n.infraorbitalis) - od n. szczękowego;

• nerw jarzmowy (n.zygomaticus) - od n. szczękowego;

• gałęzie oczodołowe zwoju skrzydłowo - podniebiennego (rr.orbitales ganglionis pterygopalatini);

• tętnica podoczodołowa (a.infraorbitalis) - od t. szczękowej;

• żyła podoczodołowa (v.infraorbitalis);

• gałąź dolna żyły ocznej dolnej (r.inferior venae opthalmicae inferioris);

104. Przez otwór szyjny (foramen jugulare) przechodzi

1. przez część przyśrodkową (przednią):

• nerw językowo - gardłowy (n.glossopharyngeus);

• zatoka skalista dolna (sinus petrosus interior);

2. przez część boczną (tylną):

• nerw błędny (n.vagus);

• nerw dodatkowy (n.accessorius);

• tętnica oponowa tylna (a.meningea posterior) - od t. gardłowej wstępującej;

• żyła szyjna wewnętrzna (v.jugularis interna);

• zatoka esowata (sinus sigmoideus);

105. Przez canalis caroticus przechodzi

• tętnica szyjna wewnętrzna (a.carotis interna);

• splot żylny szyjno - tętniczy (lexus venosus caroticus);

• splot współczulny szyjno - tętniczy wewnętrzny (plexus sympathicus caroticus internus);

106. Przez canalis hypoglossalis przechodzi

• nerw podjęzykowy (n.hypoglossus);

• splot żylny kanału nerwu podjęzykowego;

107. W meatus acusticus internus znajduje się

• nerw twarzowy (n.facialis);

• nerw pośredni (n.intermedius);

• nerw przedsionkowo - ślimakowy (n.vestibulocochlearis);

• tętnica błędnika (a.labyrinthi);

• żyły błędnika (vv.labyrinthi);

108. W otworze wielkim znajduje się :

• nerwy dodatkowe (n.accesorius) - korzenie rdzeniowe;

• rdzeń przedłużony - granica rdzenia kręgowego i przedłużonego;

• tętnice kręgowe (aa.vertebrales);

• tętnica rdzeniowa przednia (a.spinalis anterior);

• tętnice rdzeniowe tylne (aa.spinales posteriores);

• splot żylny podstawny (plexus venosus basiliaris) - przechodzi w splot żylny kręgowy wewnętrzny (plexus venosus vertebralis internus);

109. Nerw twarzowy opuszcza czaszkę przez otwór rylcowo - sutkowy.

110. Kość czołowa składa się następujących części :

• łuska czołowa (nieparzysta) - squama frontalis

• części oczodołowych (parzystych) - partes orbitales

• części nosowej (nieparzystej) - pars nasalis

111. Kość sitowa składa się następujących części:

• blaszka sitowa (lamina cibrosa)

• blaszka pionowa (lamina perpendicularis)

• błędniki sitowe (parzyste) (labirynthus ethmoidalis)

112. Kość klinowa składa się następujących części :

• trzon (nieparzysty) (corpus);

• skrzydła większe (parzyste) (alae majores)

• skrzydła mniejsze (parzyste) (alae minores);

• wyrostki skrzydłowe (parzyste) (proces sus pterygoidei);

113. Kość potyliczna składa się następujących części :

• część podstawna (nieparzysta) (pars basilaris);

• łuska potyliczna (nieparzysta) (squama occipitalis);

• części boczne (parzyste) (partes laterales);

114. Kość skroniowa składa się następujących części :

• część łuskowa (pars squamosa);

• część sutkowa (pars mastoidea);

• część bębenkowa (pars tympanica);

• część skalista (zwana piramidą) (pars petrosa);

115. Kość szczękowa (szczęka) składa się następujących części:

• trzon (corpus);

• wyrostek jarzmowy (processus zygomaticus);

• wyrostek czołowy (processus frontalis);

• wyrostek zębodołowy (processus alveolaris);

• wyrostek podniebienny (proces sus palatinus);

116. Kość podniebienna składa się następujących części:

• blaszka pozioma (lamina horizontalis);

• blaszka pionowa (lamina perpendicularis);

• wyrostek piramidowy (processus piramidalis);

• wyrostek klinowy (processus sphenoidalis);

• wyrostek oczodołowy (processus orbitalis);

117. Są dwie szczęki. Jak nazywa się po łacinie każda z nich?

• prawa (maxilla extra);

• lewa (maxilla sinistra);

118. Jakie istnieją małżowiny nosowe?

• dolna

• środkowa

• górna

• najwyższa i pośrednie (dodatkowe- mogą występować)

119. Czy wszystkie są samodzielnymi kośćmi ? Jeśli nie, to do jakiej kości należą?

• małżowina dolna jest samodzielną kością;

• małżowiny najwyższa, górna i środkowa stanowią wyrostki błędnika sitowego k. sitowej;

120. Żuchwa składa się z:

• trzonu (corpus mandibulae)

• dwóch gałęzi (ramus mandibulae)

121. U noworodka istnieją następujące ciemiączka

• czołowe (przednie)

• potyliczne (tylne)

• klinowe (boczne - przednie)

• sutkowe (boczne - tylne)

122. Najpóźniej (podać wiek) zarasta ciemiączko czołowe ok. 2 roku życia (między 9 a 18 miesiącem).

123. Zapadnięte ciemiączko przednie świadczy o odwodnieniu.

124. Wypuklone i napięte ciemiączko przednie świadczy o zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych, lekko uwypukla się podczas płaczu.

125. U dorosłego, młodego (ok. 25 lat) człowieka na sklepieniu czaszki występują połączenia kości w postaci szwów (kościozrostów), zaś na podstawie przeważają połączenia typu stawowego.

126. Kolejność i wiek zarastania szwów na sklepieniu czaszki jest następująca:

1. szew czołowy - 2 r.ż.

2. szew strzałkowy - 20-30 r.ż.

3. szew wieńcowy i klinowo-czołowy - 30-40 r.ż.

4. szew węgłowy - 40-50 r.ż.

127. Powierzchnie stawów w stawie skroniowo-żuchwowym są utworzone przez:

• przedni odcinek dołu żuchwowego od szczeliny skalisto-bębenkowej (dołek stawowy) i do przodu od niego położony guzek stawowy (panewka)

• głowa żuchwy (główka)

Pokryte chrząstką włóknistą.

128. W stawie skroniowo- żuchwowym występują elementy dodatkowe w postaci: krążka stawowego i więzadeł (boczne, klinowo-żuchwowe, rylcowo-żuchwowe).

129. W stawie skroniowo-żuchwowym możliwe są następujące ruchy (po polsku i po łacinie):

• wysuwanie i cofanie żuchwy (protractio et retractio) - ruchy saneczkowe albo ślizgowe w piętrze górnym stawu

• opuszczanie i podnoszenie żuchwy (depresjo et elevatio) - ruchy zawiasowe w piętrze dolnym stawu

• ruch żucia (masticatio) - mielenie, ruchy boczne - kombinacja poprzednich

130. Grupa mięśni powodujących ruchy w stawie skroniowo-żuchwowym nazywa się

Ruch w stawie skroniowo - żuchwowym powodują mięśnie żwaczowe (mięśnie żucia).

131. Do grupy tej należą następujące mięśnie :

• mięsień skroniowy (m.temporalis);

• mięsień żwacz (m.masseter);

• mięsień skrzydłowy przyśrodkowy (m.pterygoideus medialis);

• mięsień skrzydłowy boczny (m.pterygoideus lateralis);

132. Czy podczas obniżania żuchwy następuje jej jednoczesne nieznaczne wysunięcie ?

Podczas obniżania żuchwy następuje jej nieznaczne wysunięcie.

133. Czy podczas wysuwania żuchwy następuje jednocześnie jej nieznaczne obniżenie ?

Podczas wysuwania żuchwy następuje jej nieznaczne obniżenie.

134. Unoszenie żuchwy powodują mięśnie :

• mięsień skroniowy;

• mięsień skrzydłowy przyśrodkowy;

• mięsień żwacz;

135. Wysuwanie żuchwy powodują mięśnie :

• mięsień skrzydłowy boczny;

• mięsień żwacz;

136. Cofanie żuchwy zachodzi dzięki pracy : mięśnia skroniowego.

137. M. żwacz powoduje : unoszenie żuchwy i jej nieznaczne obracanie na zewnątrz.

138. Poszczególne części mięśnia skroniowego powodują :

• włókna poziome - cofają żuchwę;

• wszystkie włókna (ale głównie pionowe) - podnoszą opuszczoną żuchwę (obracają ją nieco na zewnątrz i zaciskają zęby);

139. M. skrzydłowy boczny powoduje : wysuwanie żuchwy i jej nieznaczne obracanie do wewnątrz.

140. M. skrzydłowy przyśrodkowy powoduje:

• unosi żuchwę;

• kurcząc się jednostronnie obraca żuchwę na zewnątrz;

141. Czy możliwe jest czynne obniżanie żuchwy ? Jeśli tak, to dzięki jakim mięśniom?

• mięśnie nadgnykowe - przy ustalonej żuchwie;

• m. skrzydłowy boczny; - w niewielkim stopniu, przy skurczu obustronnym;

142. Czy możliwe jest bierne obniżenie żuchwy? Jeśli tak, to dzięki czemu?

Tak, jest to możliwe dzięki sile ciężkości, jak działa na żuchwę.

143. Dlaczego dorosłe, wychudzone osoby mają zapadnięte skronie?

Ponieważ brak jest tkanki tłuszczowej pomiędzy blaszkami powięzi skroniowej;

144. Dlaczego dorosłe, wychudzone osoby mają zapadnięte policzki ?

Ponieważ w wyniku wychudzenia zanika ciało tłuszczowe policzka;

145. Dlaczego wychudzone dzieci mają zaokrąglone („pełne”) policzki ?

Ponieważ u dzieci występuje dobrze rozwinięta poduszeczka tłuszczowa policzka tworząca wyniosłość policzkową, a ciało tłuszczowe nie zanika nawet przy wychudzeniu;

146. Jama nosowa ma następujące ściany :

• górna (k. nosowe, kolec nosowy k. czołowej, blaszka sitowa k. sitowej, trzon k. klinowej, małżowiny klinowe);

• dolna (wyrostek podniebienny szczęki, blaszka pozioma k. podniebiennej);

• przyśrodkowa- przegroda kostna nosa (blaszka pionowa k. sitowej, lemiesz);

• boczna (przyśrodkowa ściana błędnika sitowego, wyrostek czołowy szczęki, trzon szczęki, k. łzowa, małżowina nosowa dolna, blaszka pionowa k. podniebiennej, blaszka przyśrodkowa wyrostka skrzydłowego k. klinowej);

147. Poszczególne przewody nosowe są ograniczone przez:

• przewód nosowy dolny (meatus nasi inferior)- położony pomiędzy dolną

i boczną ścianą jamy nosowej a małżowiną nosową dolną;

• przewód nosowy środkowy (meatus nasi medius)- między małżowiną nosową dolną a środkową;

• przewód nosowy górny (meatus nasi superior)- między małżowiną nosową środkową a górną;

• Przewód nosowy wspólny (meatus nasi communis) - leży między małżowinami, a przegrodą nosa; ciągnie się przez całą wysokość jamy nosowej;

148. U człowieka rola zatok przynosowych polega na:

• dzięki pneumatycznej budowie grają rolę rezonatorów podczas mowy lub śpiewu;

• wysłane błoną śluzową ogrzewają one czaszkę;

• bardzo nieznacznie zmniejszają masę czaszki (u człowieka ok. 2%);

149. Jama nosowa łączy się z sąsiednimi jamami i dołami przez:

• z oczodołem przez kanał nosowo- łzowy i otwory sitowe przedni i tylny;

• z dołem skrzydłowo- podniebiennym prze otwór klinowo- podniebienny;

• z dołem przednim czaszki przez otwory blaszki sitowej kości sitowej;

• z jamą ustną przez otwór (kanał) przysieczny

150. Dół podskroniowy łączy się:

• z oczodołem przez szczelinę oczodołową dolną

• z dołem skrzydłowo-podniebiennym przez szczelinę skrzydłowo-podniebienną

• z dołem środkowym czaszki przez otwór owalny i kolcowy

• z kanałem żuchwy przez kanałem żuchwy

• z okolicą powierzchowną twarzy przez wcięcie żuchwy

151. Dół skroniowy łączy się z dołem podskroniowym przez granicę, którą stanowi grzebień podskroniowy i brzeg dolny łuku jarzmowego.

152. Dół przedni czaszki łączy się z

• jamą nosową przez otwory sitowe w blaszce sitowej kości sitowej

• jamą nosową przez otwór ślepy

153. Dół środkowy czaszki łączy się z

• oczodołem przez szczelinę oczodołową górną

• oczodołem przez kanał wzrokowy

• dołem skrzydłowo-podniebiennym przez otwór okrągły

• dołem podskroniowym przez otwór owalny

• zewnętrzną powierzchnią podstawy czaszki przez otwór poszarpany (naturalnie wypełniony chrząstkozrostem klinowo-skalistym), w jego przednim brzegu rozpoczyna się kanał skrzydłowy biegnący do dołu skrzydłowo-podniebiennego

• zewnętrzną powierzchnią podstawy czaszki przez szczelinę klinowo-skalistą (fissura sphenopetrosa), jest wypełniona chrząstkozrostem klinowo-skalistym

• dołem podskroniowym przez otwór kolcowy

• kolankiem kanału n. twarzowego przez rozwór kanału n. skalistego większego (rozwór kanału n. twarzowego)

• jamą bębenkową przez rozwór kanału n. skalistego mniejszego (otwór górny kanalika bębenkowego)

• kanałem t. szyjnej przez otwór wewnętrzny kanału t. szyjnej

154. Dół tylny czaszki łączy się z

• kanałem kręgowym przez otwór wielki

• przestrzenią przygardłową przez otwór szyjny

• przewodem słuchowym wewnętrznym przez otwór słuchowy wewnętrzny

• powierzchnią zewnętrzną podstawy czaszki przez otwór sutkowy

• powierzchnią zewnętrzną podstawy czaszki przez kanał kłykciowy

• z wodociągiem przedsionka przez otwór zewnętrzny wodociągu przedsionka, a wodociąg przedsionka z przedsionkiem błędnika kostnego ucha wewnętrznego

155. Dół gruczołu łzowego znajduje się w przedniej części oczodołu, na górno-bocznej ścianie oczodołu.

156. Kostna jama nosowa otwiera się ku tyłowi do części nosowej gardła przez nozdrza tylne (choanae). Do tyłu od małżowin nosowych wszystkie przewody nosowe łaczą się w przewód nosowo-gardłowy.

157. Czym różni się „łuk zębowy” od „łuku zębodołowego” ?

Łuk zębowy - szereg zębów górnych i dolnych ustawionych w linii łukowej.

Łuk zębodołowy - łukowato wałowate wzniesienie wyrostka zębodołowego szczęk otaczające całe podniebienie. Na jego dolnej krawędzi znajdują się zębodoły. Także górna opatrzona zębodołami krawędź trzonu żuchwy nosi nazwę łuku zębodołowego.

158. Co to są „juga alveolaria” i gdzie występują.

Są to łęki zębodołowe - podłużne wyniosłości znajdujące się na zewnętrznej powierzchni wyrostka zębodołowego w miejscach odpowiadających pierwszym pięciu zębodołom, przyczepia się tutaj kilka mięśni twarzy. Łęki zębodołowe wyst. na szczęce i żuchwie.

159. Czy w uzębieniu mlecznym występują zęby trzonowe ?

Występują w każdej ćwiartce 2 zęby trzonowe. z całego uzębienia tylko zęby trzonowe mleczne różnią się od zębów stałych. Mają one wygląd podobny do zębów trzonowych stałych i stąd pochodzi ich nazwa, choć zajmują miejsce zębów przedtrzonowych.

160. Czy w uzębieniu mlecznym występują zęby przedtrzonowe ?

W uzębieniu mlecznym nie występują zęby przedtrzonowe. Są tylko dwa siekacze, jeden kieł i dwa trzonowe.

161. Czy w uzębieniu mlecznym występują kły ?

Tak, w uzębieniu mlecznym występuje jeden kieł.

162. Czy w uzębieniu mlecznym występują siekacze ?

Tak, w uzębieniu mlecznym występują dwa siekacze.

163. Podniebienie kostne zbudowane jest z wyrostków podniebiennych szczęk i blaszek poziomych kości podniebiennych.

164. Czym różni się „podniebienie kostne” od „ podniebienia twardego” ?

Podniebienie kostne są to tylko elementy kostne budujące podniebienie, natomiast podniebienie twarde jest to podniebienie kostne pokryte zrośniętą z okostną błoną śluzową, oraz występującymi pomiędzy okostną, a błoną śluzową gruczołami podniebiennymi.

165. Z czego składa się „podniebienie”.

Podniebienie zbudowane jest z dwóch odcinków:

1. odcinek przedni - ma podstawę kostną (tzw. podniebienie twarde);

2. odcinek tylny - fałd utworzony przez błonę śluzową i mięśnie (tzw. podniebienie miękkie);

166. Łuk jarzmowy zbudowany jest z wyrostka skroniowego kości jarzmowej, oraz

z wyrostka jarzmowego kości skroniowej.

167. Granica pomiędzy dołem skroniowym a podskroniowym jest wyznaczona przez płaszczyznę przechodzącą przez grzebień podskroniowy (crista infratemporalis).

168. Kręg szczytowy (po łac.) różni się od innych kręgów tym, że …

Cechy charakterystyczne kręgu szczytowego (atlas):

• nie posiada trzonu - jest on połączony z górną powierzchnią trzonu drugiego kręgu szyjnego;

• nie posiada wyrostka kolczystego;

• zbudowany jest z dwóch łuków (przedniego i tylnego), oraz części bocznych:

- łuk przedni - na powierzchni przedniej występuje guzek przedni, a na powierzchni tylnej dołek zębowy;

-łuk tylny - na powierzchni górnej, u nasady bruzda tętnicy kręgowej; zamiast wyrostka kolczystego jest guzek tylny;

• powierzchnie (dołki) stawowe górne i dolne, zamiast wyrostków stawowych;

• brak guzków na wyrostku poprzecznym;

169. Kręg obrotowy (po łac.) różni się od innych kręgów tym, że .....

Cechy charakterystyczne kręgu obrotowego (axis):

• ząb (wystaje z powierzchni górnej trzonu) - zbudowany z wierzchołka, oraz powierzchni stawowej przedniej i tylnej;

• brak wyrostków stawowych górnych - występują powierzchnie stawowe górne;

• brak guzków na wyrostku poprzecznym;

170. Typowy kręg zbudowany jest z:

• Trzon kręgu (corpus vertebrae); - część przednia;

• Łuk kręgu (arcus vertebrae) - część tylna - zbudowany z blaszki łuku (lamina arcus vertebrae), oraz dwóch nasad łuku kręgu (pediculus arcus vertebrae);

• Z siedmiu wyrostków:

- nieparzysty wyrostek kolczysty; (processus spinosus);

-parzyste wyrostki poprzeczne; (processus transversi);

-parzyste wyrostki stawowe górne; (processus articulares superiores);

-parzyste wyrostki stawowe dolne;(processus articulares inferiores);

171. Powierzchnie stawowe na wyrostkach stawowych kręgów szyjnych, piersiowych, lędźwiowych i kości krzyżowej ustawione są:

1. Kręgi szyjne - wyrostki stawowe ustawione skośnie, pod kątem ok. 45°:

• Powierzchnie wyrostków stawowych górnych - skierowane są ku górze i do tyłu;

• Powierzchnie wyrostków stawowych dolnych - skierowane są ku dołowi i do przodu;

2. Kręgi piersiowe - wyrostki stawowe ustawione w płaszczyźnie czołowej:

• Powierzchnie wyrostków stawowych górnych - skierowane ku tyłowi;

• Powierzchnie wyrostków stawowych dolnych - skierowane ku przodowi;

3. Kręgi lędźwiowe - wyrostki stawowe ustawiona pionowo (prawie w płaszczyźnie strzałkowej):

• Powierzchnie wyrostków stawowych górnych - są wklęsłe, i skierowane do tyłu i przyśrodkowo;

• Powierzchnie wyrostków stawowych dolnych - są wypukłe, zwrócone do przodu i bocznie;

4. Kość krzyżowa - powierzchnie stawowe wyrostków skierowane są ku tyłowi i przyśrodkowo;

172. Przestrzeń pomiędzy trzonem i łukiem kręgu nazywa się otworem kręgowym (foramen vertebrale);

173. Kanał kręgowy utworzony jest przez: połączenie wszystkich otworów kręgowych;

174. Otwory międzykręgowe utworzone są przez: -dlaczego?

Otwór międzykręgowy [foramen intervertebrale] - jest to otwór pomiędzy dwoma sąsiadującymi kręgami utworzony przez głębsze wcięcie kręgowe dolne [incisura vertebralis inferior] jednego kręgu i płytkie wcięcie kręgowe górne [incisura vertebralis superior] drugiego kręgu wraz z krążkiem międzykręgowym [discus intervertebralis]. Między każdymi przylegającymi kręgami mamy dwa takie otwory: po lewej i po prawej stronie kręgosłupa.

Przez otwory te przechodzą nerwy rdzeniowe [nervi spinales] i naczynia.

175. „Vertebra prominent” to: …

Kręg wystający [vertebra prominens] - jest to siódmy kręg szyjny [vertebra cervicalis VII], ze względu na budowę kręg pośredni między kręgami szyjnymi a kręgami piersiowymi. Jego charakterystyczne cechy to:

• Znacznie większy trzon niż u pozostałych kręgów szyjnych

• Wyrostek kolczysty [procesus spinosus] jest długi i niepodzielony w przeciwieństwie do dwudzielnych i krótkich wyrostków pozostałych kręgów szyjnych

• Najbardziej uwypuklający się do tyłu kręg szyjny, jego wyrostek kolczysty uwypukla się pod skórą grzbietu.

• Tylko wyjątkowo miejsce przejścia tętnicy kręgowej [arteria vertebralis] i żyły kręgowej [vena vertebralis], zwykle tętnica i żyła biegną do przodu od wyrostka poprzecznego [processus transversum] a nie przez otwór wyrostka poprzecznego [foramen processus transversi]

176. Grzebienie krzyżowe są śladami po zrośnięciu: …

Grzebienie krzyżowe [crista sacralis] - są to uwypuklenia ku tyłowi na tylnej powierzchni [facies posterior s. facies dorsalis] kości krzyżowej [os sacrum], wyróżniamy:

• Grzebień krzyżowy pośrodkowy [crista sacralis mediana] - wypukłość przechodząca w linii pośrodkowej powstała w wyniku zrośniętych wyrostków kolczystych [processus spinosus] czterech górnych kręgów krzyżowych. Grzebień ten występuje zwykle w postaci czterech podłużnych guzków.

• Grzebień krzyżowy pośredni [crista sacralis intermedia] - najsłabsza wypukłość powstała w wyniku zrośnięcia się wyrostków stawowych [processus articularis].

• Grzebień krzyżowy boczny [crista sacralis lateralis] - wypukłość utworzona przez szczątkowe wyrostki poprzeczne [processus transversus].

177. Odpowiednikami otworów międzykręgowych w kości krzyżowej są: …

Odpowiednikami otworów międzykręgowych [foramen intervertebralis] w kości krzyżowej są otwory krzyżowe [foramen sacralis] powstałe w wyniku zrośnięcia się kręgów krzyżowych, stanowią one granicę pomiędzy częścią środkową a częściami bocznymi [pars lateralis] kości krzyżowej. Wyróżniamy:

• Otwory krzyżowe miedniczne [foramen sacralis pelvinis] - znajdujące się na powierzchni przedniej czyli miednicznej [facies anterior s. pelvina] kości krzyżowej. Prowadzą one ku tyłowi do otworów krzyżowych grzbietowych [foramen sacralis dorsalis] i przyśrodkowo kanału krzyżowego [canalis sacralis]. Przez otwory te wychodzą gałęzie przednie nerwów krzyżowych [nervus sacralis], wchodzą zaś gałązki rdzeniowe tętnicy krzyżowej bocznej [arteria sacralis lateralis].

• Otwory krzyżowe grzbietowe [foramen sacralis dorsalis] - znajdują się na powierzchni tylnej czyli grzbietowej [facies posterior s. dorsalis]. Prowadzą do przodu do otworów krzyżowych miedniczych a przyśrodkowo do kanału krzyżowego.

178. Poszczególne elementy kręgów połączone są: …

Połączenia kręgów należą zarówno do:

1. Połączeń ścisłych [synarthroses]

• Chrząstkozrosty [synchondroses] - łączące trzony kręgów [corpus vertebrae]

• Więzozrosty [syndesmoses] - łączące trzony [corpus vertebrae], łuki [arcus vertebrae], wyrostki poprzeczne [processus transversus vertebrae] i kolczyste [processus spinosus vertebrae]

• Kościozrosty [synostosis] - łączące ze sobą poszczególne kręgi krzyżowe

Połączeń ruchomych - stawowych czyli maziowych [articulationes, juncturae synoviales]

• Połączenia stawowe między wyrostkami stawowymi kręgów [processus articularis vertebrae]

179. Jakie typy połączeń kości nie występują w kręgosłupie?

Nie występuje wklinowanie (rodzaj więzozrostu) i szwy.

180. Czy stosowana niekiedy przez klinicystów nazwa „przedni staw kręgosłupa” jest poprawna z punktu widzenia anatomii ? Co nazwa ta oznacza?

Terminem tym określa się krążki międzykręgowe, dlatego że są przednimi elementami łączącymi kręgi, podczas gdy tylnymi są stawy pomiędzy wyrostkami poprzecznymi. Jest to termin nieprawidłowy, bo chrząstki są chrząstkozrostami, nie stawami.

181. Jak zbudowany jest krążek międzykręgowy?

Krążek międzykręgowy [discus intervertebralis] - czyli chrząstki międzykręgowe są to płaskie płytki chrząstki włóknistej, leżące między zwróconymi ku sobie powierzchniami trzonów kręgów ściśle złączone z nimi za pomocą chrząstki szklistej. Strukturalnie krążek międzykręgowy składa się z:

• Części środkowej - jądro miażdżyste [nucleus pulposus]

• Części obwodowej - pierścień włóknisty [annulus fibrosus]

182. Jaki jest to typ połączenia kości?

Jest to typ połączenia ścisłego - chrząstkozrostu [synchondrosis].

183. Co to jest rozszczep kręgosłupa i czy zawsze ma negatywne skutki?

Rozszczep kręgosłupa [spina bifida] - jest wadą rozwojową kręgosłupa polegającą na nieprawidłowym rozwoju kręgosłupa spowodowanym rozszczepem - nie zamknięciem kanału kręgowego [canalis vertebrae] (braku tylnej części łuków kręgowych). Wada ta powstaje w życiu płodowym, zawsze niesie ze sobą negatywne skutki.

184. W jakiej pozycji ciała pogranicze lędźwiowo-krzyżowe jest najbardziej obciążone ? dlaczego?

Uszkodzenie krążka międzykręgowego w części lędźwiowej kręgosłupa manifestuje się bólami w okolicy lędźwiowo-krzyżowej (ostry ból górnej i środkowej części okolicy lędźwiowej, promieniujący do tylno-bocznych części kończyny dolnej, bywa określany jako „bóle krzyża” lub „lumbago”). Czasami objawia się nerwobólem kulszowym (ischialgia) w zakresie jednej lub obu kończyn dolnych. W wyniku uszkodzenia krążka międzykręgowego dochodzi do zwężenia szpary międzytrzonowej, co z kolei zaburza funkcję stawów międzykręgowych. Z czasem doprowadza do powstania w nich zmian zwyrodnieniowych.

Wytrzymałość kręgosłupa zależy w znacznym stopniu od jego krzywizn. Niekiedy występują

nieprawidłowości w ich obrębie, będące skutkiem anomalii rozwojowych bądź procesów patologicznych.

185. Jakie są prawidłowe (fizjologiczne) krzywizny kręgosłupa?

Krzywizny kręgosłupa - miejsca wygięcia kręgosłupa w płaszczyźnie czołowej a przede wszystkim w płaszczyźnie pośrodkowej, ich występowanie jest związane z funkcjami kręgosłupa. Wyróżniamy:

I. Krzywizny w płaszczyźnie pośrodkowej

1. Krzywizny części szyjnej [lordosis cervicalis] - skierowane wypukłością do przodu

2. Krzywizny części piersiowej [kyphosis thoracica] - skierowane wypukłością do tyłu

3. Krzywizny części lędźwiowej [lordosis lumbalis] - skierowane wypukłością do przodu

4. Krzywizny części krzyżowej [kyphosis sacralis] - skierowane wypukłością do tyłu

II. Krzywizny w płaszczyźnie w warunkach prawidłowych nie występują.

186. Czy człowiek rodzi się ze wszystkimi krzywiznami kręgosłupa ? Jeśli nie, to w jakiej kolejności powstają.

U płodu krzywizny są odziedziczone po niższych ssakach, jednak silniej zaczynają się one zaznaczać po urodzeniu. Wężykowaty kształt kręgosłupa nasila się od momentu wykonywania podstawowych czynności przez dziecko np. siadanie itp.

Kolejność powstawania krzywizn

1. Klifoza piersiowa [kyphosis thoracica] - u 3 tygodniowego zarodka

2. Klifoza krzyżowa [kyphosis sacralis]

3. Lordoza szyjna [lordosis cervicalis] - gdy dziecko zaczyna wykonywać ruchy głowy

4. Lordoza lędźwiowa [lordosis lumbalis] - gdy dziecko zaczyna chodzić

187. Co to jest „scoliosis” ?

Skrzywienie boczne kręgosłupa [scoliosis] - jest to krzywizna w płaszczyźnie czołowej, występowanie jej łączy się przypuszczalnie z ogólną budową ciała. Rozwija się między 7-10. Wyróżniamy:

• Skrzywienie boczne części piersiowej - najczęstsze, wypukłością najczęściej skierowane w prawo

• Skrzywienie boczne części lędźwiowej - często występuje z w/w, skierowane najczęściej wypukłością w lewo

188. Co to jest „kyphoscoliosis” ?

Garb [kyphoscoliosis] - nienormalne silne pośrodkowe i czołowe skrzywienie kręgosłupa, poprzez nadmierny rozwój krzywizn. Przyczyny powstawania: wrodzone np. krzywica bądź inne choroby, nabyte np. wskutek pracy fizycznej.

189. Co to jest „ gibbus”?

Garb

190. Co to jest „promontorium” i jakie ma znaczenie praktyczne.

Wzgórek [promotorium] - jest to wzgórek który jest utworzony przez wpuklającą się do przodu krawędź krążka międzykręgowego [discus intervertebralis] położonego między piątym kręgiem lędźwiowym [vertebra lumbalis V] a kością krzyżową.

Stanowi on wierzchołek kąta lędźwiowo-krzyżowego [angulus lumbosacralis], możemy dzięki niemu odróżnić część lędźwiową kręgosłupa od części krzyżowej.

191. Które odcinki kręgosłupa są najbardziej ruchome ?

Kręgosłup jest bardzo ograniczony ruchowo głównie poprzez:

• Aparat więzadłowy

• Krążki międzykręgowe

Jego ruchy ograniczają się tylko do części przedkrzyżowej:

• Część szyjna - największy zakres ruchów (małe wymiaru trzonów)

• Część piersiowa - najmniejszy zakres ruchów (spowodowany zachodzeniem na siebie wyrostków kolczystych [processus spinosus] oraz ze względu udziału w budowie klatki piersiowej - żebra i mostek hamują ruchy)

• Część lędźwiowa - duży zakres ruchów (wysokość trzonów)

• Część krzyżowa - nieruchoma (z powodu kościozrostów pomiędzy kręgami krzyżowymi)

192. Czy uszkodzenie krążków międzykręgowych jest bardziej prawdopodobne w mniej ruchomych odcinkach kręgosłupa ?

Do uszkodzenia krążka międzykręgowego może dojść w każdym odcinku kręgosłupa. Ale najczęściej występują one w odcinkach najbardziej obciążonych i tam, gdzie ruchomość jest największa. Typowymi miejscami są krążki międzykręgowe pomiędzy IV a V kręgiem lędźwiowym a także V kręgiem lędźwiowym a I kręgiem krzyżowym.

193. Dlaczego uszkodzenie krążków międzykręgowych może z czasem stać się przyczyną

zwyrodnienia stawów międzykręgowych?

Ponieważ przestrzeń w której znajdują się nerwy unerwiające stawy międzykręgowe są uciskane przez wpuklone jądro miażdżyste [nucleus pulposus], co powoduje zmiany zwyrodnieniowe.

194. Czym jest spowodowany ból występujący przy uszkodzeniu krążka międzykręgowego?

Zmiany zwyrodnieniowe, które dokonują się w krążku międzykręgowym powodują, że dochodzi do uwypuklenia (wypadnięcia) jądra miażdżystego [nucleus pulposus] przez uszkodzony pierścień włóknisty [annulus fibrosus]. Uwypuklenie to powoduje ucisk, początkowo na więzadła kręgosłupa, później na nerwy rdzeniowe, a w końcu na rdzeń kręgowy. Przestrzeń, w której znajdują się korzenie nerwowe, zostaje przez wpuklone jądro miażdżyste zwężona, nerwy są więc naciągnięte lub uciśnięte, co wywołuje ostry ból.

195. Jak się nazywa typ połączeń, których jedynym miejscem występowania jest kręgosłup?

Jest to połączenie sprężyste - więzadło żółte.

196. Jakie elementy kręgów te twory łączą ?

Więzadło żółte łączy łuki kręgów.

197. Co to jest „kąt mostka” i jakie ma znaczenie praktyczne ?

= pyt.203

Kąt mostka [angulus sterni] - jest to wyniosłość powstała między rękojeścią [manubrium sterni] a trzonem [corpus sterni] mostka na jego przedniej części. Praktycznym zastosowaniem kąta mostka jest możliwość określenia położenia drugiego żebra.

198. Z jakiego powodu na preparatach macerowanych sklepienie czaszki zwykle stanowi całość ?

Ponieważ szwy będące zbudowane początkowo z tkanki łącznej włóknistej ulegają kostnieniu w wyniku czego powstają kościozrosty.

199. Czym różnią się terminy: „klatka piersiowa”, „szkielet klatki piersiowej”, „jama klatki piersiowej”?

Terminem „klatka piersiowa” określamy część ciała pomiędzy szyją a brzuchem.

„Szkielet klatki piersiowej” to kości wchodzące w jej skład czyli 12 par żeber, 12 kręgów piersiowych i mostek.

„Jama klatki piersiowej” to część wnętrza klatki piersiowej od otworu górnego jamy klatki piersiowej do wysokości przepony.

=Pyt. 201

200. Czy pojęcie „górny otwór klatki piersiowej” jest identyczny z „ górną granicą klatki piersiowej” i „górnym otworem jamy klatki piersiowej” - jeśli nie, czym się różnią.

„Górny otwór klatki piersiowej” ograniczają górny brzeg rękojeści mostka, pierwsze żebra i trzon pierwszego kręgu piersiowego.

„Górna granica klatki piersiowej” jest jednocześnie dolną granicą szyi, z przodu biegnie przez wcięcie szyjne mostka i górne brzegi obojczyków, z tyłu wyznacza ją linia łącząca staw barkowo-obojczykowy z wyrostkiem kolczystym VII kręgu szyjnego.

„Górny otwór jamy klatki piersiowej” zaczyna się na szyi na wysokości osklepka opłucnej ściennej.

201. Czy pojęcie „dolny otwór klatki piersiowej” jest identyczne z „dolną granicą klatki piersiowej” i „dolnym otworem jamy klatki piersiowej” - jeśli nie, czym się różnią?

Klatka piersiowa [thorax] - jest to obszar tułowia pomiędzy szyją a jamą brzuszną, zawiera ona i ochrania główne narządy oddechowe (drzewo oskrzelowe, płuca itp.) i narządy krążenia (serce, aorta itp). W jej skład wchodzi także szkielet kostny klatki piersiowej i połączenia pomiędzy nimi a także układ ruchowy klatki piersiowej.

Szkielet klatki piersiowej - są to wszystkie elementy kostne i chrzęstne w obrębie klatki piersiowej stanowiące rusztowanie dla zawartości jamy klatki piersiowej i elementów ruchowych.

W jej skład wchodzą: kręgi piersiowe, żebra i mostek. Ograniczenia:

• Ściana przednia utworzona jest z przednich części żeber i z mostka

• Ściany boczne są utworzone w całości z żeber

• Ściana tylna jest utworzona z kręgów piersiowych i z tylnych części żeber

• Od góry znajduje się otwór górny klatki piersiowej [apertura thoracis superior] ograniczony: trzonem pierwszego kręgu piersiowego, pierwszymi żebrami i brzegiem górnym rękojeści mostka.

• Od dołu znajduje się dolny otwór klatki piersiowej [apertura thoracis inferior] ograniczony: dwunastym kręgiem piersiowym, brzegami dolnymi dwunastych żeber, końcami żeber jedenastych, chrząstkami żeber od dziesiątego do siódmego i wyrostkiem mieczykowatym [processus xiphoideus], jest tożsamy z dolną granicą klatki piersiowej, natomiast otwór dolny jamy klatki piersiowej jest przesunięty nieco w góre przez wpuklającą się przeponę.

Jama klatki piersiowej - klatka piersiowa od wewnątrz pokryta jest opłucną i w ten sposób tworzy przestrzeń zwaną jamą klatki piersiowej [cavum thoraci], w której mieszczą się:

1. płuca,

2. śródpiersie ze swoją zawartością czyli:

• serce

• przełyk

• tchawica

• duże naczynia oraz nerwy

202. Szkielet klatki piersiowej zbudowany jest z .......

= Pyt. 201

203. Co to jest „angulus sterni” i jakie ma znaczenie praktyczne ?

= Pyt.197

204. Co to jest „angulus infrasternalis” i jak jest duży ?

Kąt podmostkowy - jest to kąt zawarty pomiędzy łukami żebrowymi. Wierzchołek jego leży u podstawy wyrostka mieczykowatego i stanowi najwyższy punkt otworu dolnego klatki piersiowej, znajduje się on an poziomie Th9 - Th10. Wielkość kąta podmostkowego jest bardzo zmienna, przeciętnie wynosi ok. 90^o.

205. Co to jest „cartilago costalis” i „arcus costalis” - jakie ma znaczenie praktyczne.

Chrząstka żebrowa, żebro chrzęstne - stanowią przedłużenie żeber kostnych i w b. istotny sposób przyczyniają się do zwiększenia sprężystości ścian klatki piersiowej. Zbudowane są ona z chrząstki szklistej i pokryte ochrzęstną. Z wiekiem chrząstki żebrowe kostnieją.

Łuk żebrowy - utworzony jest przez chrząstki żebrowe, żeber rzekomych VIII, IX i X połączonych z żebrem VII. Poprzez łuk żebrowy żebra VIII, IX i X łączą się pośrednio z mostkiem.

206. Co to jest „kąt żebra” ?

Jest to wygięcie jego trzonu, fragment zewnętrznej powierzchni trzonu żebra skierowanej na bok.

207. Z jakich części składa się „przestrzeń międzyżebrowa” ?

Przestrzeń międzyżebrowa składa się z części międzychrzęstnej, znajdującej się pomiędzy żebrami chrzęstnymi, i części międzykostnej, znajdującej się pomiędzy żebrami kostnymi;

208. Co decyduje o tym, że żebro jest zaliczane do „prawdziwych”. Ile jest żeber prawdziwych u człowieka?

Żebra prawdziwe są to te żebra, które są bezpośrednio połączone z mostkiem. Jest ich siedem par.

209. Czy „żebra wolne” są „żebrami rzekomymi”?

Żebra rzekome (5 par)(costae spuriae) tylko pośrednio łączą się z mostkiem, lub też kończą się swobodnie. Pośrednio łączy się z mostkiem żebro VIII, IX i X, (łącząc się z wyżej położonymi żebrami), tworząc z wyżej położonym żebrem VII łuk żebrowy (arcus costalic). Żebra wolne (costae fluitantes) - nie łączą się z innymi żebrami, kończą się swobodnie między mięśniami brzucha, nie wchodzą w skład łuku żebrowego.

210. Jak łączy się żebro z sąsiednimi strukturami?

1. Z kręgosłupem:

• Stawy żebrowo - kręgowe (articulationes costovertebrales) - składające się z:

-stawów głów żebrowych (articulationes capi tum costarum) - głowa żebra łączy się z dołkami żebrowymi trzonów kręgowych, i krążka międzykręgowego;

-stawy żebrowo - poprzeczne (articulationes costotransversarium) - łączą powierzchnie stawowe guzków żeber z dołkami żebrowymi wyrostków poprzecznych; stawy te są tworzone przez 10 górnych żeber;

2. Z mostkiem:

• Żebro I łączy się z mostkiem za pomocą chrząstkozrostu, pozostałe 6 par łączy się za pomocą stawów mostkowo - żebrowych;

211. Czy u młodego, dorosłego człowieka klatka piersiowa jest bardziej, czy mniej sprężysta niż u starszego? - dlaczego ? - jakie to ma konsekwencje praktyczne ?

Z wiekiem sprężystość klatki piersiowej maleje, jest to związane z kostnieniem żeber chrzęstnych, rozpoczynających się po 20 roku życia. Może to być przyczyną większej podatności na złamania.

212. Która ściana klatki piersiowej jest najsłabsza?

Najsłabszą ścianą klatki piersiowej jest ściana boczna, ponieważ siłą uderzenia działa tylko na jedno żebro, a nie rozkłada się na wszystkie, jak to ma miejsce przy uderzeniu w ścianę przednią.(może chodzi tu także o dolną ścianę klatki piersiowej, przeponę - gdzie może dochodzić do przepuklin);

213. Co jest bardziej wytrzymałe w stosunku do tępych urazów - żebro, czy międzyżebrze?

W stosunku do tępych urazów bardziej wytrzymałe jest międzyżebrze, ponieważ żebro może ulec złamaniu.

214. Czy dostępne na ćwiczeniach macerowane preparaty poprawnie nazywane są „żebrami”?

Nie, ponieważ w wyniku macerowania usuwane są elementy miękkie, czyli chrząstka żebrowa, czyli pozostaje tylko żebro kostne.

215. Os coxae składa się z:

• Kość biodrowa (os Ilium);

• Kość kulszowa (os ischi);

• Kość łonowa (os pubis);

216. Co to jest „kość miedniczna”, a co „miednica”?

Kość miednicza (os Coxa) powstaje z połączenia kości biodrowej, kulszowej i łonowej. Natomiast miednica (pelvis) to pierścień kostny utworzony przez obie kości miednicze, kość krzyżową i kość guziczną. Wytwarzają one dwa stawy krzyżowo - biodrowe z tyłu i spojenie łonowe z przodu.

217. Co to jest „kolec biodrowy przedni górny”? (podaj nazwę łacińską) i jakie ma znaczenie praktyczne ?

Kolec biodrowy przedni górny (spina iliaca anterior superior) stanowi przednie zakończenie grzebienia biodrowego. Do strony zewnętrznej tego kolca przyczepia się mięsień naprężacz powięzi szerokiej (tensor fasciae latae) i powięź szeroka uda; od strony wewnętrznej mięsień biodrowy (musculus iliacus); do wierzchołka więzadło pachwinowe (ligamentum inguinale) i mięsień krawiecki (musculus sartorius).

Kolec ten pozwala nam wyczuć więzadło pachwinowe.

218. Czy „kolec kulszowy” a „guz kulszowy” to jest to samo? - podaj nazwy łacińskie.

Kolec kulszowy (spina ischiadica) to część trzonu kości kulszowej, ograniczające od góry wcięcie kulszowe mniejsze. Guz kulszowy (tuber ischiadicum) znajduje się pod wcięciem kulszowym mniejszym, na tylnej powierzchni trzonu kości kulszowej.

219. Co to jest „talerz biodrowy” a co „grzebień biodrowy” ?

Talerz biodrowy (ala ossis illi) jest to boczne ograniczenie miednicy mniejszej. Grzebień biodrowy (crista iliaca) stanowi górny zgrubiały brzeg talerza, jest on wypukły ku górze i wygięty w kształcie litery S.

220. Jakim typem połączenia łączą się obie kości miedniczne ze sobą? - podaj nazwę szczegółową tego połączenia.

Jest to spojenie łonowe (symphysis pubica). Powierzchnie stawowe kości łonowej pokryte są chrząstką szklistą, łączącą się z krążkiem międzybłonowym (discuc intrpubicus) - grubość jego jest większa na stronie wewnętrznej, niż na stronie zewnętrznej.

221. Jak łączy się kość miedniczna z kręgosłupem?

Kość miednicza z kręgosłupem łączy się za pomocą stawu krzyżowo - biodrowego (articulatio sacroiliaca) utworzonym przez powierzchnie uchowate kości krzyżowej i kości biodrowej. Staw ten wzmocniony jest więzadłami: więzadła krzyżowo - biodrowe brzuszne (ligamenta sacroiliaca vntralia), krzyżowo - biodrowe grzbietowe (ligamenta sacroiliaca dorsalna), krzyżowo - biodrowe międzykostne (ligamenta sacroiliaca interossea), biodrowo - lędźwiowe (ligamentum illiolumbale);

222. Co to jest „przodoskręcenie szyjki kości udowej”? - czy to jest sytuacja prawidłowa ?

Przodoskręcenie szyjki kości udowej jest to prawidłowe skręcenie mierzone kątem zawartym między płaszczyzną szyjki i głowy, a płaszczyzną styczną do powierzchni obu kłykci. Kąt ten wykazuje dużą zmienność, u dorosłych oś szyjki odchyla się do przodu od płaszczyzny kłykci przeciętnie o 12°(od 4 - 20°).

223. Jakie kości wchodzą w skład stawu kolanowego? - Jakie ich fragmenty tworzą powierzchnie stawowe ?

W skład stawu wchodzą nam kość udowa i kość piszczelowa. powierzchnie stawowe tworzą:

• Główka - powierzchnie stawowe obu kłykci kości udowej;

• Panewka - oba kłykcie kości piszczelowej, oraz rzepka;

224. Uszkodzenie których struktur stawu kolanowego jest przyczyną największego upośledzenia jego funkcji?

Przyczyną największego upośledzenia funkcji jest uszkodzenie więzadeł krzyżowych kolana. W wyniku ich oderwania może dojść do przesuwania się kości w stosunku do siebie do przodu i do tyłu - tzw. objaw szufladkowy.

225. Która z dwu łąkotek częściej ulega uszkodzeniu? dlaczego ?

Częściej ulega uszkodzeniu łąkotka przyśrodkowa (meniscus medialis), ponieważ jest ona mocniej przytwierdzona i mniej ruchoma. Uszkodzenia zdarzają się w skutek gwałtownego obrotu kości piszczelowej przy zgiętym kolanie.

226. Podczas zginania podudzia w stawie kolanowym obie łąkotki przesuwają się w kierunku tylnym, ponieważ poruszają się wraz z kością piszczelową, do której się przyczepiają.

227. W stawie kolanowym zachodzi m. in. zginanie podudzia względem uda. Czy jest możliwe zginanie uda względem podudzia?

Tak, przy ustalonym podudziu, np. w przysiadzie.

228. Jak łączą się z sobą obie kości podudzia?

• Staw piszczelowo - strzałkowy (articulatio tibiofibularis) - powierzchnia stawowa głowy strzałki przylega do powierzchni stawowej strzałkowej kości piszczelowej;

• Więzozrost piszczelowo - strzałkowy (syndesmosis tibiofibularis) - połączenie pomiedzy wcięciem strzałkowym dolnego końca kości piszczelowej, a powierzchnią przyśrodkową dolnego końca strzałki; do przodu i do tyłu od niego występują więzadło piszczelowo - strzałkowe przednie i tylne (ligamentum tibiofibulare anterius et posterius);

• Błona międzykostna goleni (membrana interossea cruris);

229. Jak nazywa się połączenie podudzia ze stopą, dawniej zwane stawem skokowym górnym?

Jest to staw skokowo - goleniowy (articulatio talocruralis);

• główka - bloczek kości skokowej, składający się z trzech części: górnej, przyśrodkowej i dolnej;

• panewka - powierzchnia stawowa dolna kości piszczelowej i powierzchnia stawowa obu kostek, które obejmują bloczek kości skokowe;

230. Koniec bliższy strzałki nazywa się inaczej głową strzałki (caput fibulae).

231. Koniec dalszy strzałki nazywa się inaczej kostką boczną (malleolus lateralis).

232. Czy obie kości podudzia dźwigają masę ciała, czy tylko jedna? - która ?

Masę ciała dźwiga tylko kość piszczelowa, ponieważ wchodzi w skład stawu kolanowego.

233. Dlaczego wskutek uderzenia się podudziem o tępy przedmiot, skóra przedniej powierzchni goleni często ulega rozcięciu ?

Ponieważ brzeg przedni trzonu kości piszczelowej w górnych 2/3 zaznacza się ostro pod skórą.

234. Czy „podudzie” i „goleń” to jest to samo? TAK podudzie = goleń = crus

235. Kostka przyśrodkowa (malleolus medialis) jest:

• fragmentem końca dalszego piszczeli

• inną nazwą całego końca dalszego piszczeli

236. Kości stopy (Ossa pedis) dzielą się na :

• kości stępu (Ossa tarsi):

-kość skokowa (Talus);

-kość piętowa (calcanues);

-kość łódkowa (os naviculare);

-3 kości klinowe (Ossa cuneiformia);

-kość sześcienna (os cuboideum);

• kości śródstopia (Ossa metatarsalgia) - od I do V;

• kości palców stopy (ossa digitorum pedis);

237. Staw skokowo-goleniowy jest ze względu na :

• liczbę kości - stawem złożonym

• kształt powierzchni stawowych - stawem zawiasowym

• liczbę stopni swobody ruchu - stawem jednoosiowym

238. W stawie tym możliwe są następujące ruchy :

• zgięcie grzbietowe i zgięcie powierzchniowe;

239. Nawracanie (pronatio) stopy polega na uniesieniu brzegu bocznego stopy i opuszczeniu brzegu przyśrodkowego.

240. Odwracanie (supinatio) stopy polega na uniesieniu brzegu przyśrodkowego stopy, a opuszczeniu brzegu bocznego.

241. Poszczególne kości śródstopia nazywają się: (począwszy od strony przyśrodkowej):

• os metatarsale primum;

• os metatarsale secundum;

• os metatarsale tertium;

• os metatarsale quatrum;

• os matatarsale quintum;

242. Inna nazwa końców bliższych kości śródstopia to : podstawa (basis);

243. Inna nazwa końców dalszych kości śródstopia to : głowa (caput);

244. Paliczki palców stopy są ze względu na kształt kośćmi długimi;

245. W stawach międzypaliczkowych stopy możliwe są ruchy: są to stawy zawiasowe;

• zginanie podeszwowe - w niewielkim stopniu;

• prostowanie;

246. Na czym polega „paluch koślawy” ?

Paluch koślawy (hallux) - jest to odchylenie plucha w bok, z powodu deformacji stawu śródstopno - paliczkowego pierwszego, np. na skutek zwyrodnienia;

247. Co oznaczają pojęcia „coxa vara”, „coxa valga”?

• coxa vara - jest to biodro szponowate, gdy kąt szyjkowo - udowy kości udowej jest mniejszy niż 125°;

• coxa valga - jest to biodro koślawe, gdy kąt szyjkowo - udowy kości udowej jest większy od 135°;

248. Co oznaczają pojęcia „genu varum”, „genu valgum”?

• genu varum - jest to kolano szpotawe (wygięcie na zewnątrz), nogi w kształcie litery O;

• genu valgum - jest to kolano koślawe (wygięcie do wewnątrz), nogi w kształcie litery X ;

249. Co znaczy nazwa „kości okładzinowe”?

Kości okładzinowe są to kości powstające na podłożu łącznotkankowym, należą do nich kości sklepienia i ścian bocznych czaszki, większość kości twarzy i obojczyk. Nazwa pochodzi stąd, że w pewnym stadium ich rozwoju pokrywają (okładają) w postaci płytek kostnych leżący głębiej szkielet chrzęstny.

250. Kości sklepienia czaszki są zaopatrywane z tych samych tętnic co?:

• opona twarda - są to tętnice: oponowa przednia, tylna i środkowa;

• części miękkie pokrywające sklepienie czaszki

251. Czy przy tzw. oskalpowaniu dochodzi do martwicy kości sklepienia czaszki?

Nie, ponieważ unaczynienie kości sklepiania czaszki pochodzi z tętnic oponowych, a nie z naczyń zaopatrujących części miękkie pokrywające sklepienie.

252. Jak zachowa się kość po całkowitym usunięciu związków organicznych a jak po całkowitym usunięciu związków nieorganicznych?

Po usunięciu związków nieorganicznych kość staje się miękka, łamliwa (osteomalacja, osteoporoza).

Po usunięciu składników organicznych pozostaje ona twarda, ale już nieelastyczna.

253. Podaj elementarne informacje o kostnieniu. Wyjaśnij terminy :

• ośrodek kostnienia (pierwotny i wtórny) -

• chrząstka nasadowa (cartilago epiphysialis) - jest to płytka chrzęstna, oddzielająca w kości rosnącej nasadę od trzonu;

• linia nasadowa (linea epiphysialis) - jest to jedyna pozostałość piewrotnej granicy między trzonem, a nasadą po zniknięciu chrząstki nasadowej;

• okostna (periosteum) - jest to błona włóknista, silnie unaczyniona i unerwiona, pokrywająca powierzchnię kości; rola okostnej polega na ochronie kości, jej odżywianiu, bierze także udział w rozwoju i regeneracji kości;

• ochrzęstna (perichondrium) - pokrywa ona części chrzęstne kośćca, z wyjątkiem chrząstek stawowych. Jest to jędrna, włóknista błona, podobna pod względem budowy do okostnej. W miejscach w których chrząstka przekształca się w kość ochrzęstna przekształca się w kostną;

• epiphysis - są to nasady zwykle kości długich, utworzine z odrębnych części kostnych;

• diaphysis - jest to trzon kości długiej, który zrasta się z epiphysis;

254. Czy długotrwałe unieruchomienie złamania jest korzystne?

Nie, ponieważ prowadzi ono do osłabienia i zaniku mięśni, oraz osłabienia aparatu więzadłowego.

255. Kość o wymiarach 1cm x 1,1cm x 1,3cm jest ze względu na kształt kością krótką.

256. Czy u ciężarowca ćwiczącego przez ponad rok zmieni się masa kości?

Tak, ponieważ jest tkanką żywą, jest dynamiczna (zarówno może wzrosnąć jak i zmaleć), dlatego przy wzroście obciążenia może wzrosnąć jej masa.

Mięśnie

257. Są następujące rodzaje tkanki mięśniowej:

1. Tkanka mięśniowa gładka

2. Mięsień sercowy

3. Tkanka mięśniowa poprzecznie prążkowana

Układ narządów ruchu czynnego - utworzony przez tkankę poprzecznie prążkowaną

Układ narządów ruchu biernego - kościec

258. Poszczególne rodzaje tkanki mięśniowej występują jako? ------------------------

Pod względem położenia wyróżniamy:

1. Mięśnie skórne (powierzchowne) - położone bezpośrednio pod skórą i przyczepione do niej jednym lub obu swymi końcami.

2. Mięśnie szkieletowe (głębokie) - położone pod powięzią powierzchowną, w większości przytwierdzone do szkieletu kostnego, nieznaczna część połączona z narządami zmysłów i niektórymi trzewiami.

Pod względem kształtu wyróżniamy:

1. Mięśnie długie

2. Mięśnie krótkie

3. Mięśnie szerokie

4. Mięśnie mieszane

Pod względem stosunku brzuśca mięśnia do ścięgna wyróżniamy:

1. Mięśnie płaskie [mm. plani]

2. Mięśnie wrzecionowate [mm. fusiformes]

3. Mięśnie półpierzaste [m. unipennatus]

4. Mięśnie pierzaste [m.bipennatus]

5. Mięśnie dwubrzuścowe [m.digastricus]

259. Mięśnie wyrazowe cechują się tym, że

• przynajmniej jeden przyczep kończy się w .... skórze

• nie mają ...

• jedyny wyjątek ( w stosunku do „a” i „b”) stanowi :

260. Mięsień szkieletowy składa się z ........ i ........

Mięsień szkieletowy składa się z

• Ścięgna [tendo] - twór włóknisty zbudowany z tkanki łącznej włóknistej zbitej, występuje na jednym lub na obu końcach mięśnia i łączy go z kośćcem lub trzewiami przenosząc na nie prace mięśnia; może także występować w postaci płaskiej szerokiej błony - rozcięgna [aponeurosis]

• Brzusiec [venter] - kurczliwa masa mięśnia o ciemnoczerwonym zabarwieniu zbudowana z włókien mięśniowych poprzecznie prążkowanych.

Część początkowa mięśnia określana jest również mianem głowy [caput], część końcowa - ogonem [cauda]. Mięsień może się rozpoczynać nieraz dwiema lub kilkoma głowami, z których każda może mieć swoje ścięgno.

261. Rozróżnia się przyczep… i …

Wyróżniamy przyczep początkowy [origo] i przyczep końcowy [insertio]. Za początek uważamy na tułowiu na ogół koniec mięśnia bliższy głowy lub płaszczyzny pośrodkowej, na kończynach natomiast za bliższy tułowia.

262. Głowę mięśnia stanowi część początkowa mięśnia.

263. Ogon mięśnia stanowi część końcowa mięśnia.

264. Ze względu na kształt mięśnie dzielą się na:

Pod względem kształtu wyróżniamy:

1. Mięśnie długie - spotykamy je głównie na kończynach, gdzie zwykle układają się one w kilka warstw

2. Mięśnie krótkie - występują w okolicach gdzie ruchy są nieznaczne, lecz wymagają dużej siły.

3. Mięśnie szerokie - wymiary długości i szerokości są znacznie większe niż grubości, są one zwykle spłaszczone i cienkie. Większość z nich bierze udział w wytwarzaniu ścian wielkich jam ciała: klatki piersiowej, brzucha czy miednicy.

4. Mięśnie mieszane - mięśnie których nie da się zaliczyć do żadnej z powyższych grup, przykładem może być mięsień prosty brzucha, który jest równocześnie mięśniem długim i szerokim, lub zwieracze.

265. Ze względu na stosunek brzuśca do ścięgna wyróżniamy:

Pod względem stosunku brzuśca mięśnia do ścięgna wyróżniamy:

1. Mięśnie płaskie [mm. plani] - kierunek włókien ścięgna stanowi prostolinijne przedłużenie kierunku włókien mięśniowych, np. mięsień szeroki brzucha, mięśnie międzyżebrowe.

2. Mięśnie wrzecionowate [mm. fusiformes] - włókna ścięgna przebiegają równolegle, włókna brzuśca są dość długie lecz stosunkowo nieliczne wobec czego ich ruch jest rozległy, lecz nie za bardzo silny

3. Mięśnie półpierzaste [m. unipennatus] - włókna mięśniowe dochodzą tylko z jednej strony do ścięgna, ruchy w tym mięśniu są mało rozległe, jednak o dużej sile.

4. Mięśnie pierzaste [m.bipennatus] - włókna mięśniowe łączą się ze ścięgnem obustronnie, ruchy w tym mięśniu są niemal identyczne jak w mięśniach półpierzastych.

5. Mięśnie dwubrzuścowe [m.digastricus] - zawierają ścięgno pośrednie [tendo intermedius] które dzieli mięsień na dwa brzuśce.

266. Nazwy mięśni odzwierciedlają ich ......... (podaj po 2 przykłady na każdą grupę nazewniczą).

Nazwy mięśni tworzone są poprzez:

1. Określenie miejsca przyczepu - np. mostkowo-obojczykowo-sutkowy, kruczo ramienny

2. Wskazujące topograficzne ułożenie - np. ramienny, piszczelowy

3. Określenie kierunku przebiegu - np. prosty, skośny

4. Określenie czynności mięśnia - np. zginacz, odwodziciel

5. Ogólna postać mięśnia - np. najszerszy, większy

6. Budowa mięśnia - np. dwugłowy, dwubrzuścowy

267. Przekrój anatomiczny i przekrój fizjologiczny - definicje

= pyt. 268

268. Od czego zależy siła mięśnia?

Siła mięśnia - jest zależna od jego grubości nie zaś od długości. Siła mięśnia jest tym większa im więcej włókien ona zawiera. Jeżeli przekroimy mięsień w jego najgrubszym miejscu poprzecznie do osi długiej to otrzymamy przekrój anatomiczny. Uwzględnia on wszystkie włókna mięśnia jeżeli przebiegają one równolegle do jego osi długiej, jak np. w mięśniu wrzecionowatym. W tym przypadku jest miarą siły mięśnia. W większości jednak włókna skierowane są skośnie do długiej osi mięśnia. Przekrój anatomiczny obejmował by tylko część włókien mięśnia.

Dlatego wprowadzone zostało pojęcie przekroju fizjologicznego, który praktycznie obejmuje wszystkie włókna. Mówimy, że siła mięśnia jest proporcjonalna do jego przekroju fizjologicznego. Jednak mięśnie o tym samym przekroju fizjologicznym mogą mieć różną siłę. Mięśnie o włóknach grubych są przypuszczalnie silniejsze od mięśni o włóknach cieńszych.

269. Dlaczego w pobliżu kręgosłupa większość mięśni ma niewielką długość, a na kończynach większość mięśni jest stosunkowo długich ?

Głębokie mięśnie grzbietu stanowi właściwe mięśnie grzbietu. Cała mięśniówka nosi nazwę prostownika grzbietu (erector spinae). Kręgosłup dźwiga głowę, szyję, kończynę górną oraz odpowiada za pionową postawę ciała. Wiele funkcji wymaga użycia dużej siły a z poprzedniego pytania wiemy, że siła skurczu mięśni nie zależy od ich długości tylko od przekroju fizjologicznego. Większa ilość krótszych mięśni powoduje to, że siła przeznaczona na wykonywanie przez kręgosłup swoich czynności jest większa.

270. Dlaczego w niektórych rejonach ciała mięśnie są bardzo liczne, zaś w innych jest ich niewiele ?

Ponieważ w niektórych rejonach ciała tak jak np. kręgosłup, kończyna dolna i górna oraz szyja wykonywane są ruchy które obejmują wiele funkcji takich jak dźwiganie, utrzymywanie pionowej postawy ciała, wykonywanie różnych prac itp. Ilość mięśni i ich cechy zależą od funkcji i ruchów jakie zachodzą w danej okolicy ciała.

271. Co to jest napięcie mięśniowe i od czego zależy?

Napięcie (tonus) - każde żywe włókno mięśniowe wykazuje pewien nieznaczny stan napięcia. Mówimy o napięciu spoczynkowym mięśnia lub po prostu o napięciu mięśnia. Napięcie to nie podlega naszej woli i znajduje się pod wpływem układu autonomicznego. Stopień napięcia mięśniowego jest bardzo różny i zależy od wielu czynników. Stany patologiczne również wpływają na napięcie. Porażenie nerwu lub śmierć znoszą całkowicie napięcie. Podczas snu jest ono zmniejszone, w młodości jest większe niż wieku późniejszym. Możemy rozróżniać osoby o napięciu wysokim (hipertonicy) i o napięciu niskim (hipotonicy). Wpływają także na nie czynniki psychiczne i mięśniowe a także czynność gruczołów wewnętrznych.

272. Co to jest jednostka ruchowa?

= pyt. 273

273. Dlaczego w niektórych mięśniach jednostki ruchowe są liczne, w innych nie- od czego to zależy?

Jednostka motoryczna - to zespół komórek mięśnia szkieletowego (włókien mięśniowych) unerwianych przez tę samą komórkę nerwową, przez co wspólnie pobudzanych i jednocześnie pracujących (kurczących się).

W organizmie człowieka znajdują się dwa typy jednostek motorycznych (toniczne i fazowe). Jeżeli skurcz jest powolny i długotrwały wówczas mamy do czynienia z jednostkami tonicznymi - skurcz toniczny. Jeżeli skurcz jest szybki i krótkotrwały wówczas jest to skurcz fazowy. Obie jednostki dominują w określonych grupach mięśni. Jednostki toniczne przeważają w tzw. czerwonych włóknach mięśni, odpowiedzialnych za powolny, długotrwały skurcz (np. utrzymanie pionowej postawy ciała), obecnych w obrębie tułowia. Zadania dynamiczne (szybki, gwałtowny, ale krótkotrwały skurcz) przypadają w udziale jednostkom fazowym, które przeważają w białych włóknach mięśni, znajdujących się głównie w obrębie kończyn.
Liczba włókien mięśniowych w jednostce motorycznej jest różna w różnych mięśniach. Od liczby włókien przypadających na jeden neuron zależy precyzja ruchu. W mięśniach kończyny dolnej, o niewielkiej precyzji, jeden neuron aktywuje wiele włókien mięśniowych, z kolei najmniejsza liczba włókien przypada na jednostkę motoryczną mięśni zewnętrznych oka, gdzie niezbędna jest duża precyzja ruchów.

274. Co to jest praca w sensie fizycznym a co w sensie fizjologicznym?

Praca - skalarna wielkość fizyczna, miara ilości energii przekazywanej między układami fizycznymi w procesach mechanicznych, elektrycznych, termodynamicznych i innych; oznacza formę zmian energii, nie zaś jedną z form energii.

Praca mięśnia jest to zależna od siły wielkość skurczu. Skurcz jest tym większy im włókna mięsni równocześnie działających są dłuższe. Bezwzględna wielkość skurczu mówi nam o wysokości na jaką mięsień może unieść daną masę.

275. Jak rozumieć pojęcie skurczu izometrycznego i izotonicznego?

Skurcz izometryczny jest to skurcz podczas którego nie zmienia się długość mięśnia ale zwiększa się jego napięcie. Przyczepy mięśnia nie zostają przemieszczone choć sarkomer podlega skróceniu, a rozciągają się elementy sprężyste.

Skurcz izotoniczny polega na tym, że mięsień podlega skróceniu, podczas gdy jego napięcie pozostaje niezmienione. Przyczepy mięśnia zbliżają się do siebie, co oznacza, że mięsień się skraca, a nie zmienia się jego napięcie. Szybkość skracania mięśnia pozostaje stała.

276. Kiedy (w sensie fizycznym) wykonujemy większą pracę : podnosząc na wysokość 1 m ciężarek o masie 1 kg, czy trzymając przez ½ godz. na wysokości 1 m przedmiot o masie 10 kg.

W sensie fizycznym większą pracę wykonujemy podczas podnoszenia ciężarka o masie 1 kg na wysokość jednego metra ponieważ praca jest to stosunek siły do przemieszczenia się.

277. Co to znaczy, że niektóre mięśnie są „synergistyczne”, inne „antagonistyczne”, jeszcze inne „agonistyczne”.

Ruchy ciała nie polegają przeważnie na izolowanej czynności poszczególnych mięśni. W pracy mięśni zwykle biorą całe grupy lub łańcuchy mięśni. Spośród nich mięśnie wykonujące określony ruch np. zgięcie stawu, stanowią mięśnie współdziałające - synergistyczne (np. mięsień ramienny i mięsień dwugłowy ramienia w działaniu na staw łokciowy), mięśnie zaś wykonujące ruch przeciwny np. prostowanie stawu, stanowią grupę mięsni przeciwnych - antagonistycznych (np. antagonistą mięśnia dwugłowego ramienia jest mięsień trójgłowy ramienia).

Mięśnie agonisyczne (jednakowego działania) - pracując jednakowo, razem lub pojedynczo wywołują ten sam ruch, wypadkowa siła grupy antagonistów jest równa sumie sił składowych, np. mm. Proste brzucha (są to aktony mięśniowe);

278. Co to znaczy, że mięsień ma działanie jedno-dwu- lub wielostawowe ? - podaj przykłady.

Nie wszystkie mięśnie działają wyłącznie na jeden staw. Mięsień może mijać jeden staw i przebiegać na kilkoma stawami, tak że odróżniamy mięśnie jednostanowe, dwustanowe i wielostanowe. Pierwsze leżą w głębi, ostatnie bardziej powierzchownie. Mięśnie dwu i wielostanowe mogę mieć różne wpływy na różne stawy (np. jeden staw prostować a drugi zginać). Przykładem mięśnia jednostanowego może być miesień ramienny który działa wyłącznie na staw łokciowy. Dwustanowym mięśniem jest np. mięsień dwugłowy ramienia a wielostanowym np. prostownik długi palców.

Mięsień jednostanowy-leży w głębi, przebiega tylko nad jednym stawem, może wykonywać ruch w stawie sąsiednim w kierunku przeciwnym do ruchu w stawie, nad którym przebiega

Np. m. ramienny (staw łokciowy), m. przywodziciel długi (staw biodrowy)

Mięśnie dwu- i wielostanowe-leżą bardziej powierzchownie, działająca 2 lub więcej stawów

Np. m. dwugłowy (staw ramienny i łokciowy), m. krawiecki (staw biodrowy i kolanowy), m.czworogłowy (staw kolanowy i biodrowy).

279. Jakie są struktury pomocnicze dla mięśni?

• Powiezie (fascia) - nazywamy nimi błony zbudowane z tkanki łącznej włóknistej, które otaczają poszczególne mięśnie, grupy mięśni, lub całą mięśniówkę ciała

• Kaletki maziowe (bursa synoviales) - struktury o bardzo różnej wielkości, znajdują się wszędzie tam gdzie należy zmniejszyć tarcie do minimum i ułatwić ślizganie narządów względem siebie.

• Pochewka ścięgien (vaginae tendinum) - są to kaletki obejmujące ścięgna mięśni. Występują w postaci cewy w której przebiega ścięgno.

• Bloczki mięśni (trochleae musculares) - są to urządzenia, dookoła których owijają się ścięgna mięśni, zmieniając przeważnie kierunek przebiegu i pociągania mięśni. Działają one mechanicznie jako punkt podparcia dźwigni

• Trzeszczki (ossa sesamoidea) - działanie jest podobne do działania bloczków. Są to kostki włączone w ścięgna mięśni w pobliżu ich przyczepów.

280. Które struktury są tworami pomocniczymi zarówno dla mięśni, jak i dla stawów?

Powięzie, kaletki maziowe, pochewki ścięgien, bloczki ścięgien, trzeszczki

281. Przez co są utworzone tzw. „komory kostno-włókniste” (np. komora zginaczy na przedramieniu) - Jaka jest ich rola ?

Komory kostno-włókniste utworzone są przez powięzi, są to przestrzenie zawierające grupy mięśni, nerwy, naczynia.

282. Co to są „pochewki maziowe” - jaka jest ich rola i gdzie występują ?

Pochewka maziowa jest błoną dwuwarstwową-jedna warstwa pokrywa bezpośrednio ścięgno i jest ściśle z nim złączona, druga wyściela pochewkę włóknistą. Między nimi znajduje się maź, a ponieważ przestrzeń ta jest na obu końcach zamknięta, maź nie wypływa. Między blaszkami biegnie połączenie, tworzące krezkę, przez którą dochodzą do ścięgna naczynia krwionośne i nerwy. Pochewki te znajdują się na ścięgnach mięśni kończyn. Ścięgna mogą mieć wzmocnienia pochewek w postaci więzadeł o przebiegu okrężnym lub skrzyżowanym.

283. Co to są „bloczki” i jaka jest ich rola ? Podaj przynajmniej 1 przykład.

Są to urządzenia dokoła których owijają się ścięgna mięśni zmieniając przeważnie kierunek pociągania i przebiegu mięśnia. Działają mechanicznie jako punkt podparcia dźwigni. Wyróżniamy bloczki więzadłowe lub chrzęstne (np. Bloczek mięśnia skośnego górnego gałki ocznej) i bloczki kostne utworzone przez powierzchnie kostne pokryte chrząstką (np. bruzda kości sześciennej dla m. strzałkowego długiego)

284. Które miejsce w mięśniu szkieletowym jest najbardziej wytrzymałe (a/brzusiec, b/ścięgno c/połączenie brzuśca ze ścięgnem d/ przyczep ścięgna do kości Jeśli mięsień ulegnie rozerwaniu, to która jego część najczęściej pęka?

Najbardziej wytrzymały jest ścięgno mięśnia, najczęściej pęka połączenie brzusiec-ścięgno.

285. Czy antagonizm mięśniowy jest dla organizmu

a/ korzystny, b/ niekorzystny (przeszkadza), c/ obojętny (można się bez niego obejść)?

A/ korzystny - dzięki niemu ruchy ciała są płynne

286. Co to jest „punctum fixum”, a co „punctum mobile”

Punctum fixum (punkt stały)- uważany za bardziej stały podczas skurczu, najczęściej jest to przyczep początkowy mięśnia.

Punctum mobile (punkt ruchomy)-uważany za bardziej ruchomy, najczęściej jest to przyczep końcowy.

287. Czy są to stałe (niezmienne) punkty w danym mięśniu ?

Nie. Mogą się zmieniać w zależności od warunków. Punkt stały może stać się punktem ruchomym.

288. Jaka jest relacja pomiędzy nimi, a „origo” i „insertio”?

Origo-przyczep początkowy (bliżej tułowia w odniesieniu do kończyn, a dla m. tułowia bliżej linii środkowej), jest najczęściej uznawany za punkt stały, zaś insertio (przyczep końcowy) za punkt ruchomy, ale nie zawsze.

289. Co to jest „skurcz” (nazwa łac.), „skurcz tężcowy” (nazwa łac.) i „przykurcz” (nazwa łac.).

Skurcz (contractio) - jest to reakcja mięśnia na różnorodne bodźce skracaniem składników kurczliwych

Skurcz tężcowy(sphasus) - skurcz mm.szkieletowych wyzwalany przez powtarzające się z dużą częstotliwością bodźce nadprogowe, wywołujące sumowanie pojedynczych skurczów w jeden ciągły skurcz mięśnia

Przykurcz (contractura) -

290. Jak możemy dzielić mięśnie : pod względem .........: pod względem ........: i.t.d.

Podział mięśni ze względu na rozwój(embrionalne połączenie, z uwzględnieniem unerwienia):

-mięśnie trzewne(z mezenchymy łuków skrzelowych, są unerwiane przez niektóre n. czaszkowe),

-mięśnie somatyczne(z miotomów, unerwiane przez n. rdzeniowe, są to m. tułowia, szyi i kończyn).

Podział mięśni ze względu na czynność:

-mięśnie antagonistyczne są to: zginacze i prostowniki (albo przywodziciele i odwodziciele) - działają antagonistycznie - podczas ruchu jeden kurczy się bardziej od drugiego {np. mięsień dwugłowy ramienia i mięsień trójgłowy ramienia).

-mięśnie synergistyczne (współdziałają w wykonywaniu tego samego rodzaju ruchu) np. mięśnie żebrowe czy mięśnie tułowia.

Podział mięśni ze względu na topografię(w zależności od położenia):

* mięśnie głowy (łac. musculi capitis) i szyi (łac. musculi coli)

* mięśnie tułowia (łac. musculi trunci)

* mięśnie kończyn (łac. musculi extremitatum)

* mięśnie brzucha (łac. musculi abdominis)

* mięśnie klatki piersiowej

* mięśnie grzbietu

Podział mięśni ze względu na budowę:

* płaskie np. brzucha

* okrężne np. wokół ust, oczu i odbytu

* jednobrzuścowy - wrzecionowaty np. mięśnie pośladków

* dwugłowy np. biceps, mięsień zginacz ramienia

* czworogłowy np. uda

* trójgłowy np. triceps, mięsień łydki

* szerokie np. mięśnie wyścielające ściany brzucha i klatki piersiowej

* krótkie np. mięśnie wokół kręgosłupa

* długie np. mięśnie kończyn

Podział mięśni ze względu na przyczep:

1. dwugłowe

2. trójgłowe

3. czworogłowe.

291. Jak (przez co) unerwione są

mm. szkieletowe

mm. poprzeczne prążkowane wchodzące w skład niektórych narządów

mm. gładkie

mm. szkieletowe - nerw mózgowo-rdzeniowy ruchowy

mm. poprzeczne prążkowane wchodzące w skład niektórych narządów - układ autonomiczny

mm. gładkie - układ autonomiczny

292. Czy w zdrowym organizmie istnieją włókna mięśniowe całkowicie pozbawione unerwienia ?

nie

293. Mięśnie kończyny górnej pod względem położenia dzielimy na .........

kończyny górnej, ramienia, przedramienia i ręki

294. Mięśnie obręczy k. górnej są unerwione przez (ogólnie) .......

-gałęzie n. pachowego (m. naramienny, m. obły mniejszy),

-n. nadłopatkowy (m. nadgrzebieniowy i podgrzebieniowy),

-n. podłopatkowy (m. podłopatkowy),

-n. piersiowo-grzbietowy (m. obły większy).

295. Unerwienie ruchowe mm. wolnej części k. górnej pochodzi od ........(ogólnie).

splotu ramiennego

296. Mięśnie działające na staw ramienny należą (wg położenia) do następujących grup mięśniowych .......

-m. grzbietu (m. najszerszy grzbietu),

-m. klatki piersiowej (m. piersiowy większy),

-m. obręczy barkowej,

-m. ramienia.

297. Poszczególne mięśnie (lub ich głowy) grupy zginaczy na ramieniu działają na następujące stawy: ......, powodując w nich odpowiednie ruchy : ......

m. kruczo-ramienny (m. Coracobrachialis) - staw ramienny

podnosi(zgina) i przywodzi ramię. Poza tym obraca je nieco na zewnątrz lub do wewnątrz w zależności od położenia ramienia, starając się sprowadzić je do położenia wyjściowego.

m. dwugłowy ramienia (m. Biceps brachii) - staw ramienny i staw łokciowy

w stawie ramiennym podnośi ramię do przodu (zgina). Poza tym głowa długa odwodzi ramię i obraca je do wewnątrz. Głowa krótka przywodzi ramię.

W stawie łokciowym jest nie tylko zginaczem, ale też najsilniejszym mięśniem odwracającym przedramię i rękę. W położeniu pronacyjnym ścięgno owija się dokoła kości promieniowej, odwraca przedramię sprowadzając je w położenie supinacyjne i wtedy dopiero zaczyna je zginać. Rozcięgno m. Dwugłowego ramienia - gdy m. Się kurczy - napina powięź przedramienia oraz wzmaga siłę zginania m. Dwugłowego.

m. ramienny (m. Brachialis) - staw łokciowy, pośrednio staw ramienny

jest silnym zginaczem przedramienia w stawie łokciowym. Włókna zrośnięte z torebką stawu łokciowego pociągają ją i fałdy torebki nie mogą się wpuklać do wewnątrz stawu.

Działanie pośrednie na staw ramienny: Zbliża do siebie ramię i przedramię w stawie łokciowym. Przedramię zgina się, ramię cofa się ku tyłowi; zostaje wykonany ruch w stawie ramiennym.

298. Poszczególne mięśnie (lub głowy) grupy tylnej ramienia działają na następujące stawy:....., powodując w nich odpowiednie ruchy : .......

Poszczególne mięśnie (lub głowy) grupy tylnej ramienia działają na następujące stawy: ramienny i łokciowy, powodując w nich odpowiednie ruchy: prostuje staw ramienny i przywodzi ramię(głowa długa m. trójgłowego ramienia), prostuje staw łokciowy(m. trójgłowy i m. łokciowy).

299. Mięśnie przedramienia pod względem położenia dzielą się na ........

przednie (dłoniowe), tylne (grzbietowe) i boczne (promieniowe)

300. Do odpowiednich grup należą : ........

1) grupa przednia:

a) warstwa powierzchowna:

-m. nawrotny obły,

-m. zginacz łokciowy nadgarstka,

-m. zginacz promieniowy nadgarstka,

-m. dłoniowy długi,

-m. zginacz powierzchowny palców;

b) warstwa głęboka:

-m. zginacz głęboki palców,

-m. zginacz długi kciuka,

-m. nawrotny czworoboczny;

2) grupa boczna:

-m. ramienno-promieniowy,

-m. prostownik promieniowy długi nadgarstka,

-m. prostownik promieniowy krótki nadgarstka,

-m. odwracacz przedramienia.

3) grupa tylna:

a) warstwa powierzchowna:

-m. prostownik palców,

-m. prostownik palca małego,

-m. prostownik łokciowy nadgarstka,

b) warstwa głęboka:

-m. odwodziciel długi kciuka,

-m. prostownik krótki kciuka,

-m. prostownik długi kciuka,

-m. prostownik wskaziciela.

301. Pod względem czynnościowym mięśnie przedramienia dzielą się na .........

zginacze i prostowniki

302. Działają one odpowiednio na stawy : ........

Działają one odpowiednio na stawy : łokciowy, promieniowo-łokciowy dalszy i stawy ręki.

303. Poszczególne mięśnie ramienia są unerwione przez ........

m. kruczo-ramienny - drobne gałązki z pęczka bocznego splotu ramiennego i n. mięśniowo-skórny

m. dwugłowy ramienia - n. Mięśniowo-skórny

m. ramienny - n. Mięśniowo-skórny, część boczna przylegająca do m. Ramienno-promieniowego przez n. Promieniowy

m. trójgłowy ramienia - n. Promieniowy

m. łokciowy - n. Promieniowy, jedna z gałązek unerwiających głowę przyśrodkową m. Trójgłowego

304. Poszczególne mięśnie przedramienia są unerwione przez ...........

-gałęzie n. promieniowego -mięśnie grupy bocznej i tylnej,

-nerw pośrodkowy -m. nawrotny obły, m. zginacz promieniowy nadgarstka, m. dłoniowy długi, m. zginacz powierzchowny palców, m. zginacz długi kciuka, m. nawrotny czworoboczny(n. międzykostny dłoniowy), częściowo m. zginacz głęboki palców

-nerw łokciowy -m. zginacz łokciowy nadgarstka, częściowo m. zginacz głęboki palców.

305. Mięśnie ręki dzielimy na ............

kłębu palca I

kłębu palca V

glistowate

międzykostne

306. Poszczególne grupy (podgrupy) mm. ręki są unerwione przez ......

a) mięśnie kłębu -n. pośrodkowy, z wyjątkiem m. przywodziciela kciuka(gałąź n. łokciowego),

b) mięśnie kłębika -n. łokciowy,

c) mięśnie środkowe dłoni -n. łokciowy, poza m. glistowatymi I i II (n. pośrodkowy).

307. Precyzyjne ruchy ręki są możliwe głównie dzięki mięśniom ........

kłębu palca I

308. Najistotniejszym ruchem umożliwiającym precyzyjną pracę jest ruch przywodzenia palca pierwszego (kciuka).

309. Dlaczego łatwiej (i mocniej) zgina się palce ręki w stawach międzypaliczkowych bliższych, niż dalszych ?

Ponieważ na staw bliższy działają zginacz głęboki i powierzchowny palców, a na staw dalszy działa tylko zginacz głęboki palców.

310. Który mięsień wyrazowy nie ma typowych cech mięśnia skórnego ?

M. potyliczno-czołowy.

311. Czy u człowieka mięśnie skórne występują wyłącznie jako mięśnie wyrazowe

Nie. Występują również na powierzchni dłoniowej ręki.

312. Mięśnie wyrazowe dzielimy na następujące podgrupy : .......

a) mięśnie sklepienia czaszki,

b) mięśnie małżowiny usznej,

c) mięśnie otoczenia szpary powiek,

d) mięśnie nozdrzy,

e) mięśnie otoczenia szpary ust.

313. Brzuśce czołowe i potyliczne mięśnia czołowo-potylicznego połączone są...(nazwa polska i łac.).

czepcem ścięgnistym (galea aponeurotica)

314. Dlaczego u starszych osób na szyi występują podłużnie biegnące fałdy ?

W późnej starości przednie brzegi mięśni szerokich szyi obu stron wytwarzają wysokie fałdy podłużne.

315. Dzięki czemu można zacisnąć powieki ?

Dzięki mięśniowi okrężnemu oka. Powieka górna opada także pod wpływem własnego ciężaru.

316. Dzięki czemu można otwierać szparę powiekową ?

Dzięki części powiekowej mięśnia okrężnego oka.

317. Dzięki czemu można zacisnąć usta ?

Dzięki m. Okrężnemu ust.

318. Dzięki czemu można zacisnąć zęby ?

Dzięki: m. skroniowemu, m żwaczowi, m skrzydłowemu przyśrodkowemu.

319. Na czym polega ssanie ? (Jakie grupy mięśniowe z sobą współpracują ?

Współpracują ze sobą mięśnie języka, m. Okrężny ust oraz mm. policzkowe, mm. podniebienia.

320. Mięśnie głowy dzielimy na mięśnie wyrazowe i mięśnie żucia . Jakie inne mięśnie poprzecznie prążkowane znajdują się jeszcze w obrębie głowy, a jakie mięśnie gładkie ?

Mięśnie poprzecznie prążkowane: mięśnie będące w łączności z narządem wzroku(mięśnie proste: górny, dolny, boczny, przyśrodkowy oraz mięśnie skośne: górny, dolny i dźwigacz powieki górnej), słuchu(m. napinacz błony bębenkowej, m. strzemiączkowy) i początkowym odcinkiem przewodu pokarmowego(mięśnie języka, podniebienia).

Mięśnie gładkie: mięsień rzęskowy, mięsień zwieracz i rozwieracz źrenicy.

321. Mięśnie szyi dzielą się na następujące grupy ......... Wymień mięśnie należące do każdej z grup.

Powierzchowna

- m. Szeroki szyi (platysma)

- m. Mostkowo-obojczykowo-sutkowy (m. sternocleidomastoideus)

środkowa

* mięśnie podgnykowe (mm. Infrahyoidei)

- m.mostkowo-gnykowy (m. Sternohyoideus)

- m.łopatkowo-gnykowy (m. Omohyoideus)

- m. Mostkowo-tarczowy (m. Sternothyroideus)

- m. Tarczowo-gnykowy (m. thyrohyoideus)

* mięśnie nadgnykowe (mm. Suprahyoidei)

- m. Dwubrzuścowy (m. Digastricus)

- m. Rylcowo-gnykowy (m. stylohyoideus)

- m. Żuchwowo-gnykowy (m. mylohyoideus)

- m. Bródkowo-gnykowy (m. geniohyoideus)

głęboka

* mięśnie pochyłe (mm. scaleni)

- m. Pochyły przedni (m. Scalenus anterior)

- m. Pochyły środkowy (m. Scalenus medius)

- m. Pochyły tylny (m. Scalenus posterior)

- m. Pochyły najmniejszy (m. Scalenus minimus)

* mięśnie przedkręgowe

- m. Prosty przedni głowy (m. Rectus capitis anterior)

- m. Długi głowy (m. Longus capitis)

- m. Długi szyi (m. Longus colli)

322. Jednoczesny obustronny skurcz mięśni mostkowo-obojczykowo-sutkowych powoduje zgięcie głowy do tyłu, uniesienie twarzy ku górze i powiększenie lordozy szyjnej.

323. Jednostronny skurcz mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego powoduje :

Przy ustalonej klatce piersiowej zgina głowę ku bokowi i obraca w stronę przeciwległą, unosząc twarz ku górze. Przy ustalonej głowie unosi mostek. W razie złamania obojczyka w połowie jego długości pociąga jego część mostkową ku górze.

324. Co to jest „torticollis” (nazwa polska).

Kręcz szyi

325. W jakich warunkach możliwe jest czynne obniżanie żuchwy ?

Przy ustalonej kości gnykowej, żuchwę obniżają mięśnie nadgnykowe

326. Dlaczego możliwe jest podnoszenie dużych ciężarów „trzymając je w zębach”(np. podczas popisów cyrkowych)?

Jest to możliwe tylko, gdy ciśnienie na powierzchni zębów jest równomiernie rozłożone.

327. Co to jest „trismus” (nazwa polska).

Szczękościsk - przemijające ograniczenie ruchomości rozwarcia szczęk spowodowane odruchowym przykurczem mięśni unoszących żuchwę (żwacz, mięśnie skrzydłowe lub skroniowego).

328. Od czego zależy, że przedstawiciele niektórych ras mają „wywinięte wargi”, a innych - „wąskie usta” ?

Od ilości i rozwinięcia włókien promienistych mięśnia okrężnego ust, które decydują o jego rozwinięciu. Jest to uwarunkowane genetycznie.

329. Na czym polegają ruchy żucia i jak w ich wykonywaniu współpracują mięsnie?

Ruchy żucia polegają na poruszaniu żuchwy w celu chwytania, przecinania i rozcierania pożywienia. Spowodowane są czynnością mięśni żucia która polega na obniżaniu i unoszeniu żuchwy, wysuwaniu jej i cofaniu oraz na bocznych ruchach żuchwy.

m. skroniowy cofa wysuniętą żuchwę, podnosi żuchwę i obraca nieco na zewnątrz oraz zaciska zęby. Jego włókna przy przylegających zębach nie są maksymalnie skrócone i mogą się jeszcze dalej kurczyć - na tym nadmiarze polega istota żucia.

m. żwacz unosi żuchwę i obraca ją nieco do boku

m. skrzydłowy przyśrodkowy unosi żuchwę

m. skrzydłowy boczny - skurcz obu mm. Skrzydłowych bocznych wysuwa żuchwę do przodu. Skurcz jednostronny skręca żuchwę do wewnątrz.

mm. dna jamy ustnej, głównie m. Żuchwowo-gnykowy i m. Dwubrzuścowy są podczas żucia mięśniami otwierającymi.

330. Dlaczego przy tzw. oskalpowaniu czepiec ścięgnisty oddziela się wraz ze skórą od kości

sklepienia czaszki ?

Czepiec ścięgnisty jest złączony luźno z okostną, natomiast bardzo ściśle ze skórą.

331. Mięśnie klatki piersiowej dzielimy na ............

Powierzchowne

- m. Piersiowy większy (m. Pectoralis major)

- m. Piersiowy mniejszy (m. Pectoralis minor)

- m. Podobojczykowy (m. Subclavius)

- m. Zębaty przedni (m. Serratus anterior)

głębokie (właściwe)

- mm. Międzyżebrowe (mm. Intercostales)

- m. Poprzeczny klatki piersiowej (m. Transversus thoracis)

przepona

332. Mięśnie międzyżebrowe zewnętrzne położone są w przestrzeniach międzyżebrowych - jaką ich część zajmują ? Pozostałą część przestrzeni międzyżebrowej zajmuje .....

M. międzyżebrowe zewnętrzne zajmują przestrzenie międzyżebrowe od kręgosłupa do granicy między żebrem kostnym i chrząstką żebrową, a pozostałą część tych przestrzeni zajmują m. międzyżebrowe wewnętrzne.

333. Mięśnie międzyżebrowe wewnętrzne położone są w przestrzeniach międzyżebrowych - Jaką ich część zajmują ? Pozostałą część przestrzeni międzyżebrowej zajmuje........

Zajmują część przestrzeni międzyżebrowych począwszy od okolicy kątów żeber aż do mostka Pozostałą część przestrzeni międzyżebrowej zajmuje błona międzyżebrowa wewnętrzna

334. Kierunek przebiegu włókien mięśni międzyżebrowych zewnętrznych jest następujący : biegną one skośnie od góry ku dołowi i ku końcowi żebra, a mięśni międzyżebrowych wewnętrznych : od górnego żebra ku dołowi i w kierunku kręgosłupa.

335. W przeponie wyróżnia się następujące części (według przyczepów) :

• lędźwiowa (pars lumbalis)

• żebrowa (pars costalis)

• mostkowa (pars sternalis)

336. Każda część przyczepia się odpowiednio do .......

Część lędźwiowa do więzadłach łukowatych oraz na kręgosłupie.

Część żebrowa do powierzchni wewnętrznej końców żeber kostnych i chrząstek żebrowych VII-XII.

Część mostkowa do tylnej powierzchni wyrostka mieczykowatego.

337. W przeponie znajdują się następujące otwory przez które przechodzą odpowiednio:

• rozwór aortowy (hiatus aorticus) - aorta i przewód piersiowy

• rozwór przełykowy (hiatus esophageus) - przełyk i pnie n. błędnego

• otwór żyły głównej (foramen venae cavae) - żyła główna dolna i gałązki brzuszne nerwu przeponowego prawego

• Otwory w obrębie odnóg przepony między pasmami ścięgnistymi

• - szczelina przyśrodkowa - nerw trzewny większy

• - w odnodze prawej - żyła nieparzysta krótka

• - szczelina boczna - pień współczulny

• - pierwsza szczelina przyśrodkowa lub druga boczna - nerw trzewny mniejszy

338. Podczas skurczu przepony, porusza się ona .......

W dół (obniżenie przepony).

339. Skurcz przepony powoduje .......

oddychanie brzuszne

340. „Oddychanie” nazywa się po łac. respiratio.

341. Co oznaczają terminy „eupnoe”, hyperpnoe”, tachypnoe”, „apnoe” ?

Eupnoe - prawidłowe oddychanie

hyperpnoe - wzmożone przewietrzanie płuc

tachypnoe - częsty oddech, przyspieszony rytm oddechowy

apnoe - bezdech, przemijający brak oddechu

342. W spokojnym, bezwysiłkowym oddychaniu wdech zachodzi dzięki czynnemu napięciu przepony, pod warunkiem rozluźnienia powłok brzucha, czynnego uniesienia żeber i prostowania kręgosłupa.

343. W spokojnym, bezwysiłkowym oddychaniu wydech zachodzi dzięki sprężystości ścian klatki piersiowej pod warunkiem…

344. Czy jakikolwiek mięsień jest, czy też może być pomocniczym (dodatkowym) mięśniem

oddechowym ? Jakie warunki anatomiczne i jakie czynnościowe muszą być spełnione ?

Tak.

Warunki anatomiczne: przynajmniej 1 przyczep na klatce piersiowej.

Warunki czynnościowe: unerwienie ruchowe.

Do pomocniczych m. wdechowych zaliczamy mięśnie: pochyłe szyi, mostkowo-obojczykowo-sutkowy, zębaty przedni, piersiowy większy i mniejszy, najszerszy grzbietu, podobojczykowy, zębaty tylny górny.

Do pomocniczych mięśni wydechowych zaliczamy: mięśnie brzucha oraz m. najszerszy grzbietu.

345. Mięśnie brzucha dzielą się na następujące grupy, do których należą :

przednio-boczne

- m. Skośny zewnętrzny brzucha (m. Obliquus externus abdominis)

- m. Skośny wewnętrzny brzucha (m. Obliquus internus abdominis)

-m. poprzeczny brzucha (m. Transversus abdominis)

-m. prosty brzucha (m. Rectus abdominis)

-m. piramidowy (m. Pyramidalis)

tylne

-czworoboczny lędźwi (m. Quadratus lumborum)

- mm. Międzypoprzeczne boczne lędźwi (mm. Intertransversarii lumborum)

346. Co to jest „rozcięgno” i jak się nazywa po łac. ?

Rozcięgno (aponeurosis) jest to płaska, szeroka część ścięgnista mięśnia płaskiego (jego brzusiec jest płaski i rozłożony na większej przestrzeni).

347. Kierunek przebiegu włókien mięśniowych poszczególnych mięśni przednio-bocznej ściany brzucha jest następujący :

m. skośny zewnętrzny brzucha (m. Obliquus externus abdominis) - od powierzchni zewnętrznej piątego do dwunastego żebra do przodu i ku dołowi, przechodzą w rozcięgno, którego dolny brzeg tworzy więzadło pachwinowe

m. prosty brzucha (m. Rectus abdominis) - równolegle ku dołowi od powierzchni przedniej 5-7 chrząstki żebrowej, wyrostka mieczykowatego mostka i więzadeł żebrowo-mieczykowych do górnej krawędzi kości łonowej i przedniej powierzchni spojenia łonowego. Są podzielone smugami ściegnistymi i u dołu biegną zbieżnie, krzyżując się w pobliżu przyczepów

m. skośny wewnętrzny brzucha (m. Obliquus internus abdominis) - są skierowane odwrotnie niż u zewnętrznego - od okolicy lędźwiowo-biodrowej do dolnych żeber, kresy białej i więzadła pachwinowego

m. poprzeczny brzucha (m. Transversus abdominis) - kierunek poprzeczny od kręgosłupa do kresy białej

m. piramidowy (m. Pyramidalis) - biegną od ramienia górnego kości łonowej i spojenia łonowego ku górze i przyśrodkowo do kresy białej

348. Więzadło pachwinowe (nazwa łac.) to : Ligamentum inguinale (Pouparti)

349. Jego znaczenie praktyczne polega na .........

na tym, że jest ważnym elementem w chirurgii przepuklin, zarówno w metodach napięciowych jak i beznapięciowych (jego włókna są wykorzystywane do wzmocnienia rany pooperacyjnej) oraz służy w topografii jako punkt orientacyjny

350. Co to jest pierścień pachwinowy zewnętrzny (powierzchowny) ? Jak jest ograniczony ?

W dolnej części rozcięgna mięśnia skośnego zewnętrznego, nad więzadłem pachwinowym, włókna ścięgniste rozchodzą się tworząc otwór, zwany pierścieniem pachwinowym powierzchownym. Jest to ujście podskórne kanału pachwinowego. Ograniczają go z boków odnogi: przyśrodkowa i boczna. Od góry biegną między nimi włókna międzyodnogowe. Ograniczenie dolne tworzy więzadło zagięte utworzone przez włókna więzadła pachwinowego zdążające do kresy białej.

351. Co to jest „tłocznia brzuszna” i jakie ma znaczenie ?

Tłocznia brzuszna (prelum abdominis) - powstaje gdy miednica i klatka piersiowa sa ustalone, a przepona, mięśnie dna miednicy i mięśnie powłok brzucha się kurczą, przez co następuje zmniejszenie objętości jamy brzusznej i wzrost ciśnienia w jej wnętrzu. Tłocznia jest w pełni wyzyskana dopiero podczas zatrzymania powietrza w płucach przez zamknięcie szpary głośni. Tłocznia brzuszna działa na zawartośc narządów jamy brzusznej i miednicy - pomaga podczas oddawania stolca, wydalania moczu, porodu. Działanie tłoczni jest szczególnie skuteczne gdy klatka piersiowa i miednica zbliżają się do siebie.

352. Czy podczas spokojnego, bezwysiłkowego oddychania u zdrowych ludzi powłoki brzuszne są przemieszczane ? Czy mięśnie brzucha (które) się wtedy kurczą?

Tak, powłoki brzuszne się wtedy są przemieszczane i mięśnie brzucha kurczą się, są one mięśniami pomocniczymi przy wydechu.

353. Mięśnie grzbietu dzielimy (ze względu na położenie) na .......

powierzchowne

- kolcowo-ramienne

- kolcowo-żebrowe

głębokie

-długie

* kolcowo-poprzeczne

* poprzeczno-kolcowe

-krótkie

-podpotyliczne

354. Głębokie mięśnie grzbietu często obejmuje się łączną nazwą m. prostownik grzbietu

355. Powierzchowne mięśnie grzbietu są następujące

kolcowo-ramienne

- m. Czworoboczny (m. Trapezius)

- m. Najszerszy grzbietu (m. Latissimus dorsi)

- m. Równoległoboczny (m. Rhomboideus)

- m. Dźwigacz łopatki (m. Levator scapulae)

kolcowo-żebrowe

- mm. Zębate tylne górny i dolny (mm. Serrati posteriores superior et inferior)

356. Głębokie mięśnie grzbietu są unerwione przez (ogólnie) :

Gałęzie tylnych nerwów rdzeniowych. Jedynie pasma boczne odcinka lędźwiowego i pasma przednie odcinka szyjnego mięśni międzypoprzecznych unerwione są przez gałęzie przednie nerwów rdzeniowych.

357. Mięśnie obręczy kończyny dolnej są następujące :

• m. biodrowo-lędźwiowy (m. Iliopsoas)

- m. Lędźwiowy mniejszy (m. Psoas minor)

- m. Biodrowy (m. Iliacus)

• m. lędźwiowy większy (m. Psoas major)

• m. pośladkowy wielki (m. Gluteus maximus)

• m. pośladkowy średni (m. Gluteus medius)

• m. pośladkowy mały (m. Gluteus minimus)

• m. naprężacz powięzi szerokiej (m. Tensor fasciae latae)

• m. gruszkowaty (m. Piriformis)

• m. zasłaniacz wewnętrzny (m. Obturator internus)

• m. zasłaniacz zewnętrzny (m. Obturator externus)

• mm. bliźniacze górny i dolny (mm. Gemelli superior et inferior)

• m. czworoboczny uda (m. Quadratus femoris)

358. Mięśnie uda (wg położenia) dzielą się na następujące grupy : ..., które ze względu na czynność nazywają się (odpowiednio) ...... i działają na : .....

Mięśnie uda (wg położenia) dzielą się na następujące grupy :

-przednią,

-tylną,

-przyśrodkową,

które ze względu na czynność nazywają się (odpowiednio)

-prostownikami,

-zginaczami,

-przywodzicielami,

i działają na :

-gr. przednia-tylko na staw biodrowy(z wyjątkiem m. smukłego),

-gr. tylna i przednia-na staw kolanowy i biodrowy.

359. Mięśnie podudzia dzielą się na następujące grupy :

• wg położenia

- przednia

- tylna

-boczna

• wg czynności

- prostowniki

- zginacze

- m. strzałkowe - nawracają stopę

i powodują odpowiednio:

360. Mięśnie stopy dzielą się na :

a)mięśnie grzbietu stopy:

-m. prostownik krótki palucha,

-m. prostownik krótki palców;

b)mięśnie podeszwy:

-mięśnie palucha,

-mięśnie palca małego,

-mięśnie pośrednie podeszwy.

361. Prostowanie w stawie kolanowym powodowane jest przez działanie ......

m.czworogłowego uda, w ruchu tym bierze również udział m.napinający powięź szeroką

362. Zginanie w stawie kolanowym powodowane jest przez działanie mięśni: dwugłowego, półścięgnistego, półbłoniastego, krawieckiego, smukłego i brzuchatego łydki.

363. Mięsień krawiecki powoduje :

w stawie biodrowym zgina udo, odwodzi je i nieznacznie obraca na zewnątrz

w stawie kolanowym zgina go i w zgiętym położeniu obraca nieco goleń do wewnątrz

364. Jakie czynniki powodują utrzymanie prawidłowych wysklepień stopy ?

Odpowiadają za to więzadła i mięśnie stopy.

365. Dlaczego uszkodzenie (rozerwanie chorobowo zmienionego, przecięcie) ścięgna piętowego powoduje znaczne upośledzenie zdolności chodzenia?

Ponieważ nie mogą się wtedy napiąć mięśnie łydki (mm. Płaszczkowaty, dwubrzuścowy), przez co niemożliwe jest zginanie stopy

366. Na czym polega prawidłowy chód ? Jakie są jego fazy ?

Zasadnicze znaczenie podczas chodzenia mają ruchy zginania i prostowania w stawie biodrowym. Ruch posunięcia ciała ku przodowi powoduje kończyna zakroczna, a więc oparta o podłoże. Kiedy kolano jest wyprostowane, następuje prostowanie stawu biodrowego. Jednocześnie odbywa się przeniesienie do przodu kończyny wykrocznej przez zgięcie stawu biodrowego aż do chwili oparcia jej o podłoże.

367. Podaj cechy charakterystyczne poszczególnych rodzajów tkanki mięśniowej

(np. obecność prążkowania, występowanie, unerwienie itp.).

(np. obecność prążkowania, występowanie, unerwienie itp.).

Tkanka mięśniowa gładka - kurczy się powoli i powoli powraca do swej pierwotnej długości; czynnością tej mięśniówki zarzadza układ nerwowy autonomiczny poza kontrolą naszej świadomości

mięsień sercowy - składa się z mięśni poprzecznie prążkowanych, niezależny od świadomych bodźców nerwowych

mięśnie poprzecznie prążkowane - szybko kurczą się pod wpływem bodźców ze strony ośrodkowego układu nerwowego, podległe naszej woli

368. Dlaczego mięśnie uda są silniejsze od mięśni ramienia (u tej samej osoby)?

Na udzie prostowniki mają znaczną przewagę nad zginaczami, stosunek ich przekroju wynosi 3:1. Natomiast na ramieniu 2:3.

369. Dlaczego palce I i II można łatwo prostować każdy oddzielnie, podczas gdy pozostałe zwykle prostują się wszystkie razem?

Ponieważ między ścięgnami m.prostownika palców występują połączenia międzyścięgnowe, pomiędzy palcami II, III, IV i V, co znacznie utrudnia samodzielne ich prostowanie. Wskaziciel łatwo prostuje się samodzielnie ponieważ połączenie z palcem III jest bardzo słabe. Kciuk nie ma takiego połączenia.

370. Dlaczego drzwi wyposażone w tradycyjną klamkę z jednej strony łatwiej otworzyć (lub

zamknąć) prawą ręką, a z przeciwnej strony - lewą?

Jest to spowodowane przewagą siły odwracaczy nad mięśniami nawracającymi, tzn. łatwiej rękę odwrócić niż nawrócić.

371. Jak mięśnie glistowate działają na stawy śródręczno-paliczkowe, jak na międzypaliczkowe?

mm. glistowate zginają palce II-V w stawach śródręczno-paliczkowych i prostuja palce w obu stawach międzypaliczkowych

372. Co to są rozcięgna grzbietowe palców?

Są one przyczepami końcowymi mięśni międzykostnych grzbietowych.

373. Czy można samodzielnie (bez pomocy drugiej ręki lub drugiej osoby) wyprostować palce ręki wyłącznie w stawach międzypaliczkowych bliższych. Dlaczego?

Można, ale wymaga to szczególnego wyćwiczenia zginacza głębokiego palców. Mięsień ten działa zarówno na staw bliższy jak i na dalszy. Jeżeli nie jest odpowiednio wyćwiczony, nie można działać na każdy z jego przyczepów oddzielnie.

374. Dlaczego oszczepnik tuż przed rzutem charakterystycznie ustawia kończynę, w której trzyma oszczep?

W ten sposób uruchamia on większą ilość uruchamianych mięśni. Prędkość skurczu jest zależna od długości mięśnia, siła jest taka sama ale skurcz jest szybszy i dlatego może dalej rzucać.

Serce i naczynia krwionośne

375. Krew płynie w : ............ (wymienić wszystkie rodzaje przewodów, w których płynie krew).

Naczynia włosowate, tętnice, żyły.

376. Poszczególne rodzaje naczyń krwionośnych definiujemy następująco

Naczynia włosowate- są to najmniejsze naczynia krwionośne, nie służą one do przewodzenia krwi natomiast do wymiany substancji chemicznych i komórek krwi.

Tętnice- są to naczynia, które bez względu na skład fizjologiczny krwi, przewodzą krew z serca do narządów ciała.

Żyły- naczynia odprowadzające krew z narządów do serca, również bez względu na jej skład fizjologiczny.

377. Co oznaczają terminy „krew żylna” i „krew tętnicza” ?

Krew żylna- płynie w żyłach poza żyłami płucnymi w których płynie krew tętnicza, jest uboga w tlen i bogata w produkty metabolizmu tkanek.

Krew tętnicza- płynie w tętnicach poza tętnica płucna w której płynie krew żylna, jest bogato wysycona tlenem, jej zadaniem jest dostarczanie tlenu do metabolizmu tkanek.

378. Podaj schematy dużego i małego obiegu krwi.

obieg mały- krew z prawego przedsionka wpada prawej komory a następnie do pnia płucnego który rozdziela się na dwie tętnice płucne wpadające do płuc gdzie przechodzą w sieć naczyń włosowatych i wychodzą z płuc za pośrednictwem 4 żył płucnych wpadających do lewego przedsionka.

obieg duży- z lewego przedsionka krew wpada do lewej komory skąd za pośrednictwem aorty i jej odgałęzień rozprowadza krew do całego ciała. Potem jej odgałęzienia przechodzą w sieć naczyń włosowatych a następnie w żyły, które łączą się w żyłę główną górną i dolna, a następnie wpadają do prawego przedsionka.

379. Czy znasz określenie „krążenie systemowe” ?

Jest to to samo co krążenie duże

380. Podaj schemat przepływu krwi „od serca do serca”

• najczęstszy (typowy)-patrz pytanie 378

• przy istnieniu „sieci dziwnej” tętniczej - podaj przykład- występuje w nerce, polega na tym ze naczynie doprowadzające dzieli się na liczne pętle kłębuszka a te łączą się znowu w naczynie odprowadzające. Dokładnie jest to opisane w pytaniu 533.

• przy istnieniu tzw. „krążenia wrotnego” - podaj przykład- krew żylna cewy żołądkowo jelitowej, która transportuje pobrane z pożywienia węglowodany i białka wymaga podwójnego włączenia sieci włosowatej. Naczynie położone między jelitami a wątrobą nosi nazwę żyły wrotnej(vena portae). W układzie wrotnym krew biegnie wg schematu: t jelitowa-> sieć włosowata jelita-> żyła wrotna-> sieć włosowata wątroby -> żyła wątrobowa. Krążenie wrotne u obu swych końców ma więc sieć włosowatą.

• przy istnieniu zespoleń tętniczo-żylnych: polegają na tym ze krew z tętniczek wpada bezpośrednio do żyłek z ominięciem naczyń włosowatych, składają się one z trzech części: 1) początkowej, doprowadzającej, która odchodzi od tętniczki i ma budowę podobną do niej, 2) część środkową która jest zmodyfikowaną technicznie tętniczką pozbawioną błony sprężystej wew., jej błona środkowa złożona jest z komórek nabłonkowo-mięśniowych, które kurcząc się grubieją i przekształcają się w komórki wielościenne podobne do nabłonkowych. Zespolenia tętniczo-żylne występują w skórze, w głębi opuszki palca, w łożysku paznokci, w błonie śluzowej nosa, poza tym w narządach wewnętrznych np. w nerkach.

• „ „ ciał jamistych - podaj przykład: Ciała jamiste (corpora cavernosa) - skomplikowany układ zatok, budujących część penisa, do których może napływać krew tętnicza. W fazie pobudzenia płciowego impulsy nerwowe pobudzają rozszerzenie naczyń tętniczych w prąciu. Zatoki w ciałach jamistych wypełniają się krwią. Powoduje to ucisk naczyń żylnych odprowadzających krew z prącia, utrudniając tym samym odpływ krwi z ciał jamistych. Większa ilość krwi dostaje się do prącia niż zostaje odprowadzona, powoduje to jego stwardnienie. Ciała jamiste występują także w łechtaczce i ona też może mieć erekcje.

• „ „ splotów jamistych - podaj przykład- przepraszam ale nie znalazłem.

• „ „ zatok opony twardej - podaj przykład- Są to szerokie, pokryte śródbłonkiem przewody żylne, pozbawione całkowicie zastawek. Przebiegają one miedzy blaszkami opony twardej, a ich sztywne ścianki pozbawione tkanki mięśniowej nie mają możliwości obkurczania się. Zatoki opony twardej zbierają krew przede wszystkim z: mózgowia(żż mózgu i żż móżdżku), z opony twardej(żż oponowe),z oczodołu wraz z gałką oczną(żż oczne) i z ucha wew. (żż. błędnika)

381. Schemat budowy warstwowej ściany poszczególnych rodzajów naczyń krwionośnych jest następujący :

Tętnice: małe światło, krew płynie pod dużym ciśnieniem, warstwa wewnętrzna wyścielona nabłonkiem płaskim spoczywającym na błonie podnabłonkowej łącznotkankowej. warstwa środkowa dużo włókien mięśniowych(najgrubsza warstwa ściany tętnicy), warstwa zewnętrzna ma mniej włókien sprężystych niż w żyłach, nie posiadają zastawek. Tętnice dzielimy na:

sprężyste: posiadają dużą ilość włókien sprężystych w błonie środkowej, które układają się w specjalne blaszki. Np. aorta i jej odgałęzienia , pień płucny i tętnice płucne.

mięśniowe: maja dużą ilość włókien mięśniowych w mięśniówce dzięki czemu możliwa jest regulacja pojemności naczynia i zmienność ukrwienia narządu np. śledziona. Są to tętnice średniego i małego kalibru, znajdujące się w narządach wewnętrznych, rozgałęzieniach pnia trzewnego, kończynach (t. udowa, promieniowa.

Żyły: duże światło, krew płynie pod małym ciśnieniem, posiadają cieńsze i bardziej wiotkie ściany. Warstwa wewnętrzna wyścielona nabłonkiem płaskim spoczywającym na błonie podnabłonkowej łącznotkankowej, wytwarza ona fałdy zwane zastawkami. W błonie środkowej zawierają mniej włókien mięśniowych niż tętnice a w warstwie zewnętrznej zawierają więcej składników sprężystych.

Naczynia włosowate(włośniczki)- posiadają najcieńsze ściany zbudowane ze śródbłonka, błony podnabłonkowej i perocytów. Długie na ok. 0,5 mm o szerokości wahającej się w zależności od wypełnienia krwią od 5 do 15 nm. Posiadają ścianę przepuszczalną dla elementów komórkowych krwi.

382. Co oznaczają terminy „tętnice anatomicznie końcowe”, „czynnościowo końcowe” i „dające zespolenia” - podaj przykłady.

Tętnice dające zespolenia- zespolenia tętnicze zabezpieczają dopływ krwi do narządu, którego funkcjonowanie wymaga ciągłego dopływu tlenu i substancji odżywczych, przykładem jest mózgowie na jego podstawie znajduje się połączenie kilku naczyń pełnym światłem pod nazwą koła tętniczego, innym przykładem są pętle jelita cienkiego.

Tętnice anatomicznie końcowe- nie posiadają zespoleń(zabezpieczają dopływ krwi do narządu) z naczyniami sąsiednimi, stanowią jedyne źródło dopływu krwi do łożyska naczyń włosowatych. Zamknięcie światła takiej tętnicy wywołuje miejscową śmierć nieunaczynionego narządu(zawał - infarctus).

Tętnice czynnościowo końcowe- posiadają one zespolenia, ale nie są one wystarczające w przypadku zamknięcia światła naczynia, nie stwarzają bowiem warunków do powstania krążenia bocznego.

383. Co oznacza termin „vasa vasorum” ?

„naczynia naczyń” służą one do odżywiania naczyń krwionośnych. Znajdują się na zewnętrznej warstwie naczyń krwionośnych, a ich odgałęzienia dochodzą do warstwy środkowej. Warstwa wewnętrzna jest ukrwiona przez strumień krwi biegnący w naczyniu.

384. Pierwszorzędowe odgałęzienia poszczególnych części aorty to :

aorta wstępująca(aorta ascendent)

-tętnica wieńcowa prawa i lewa (a. coronaria dextra/sinistra)

łuk aorty (arcus aortae)

-pień ramienno-głowowy(truncus brachiocephalicus)

-tętnica szyjna wspólna lewa(a. carotis communis sin.)

-tętnica podobojczykowa lewa(a. subclavia sin.)

aorta zstępująca:

-cz. Piersiowa:

-tt. międzyżebrowe(aa. Intercostales)

-tt. przeponowe górne(aa. Phrenicae superiorem)

-cz. Brzuszna:

-nieparzyste:

-pień trzewny (truncus celiacus)

-t. krezkowa górna i dolna (a mesenterica superior et interior)

-parzyste:

-tt. nadnerczowe środkowe (aa. suprarenales mediae)

-nerkowe (aa. Renales)

-tt. jądrowe (aa. Testiculares) lub tt jajnikowe (aa. Ovaricae)

-ścienne:

-tętnice lędźwiowe (aa. Lumbales)

385. Tętnica podobojczykowa prawa odchodzi od pnia głowowo-ramiennego, lewa od łuku aorty(trzecie odgałęzienie). Ich dalszy schemat przebiegu jest następujący :

-Po przejściu przez otwór górny klatki piersiowej biegnie przez szczelinę tylną mięśni pochyłych razem ze splotem ramiennym. Przechodzi do dołu nadobojczykowego, nadobojczykowego niego pod obojczykiem dostaje się do jamy pachowej, biegnąc miedzy obojczykiem pierwszym żebrem wyciska na żebrze swój rowek.

386. Tętnica szyjna wspólna prawa odchodzi od pnia ramienno-głowowego, lewa od: łuku aorty (drugie odgałęzienie). Ich dalszy schemat przebiegu jest następujący :

-Biegnie ku górze po bocznej stronie tchawicy i przełyku, pokryta przez mostkowo-obojczykowo-sutkowy. razem z n. błędnym i żyłą szyjną objęta jest pochewką łącznotkankową. Wchodzi do trójkąta t szyjnej i tworzy zatokę szyjną. Na wysokości chrząstki tarczowej dzieli się na tętnice szyjną wewnętrzną i zewnętrzną.

387. Schemat podziału i obszary zaopatrzenia pnia trzewnego są następujące :

-Dzieli się nad górnym brzegiem trzustki na trzy gałęzie: t żołądkowa lewa, t. wątrobowa wspólna i t. śledzionowa.

-zaopatruje on: żołądek, dwunastnicę, wątrobę, trzustkę i śledzionę.

388. Schemat podziału i obszary zaopatrzenia tętnicy krezkowej górnej są następujące :

-oddaje gałęzie :

-tt. jelita czczego i krętego

-t. trzustkowo-dwunastnicza dolna

-t. okrężnicza środkowa

-t. okrężnicza prawa,

-t. krętniczo-okrężnicza.

-zaopatruje: całe jelito cienkie z wyjątkiem bliższej połowy dwunastnicy i połowy jelita grubego(jelito ślepe, okrężnicę wstępującą i mniej więcej 2/3 okrężnicy poprzecznej).

389. Schemat podziału i obszary zaopatrzenia tętnicy krezkowej dolnej są następujące :

-oddaje gałęzie:

-t. okrężnicza lewa (arteria gastrica ministra)

-tt. esicze (arteriae sigmoideae)

-t. odbytnicza górna (a recta superior).

-zaopatruje: lewą część okrężnicy i większość odbytnicy.

-jest jedną z głównych gałęzi aorty brzusznej.

390. Schemat podziału i obszary zaopatrzenia tętnicy biodrowej wewnętrznej są następujące

-gałęzie ścienne:

-z tylnego pnia:

-t. biodrowo-lędzwiowa (a. iliolumbalis)

-tt. krzyżowe boczne (aa. sacrales laterales)

-t. pośladkowa górna.

-z przedniego pnia:

-t. zasłonowa (a. obturatoria)

- t. pośladkowa dolna (a. glutea interior)

-gałęzie trzewne:

-t. pępkowa(a. umbilicalis)

-t. pęcherzowa dolna (a. vesicalis interior)

-t nasieniowodu (a. ductus deferentis) lub u kobiet t. maciczna (a. uterina)

-t odbytnicza środkowa (a. rectais media)

-t sromowa wewnętrzna (a pudenda interna)

-zaopatruje: ściany i trzewia miednicy, części płciowe zewnętrzne, okolicę kroczową oraz część tylno-przyśrodkową uda.

391. Schemat podziału i obszary zaopatrzenia tętnicy biodrowej zewnętrznej są następujące

-gałęzie:

-małe gałęzie

-do węzłów chłonnych

-do m. lędźwiowego większego

-do moczowodu)

-duże gałęzie

-t. nabrzuszna dolna (a. epigastrica interior)

-t. okalająca biodro głęboka (a. circumflexia iliaca profunda)

-zaopatruje: jest tętniczą drogą komunikacyjną dla części wolnej kończyny dolnej i pniem odżywczym przeznaczonym dla przedniej ściany brzucha.

392. Żyła główna górna/dolna powstaje z połączenia ........, a każda z nich z połączenia :

-Ż główna górna powstaje ze zlania się dwóch żył ramienno-głowowych (vv. Brachiocephalicus), prawej i lewej, powstających z ż podobojczykowej (v. subclavia) i żż szyjnych (vv iugulares)

-Ż główna dolna powstaje z połączenia żż biodrowych wspólnych (vv iliacae communes), które z kolei powstają z ż biodrowej zewn. (v iliaca externa) i biodrowej wewnętrznej (v iliaca interna)

393. Z głowy i szyi krew żylna odpływa:

-Żyły powierzchowne: rozpoczynają się w sieci żylnej na sklepieniu czaszki. Obustronnie z tego sklepienia odchodzą cztery pnie zbiorcze: ż twarzowa, ż skroniowa powierzchowna, ż uszna tylna i ż potyliczna. Kierują się one ku dołowi z każdej strony głowy. Z przedniej i środkowej cz. sklepienia ż twarzowa odprowadza krew do ż. szyjnej wew. Z części tylnej ż uszna tylna i ż potyliczna odprowadza do ż szyjnej zewnętrznej, która przeważnie uchodzi do ż. podobojczykowej.

-Ż głębokie:

-splot skrzydłowy (plexus pterygoideus)

-dopływy szyjne ż. ramienno-glowowej (v. brachiocephalica)-ż kręgowa (v. vertebralis) i szyjna głęboka (v. iugularis profunda)

-ż szyjna wewnętrzna (v. iugularis interna)

394. Żyły kończyn zachowują się następująco :

Występują dwa układy żył: powierzchowny i głęboki połączone żyłami przeszywającymi, w kończynie dolnej zaopatrzonymi w zastawki.

395. Największe żyły powierzchowne kończyny górnej to : .... Uchodzą one odpowiednio

do...Ponadto łączą się z żyłami głębokimi dzięki istnieniu ......

-żyła odpiszczelowa (v. saphena): uchodzi do żyły udowej(v femoralis)

-żyła odstrzałowa (v. saphena parva): uchodzi do żyły podkolanowej(v. poplitea), czasami do ż. odpiszczelowej (v. saphena magna), lub też do żył głębokich.

-łączą się z żyłami głębokimi:

1)na stopie przez układ żył grzbietowych stopy i podeszwowych przyśrodkowych oraz bocznych łączących się z żyłami skórnymi stopy

2) na goleni za pośrednictwem żż przeszywających

3) na udzie występuje zespolenie w postaci ż udowo-podkolanowej łączącej żż przeszywające oraz żż pośladkowe z ż odstrzałową, a czasem połączenie miedzy ż. odpiszczelową a ż. udową w części dolnej kanału przywodzicieli

396. Największe żyły powierzchowne kończyny dolnej to: Uchodzą one odpowiednio do:... Ponadto łączą się z żyłami głębokimi dzięki istnieniu ......

-żyła odpromieniowa (v. cephalica): uchodzi do żyły pachowej(v axillaris)

-żyła odłokciowa (v. basilica): na ramieniu biegnie wpierw powierzchownie na powięzi i mniej więcej w połowie długości ramienia wstępuje w głąb przenikając przez powięź i jako ż odłokciowa głęboka uchodzi do jednej z obu żż ramiennych rzadziej wyżej do ż ramiennej wspólnej (v brachialis communis) lub nawet do ż pachowej (v axillaris).

-żyła pośrodkowa przedramienia (v. intermedia antebrachii): mniejsza od dwóch wyżej wymienionych, kończy się bardzo zmiennie, nieraz uchodzi do ż pośrodkowej łokcia(v. intermedia cubiti), rzadziej do ż. odłokciowej, najczęściej zaś rozdwaja się widełkowato i uchodzi zarówno do ż. odłokciowej jako ż. pośrodkowa odłokciowa (v intermedia basilica), jak i do ż. odpromieniowej jako ż. pośrodkowa odpromieniowa (v intermedia cephalica).

397. Kierunek przepływu krwi w żyłach zależy od .........

-różnicy ciśnień miedzy prawym przedsionkiem a resztą żył.

-pompy mięśniowej

-cofaniu krwi zapobiegają zastawki.

398. Budowa warstwowa ściany serca przedstawia się następująco (nazwy pol. i łac.)

-wsierdzie (endocardium) jest nią wysłana cała powierzchnia wewnętrzna serca łącznie z zastawkami. Składa się ze: śródbłonka, blaszki właściwej i tkanki podwsierdziowej. Wytwarza ono zastawki, zawiera także rozgałęzienia naczyń, nerwów i układu przewodzącego serca.

-śródsierdzie, składa się głównie z mięśnia sercowego (myocardium), poza nim wyróżniamy także szkielet serca zbudowany z tkanki łącznej, oraz układ przewodzący serca, którego zadanie polega na przewodzeniu bodźców z jednej części serca do drugiej. Jest to największa objętościowo część ściany serca ale także najważniejsza czynnościowo.

-Mięsien sercowy: rodzaj tkanki mięśniowej występujący jedynie w sercu kręgowców. Skurcze mięśnia sercowego mają umiarkowaną siłę i są stosunkowo krótkie. Mięsień sercowy różni się od mięśnia poprzecznie prążkowanego tym, iż włókna w mięśniu sercowym są widlasto rozgałęzione zaś jądra komórkowe ułożone są centralnie, podczas gdy w mięśniu poprzecznie prążkowanym włókna są złączone, a jądra (mięśnie serca są jedno i dwujądrzaste) znajdują się na obrzeżach włókien. Podstawowe jednostki budulcowe tkanki sercowej człowieka są jedno, rzadko dwujądrzystymi komórkami, które wykazują poprzeczne prążkowanie. Ponadto mięsień sercowy cechuje się automatyzmem: serce wyjęte z ustroju i umieszczone w płynie fizjologicznym (0.9%NaCl), wykonuje regularne skurcze (można to zauważyć podczas przewożenia serc do przeszczepów). Automatyzm zapewniają komórki układu bodźcoprzewodzącego serca znajdujące się w : węźle zatokowo-przedsionkowym, przedsionkowo-komorowym, pęczku Hissa i włóknach Purkinjego. Mięsień sercowy pracuje zgodnie z zasadą "wszystko albo nic" - nawet najmniejszy impuls powoduje maksymalne napięcie włókien mięśnia. Przewodzenie impulsów w mięśniu sercowym jest wolniejsze niż w szkieletowych. Jest to jedyny mięsień poprzecznie prążkowany, którego praca nie podlega woli, jednak pośrednio możemy wpływać na skurcze.

-Szkielet serca: to ścięgniste struktury zbudowane są z tkanki łącznej włóknistej, przyczepiają się do nich płatki zastawek serca oraz włókna mięśnia sercowego. Zlokalizowane dookoła naturalnych otworów serca, tak zwanych ujść serca (ujście aorty, pnia płucnego i dwa ujścia przedsionkowo-komorowe), na które składają się: 1)cztery pierścienie włókniste (anuli fibrosi)- zlokalizowane dookoła ujść serca, 2)dwa trójkąty włókniste (trigona fibrosa) - łączące pierścień włóknisty aorty z pierścieniem włóknistym ujść przedsionkowo-komorowych prawego i lewego, 3)część błoniasta przegrody międzykomorowej (pars membranacea septi interventricularis).

-Układ przewodzący serca: określona grupa komórek mięśnia sercowego, która ma zdolność do wytwarzania oraz rozprowadzania rytmicznych impulsów nerwowych wywołujących skurcz serca. Automatyzm serca to termin stosowany w fizjologii i oznaczający że serce ma zdolność do samopobudzania się czyli właśnie do automatyzmu. W tym układzie wyróżnia się: węzeł zatokowy (węzeł zatokowo-przedsionkowy), węzeł przedsionkowo-komorowy, pęczek przedsionkowo-komorowy (pęczek Hisa) i jego odgałęzienia. Automatyzm komórek układu bodźcotwórczo-przewodzącego polega na przerwaniu stymulacji z wyższych pięter tego układu, gdyż każda ze składowych jest w stanie samodzielnie wytworzyć określone impulsy nerwowe, z których największa częstość jest w węźle zatokowym, a najmniejsza we włóknach Purkinjego oraz warunkach kardiomiocytach. W warunkach chorobowych, np. po niedokrwieniu, gdy szlaki międzywęzłowe są uszkodzone, węzeł przedsionkowo-komorowy przejmuje funkcję rozrusznika i nadaje sercu własny, wolniejszy rytm. Komórki węzła zatokowo-przedsionkowego, tzw. komórki P, są wrzecionowate, mniejsze od przeciętnych kardiomiocytów, o słabo kwasochłonnej cytoplazmie.

-nasierdzie(epicardium) jest to błona surowicza jak u innych narządów trzewnych i stanowi blaszkę trzewną osierdzia surowiczego. Nasierdzie składa się głównie z tkanki łącznej, która spełnia funkcję warstwy ochronnej. Osierdzie trzewne produkuje płyn osierdziowy, który w cyklu pracy serca zmniejsza tarcie pomiędzy zewnętrzną i wewnętrzną blaszką osierdzia.

399. Co oznacza określenie „stożek tętniczy”.

-jest to droga odpływu krwi z komór.

-droga dopływu to prąd krwi zstępujący po ścianach komór od ujścia przedsionkowo-komorowego do końca komory.

-droga odpływu czyli stożek tętniczy zaczyna się tam gdzie kończy się droga dopływu czyli na końcu komory i wstępuje z tego miejsca do: ujścia pnia płucnego w prawej komorze, do ujścia aorty w lewej komorze.

-droga dopływu i odpływu mają kształt litery „V”

400. Gdzie występują mięśnie grzebieniaste ?

musculi pectinati występują w obu przedsionkach, są to wystające listewki mięśniowe biegnące równolegle do siebie i układające się mniej więcej w osi długiej serca. W bocznej powierzchni przedsionka w miejscu gdzie się one kończą wpukla się do światłą pionowy fałd, grzebień graniczny (crista terminali) wywołany dość silnym pęczkiem mięśniowym na powierzchni zewnętrznej odpowiada mu płytki rowek tzw. bruzda graniczna (sulcus terminali). Wzdłuż niego biegnie granica między pierwotną częścią przedsionka a zatoką żył głównych.

401. „ „ beleczki mięśniowe ?

trabeculae carneae występują w obu komorach, w ich właściwej jamie zwłaszcza w jego części dolnej aż do wierzchołka, w skurczu komór układają się miedzy m brodawkowatymi i wypełniają przestrzenie między nimi. Najliczniej występują w wierzchołku komór, gdzie tworzą kilka warstw w miarę oddalania się od wierzchołka stają się coraz rzadsze a u podstaw w stożkach tętniczych nawet rozległe miejsca są zupełnie gładkie. Przyczepiają się do nich struny ścięgniste.

402. „ „ (i w jakiej liczbie) mięśnie brodawkowate ?

-w komorze prawej 3 mięśnie brodawkowate (przedni, tylny i przegrodowy(o największej zmienności))

-w komorze lewej 2 mięśnie brodawkowate(przedni i tylny)

-Są to nieliczne cylindryczne wyniosłości mięśniowe, wychodzące podstawą ze ściany komory szczytem skierowane do jej światłą, zajmują one określone miejsce w komorze, gdyż ustawiają się zawsze w kierunku przestrzeni położonej między dwoma płatkami zastawki. Odpowiednio do swego położenia każdy mięsień wysyła ze swego wierzchołka, lub też z bocznego obwodu pęczek strun ścięgnistych do obu płatków, z którymi sąsiaduje. Wskutek tego sąsiednie płatki są zawsze sterowane równomiernie, ponieważ zwrócone do siebie części płatków do których przyczepiają się struny pociągane są zawsze z tą samą siłą.

403. Jaka jest różnica pomiędzy „ujściem” a „zastawką”.

-ujście to dziura a zastawka ją zamyka,

404. Jakie rodzaje zastawek występują w sercu człowieka dorosłego ?

-Zastawki przedsionkowo-komorowe

-prawa trójdzielna (vulva tricuspidalis)

-lewa dwudzielna/mitralna (vulva dicuspidalis/mitralis)

-Zastawki tętnicze półksiężycowate

-zastawka pnia płucnego(volva trunci pulmonalis)

-zastawka aorty(volva aorta)

-obie po 3 płatki półksiężycowate

405. Jakie konkretne zastawki (wymień) występują w sercu człowieka dorosłego, a jakie u płodu tuż przed urodzeniem ?

różnica: u płodu zastawka otworu owalnego, zastawka ż. głównej dolnej, zastawka zatoki wieńcowej, dwie ostatnie są pozostałością prawej zastawki embrionalnej zatoki żylnej.

406. Podaj wszystkie znane Ci nazwy ujść występujących w sercu.

-ujście przedsionkowo-komorowe prawe i lewe (ostium atrioventriculare)

-ujście aorty (ostium aorta) i ujście pnia płucnego (ostium trunci pulmonalis) (ujścia tętnicze)

407. Podaj wszystkie znane Ci nazwy zastawek występujących w sercu.

-dwudzielna (mitralna)(valva mitralis, dicuspidalis)

-trójdzielna (valva tricuspidalis)

-aorty (valva aortae)

-pnia płucnego (valva trunci pulmonalis)

408. Jak zbudowane są „płatki zastawek”, a jak „zastawki półksiężycowate” ?

-płatki (cuspides) zastawek przedsionkowo-komorowych: poszczególne płatki zastawki u swego przyczepu do pierścienia włóknistego łączą się ze sobą. Wcięcia oddzielające je nie sięgają bowiem przez całą długość płatków, wskutek czego w najbliższym sąsiedztwie pierścieni włóknistych płatki tworzą krótką cewę, w dalszym przebiegu dopiero wcięciami podzieloną na poszczególne płatki. Wielkość płatków, a tym samym kształt szczeliny w zamkniętej zastawce ulegają dużej zmienności, część obwodowa płatków jest grubsza, część środkowa cieńsza. Na każdym płatku można odróżnić dwie powierzchnie, jedną zwróconą do przedsionka, drugą do ściany komory, oraz dwa brzegi, jeden dookoła przytwierdzony do pierścienia włóknistego i drugi wolny nierówny, wyżłobiony w formie arkad(u noworodka może zawierać grudki tkanki łącznej). Do wolnego brzegu płatków przylegają struny ścięgniste, które stanowią urządzenie umocowujące i napinające płatki. Płatki nigdy nie przylegają do ściany serca, lecz we wszystkich położeniach są tak ustawione, że swobodnie powiewają we krwi. W zastawce trójdzielnej wyróżniamy płatki: przedni (cuspis interior) tylny (cuspis posteriori) i przyśrodkowy (cuspis medialis)/przegrodowy (cuspis septalis). W mitralnej wyróżniamy: przedni(cuspis interior) i tylny (cuspis posterior). Wszystkie płatki to płatki główne oprócz nich wyróżniamy płatki pośrednie (cuspides intermediae) położone w kątach między głównymi płatkami.

Budowa szczegółowa- każdy płatek zastawki składa się z trzech warstw: środkowej łącznotkankowej blaszki właściwej i dwóch blaszek wsierdzia.

Jedna z tych blaszek wyściela powierzchnię przedsionkową płatka i przechodzi we wsierdzie przedsionka jest znacznie grubsza od drugiej blaszki, druga wyściela powierzchnię komorową i jest przedłużeniem wsierdzia komory.

Blaszka właściwa(lamina propria) utworzona jest z odpornej tkanki łącznej włóknistej, w miejscach przyczepu strun ścięgnistych jest szczególnie mocna. Warstwy pokrywające blaszkę właściwą mają zwykła budowę wsierdzia, składają się one ze śródbłonkam spoczywającego na blaszce właściwej.

W podstawę płatków wnikają włókna mięśniowe z przedsionka, mięśniówka ta nie jest specyficznym tworem zastawki, lecz pozostałością rozwojową mięśniówki przedsionków i komór, która przedostała się w podstawę płatków. Płatki nie mają naczyń unaczynione są poprzez drobne naczynia mięśniówki wnikające tak głęboko jak one. Płatki posiadają także nieliczne nerwy biegnące pod wsierdziem.

-płatki półksiężycowate(valvulae semilunares)- zarówno przy ujściu aortalnym jak i pnia płucnego występują po trzy. Wszystkie trzy płatki półksiężycowate tworzą odpowiednio zastawkę aortalną i zastawkę pnia płucnego. Płatki mają kształt gniazd jaskółczych i są przyczepione do ścian tętnic. Każdy płatek składa się z włóknistego zrębu wiotkiej tkanki łącznej pokytej od strony komory wsierdziem, a od strony naczynia jego błoną wew. Wypukłość płatka półksiężycowatego zwrócona jest ku komorze, wklęsłość zaś ku tętnicy. Jego wypukły brzeg obwodowy przyczepia się do pierścienia włóknistego(annulus fibrosus) , obejmującego ujście tętnicze, natomiast drugi wolny brzeg jest prawie prosty zwrócony do światła naczynia. W chwili rozkurczu komór płatki półksiężycowate wypuklają się ku komorom i wolne brzegi wszystkich trzech płatkókażdego ujścia tętniczego stykają się ze sobą. Wytwarzają one wtedy trójramienną gwiazdę. Środek wolnego brzegu każdego płatka, który odpowiada środkowi figury gwiazdowatej, wzmocniony jest małym guzkiem tzw grudką płatka półksiężycowatego(nodulus valvulae semilunaris). W obie strony od grudki wzdłuż wolnego brzegu płatka biegnie szczególnie cienkie pasemko obłączek płatka półksiężycowatego (lunula valvulae semilunaris). Grudka usadowiona jest pośrodku obłączka i występuje nieco nad nim, wszystkie trzy grudki zamykają środek figury gwiazdowatej i razem z obłoczkami ostatecznie uszczelniają otwór dla powracającej fali krwi. Każdemu płatkowi odpowiada wpuklenie ścian tętnicy, w ten sposób wytwarzają się trzy zatoki pnia płucnego(sinus trunci pulmonalis) oraz tyle samo zatok aorty.(sinus aortae). Wypuklenie które trzy zatoki wywołują na aorcie nazywa się opuszką aorty(bulbus aortae). Niektórzy wyróżniają takie wypuklenie tylko mniejsze na pniu płucnym i nazywają je opuszką pnia płucnego(bulbus trunci pulmonalis). W pniu płucnym mamy płatki: przedni boczny i przyśrodkowy. W aorcie mamy płatki: tylny, boczny i przyśrodkowy.

Budowa szczegółowa- zbudowane są podobnie jak płatki zastawek przedsionkowo-komorowych z trzech warstw: 1)środkowej, która przedłuża się w błonę środkowąodpowiedniej tętnicy, 2)obwodowej odpowiadającej wsierdziu serca i 3) warstwy zwróconej do światłą tętnicy odpowiadające jej błonie wewnętrznej. Blaszka właściwa czyli warstwa środkowa składa się z tkanki łącznej, zawiera także włókna, które jak pierścień obejmują dookoła zarówno płatek, jak i przynależną do niego ścianę zatoki. Włókna te wzmagają odporność ściany zastawki. Płatki nie mają własnych naczyń poza tymi położonymi w mięśniówce, oraz posiadają bardzo nieliczne nerwy.

409. Czy „ zastawkę aorty” możemy inaczej nazwać „zastawką półksiężycowatą aorty” ?

-Strasznie głupie pytanie, bo możemy sobie nazywać wszystko po swojemu np. na czarnego mówić biały. W Bochenku przy opisie zastawki aortalnej jak i w Pituchowej nie spotkałem się z nazwą „zastawka półksiężycowata aorty”, wszędzie jest napisane „zastawka aorty”. Jak wiadomo zbudowana jest ona z płatków półksiężycowatych więc może i taka nazwa w nomenklaturze funkcjonuje, mój tata powiedział ze kardiolodzy mówią „zastawka aortalna”. Dlatego naprawdę nie wiem czy można ją tak nazwać zgodnie z nomenklaturą, bo potocznie oczywiście można.

410. Co to jest „obłączek” (lunula) zastawki półksiężycowatej ? Czy jest to grubsza, czy cieńsza część tej zastawki ?

-Środek wolnego brzegu każdego płatka wzmocniony jest małym guzem-grudką płatka półksiężycowatego (nodulus valvulae semiulunares) od niego w obie strony, wzdłuż wolnego brzegu odchodzi cieńsza cześć zastawki zwana obłoczkiem płatka półksiężycowatego (lunula valvulae semiulunares).

411. Co to jest „zatoka aorty” ? W jakiej liczbie występują zatoki aorty?

-Zatoki aorty(sinus aorta) występują w liczbie trzech(tyle samo ile zatok pnia płucnego), wytwarzają się one poprzez uwypuklenia spowodowane obecnością płatków półksiężycowatych, powiększają się one kiedy płatki napełniają się krwią.

412. Co to jest „opuszka aorty” ?

-jest to wypuklenie, które wywołują trzy zatoki razem na aorcie.

413. Jaka jest różnica pomiędzy określeniem „dół owalny” i „otwór owalny”? Kiedy, w warunkach prawidłowych każdy z nich występuje ?

-dół owalny jest to zarośnięty otwór owalny. Otwór owalny występuje u płodu i w warunkach prawidłowych u dorosłego człowieka zanika.

414. Jakie są pozostałości po krążeniu płodowym ?

_ w samym sercu

dół owalny powstający z otworu owalnego

szczątkowa zastawka ż. głównej dolnej i zastawka zatoki wieńcowej

_ w pobliżu serca

więzadło tętnicze powstające z przewodu tętniczego.

_ w innych rejonach organizmu

więzadło żylne powstające z przewody żylnego i więzadło obłe wątroby powstające z żyły pępkowej oraz więzadło pępkowe przyśrodkowe - pozostałość po tt. pępkowych.

415. Jaka inna nazwa jest używana dla określenia „układu przewodzącego” serca.

-układ bodźcoprzewodzący serca, układ przewodzący bodźce serca, układ bodźcotwórczo - przewodzący.

416. Co wchodzi w jego skład ?

-część zatokowo-przedsionkowa

-węzeł zatokowo-przedsionkowy(nodus sinuatrialis)

-odnoga prawa i lewa

-część przedsionkowo-komorowa

-węzeł przedsionkowo komorowy

-pęczek Hissa, pień

-odnogi prawej i lewej: rozgałęzienia końcowe w postaci włókien Purkinjego.

417. Jaka jest jego rola ?

-Reguluje on rytmiczne ruchy serca, prawidłową kolejność skurczu przedsionków i komór. Stanowi on jedynie połączenie między mięśniówką przedsionków i komór, przekracza on granicę, która dla właściwej mięśniówki serca zamknięta jest przez pierścienie włókniste.

418. Co to jest „korona serca” ?

-Jest to osobliwy układ wielkich naczyń tętniczych wychodzących z serca(aorta i pień płucny) oraz żył uchodzących do serca(żyła główna górna i dolna i żyły płucne). Korona wykazuje typową asymetrię, która w normalnych warunkach kojarzy się z typową asymetrią serca.

419. Czy oglądając serce od zewnątrz można w przybliżeniu określić podział na jego część lewą i prawą. Podaj nazwy i miejsca występowania.

Da się za pomocą bruzdy międzykomorowej przedniej i tylniej (sulcus interventricularis anterior et posterior) i trzeba pamiętać by patrzeć na serce z odpowiedniej strony, niezbędna do tego jest świadomość, że od przodu serca leża tętnice a z tyłu znajduje się ujście żył do serca.

420. Co to jest „przewód tętniczy”, a co „przewód żylny”?

-Przewód tętniczy powstaje w życiu płodowym z przekształconego łuku tętniczego VI i prowadzi on krew z pnia płucnego do aorty zstępującej.

-Przewód żylny powstaje w życiu płodowym i prowadzi on część krwi z żyły pępkowej do żyły głównej dolnej.

421. Jaka jest różnica pomiędzy pojęciami „przewód tętniczy” i „więzadło tętnicze”?

-Przewód tętniczy występuje w życiu płodowym natomiast potem ulega przemianie w więzadło tętnicze.

422. Jaka jest różnica pomiędzy pojęciami „przewód żylny”, „więzadło żylne” i „szczelina więzadła żylnego”?

-Przewód żylny występuje w życiu płodowym i następnie po urodzeniu ulega przekształceniu w więzadło żylne. Natomiast szczelina więzadła żylnego leży w rowku strzałkowym lewym i w nim biegnie więzadło żylne.

423. Czy „osierdzie” i „worek osierdziowy” to jest to samo?

Nie! ponieważ osierdzie dzieli się na osierdzie surowicze i włókniste. Osierdzie surowicze składa się z blaszki trzewnej (nasierdzie) i blaszki ściennej. Worek osierdziowy jest utworzony przez osierdzie włókniste i blaszkę ścienną osierdzia surowiczego.

424. Czy „osierdzie” i „osierdzie włókniste”, bądź „osierdzie surowicze” to jest to samo?

Nie ponieważ osierdzie surowicze oraz włókniste tworzą razem osierdzie, tak więc są jego składowymi. Opisane są poniżej.

425. Z jakich warstw zbudowany jest worek osierdziowy?

-Osierdzie surowicze ( Pericardium serosum) - utworzone z cienkiej błony, która złożona jest z dwóch blaszek przechodzących jedna w drugą, blaszki trzewnej(lamina visceralis) i blaszki ściennej (lamina parietalis). Osierdzie ścienne zwane blaszką ścienną wyściela wewnętrzną powierzchnię osierdzia włóknistego, w okolicy dużych naczyń krwionośnych przechodzi na powierzchnię serca, tworząc osierdzie trzewne zwane blaszką trzewną lub inaczej nasierdziem. Pomiędzy dwiema blaszkami osierdzia surowiczego znajduje się jama osierdzia, wypełniona płynem, który umożliwia wraz ze śliskością obu warstw swobodne przesuwanie się komór serca w osierdziu podczas ich skurczów. W warunkach prawidłowych obie blaszki stale przylegają do siebie.

-Osierdzie włókniste (Pericardium fibrosum) - tworzy warstwę zewnętrzną i składa się z tkanki łącznej włóknistej zbitej.

Spełnia następujące funkcje:

-zapewnia sercu ochronę w razie urazu

-łączy mostek i przeponę za pomocą włóknistych połączeń, poprzez połączenia ze ścianami tętnic, które przechodzą przez osierdzie włókniste pozwala "zakotwiczyć" serce w otaczających tkankach

-nie dopuszcza do rozszerzenia serca ponad bezpieczne dla niego granice pod wpływem napływającej krwi.

Ma kształt stożka, którego postawa łączy się z przeponą, spłaszczony wierzchołek zaś zwrócony jest ku górze i obejmuje początki wielkich naczyń serca prawie aż do miejsca ich pierwszego podziału. Wyróżniamy: wierzchołek, podstawę powierzchnię przednią, tylną oraz boczne.

426. Jak inaczej nazywa się „blaszka ścienna osierdzia surowiczego?”.

Nie znalazłem innej nazwy, może chodzi o nazwę „osierdzie ścienne” w Internecie tak też było nazywane ale nie wiem czy o to chodzi.

427. Co to jest „jama osierdzia?”.

-Jest to przestrzeń pomiędzy dwoma blaszkami osierdzia surowiczego (blaszką ścienną i trzewną), zawiera płyn osierdziowy (liquor pericardi) produkowany przez blaszkę trzewną osierdzia surowiczego. Śródbłonki powlekające obie te blaszki surowicze przepuszczają nieznaczne ilości cieczy surowiczej-płyn osierdzia (liquor pericardi), który stale zwilża ślizgające się o siebie powierzchnie. W warunkach prawidłowych u osoby żywej jama osierdzia zawiera tylko ślady cieczy, w przypadkach chorobowych ilość płynu może bardzo znacznie się zwieszać(tamponada serca). Pojemność osierdzia waha się mniej więcej w granicach od 400 do 800 cm³, w stanie rozciągniętym może dochodzić do 1200 cm³.

428. Czy stwierdzenie, że „jama osierdzia znajduje się między sercem a workiem osierdziowym” jest poprawne?

-jama osierdzia jest to przestrzeń pomiędzy blaszką ścienną i blaszką trzewna osierdzia surowiczego. Blaszka trzewna to inaczej nasierdzie czyli jedna z trzech warstw ściany serca, tak więc jest to stwierdzenie poprawne.

429. Co to są „zachyłki osierdzia” a co „zatoki osierdzia” ? - Jakie znasz?

-zachyłki osierdzia (recessus pericardi)- uwypuklenia wytwarzane w linii przejścia jednej blaszki osierdzia w druga miedzy naczyniami. Wyróżniamy zachyłek pnia płucnego, aorty, ż głównej górnej i zatoki skośnej osierdzia.

-zatoki osierdzia (sinus pericardi)-poprzeczny szczelinowaty kanał jamy osierdzia powstały w wyniku zakrzywienia się płodowej cewy sercowej. Wyróżniamy zatokę poprzeczną osierdzia ograniczoną od przodu ścianą tylną aorty i pnia płucnego a od tyłu powierzchnią przednią obu przedsionków.

430. Czy znasz pojęcie „tamponada serca”?

-gwałtowne nagromadzenie się płynu lub krwi w worku osierdziowym, utrudniające prace serca i stanowiące bezpośrednie zagrożenie życia. Nagromadzony płyn utrudnia rozkurcz serca.

431. Co współcześnie zalicza się do układu chłonnego?

-Naczynia chłonne włosowate

-Odprowadzające naczynia chłonne o różnej wielkości

-Wielkie pnie naczyń chłonnych

-Węzły chłonne

432. Jak nazywają się największe naczynia chłonne u człowieka i dokąd uchodzą?

-największe naczynia chłonne to pnie chłonne które łączą się w przewód piersiowy (który uchodzi do kąta żylnego leżącego w miejscu zlania się ż szyjnej wew. z ż podobojczykową)

wyróżniamy:

-pnie lędźwiowe (truncus lumbalis)

-pnie jelitowe (trunci intestinalis)

-pień szyjny (truncus iugularis)

-pień podobojczykowy (truncus subclavius)

-pnie śródpiersiowe (truncus mediastinales)

433. Co to są „regionalne węzły chłonne”?

-są to pierwsze węzły chłonne, które są włączone w drogę limfatyczną jakiegoś narządu czy też części ciała.

434. Czy znasz pojęcie „węzeł chłonny wartowniczy”?

jest to pierwszy węzeł chłonny na drodze spływu chłonki z ogniska nowotworowego. Z racji położenia, przerzuty nowotworów złośliwych przerzutujących drogą naczyń chłonnych pojawiają się najczęściej najpierw w węźle wartowniczym.

ciekawostki kliniczne: określenie istnienia ewentualnych przerzutów w węźle wartowniczym ma kluczowe znaczenie dla terapii niektórych nowotworów. Biopsja węzła wartowniczego stosowana jest rutynowo u chorych z czerniakiem skóry, nowotworem gruczołu sutkowego, u kobiet z guzami narządu rodnego oraz u mężczyzn z rakiem prącia. Brak przerzutów w węźle wartowniczym rokuje dobrze, zmniejszając znacznie możliwość wystąpienia przerzutów w pozostałych węzłach drenujących chłonkę z danego obszaru. Umożliwia to odstąpienie od zabiegu usunięcia wszystkich węzłów chłonnych danego regionu (tzw. limfadenektomia regionalna).Brak ogniska nowotworowego w węźle chłonnym wartowniczym nie wyklucza jednak całkowicie powstania przerzutów odległych oraz bliskich, rozsianych poprzez układ krwionośny.

435. Czy określenie „chłonny” i „limfatyczny” to jest to samo?

Tak

436. Krew żylna ze ścian serca odpływa .........

-żyłami wieńcowymi które łącza się w żyłę główną serca (v. magna cordis) i wpada do zatoki wieńcowej.

Układ oddechowy

437)W nosie zewnętrznym wyróżnia się...

wyróżniamy grzbiet nosa (dorsum nasi), dwie powierzchnie boczne w części dolnej nieco uwypuklone, tzw. skrzydła nosa (alae nasi), i podstawę przedzieloną częścią błoniastą przegrody nosa wraz ze skrzydłami ogranicza ona nozdrza przednie. Natomiast ze względy na budowę warstwową nosa zewnętrznego możemy wyróżnić :(1) szkielet, (2)warstwa mięśniowa, (3)warstwa skórna zewnętrzna, (4) warstwa skórna wewnętrzna

438)Szkielet nosa zewnętrzny tworzą....

W budowie szkieletu nosa biorą udział: kości, chrząstki i łącząca je łącznotkankowa błona włóknista.

• Kości:

• Kości nosowe

• Wyrostek czołowy szczęki

• Brzeg przyśrodkowy trzonu szczęki

• Chrząstki:

• Chrząstka przegrody nosa

• Chrząstka boczna nosa

• Chrząstka skrzydłowa większa

Poza tym kilka drobnych chrząstek uzupełnia szkielet chrzęstny:

• Chrząstki skrzydłowe mniejsze

• Chrząstki nosowe dodatkowe

• Chrząstka nosowo-lemieszowa

Wszystkie chrząstki nosa są zbudowane z chrząstki szklistej; są one parzyste z wyjątkiem chrząstki przegrody nosa. Chrząstki są przedłużeniem szkieletu kostnego nosa i pozostałością czaszki pierwotnej.

439)W jamie nosowej wyróżnia się ściany...

1)ściana dolna czyli dno

2)ściana górna czyli sklepienie

3)ściana przyśrodkowa czyli przegroda nosa - składa się z 3 odcinków:

-części kostnej-> utworzonej przez lemiesz i blaszkę pionową kości sitowej

-części chrzęstnej-> utworzonej przez chrząstkę przegrody nosa

-części błoniastej albo skórnej- podwójna warstwa skóry polożona między nozdrzami przednimi i zawiera odnogi przyśrodkowe chrząstek skrzydłowych większych; ze względu na swa ruchomość nosi też nazwę części ruchomej przegrody nosa.

4)ściana boczna uwypuklana przez małżowiny nosowe z reguły 3 (dolna środkowa i górna)

440)Kostne ściany jamy nosowej tworzą odpowiednio kości:

ściana górna->

1. k.nosowe

2. kolec nosowy k.czołowej

3. blaszka sitowa k.sitowej

4. trzon k.klinowej z małżowinami sitowymi

ściana dolna->

1. wyrostki podniebienne szczęk

2. blaszki poziome kości podniebiennych

ściana przyśrodkowa czyli przegroda->

1. blaszka pionowa k.sitowej

2. lemiesz

ściana boczna->

1. przyśrodkowa ściana błędnika k.sitowej

2. wyrostek czołowy sczęki

3. trzon szczęki

4. k.łzowa

5. małżowina nosowa dolna

6. blaszka pionowa k.podniebiennej

7. blaszka przyśrodkowa wyrostka skrzydłowatego k.klinowej

441)Ze względu na pełnione funkcje w jamie nosowej wyróżnia się część węchową i część oddechową każda z nich cechuje się obecnością odpowiedniego nabłonka (oddechowego i węchowego).

442)Podział przestrzenny jamy nosowej przedstawia się następująco:

Przegroda jamy nosowej dzieli jame nosową na część prawą i lewą. W każdej z nich, idąc od góry, wyróżniamy zachyłek klinowo-sitowy(recessus sphenoethmoidalis), czasem przewód nosowy najwyższy, górny, środkowy i dolny(meatus nasi supremus, superior, medius, inferior). pomiędzy małżowinami a przegroda jamy nosowej leży przewód nosowy wspólny(meatus nasi communis).

Zachyłek klinowo-sitowy leży leży pomiędzy małżowiną nosową górną (lub najwyższą) a stropem jamy nosowej. Niestały przewód nosowy najwyższy (meatus nasi supremus) leży pomiędzy niestałą małżowiną nosowa najwyższą a górną. Przewód nosowy górny(meatus nasi superior) leży pomiędzy małżowiną górną a środkową. Przewód nosowy środkowy (meatus nasi medius) leży między małżowiną nosową dolna a środkową. Przewód nosowy dolny jest położony między małżowiną nosową dolną a podniebieniem twardym. Do tyłu od małżowin nosowych wszystkie przewody nosowe łącza się w przewód nosowo-gardłowy(meatus nasopharyngeus), który przez nozdrza tylne(choanae) łączy się z częścią nosową gardła.

443. Wnętrze przedsionka nosa wysłane jest...

-warstwą skórną wewnętrzna, która jest przedłużeniem skóry zewnętrznej wnikającej przez nozdrza przednie do jamy nosowej. Skóra przedsionka jest zbudowana podobnie jak skóra zewnętrzna. Jest ona wysłana wielowarstwowym nabłonkiem płaskim i zawiera gruczoły potowe oraz liczne gruczoły łojowe , a także grube, krótkie włosy nozdrzy(vibrissae), które jak siatka ochronna zatrzymują ciała obce powietrza wdechowego.

444) Jaka jest różnica pomiędzy terminami limen nasi i agger nasi?

• Limen nasi - to wyraźny fałd, uwypuklony brzeg górny odnogi bocznej chrząstki skrzydłowej większej oddzielający przedsionek od właściwej jamy nosowej.

• Agger nasi( grobla nosa) - to fałd będący przedłużeniem przedniego końca nasady małżowiny środkowej; jest to pozostałość odrębnej małżowiny nosowej, wychodzącej z kości nosowej. Odgranicza ona od góry nieco wklęsłe pole -> przedsionek przewodu środkowego(atrium meatus medii), który ku dołowi sięga aż do górnego brzegu małżowiny dolnej i ku tyłowi stopniowo przechodzi w przewód nosowy środkowy

445)Co to są zatoki przynosowe? Jakie znasz?

Zatoki przynosowe(sinus paranasales)to wypustki błony śluzowej, które od jamy nosowej wrastają w otaczające kości. Wyrózniamy:

1. Zatoka szczękowa (sinus maxillaris)

2. Zatoka czołowa (sinus frontalis)

3. Zatoka sitowa (sinus ethmoidalis)

4. Zatoka klinowa (sinus sphenoidalis)

446)Czy w chwili urodzenia wszystkie zatoki są prawidłowo rozwinięte?

NIE.

• Zatoka czołowa- nie występuję u noworodków, ich wzrost zaczyna się w 7-8 roku życia, aby uzyskać ostateczna wielkość po osiągnięciu dojrzałości

• Zatoka klinowa - u noworodka są praktycznie nieobecne; ich rozwój rozpoczyna się dopiero w 4 roku życia, aby w 9 roku życia zająć cały trzon k.klinowej.

• Zatoka szczękowa- u noworodka sa nieznacznej wielkości, a swój ostateczny rozwój osiągają dopiero po pojawieniu się stałego uzębienia

• Zatoka sitowa - u noworodka zbudowana jest z niewielkich i słabo rozwiniętych błędników, a jej ostateczny rozwój przypada na 16 rok zycia

447)Czy niektóre zatoki przynosowe są nieparzyste?

Wszystkie zatoki bez wyjątku są zatokami parzystymi. Nawet te występujące w kościach nieparzystych.

448)Dokąd uchodzą poszczególne zatoki?

Z jamą nosową pozostają w łączności zatoki przynosowe, uchodzące do przewodów nosowych. Do środkowego uchodzi zatoka czołowa, szczękowa i przednia grupa komórek sitowych. Do przewodu nosowego górnego uchodzi tylna grupa komórek sitowych, natomiast zatoka klinowa do zachyłka klinowo-sitowego. Żadna z zatok nie otwiera się do przewodu nosowego dolnego ( uchodzi tu przewód nosowo-łzowy).

• Zatoka szczękowa

=>otwór zatoki szczękowej prowadzi przez lejek sitowy do rozworu półksieżycowatego przewodu nosowego środkowego

=>otwór dodatkowy łączy się bezpośrednio z przewodem nosowym środkowym

• Zatoka czołowa

• ~50% przez lejek sitowy do rozworu półksiężycowatego przewodu nosowego środkowego

• ~50% samodzielne ujście do zachyłka przedniego przewodu nosowego środkowego

• zatoka sitowa

w zależności od ujścia komórek sitowych do odpowiednich przewodów nosowych odróżniamy 2 grupy: przednie i tylne kom. Sitowe

• ujścia komórek grupy przedniej (2-8) - wiodą do różnych części przewodu nosowego środkowego ( wyróżniamy więc podgrupy (1)komórki otwierające się do zachyłka przedniego przewodu nosowego środkowego (2) kom. otwierające się do lejka sitowego przewodu nosowego środkowego (3) kom. otwierające się do części tylnej przewodu nosowego

• ujścia komórek grupy tylnej (1-7) - wiodą powyżej małżowiny nosowej środkowej do przewodu nosowego górnego i często również do najwyższego

• zatoka klinowa

• otwór zatoki klinowej prowadzi z każdej strony do zachyłka klinowo-sitowego

449) Czy w każdej kości pneumatycznej u człowieka występują zatoki przynosowe?

NIE! Kości pneumatyczne to kości zawierające puste przestrzenie wysłane błona śluzową i wypełnione powietrzem. U człowieka występują tylko w czaszce(k.klinowa, czołowa, sitowa, szczękowa) i wszystkie one posiadają odpowiednie zatoki, kością pneumatyczną jest też kość skroniowa, która nie posiada zatoki przynosowej.

450) Jak nazywa się (nazwa pol. i łac.) wejście do przedsionka nosa, a jak do kostnej jamy nosowej?

Ku przodowi, poprzez przedsionek, jama nosowa otwiera się nozdrzami przednimi (nares)

Wejście do kostnej jamy nosowej nazywa się otworem gruszkowatym(apertura piriformis).

451) Jak nazywa się wyjście z jamy nosowej i dokąd prowadzi ?

wyjście z jamy nosowej to nozdrza tylne(choanae) i prowadzą one do części nosowej gardła.

452) Jakie funkcje (w odniesieniu do powietrza oddechowego) pełni jama nosowa? Dzięki czemu je realizuje?

W oddychaniu jama nosowa pełni rolę filtra. Powietrze dostając się do niej jest ogrzewane, nawilżane oraz filtrowane z drobnoustrojów i kurzu. Jest to możliwe ze względu na występowanie w jamie nosowej dużej ilości nabłonka wielowarstwowego migawkowego z licznymi kom.śluzowymi. z tego powodu zdrowsze jest oddychanie przez nos a nie przez usta.

453) Jaka jest (u człowieka) rola zatok przynosowych?

1. oddechowa (nawilżanie/ogrzewanie wdychanego powietrza oraz wyrównanie różnic ciśnień podczas oddychania lub podczas gwałtownego wzrostu jego wartości)

2. węchowa

3. mechaniczna (ochrona mózgoczaszki przed urazami)

4. termiczna(termoizolacja oraz ogrzewanie podstawy czaszki i oczodołu)

5. statyczna (zmniejszenie wagi szkieletu twarzoczaszki)

6. fonetyczna( przestrzeń rezonacyjna, ochrona ucha wewnętrznego przed przewodzeniem droga kostną własnego głosu

454) Co to jest „głośnia” i „nagłośnia” - podaj ich rolę oraz nazwy łac.

• Głośnia(glottis) - jest jedną z części anatomicznych krtani, składającą się z warg głosowych zawierających więzadła głosowe i miesień głosowy pokryte błoną śluzową, oraz fałdy głosowe zwane strunami głosowymi stanowiące ostry brzeg błony śluzowej warg głosowych. W jej skład wchodzi także szpara głośni ograniczona fałdami głosowymi i brzegami chrząstek nalewkowatych. Tylny odcinek głośni nazywamy miedzychrząstkowym, a przedni międzybłoniastym. W głośni powstaje dźwięk ( przy wydychaniu powietrza w odpowiednim ustawieniu strun głosowych). Jeśli struny głosowe wibrują, powstaje głoska dżwięczna, jeśli są rozluźnione - powstaje głoska bezdźwięczna.

• Nagłośnia (epiglottis) - narząd zbudowany z nieparzystej chrząstki(chrzastka nagłośniowa) pokrytej tkanką miękką. Jest położona od tyłu nasady języka i ku jej dołowi zamykając wejście do krtani podczas procesu połykania pokarmów, zapobiegając ich przedostawaniu się do dróg oddechowych. Jest pokryta bł.śluzową.

455) Podział jamy krtani przedstawia się następująco :.........granice stanowią odpowiednio .....

(1)piętro górne=> przedsionek krtani/jama górna krtani

• granica górna-> wejście do krtani ograniczone przez górny brzeg nagłośni oraz z boku przez 2 symetryczne fałdy nalewkowo-nagłosniowe oraz wcięcie międzynalewkowe

• granica dolna-> fałdy przedsionkowe

(2) piętro środkowe =>jama pośrednia krtani

• granica górna ->fałdy przedsionkowe

• granica dolna ->wargi głosowe

• zawartość -> szpara głośni, głośnia, kieszonka krtaniowa

(3) dolne piętro => jama podgłośniowa /jama dolna krtani

• granica górna -> fałdy głosowe

• granica dolna -> początek tchawicy na granicy chrząstki pierścieniowatej a pierwszej chrząstki tchawicy

456) Głośnię tworzą...

+ wargi głosowe zawierające więzadła głosowe i mięsień głosowy, pokryte bł.śluzową, a także

+ fałdy głosowe zwane strunami głosowymi stanowiące ostry brzeg bł.śluzowej warg głosowych,

+szpara głośni ograniczona fałdami głosowymi i brzegami chrząstek nalewkowatych

457) Pod względem czynnościowym mięśnie krtani dzielimy na:

pod względem czynności w układzie mięśni, które służą do wytworzenia głosu, kształtując szparę głośni i napinające wargi głosowe, możemy wyróżnić :

1. rozwieracz szpary głośni

• m.pierścienno-nalewkowy tylny

2. zwieracze szpary głośni

• m.pierscienno-nalewkowy boczny

• m.tarczowo-nalewkowy w skład którego wchodzą 3 mięśnie:

• m.tarczowo-nalewkowy zewnętrzny

• m.tarczowo-nalewkowy wewnętrzny = m.głosowy

• m.przedsionkowy

• m.nalewkowy:

• m.nalewkowy poprzeczny

• m.nalewkowy skośny

• mięśnie napinające wargi głosowe

• m.pierścienno-tarczowy

• m.głosowy = m.tarczowonalewkowy wewnętrzny

458) Mięśnie krtani unerwiane są odpowiednio przez:

• gałąź zewnętrzna nerwu krtaniowego górnego

=> m.piersciennotarczowy

• nerw krtaniowy dolny

=>m.pierściennonalewkowy tylny

=>m.pierściennonalewkowy boczny

=>m.tarczowonalewkowy

=>m.nalewkowy poprzeczny

=>m.nalewkowy skośny

=>m.nalewkowy nagłośniowy

=>m.głosowy

459) Mięśnie krtani są pod względem mikroskopowej budowy mięśniami....

szkieletowymi poprzecznie prążkowanymi

460)Czy w obrębie połączeń chrząstek krtani występują stawy? Jeśli tak, to jakie?

TAK.

1)Staw pierścienno-nalewkowy

• łączy pow. Chrzastki pierscieniowatej z nalewkowata

• typ stawu zblizony do eliptycznego

• wzmocniony więzadłem pierścienno-nalewkowym tylnym

• ruchy ślizgające przywodzenia i odwodzenia chrząstki nalewkowatej

• ruchy obrotowe chrząstki nalewkowatej do wewnątrz i na zewnątrz

2)staw pierściennotarczowy

• staw kulisty

• wzmocniony więzadłami rogowopiersciennymi (3) przednie, tylne, boczne oraz więzadłem pierściennotarczowym

461) W skład którego pietra jamy krtani wchodzi kieszonka krtaniowa?

Kieszonka krtaniowa wchodzi w skład pietra srodkowego i jest to podłuzna wypustka boczna bł.śluzowej , do której szczelinowate wejście lezy obustronnie między fałdem przedsionkowym a fałdem głosowym. Kieszonka ta sięga od chrząstki tarczowatej az do chrzastki nalewkowatej. Często ze swej przedniej połowy pionowo ku górze wysyła ona szczelinowaty zachyłek zwany woreczkiem krtaniowym.

462) Z czego składa się błona sprężysto-włóknista krtani?

• Stożek sprężysty - stanowi dolną część bł.sprężysto-włóknistej krtani

• Błona czworokątna - stanowi górna część bł. .sprężysto-włóknistej

Włókna sprężyste bł.czworokątnej przebiegają przeważnie strzałkowo, częściowo zstepując ku tyłowi. Błona czworokątna rozpoczyna się z przodu obustronnie na brzegach bocznych chrzastki nagłośniowej i na pow. Tylnej kata chrząstki tarczowatej, z tyłu na brzegu przyśrodkowym chrząstki nalewkowatej.

463)Co to jest Więzadło głosowe?

Więzadła głosowe = więzadła właściwe

Są to symetryczne, zgrubiałe, szczególnie sprężyste górne brzegi stożka sprężystego. Z przodu przyczepiają się one włóknami łącznotkankowymi tuż obok siebie do powierzchni wewnętrznej kąta chrząstki tarczowatej w połowie jego wysokości, z tyłu do szczytu i górnego brzegu sprężystego wyrostka głosowego chrząstki nalewkowatej. Więzadła głosowe tworza sprężyste podłoże warg głosowych.

464)Podczas oddychania nagłośnia jest uniesiona/opuszczona?

Podczas oddychania nagłośnia unosi się ku górze i otwiera krtań, umożliwiając swobodny przepływ powietrza. Bierze ona udział także w ruchach wykrztuśnych i kaszlu.

465)Co to jest rozdwojenie tchawicy a co ostroga tchawicy?(nazwa łac.)

• Ostroga tchawicy (carina tracheae) - ostatnia chrząstka tchawicza wyginająca się ku dołowi w swej części pośrodkowej, tworząc półksiężycowatą przegrodę strzałkową pokrytą błoną śluzową. Oddziela ona koniec górny prawego oskrzela głównego od końca górnego lewego oskrzela głównego.

• Rozdwojenie tchawicy(bifurcatio tracheae) - to miejsce w którym tchawica rozgałęzia się na 2 główne oskrzela. Na wysokości 4 kręgu

466)Ciała obce częściej dostają się do ....... oskrzela głównego, ponieważ.....

do prawego oskrzela głównego, ponieważ biegnie ono jako przedłużenie tchawicy odchodząc od niej pod mniejszym kątem niż oskrzele główne lewe. Oskrzele główne prawe jest również krótsze od oskrzela głównego lewego.

467)Oskrzele główne prawe dzieli się na......, zaś oskrzele główne lewe na.....

-oskrzele główne prawe dzieli się na 3 oskrzela płatowe(górne , środkowe, dolne)

-oskrzele główne lewe dzieli się na 2 oskrzela płatowe(górne, dolne) dalszy podział patrz pyt485

468) W skład korzenia płuca wchodzą.......

wszystkie twory, które wchodzą lub wychodzą ze śródpiersia do płuca, a więc:

• Oskrzela

• Naczynia:

• T.płucna

• Żż.łucne górna i dolna

• Tt. i żż.oskrzelowe

• Naczynia chłonne

• Nerwy - splot płucny

• Otaczająca wszystko tk.łączna

469)twory korzenia płuca prawego sa ułożone następująco: (kolejno od góry ku dołowi), natomiast lewego:

• twory korzenia płucnego prawego:

1)oskrzele płatowe górne prawe czyli nadtętnicze

2)t.płucna prawa

3)oskrzele płatowe dolne prawe czyli podtętnicze

4)ż.płucna górna prawa(do przodu od oskrzela)

5)ż.płucna dolna prawa(poniżej oskrzela)

• twory korzenia płucnego lewego:

1)t.płucna lewa

2)oskrzele główne

3)ż.płucna górna lewa(do przodu od oskrzela)

4)ż.płucna dolna lewa(poniżej oskrzela)

470)Jaka jest różnica pomiędzy nazwa wnęka płuca a korzeń płuca?

Wnęka płuc(hilum pulmonis) - jest to zagłębienie powierzchni przyśrodkowej płuc zawierające korzeń płuc

Korzeń płuc to naczynia, nerwy, oskrzela występujące właśnie w obrębie hilum pulmonis.

471)Podaj definicje płata płuca.

Płat płucny - część płuca widoczna z zewnątrz, wydzielona przez opłucną wyściełającą szczeliny międzypłatowe oraz przez wcięcia wypełnione wiotką tk.łączną stwarzając mechaniczne zabezpieczenie.

472)Podaj definicje segmentu płucnego(oskrzelowo-płucnego).

Segment to część płuca niekoniecznie odgraniczona przegrodami łącznotkankowymi. Występuje w liczbie 10 w kazdym płucu i jest to samodzielna część płatów płucnych, z których każda jest zaopatrzona w jedno większe oskrzele segmentowe oraz własne gałęzie prawej lub lewej t.płucnej. Często widoczne dopiero po nastrzyknięciu.

473)Czym różnią się oskrzela od oskrzelików ?

oskrzela (bronchi) rozgałęziają się wewnątrz płuca na coraz mniejsze gałęzie, wytwarzając drzewo oskrzelowe(arbor bronchialis). Odrózniamy oskrzela płatowe(bronchi lobares) z prawej strony 3 z lewej 2 zaopatrujące płaty; oskrzela segmentowe w zasadzie po 10 dla każdego płuca , z których każde zaopatruje przynależny segment oskrzelowo-płucny; oskrzela podsegmentowe i małe oskrzela oraz oskrzelka zrazików i gron. Najmniejsze oskrzela o świetle 1-1,5mm, których ściany są jeszcze wzmocnione chrzastkami, dziela się kilkakrotnie w obrębie zrazika na oskrzeliki (bronchioli) o świetle 0,5-1mm nie zawierające już chrząstek.oskrzeliki kolejno dzielą się jeszcze na oskrzeliki końcowe(bronchioli terminalis), które rozdwajają się w obrębie grona w oskrzeliki oddechowe(bronchioli respiratorii)

474) Unaczynienie czynnościowe płuc przedstawia się następująco:

prawa komora serca -> pień płucny -> t.płucna prawa ->tt.płatowe(3) -> tt.segmentowe(10)

->t.płucna lewa -> tt.płatowe (2)->tt.segmentowe(10)

tt.segmentowe -> tt.zrazikowe -> kapilary oplatające pęcherzyki płucne -> żyłki -> żż.międzyzrazikowe -> żż.płucne górne prawa i lewa =>lewy przedsionek

żż.płucne dolne prawa i lewa

475) Unaczynienie odżywcze płuc przedstawia się następująco:

LEWA PRAWA

Aorta zstępująca Gałęzie oskrzelowe Gałęzie oskrzelowe III/IV t.międzyżebrowa tylna

↓ ↓ ↓ ↓

t.oskrzelowa t.oskrzelowa

(unaczyniają ściany oskrzeli) (unaczyniają ściany oskrzeli)

towarzyszą im

żż.oskrzelowe

↓ ↓ ↓

ż.nieparzysta krótka żż.płucne ż.nieparzysta oraz ż.ramiennogłowowa prawa dodatkowa

476) Czy w warunkach prawidłowych dochodzi na terenie płuc do mieszania się w jakimkolwiek stopniu krwi czynnościowej z krwią odżywczą?

TAK. Gdyż bardziej oddalone od wnęki płuca żż.oskrzelowe należące do układu unaczynienia odżywczego uchodzą do żż.płucnych, które z kolei należą do unaczynienia czynnościowego płuc.

477)Wyróżnia się następujące części opłucnej ściennej:

1)opłucna ścienna przeponowa - przylega do przepony

2)opłucna ścienna śródpiersiowa - zwrócona w kierunku śródpiersia, rozpięta pomiędzy kręgosłupem piersiowym a mostkiem

3)opłucna żebrowa - przylega do ściany kostnej klatki piersiowej

4)osklepek opłucnej - znajduje się u nasady szyi

478)Zachyłkami opłucnej nazywamy:....Wyróżnia się następujące zachyłki opłucnej:

zachyłkami opłucnej nazywamy zatoki jamy opłucnej. Zachyłek opłucnowy(recessus pleuralis)czyli zatoka opłucnowa(sinus pleuralis) jest to przestrzen w jamie opłucnowej ograniczona przez 2 części opłucnej ściennej w miejscu gdzie jedna przechodzi w drugą. Zachyłki są przestrzeniami rezerwowymi dla rozprężającego się płuca w czasie wdechu.

1. Zachyłek żebrowo-przeponowy(recessus costodiaphragmaticus)

• Największy, przebiega od przodu ku bokowi i do tyłu w formie sierpa

• zachyłek żebrowo-śródpiersiowy przedni/tylny(recessus costomediastinalis anterior et posterior) uwidaczniaja się w płaszczyźnie czołowej

• zachyłek przeponow-śródpiersiowy(recessus phrenicomediastinalis)

w płaszczyżnie strzałkowej; przejście opłucnej ściennej przeponowej w opłucną ścienną śródpiersiową

479)Krezka płuca(nazwa łac.) to....... W jej skład wchodzi.....

• krezka płucna (mesopneumonium) stanowi przejście kołnierza opłucnej wraz z więzadłem płucnym czyli opłucnej śródpiersiowej w opłucną płucna pokrywającą płuca.

Przyczep krezki płucnej do płuca w swej górnej części stanowi granicę wnęki.

480)Czy przy odmie opłucnowej(nazwa łac.) możliwy jest skuteczny wdech? Dlaczego?

Odma opłucnej (pneumothorax) - wtargnięcie powietrza lub innych gazów do jamy opłucnej spowodowane najczęściej uszkodzeniem miąższu płucnego lub przedziurawieniem ściany klatki piersiowej. Odma opłucnowa jest jednym ze stanów nagłych i jako taka wymaga niezwłocznej interwencji chirurgicznej.

Oddech paradoksalny-zjawisko polegające na wahadłowym przemieszczaniu gazów z jednego płuca do drugiego. Podczas wydechu powietrze z prawidłowego płuca zostaje wtłoczone do drugiego, spadniętego płuca. Podczas wdechu sytuacja się odwraca i powietrze zalegające w uszkodzonym płucu zasysane jest ponownie do płuca zdrowego.

481)Dlaczego podczas płaczu leje się z nosa?

Ponieważ łzy wydostają się także kanalikiem nosowym. Katar wówczas to łzy + troche śluzu nosowego.

482)Jama krtani dzieli się na.....granice stanowią......

patrz pytanie 455

483)Co to jest fonacja, jakie struktury są za nią odpowiedzialne?

Fonacja to proces powstawania głosu u człowieka w następstwie drgań więzadeł głosowych pod wpływem wydychanego powietrza, zachodzący w krtani i prowadzący do powstania tzw. Dźwięku krtaniowego. Aby powstał dźwięk konieczna jest współpraca systemu oddechowego i krtaniowego. W czasie mowy lub śpiewu fałdy głosowe napinają się i zbliżają do siebie na odległość kilku dziesiętnych milimetra tworząc niewielka szczelinę. Inaczej jest podczas oddychania, gdyż wtedy fałdy głosowe są rozsunięte. Do wytworzenia dźwięku jest potrzebna odpowiednia ilość powietrza, które podczas wdechu wprawia w drgania fałdy głosowe. Drgania te polegają na cyklicznym, uporządkowanym, następującym po sobie otwieraniu i zamykaniu głośni.

484) Mięśnie krtani są pod względem histologicznym mięśniami ...... i są unerwiane przez...

patrz pytanie458 i 459

485) Oskrzela główne dzielą się odpowiednio......

1. oskrzele główne(bronchus principalis)

2. oskrzela płatowe(bronchi lobares)

3. oskrzela segmentowe(bronchi segmentales)

4. oskrzela podsegmentowe(bronchi subsegmentales)

5. oskrzeliki(brionchioli)

6. oskrzeliki końcowe(brionchioli terminales)

486) Co to jest płat płuca?

Patrz pytanie471

487) Co to jest segment płucny?

Patrz pytanie472

488) Co to jest płat żyły nieparzystej?

Płat żyły nieparzystej(lobus venae azygos) jest płatem nadliczbowym powstającym w okresie, kiedy u zarodka długości mniej więcej 10mm zaczyna się różnicować szczyt płuca, a żyła nieparzysta przebiega bardziej bocznie niż zwykle. Żyła nieparzysta wcina się w tkankę płuca prawego i odgranicza odcinek płuca. Płat żyły nieparzystej bywa bardzo różnej wielkości; czasem tworzy on tylko mały odcinek na powierzchni śródpiersiowej płata górnego, czasem stanowi cały szczyt płuca.

Układ pokarmowy

490. Co wchodzi w skład „układu pokarmowego” a co w skład „przewodu pokarmowego”?

Przewód pokarmowy (canalis alimentarius) składa się z następujących części:

1. Jelito głowowe

-jama ustna (cavitas oris)

-gardło (pharynx)

2. Jelito tułowiowe:
   a) jelito przednie

-przełyk (espohagus)

-żołądek (ventriculus)

b) jelito środkowe/cienkie

-dwunastnica (duodenum)

-jelito czcze (jejunum)

-jelito kręte (ileum)
c ) jelito tylne/grube

-jelito ślepe (vaecum)

-okrężnica (colon)

-odbytnica (rectum)

W skład układu pokarmowego (systema digestorium) wchodzą dodatkowo oprócz przewodu pokarmowego gruczoły leżące poza jego ścianą: ślinianki (glandulae salivares), wątroba (hepar), trzustka (pancreas) oraz otrzewna (peritoneum) obejmująca żołądek większą część jelita cienkiego, jelita grubego i wątroby.

491. Na jakie części dzieli się jamę ustną?

Jamę ustną dzielimy na:

-przedsionek jamy ustnej (vestibulum oris)

-jamę ustną właściwą (cavitas oris propria)

Jama ustna właściwa odgraniczona jest od przedsionka wyrostkami zębodołowymi szczęk i częścią zębodołową żuchwy wraz z tkwiącymi w nich zębami. Wejście do jamy ustnej stanowi szpara ust (rima oris) zaś wyjście cieśń gardzieli (ishmus faucium) łącząca ją z gardłem.

492. Wyróżnia się następujące grupy mięśni języka:

Mięśnie zewnętrzne języka(3):

-m. bródkowo-językowy (m. genioglossus)

-m. gnykowo-językowy (m. hyoglossus)

-m. rylcowo-językowy (m. styloglossus)

Mięśnie wewnętrzne języka(4):

-m. podłużny górny (m.longitudinalis superior)

-m. podłużny dolny (m. longitudinalis inferior)

-m. poprzeczny języka (m. transversus linguae)

-m. pionowy języka (m. verticalis linguae)

493. Istnieją następujące rodzaje brodawek językowych : ....... Występują one w obrębie ....

Brodawki językowe to wyniosłości blaszki właściwej błony śluzowej i nabłonka języka. Wszystkie brodawki leżą w obrębie trzonu języka. Wyróżniamy cztery rodzaje brodawek językowych:

1. Brodawki nitkowate (papillae filiformes)

2. Brodawki grzybowate (papillae fungiformes)

3. Brodawki okolone (papillae vallatae)

4. Brodawki liściaste (papillae foliatae)

Brodawki nitkowate są najliczniejsze leżą na końcu, na brzegach oraz na grzbiecie języka najliczniejsze w okolicy brodawek okolonych, mają kolor szarawy.

Brodawki grzybowate są większe, ale mniej liczne od poprzednich, leżą pojedynczo między brodawkami nitkowatymi, zawierają kubki smakowe, mają kolor czerwony.

Brodawki okolone leżą do przodu od bruzdy granicznej, w jednym szeregu, równolegle do

jej ramion (odwrócona litera „v”). Największe, najmniej liczne(7-12), zawierają kubki smakowe.

Brodawki liściaste leżą na brzegach języka, w tylnej części trzonu, do przodu od łuków podniebienno-językowych, zawierają kubki smakowe.

494. Otwór ślepy jest pozostałością po .....

Otwór ślepy (foramen caecum) leży w miejscu spotkania się ramion bruzdy granicznej do tyłu od pośrodkowo położonej brodawki okolonej. Jest to pozostałość po ujściu przewodu tarczowo-językowego występującego w życiu płodowym. U dorosłego przewód ten może być częściowo zachowany w swej bliższej części.

495. Dno jamy ustnej utworzone jest przez .......

Dno jamy ustnej stanowi okolica podjęzykowa tworzą je: mięśnie żuchwowo-gnykowe budujące przeponę jamy ustnej (diaphragma oris). Przepona ta wzmocniona jest przez dwie dodatkowe warstwy mięśniowe: od góry przez oba mięśnie bródkowo-gnykowe, od dołu brzuśce przednie obu mięśni dwubrzuścowych. Ponieważ jama ustna sięga dalej niż przepona to tylna część dna zbudowana jest tylko z błony śluzowej.

496. Podniebienie składa się z .....

1. Podniebienia twardego (palatum durum)

2. Podniebienia miękkiego (palatum mole)

Podniebienie twarde składa się z kostnej podstawy pokrytej błoną śluzową. Kostną podstawę podniebienia twardego stanowią wyrostki podniebienne szczęk oraz blaszki poziome kości podniebiennych. Między okostną a błoną śluzową leżą małe, śluzowe gruczoły podniebienne.

Podniebienie miękkie składa się z:

1. Błony śluzowej pokrywającej obie jego powierzchnie (przednią i tylną)

2. Gruczołów podniebiennych

3. Mięśni podniebienia miękkiego(5 par)

-m. napinacz podniebienia miękkiego (m. tensor veli palatini)

-m. dźwigacz podniebienia miękkiego (m. levator veli palatini)

-m. podniebienno-językowy (m. palatoglossus)

-m. podniebienno-gardłowy (m. palatopharyngeus)

-m. języczka (m. uvulae)

4. Rozcięgna podniebiennego będącego przedłużeniem okostnej podniebienia twardego, (rusztowanie dla podniebienia miękkiego, sięga 1/3 jego części).

497. Cieśń gardzieli ograniczona jest przez .......

Cieśń gardzieli łączy jamę ustną z gardłem. Ograniczają ją:

Od góry: podniebienie miękkie a dokładniej języczek (uvula)

Od dołu: nasada języka (radix linguae)

Od boków: łuk podniebienno-gardłowy (arcus palatopharyngeus)

498. Przechodząc z języka na nagłośnię błona śluzowa wytwarza ......

Błona śluzowa nasady języka przechodząc na nagłośnię wytwarza trzy łączące fałdy: fałd językowo-naglośniowy pośrodkowy (plica glossoepiglottica mediana) oraz dwa fałdy językowo nagłośniowe boczne (plicae glossoepiglotticae laterales). Między fałdami pośrodkowym a bocznymi leżą obustronnie dołki nagłośniowe ( valeculae epiglotticae).

499. Przewody poszczególnych ślinianek uchodzą odpowiednio na ......

Przewód ślinianki przyusznej (ductus parotideus) uchodzi na brodawce przyuszniczej (papilla parotidea) na wysokości drugiego zęba trzonowego górnego.

Przewód ślinianki podżuchwowej (ductus submandibularis) uchodzi na mięsku podjęzykowym (caruncula sublingualis), leżącym na dnie jamy ustnej ku tyłowi od przyśrodkowego siekacza dolnego.

Przewody ślinianki podjęzykowej (dectus sublinguales minores et majores):

-mniejsze uchodzą wzdłuż wolnego brzegu fałdu podjęzykowego

-większy uchodzi na mięsku podjęzykowym

Przewód ślinianki podżuchwowej i przewód ślinianki podjęzykowej większy mogą mieć wspólne ujście na mięsku podjęzykowym.

500. Migdałek gardłowy, zwany inaczej....... znajduje się......

Migdałek gardłowy(tonsilla pharyngealis s.tertia), zwany inaczej trzecim leży pośrodkowo w miejscu przejścia sklepienia gardła w jego ścianę tylną.

501. Na bocznej ścianie nosowej części gardła znajduje się......

Ujście gardłowe trąbki słuchowej i obejmujące to ujście struktury:

-warga przednia (labium anterius), przechodząca w fałd trąbkowo-podniebienny (plica salphingopalatina)

-warga tylna(labium posterius), zwana wałem trąbkowym (torus tubarius), przechodząca w fald trąbkowo-gardłowy (plica salphingopharyngea)

-wał m. dźwigacza (torus levatorius)

-zachyłek gardłowy (recessus pharyngeus)

Na wale trąbkowym leży migdałek trąbkowy (tonsilla tubaria).

502. Czy znane Ci jest określenie „limfatyczny pierścień gardłowy” ? Co obejmuje ? Jaka jest jego rola ?

Pierścień chłonny gardłowy zwany pierścieniem Waldeyera składa się z: migdałków podniebiennych (tonsilla palatina), migdałka językowego (tonsilla lingualis), migdałka gardłowego (tonsilla pharyngealis) i migdałków trąbkowych (tonsilla tubaria).

Czynność migdałków polega przede wszystkim na wytwarzaniu limfocytów. W wyniku działania na ośrodki rozmnażania bodźca np.: toksyny bakteryjne dochodzi do rozplemu komórek ośrodka (limfocytów) bądź do przerastania lub obumierania fagocytujących komórek siateczki zrębu tkanki limfatycznej i pojawiania się makrofagów i neutrofili. W wyniku procesów zapalnych toczących się w migdałkach w ich zatokach z przedostających się tam mas komórkowych tworzą się czopy ropne. Pierścień chłonny gardłowy zapobiega schodzeniu procesów zapalnych do dalszych części układu pokarmowego i oddechowego.

503. Co dzieje się podczas połykania?

Łykanie widoczne jest z zewnątrz jako określony ruch, w którym początkowo krtań unosi się a następnie opada. Podczas połykania krtań przesuwa się ku górze i do przodu pod język (jest usuwana ze strefy przejścia pokarmu lub płynu). Nagłośnia przechyla się ku tyłowi (zamyka wejście do krtani).Jednocześnie podniebienie miękkie ustawia się poziomo tak, że styka się z tylną ścianą gardła (jama nosowo-gardłowa zostaje zabezpieczona przed wnikaniem do niej pokarmu).

504. Gdzie występują zwężenia przełyku?

Zwężenie górne: leży w miejscu przejścia gardła w przełyk, jest najwęższe, włókna mięśniowe okrężne wytwarzają tu czynnościowy m. zwieracz przełyku.

Zwężenie środkowe: znajduje się na wysokości rozdwojenia tchawicy w miejscu gdzie aorta zstępująca od strony lewej i od tylu, a oskrzele lewe od tyłu obejmują przełyk.

Zwężenie dolne: leży około 3 cm powyżej wpustu żołądka, ze wzg. na przesuwalność przełyku leży nieco powyżej rozworu lub w samym rozworze przełykowym przepony. Jest to zwężęnie czynnościowe wywołane napięciem mięśniówki.

505. Jak zbudowana jest błona mięśniowa przełyku?

Ściana przełyku zbudowana jest z:

1. Błony śluzowej

2. Utkania podśluzowego

3. Błony mięśniowej

4. Błony zewnętrznej

Błona mięśniowa składa się z warstw:

-zewnętrznej - podłużnej (u dołu przechodzi w mięśniówkę podłużną żołądka, u góry dzieli się na dwa taśmowate pasma przyczepiające się do chrząstki pierścieniowatej krtani)

-wewnętrznej- okrężnej (u dołu przechodzi w mięśniówkę okrężną i skośną żołądka, u góry łączy się z mięśniami gardła)

506. Czy „odźwiernik” i „część odźwiernikowa” żołądka znaczy to samo ?

Odźwiernik (pylorus) i część odźwiernikowa (pars pylorica ventriculi) żołądka to nie to samo. Odźwiernik/ujście odźwiernikowe to otwór łączący żołądek z dwunastnicą, na wewnętrznej stronie ściany żołądka odźwiernikowi odpowiada zastawka odźwiernika (valvula pylori) będąca uwypukleniem błony śluzowej wywołanym m. zwieraczem odźwiernika (m.sphincter pylori).

Część odźwiernikowa stanowi zaś końcowy odcinek żołądka leżący między trzonem żołądka a odźwiernikiem.

507. Jelito czcze różni się od jelita krętego tym, że........

Lp.	Różnica	Jelito czcze	Jelito kręte
1	Światło	obszerniejsze	wąskie
2	Błona mięśniowa	grubsza	cieńsza
3	Fałdy okrężne	liczne i wysokie	rzadsze i niższe
4	Kosmki jelitowe	szersze i bardzo liczne kosmki	wysmukłe mniej liczne
5	Aparat limfatyczny	grudki chłonne samotne	grudki chłonne skupione
6	Unaczynienie bł. śluzowej	silniej ukrwiona (czerwona)	Słabiej ukrwiona (blada)

508. Jelito kręte uchodzi..........

Jelito kręte uchodzi do jelita grubego na granicy jelita ślepego i okrężnicy wstępującej, znajduje się tu zastawka krętniczo-kątnicza/okrężnicy (valva ileocaecalis/coli) zapobiegająca cofaniu się treści z jelita grubego do cienkiego.

509. W okrężnicy wyróżnia się następujące części :

W okrężnicy wyróżniamy 4 części:

1. Okrężnica wstępująca (colon ascendens) do zgięcia prawego, czyli wątrobowego

2. Okrężnica poprzeczna (colon transversum) do zgięcia lewego śledzionowego

3. Okrężnica zstępująca (colon descendens)

4. Okrężnica esowata (colon sigmoideum)

510. Okrężnica charakteryzuje się występowaniem ......

Struktury anatomiczne charakterystyczne dla okrężnicy to: taśmy okrężnicy (taeniae coli), wpuklenia okrężnicy (haustra coli) i fałdy półksiężycowate (plicae semilunares) oraz przyczepki sieciowe (appendices epiploicae).

Taśmy okrężnicy to trzy podłużne pasma gęsto skupionej błony mięśniowej (między taśmami błona jest bardzo cienka) biegnące w równych odstępach od wyrostka robaczkowego ku odbytnicy. Są to:

-taśma swobodna (tenia libera)

-taśma krezkowa (tenia mesocolica)

-taśma sieciowa (tenia omentalis)

W okrężnicy wstępującej i zstępującej taśma swobodna biegnie na powierzchni przedniej zaś taśmy krezkowa(przyśrodkowo) i sieciowa(bocznie) na powierzchni tylnej. Na okrężnicy poprzecznej taśma swobodna leży na dolnym brzegu okrężnicy, taśma krezkowa z tyłu (przyczyczepia się do niej krezka okrężnicy poprzecznej) zaś taśma sieciowa biegnie wzdłuż górnego brzegu (przyczepia się do niej sieć większa). Na esicy esicy taśmy przebiegają tak samo jak na okrężnicy wstępującej i zstępującej.

Jeżeli taśmy gęste są skrócone (skurcz) to ściana okrężnicy uwypukla się na zewnątrz tworząc

wypuklenia okrężnicy oraz wpukla się do środka tworząc fałdy półksiężycowate.

Przyczepki sieciowe są zaś zrazikowatymi wypustkami błony surowiczej w różnym stopniu wypełnionymi tłuszczem. Zazwyczaj układają się w fałdach półksiężycowatych

511. Na powierzchni trzewnej wątroby wyróżnia się następujące płaty:......., oddzielone:.......

Na powierzchni trzewnej wątroby wyrożnia się:

1. Płat prawy (lobus sinister)

2. Płat lewy (lobus dexter)

3. Płat czworoboczny (lobus quadratus)

4. Płat ogoniasty (lobus caudatus)

Płat ogoniasty od czworobocznego oddzielony jest wrotami wątroby. Płat prawy oddzielony jest od płata ogoniastego i czworobocznego bruzdą strzałkową prawą która składa się z: dołu pęcherzyka żółciowego, która oddziela płat czworoboczny od płata prawego i bruzdy żyły głównej, która oddziela płat ogoniasty od płata prawego.Plat lewy oddzielony jest od płata ogoniastego i czworobocznego bruzdą strzałkową lewą. Składa się ona ze szczeliny więzadła obłego, która oddziela płat czworoboczny od płata lewego oraz ze szczeliny więzadła żylnego, która oddziela płat ogoniasty od płata lewego. Bruzdy prawa i lewa wraz z wrotami układają się w kształt litery „H”.

512. „Pole nagie” wątroby to:

Pole nagie (area nuda) to część powierzchni tylnej wątroby nie pokryta otrzewną, zawarta między więzadłem wątrobowo-nerkowym, a więzadłem wątrobowo-przeponowym będącymi blaszkami czołowo przebiegającego więzadła wieńcowego wątroby. Pole nagie połączone jest z przeponą luźną tkanka łączną, w której przebiegają naczynia łączące układ żyły wrotnej z układem żyły głównej dolnej.

513. Krew dopływająca do wątroby pochodzi z.......

Krew do wątroby dopływa głównie przez dwa naczynia doprowadzające: tętnicę wątrobową właściwą (a. hepatica propria) i żyłę wrotna (v. portae). Tętnica wątrobowa prowadzi krew odżywczą, utlenowaną zawierającą metabolity przeznaczone do przetworzenia i toksyny mające ulec detoksykacji w hepatocytach. Żyła wrotna prowadzi zaś krew czynnościową z przewodu pokarmowego zawierającą węglowodany, aminokwasy, białka wchłonięte w jelicie oraz krew ze śledziony zawierającą produkty rozpady hemoglobiny. Krew wrotna zawiera także hormony i peptydy regulacyjne z trzustki.

514. Z wątroby krew odpływa........do...........

Z wątroby krew odpływa międzysegmentowymi żyłami wątrobowymi prawymi, środkowymi i lewymi, które następnie łączą się i w postaci dwóch lub trzech większych pni chodzą do żyły głównej dolnej. Dopływami międzysegmentowych żył wątrobowych są żyły podzrazikowe, do których dochodzą żyły środkowe.

515. Czy w wątrobie gdziekolwiek dochodzi do mieszania się krwi „czynnościowej” i „odżywczej”?

Tak. W wątrobie krew odżywcza miesza się z czynnościową w naczyniach zatokowych. Tętnica wątrobowa właściwa po kilku podziałach przechodzi w tętnice międzyzrazikowe, które odżywiają torebkę włóknistą okołonaczyniową i przewody żółciowe oraz oddają krew odżywcza do sieci naczyń włosowatych (zatokowych) do sieci tej oddają krew także żyły międzyzrazikowe zawierające krew czynnościową płynącą wcześniej żyłą wrotną.

516. Żółć (nazwa łac.) powstaje w.........

Żółć (fel, bilis) powstaje w komórkach wątrobowych.

517. Schemat dróg żółciowych zewnątrzwątrobowych jest następujący :

Drogi żółciowe dzielimy na wewnątrzwątrobowe i zewnątrzwątrobowe:

Drogi żółciowe (wewnątrzwątrobowe i zewnątrzwątrobowe):

Kanaliki żółciowe włosowate(międzykomórkowe) → przewodziki mędzyzrazikowe → przewodziki żółciowe → przewody wątrobowe prawy i lewy → przewód wątrobowy wspólny → przewód pęcherzykowy, który wpukla się tworząc woreczek żółciowy i przewód żółciowy wspólny, który uchodzi do dwunastnicy na brodawce dwunastniczej większej

Przewód wątrobowy wspólny oddaje przewód wsteczny, jakim jest przewód pęcherzykowy tworzący woreczek żółciowy oraz przechodzi w przewód żółciowy wspólny za ujściem przewodu pęcherzykowego.

518. Rola pęcherzyka żółciowego (nazwa łac.) polega na :

Pęcherzyk żółciowy (vesica billaris s. fellea) magazynuje żółć w przerwach między okresami trawienia. Żółć ulega w nim zagęszczeniu.

519. Trzustka jest zbudowana następująco ……Jej rola polega na ……:

Trzustka zbudowana jest z głowy (caput pancreatis) - koniec prawy, szyjki (collum pancreatis) łączącej głowę z trzonem, trzonu (corpus pancreatis) i ogona (cauda pancreatis) - koniec lewy. Na jej dolnym brzegu znajduje się wcięcie trzustki skierowane ku dołowi, przechodzą przez nie t. i ż. krezkowa górna. Wcięcie to oddziela od głowy trzustki jej lewą dolną część tzw. wyrostek haczykowaty. Trzustka ma budowę wewnętrzną podobną do ślinianek. Rola trzustki polega na wydzielaniu soku trzustkowego tzw. „śliny brzusznej” która bierze udział w trawieniu tłuszczów, węglowodanów i białek oraz hormonów: insuliny i glukagonu.

520. Przewód trzustkowy (główny) uchodzi na........, która znajduje się .......

Przewód trzustkowy (ductus pancreaticus) rozpoczyna się w ogonie trzustki, biegnie do głowy trzustki, a następnie uchodzi po połączeniu z przewodem żółciowym wspólnym na brodawce dwunastniczej większej (papilla duodeni major), która znajduje się w części zstępującej dwunastnicy na jej ścianie tylnej. Jego przebieg powoduje powstanie w ścianie fałdu podłużnego dwunastnicy.

521. Wewnątrzotrzewnowo położone są:

-żołądek

-górna część dwunastnicy

-jelito ślepe z wyrostkiem robaczkowym

-większa część okrężnicy poprzecznej

-okrężnica esowata oprócz 6-10 cm bezpośrednio przylegających do dołu biodrowego

522. Sieć mniejsza jest utworzona z .....

Siać mniejsza (omentum minus) leży między wątrobą a żołądkiem, jest to zdwojenie otrzewnej stanowiące tylny odcinek krezki brzusznej. Utworzona jest z dwóch części: mniejszej dolnej, którą nazywamy więzadłem wątrobowo-dwunastniczym (ligamentum hepatoduodenale) oraz większej, górnej nazywanej więzadłem wątrobowo-żołądlowym (ligamentum hepatogatricum). Sieć mniejsza widoczna jest przy uniesionej wątrobie wątrobie opuszczonym żołądku.

Sieć większa (omentum majus) zwisa ku dołowi z krzywizny większej żołądka pokrywając prawie całkowicie pozostałą leżącą poniżej zawartość jamy brzusznej.

523. Więzadło żołądkowo-okrężnicze to.........

Więzadło żołądkowo-okrężnicze (ligamentum gastrocolicum) to część górna ściany przedniej sieci większej biegnąca od krzywizny większej żołądka do zrostu z okrężnicą poprzeczną.

524. Korzeń krezki, inaczej zwany....... jest utworzony przez ......

Korzeń krezki (radix memesenterii), to inaczej nasada krezki. Jest to miejsce przejścia krezki jelita cienkiego w otrzewną ścienną. Biegnie od zgięcia dwunastniczo-czczego skośnie do dołu i w prawo, kończąc się przy jelicie ślepym.

525. Wyjaśnij czy prawidłowe jest stwierdzenie, że "narząd może być położony w jamie brzusznej, ale nie w jamie otrzewnowej"?.

Stwierdzenie to jest prawidłowe, ponieważ jama otrzewnowa (cavum peritonei) jest szczelinowatą przestrzenią potencjalną leżącą między otrzewną ścienną (peritoneum parietale) a otrzewną trzewną (peritoneum viscerale). Wypełniona jest płynem surowiczym, który pozwala przesuwać się narządom jamy brzusznej względem siebie i ścian brzucha bez tarcia. Jama ta nie zawiera narządów, u mężczyzn jest hermetycznie zamkniętym workiem, u kobiet łączy się ze światem zewnętrznym ujściem brzusznym jajowodów oraz światłem przewodów płciowych.

Układ moczowo-płciowy

526. Pod względem budowy zewnętrznej w nerce wyróżnia się : .....

-powierzchnię przednią i tylną

-brzeg górny i dolny

-wnękę

527. Na przekroju nerki widać :......

-korę nerki(cortex renis)- w postaci słupów nerkowych(columnae renales)

-rdzeń nerki(medulla cortex)- układających się w piramidy nerkowe(pyramides renales) i promienie rdzeniowe(processus medullares)

-miedniczki nerkowe(plevis renalis) rozgałęziające się na kielichy nerkowe(calices renales) większe, które z kolei dzielą się na kielichy nerkowe mniejsze

-brodawkę nerkową(papilla renalis) uchodzącą do kielicha nerkowego mniejszego.

528. Jaka jest różnica pomiędzy „wnęką nerki” i „zatoką nerki” (nazwy łac.) - co się w nich

znajduje.

-wnęka nerki(hilus renalis) jest miejscem przez które przechodzą naczynia, nerwy i przewody nerki, leży na brzegu przyśrodkowym nerki

-zatoka nerki(sinus renalis) do zatoki prowadzi wneka nerkowa, w zatoce znajduje się miedniczka nerkowa do której uchodzi moczowód.

529. Wymień części nefronu.

-ciałko nerkowe (kłębuszek nerkowy + torebka)

-kanalika nerkowego

530. Wymień drogi wyprowadzające mocz.

Początek dróg znajduje się w samej nerce tworzą je cewki zbiorcze przechodzące w przewody brodawkowe, które uchodzą do miedniczek nerkowych mniejszych, a następnie do większych, tworzących miedniczkę nerkową z której za pośrednictwem moczowodu mocz wędruje do pęcherza moczowego, skąd wydalany jest na zewnątrz organizmu za pośrednictwem cewki moczowej.

-głownie chodzi o miedniczkę nerkową i moczowód.

531. Co to jest „mocz pierwotny” - ile go przeciętnie powstaje w ciągu doby ?

-część osocza krwi, przesączonego podczas procesu filtracji w cewce Malpighiego i zbierającego się w torebce Bowmana. Zawiera nie tylko szkodliwe produkty przemiany materii, które powinny zostać usunięte z organizmu, lecz również substancje potrzebne, tj. cukry, sole mineralne, witaminy, aminokwasy i wodę. Dlatego w czasie przepływania przesączu przez długie kanaliki nerkowe, użyteczne substancje i część wody są powtórnie wchłaniane. Proces ten nazywamy wchłanianiem zwrotnym czyli resorpcją. Mocz pierwotny nie zawiera krwinek białych ani białek.W ciągu doby powstaje około 180 litrów przesączu (moczu pierwotnego).

532. Czy w warunkach całkowitego braku podaży wody powstaje „mocz ostateczny”- ile?

Powstaje, do 500ml (normalnie 1,5 do 2 l).

533. Podaj schemat unaczynienia nerki.

-Tętnica nerkowa(a renalis) gałąź aorty brzusznej, następnie przed wejściem do wnęki dzieli się na kilka gałęzi od których odchodzą tętnice nadnerczowe dolne(aa suprarenales inferiores) oraz gałązki do moczowodu, następnie rozgałęziając się we wnęce na tętnice międzypłatowe nerki(aa interlobares renis), odchodzą od nich tętnice łukowate(aa arcuatae) i oddaja tętnice do kory nerki tt międzyzrazikowe(aa interlobulares) oraz tętnice biegnące w piramidach tt proste(aa rectae).

Tt międzyzrazikowe na swoim przebiegu wytwarzają szereg kłębuszków, od tętnicy odchodzi gałązka zwana naczyniem doprowadzającym(vas afferens), która po krótkim przebiegu rozpada się na naczynia włosowate tworząc kłębuszek naczyniowy. Od tego tworu odchodzi tętniczka zwana naczyniem odprowadzającym (vas efferens), ten układ naczyń włosowatych nosi nazwę sieci dziwnej(rete mirabile) tętniczo-tętniczej, gdyż odchodzi od niej nie naczynie żylne lecz tętnicze.

-stosunkowo często występują jedna lub dwie tętnice dodatkowe(aa renales accessoriae), odchodzące od aorty brzusznej powyżej lub poniżej t nerkowej.

-z sieci krew odpływa żyłkami gwiaździstymi(venulae stellatae), zbierają się one w pnie dające początek żyłom międzyzrazikowym(vv interlobulares), towarzyszą one tętnicą miedzyzrazikowym. Uchodzą one do żył łukowatych (vv arcuatae). Wymienionym wyżej tętniczkom prostym odpowiadają żyłki proste(venulae rectae) uchodzące do żył miedzypłatowatych i łukowatych. Z żył łukowatych powstają żyły miedzyplatowate (vv interlobares renis) łączące się w nerce w żyły nerkowe(vv renales) uchodzące do żyły głównej dolnej.

534. Jakie znasz osłonki nerki ? Jak są zbudowane ? Co otaczają ?

-torebka włóknista(capsula fibrosa) otacza ona nerke i sprawia ze jest ona gładka. Warstwa zewnętrzna składa się z pęczków klejodajnych, posplatanych ze sobą na kształt siatki drucianej. Całość otoczona jest skośnie przebiegającymi włóknami elastycznymi, dzieki czemu torebka włoknista może się rozciągać. Warstwa powierzchowna łączy się luźno z warstwą głęboką czasami nazywaną błoną podwłóknista (tunica subfibrosa), ta warstwa ma włókna mięśniowe i zrośnięta jest z zewnętrzną powierzchnią nerki. Torebka włonista jest grubsza we wnęce zrasta się tam silnie z powierzchnią nerki i z tworami leżącymi we wnęce.

-torebka tłuszczowa(capsula adiposa), tworzy ona łoże elastyczna dla wrażliwej na urazy nerki, grubsza jest ona od strony grzbietowej, grubość jej zależy od stanu odżywienia człowieka

-powięź nerkowa(fascia renalis) dzieli się na dwie blaszki. Blaszka tylna(lamina posterior) stanowi część powięzi zaotrzewnowej, przylega do powięzi wewnątrzbrzusznej. Blaszka przednia(lamina interior) inaczej powięź przednerkowa(fascia prerenalis), na brzegu przyśrodkowym łączy się z blaszką tylna, przechodząć w dalsze odcinki powięzi zaotrzewnowej. U góry obie blaszki łączą się i przechodzą na przeponę, u dołu zaś są jedynie luźno połączone z pasmami tk łącznej. W ten sposób nerka leży w worku powięziowym urzymującym ją w jej położeniu, jednak niedostateczne zamknięcie tego worka pozwala na opadnięcie nerki lub przekształcenie się niej w nerkę wędrującą.

535. Gdzie w moczowodzie znajdują się zwężenia, a gdzie krzywizny ?

-zwężenia:

-na poziomie końca dolnego nerki

-przy przejściu jego części brzusznej w miedniczą

-przy ujściu do pęcherza moczowego.

-zgięcia:

-przy przejściu miedniczki nerkowej w moczowód tzw zgięcie nerkowe

-przy przejściu części brzusznej w część miedniczą tzw zgięcie brzeżne

-ostatnie zgięcie moczowodu odpowiada jego części miedniczej uwypuklając się w kierunku bocznym i ku tyłowi.

536. Ściana pęcherza moczowego zbudowana jest z następujących warstw : .....

-błony śluzowej: w pustym pęcherzu błona śluzowa tworzy fałdy, nie ma ich tylko w trójkącie pęcherza (trigonum vesicae), leżącym między ujściami moczowodów (ostia ureterum) a ujściem cewki moczowej (ostium urethrae internum). Fałdy te wygładzają się w miarę wypełniania się pęcherza. Błonę śluzową pokrywa nabłonek wielorzędowy przejściowy.Ponieważ moczowody przebijają ścianę pęcherza ukośnie, powstają przy ich ujściach fałdy błony śluzowej, odgrywające rolę zastawek. Im bardziej pęcherz jest wypełniony, tym silniej fałdy zamykają ujścia moczowodów. Pomiędzy błoną śluzowa a mięśniową znajduje się tkanka podśluzowa, jak wspomniano, nie ma jej jedynie w obrębie trójkąta pęcherzowego.

-błony mięśniowej: składa się z trzech powiązanych ze sobą warstw. Warstwa zewnętrzna i warstwa wewnętrzna mają przebieg podłużny, środkowa przebiega okrężnie. Warstwy mięśniowe są ściśle ze sobą powiązane, gdyż pęczki mięśniowe jednej warstwy przechodzą w drugą. W miejscu ujścia wewnętrznego cewki moczowej warstwa mięśniowa środkowa jest zgrubiała i tworzy zamykający ujście zwieracz pęcherza (m. sphincter vesicae).

-błony zewnętrznej: przechodzi bezpośrednio na otaczające tkanki. Na górnej i tylnej powierzchni pęcherza przylega ona do otrzewnej

537. Czy nazwy „trójkąt pęcherzowy” i „dno pęcherza moczowego” mogą być używane zamiennie ?

-dno pęcherza ma kształt trójkąta(trójkąt pęcherzowy) i jest ograniczone trzema ujściami. Od tyłu leżą symetrycznie ujścia moczowodów (ostia ureterum), kąt przedni dna zajmuje ujście wewnętrzne cewki moczowej (ostium urethrae internum).

-więc chyba może być używane zamiennie.

538. Która część pęcherza nie zmienia swoich rozmiarów w miarę jego wypełnienia? Dlaczego ?

Nie zmienia swoich rozmiarów trójkąt pęcherza moczowego (brak fałdów umożliwiających rozciąganie).

539. Czynnościowy podział mięśniówki pęcherza jest następujący :

-błona mięśniowa oddaje szereg pasm łączących pęcherz z otoczeniem i utrzymujących go w jego położeniu. Odchodzą one od błony mięśniowej dna, które jest także najmniej ruchomą częścią pęcherza. Jest to m łonowo-pęcherzowy(m pubovesicalis) i m odbytniczo-pęcherzowy(m rectovesicalis)

-skupienie włókien okrężnych w trójkącie pęcherzowym otaczającym ujście cewki moczowej tworzy zwieracz pęcherza(sphincter vesicae). Zwieracz ten z powodu stałego napięcia nie pozwala na odpływ moczu z pęcherza. Zbudowany z błony mięśniowej gładkiej.

-świadome wpływanie na czynność pęcherza zachodzi dzięki istnieniu drugiego zwieracza cewki w jej dalszym przebiegu w obrebie przepony moczowo-płciowej czyli mięśnia zwieracza cewki(sphincter urethrae)

540. Ujście zewnętrzne i wewnętrzne cewki moczowej męskiej znajduje się :......, natomiast cewki moczowej żeńskiej : ........

-męska zaczyna się w pęcherzu moczowym a kończy ujściem zew na żołędziu prącia

-żeńska zaczyna się również w pęcherzu moczowym a kończy w przedsionku pochwy w zatoce moczowo-płciowej.

541. W cewce moczowej męskiej wyróżnia się następujące części i krzywizny : .....

-części:

-sterczowa(pars prostatica)

-błoniasta(pars membranacea)

-gąbczasta(pars spongiosa)

-zgięcia: tworzy dwa zgięcia przechodząc przez gruczoł krokowy i prącie.

542. Plemniki kolejno przechodzą przez .......

Sieć jądra(rete testis), następnym etapem na drodze plemników jest najądrze(epidydimis). To właśnie tutaj te komórki dojrzewają, zatrzymując się na pewien czas w tym swoistym "magazynie".
W czasie wytrysku plemniki przedostają się do nasieniowodu(ductus deferens). Zgodnie z nazwą główną funkcją tego długiego przewodu (50-60 cm) jest dalszy transport męskich komórek płciowych.
Nasienie musi składać się jednak nie tylko z plemników. Inne substancje nadają mu objętość, odżywiają plemniki na ich długiej drodze, pobudzają ich ruchy. Jednym z narządów wydzielających składniki nasienia są pęcherzyki nasienne. Ich wydzielina jest bogata w różne enzymy, cukier owocowy - fruktozę oraz kwas cytrynowy i witaminę C. Ujścia pęcherzyka nasiennego wnikają do nasieniowodu w miejscu zwanym jego bańką. Tutaj, po połączeniu się z przewodami wyprowadzającymi pęcherzyków nasieniowód zmienia nazwę na przewód wytryskowy(ductus ejaculatorius), który uchodzi na małym wzniesieniu błony śluzowej cewki moczowej, zwanym wzgórkiem nasiennym(colliculus seminalis). A z cewki moczowej plemniki wyskakują na zewnątrz w różne śmieszne miejsca.

543. Czym różnią się pojęcia „nasienie” i „plemniki”.

-tym kurwa ze plemniki są składnikiem nasienia, które powstaje z wydzielin 5 gruczołów: opuszkowo cewkowego, krokowego, bańki nasieniowodu, pęcherzyka nasiennego i najądrza. Ponadto nasienie zawiera fruktozę, przez co jest bardzo pożywne, swój charakterystyczny zapach zawdzięcza białku o zajebistej nazwie spermina. Jak plemniczków nie ma w nasieniu to jest się bezpłodnym.

544. „ „ „ „nasieniowód” i „powrózek nasienny” ?

-Powrózek nasienny, zawiera m.in. zewnątrzbrzuszną część nasieniowodu.

Poza tym zawiera:

-t jądrową(a testicularis)

-t nasieniowodu(a ductus deferentis)

-t dźwigacza jądra(a cremasterica)

-żyły wytwarzające splot wiciowaty(plexus pampiniformis)

-naczynia chłonne

-gałąź płciową n płciowo-udowego(nervus genitofemoralis)

-splot nerwowy jądrowy(plexus testicularis).

545. Gdzie się zaczyna i kończy przewód wytryskowy ?

-przewód wytryskowy biegnie od bańki nasieniowodu do ujścia cewki moczowej

-położony w obrębie gruczołu krokowego. Długość jego wynosi ok. 2 cm, światło ok. 1 mm w części początkowej, zwężając się do 0,2 mm przy ujściu cewki moczowej. Obydwa przewody wytryskowe uchodzą do cewki moczowej, każdy na małym wzniesieniu błony śluzowej, zwany wzgórkiem nasiennym (colliculus seminalis), po obu stronach niewielkiego podłużnego zagłębienia - łagiewki sterczowej (utriculus prostaticus).

546. Wymień części jajowodu(tuba uterina).

-wyróżniamy ujście brzuszne i ujście maciczne, części wymieniam od brzusznego.

-lejek(infundibulum)- jego brzegi poprzecinane są głębokimi wcięciami, oddzielającymi od siebie strzępki jajowodu(fimbriae tubae uterinae) strzępek najdłuższy sięga jajnika i nazywa się strzępkiem jajnikowym(fimbria ovarica)

-bańka jajowodu(ampulla tubae uterinae)- szeroki odcinek

-cieśń(isthmus tubae uterinae)- odcinek znacznie węższy niż bańka

-część maciczna(pars uterina)- najwęższy odcinek

547. W macicy wyróżnia się : (wszystko+uteri)

-trzon(corpus uteri): stanowi grubszą i szerszą część macicy, wewnątrz której znajduje się jama macicy - miejsce gdzie dochodzi do zagnieżdżenia się zarodka i rozwoju płodu. Zbudowany jest z silnie rozwiniętej błony mięśniowej (tunica muscularis, myometrium) tworzonej przez komórki mięśni gładkich i tkanki łącznej. Od zewnątrz trzon macicy pokryty jest otrzewną określaną mianem omacicza.

- cieśń macicy (isthmus uteri) stanowi poza okresem ciąży miejsce przejścia trzonu macicy w jej szyjkę. Około 12 tygodnia ciąży cieśń zaczyna się poszerzać uzupełniając objętość trzonu macicy.W czasie porodu błona mięśniowa cieśni, podobnie jak szyjki macicy, nie bierze udziału w skurczach pozostałej części mięśnia macicznego.

-szyjka macicy (Cervix uteri) - zgrubiała, dolna część mięśniówki macicy. Łączy pochwę z jamą macicy. Dzięki licznym zmarszczeniom sprzyja wydostawaniu się płodu na zewnątrz. Szyjka macicy jest kanałem dla plemników, które je wiedzie z pochwy do macicy.Szyjka macicy pod wpływem hormonów podlega pewnym zmianom w cyklu miesiączkowym. Zmiany szyjki macicy dostępne są dla kobiety w samobadaniu. Dotykając palcami (badanie palpacyjne)

548. Budowa warstwowa ściany macicy przedstawia się następująco (nazwa pol. i łac.):

-błona surowicza macicy czyli omacicze(perimetrium): stanowi ją otrzewna. Pokrywa ona powierzchnię pęcherzową, dno macicy i przechodzi na powierzchnię jelitową, wyścielając zagłębienie pęcherzowo-maciczne i odbytniczo-macicze. Przechodząc z boków macicy na ściany miednicy mniejszej otrzewna tworzy więzadło szerokie macicy(lig. latum uteri). Pod otrzewną leży blaszka błony podsurowiczej, która pozwalana przesuwanie się otrzewnej w czasie zmiany wielkości macicy.

-błona mięśniowa macicy(myometrium): tworzy główną mase narządu. Składa się ona z włókien błony mięśniowej gładkiej i ma bardzo zawiłą budowę. Można ją sobie wyobrazić jako ciąg dalszy błony mięśniowej okrężnej jajowodów, układającej się skośnie w ścianie całej macicy. Tworzy ona układ przecinający się pod kątem pierścieni mięśniowych, do tego układu dochodzą wachlarzowato włókna mięśniowe z więzadeł macicy. Pierścienie te nie tworzą zamkniętych kół tylko są zwinięte w postaci spirali co pozwala na znaczne powiększenie się macicy podczas ciąży bez nadmiernego wydłużania się włókien mięśniowych.

-błona śluzowa macicy(endometrum): leży na błonie mięśniowej bez tkanki podśluzowej. Pokrywa ją nabłonek cylindryczny migawkowy. W błonie śluzowej znajdują się liczne gruczoły maciczne(glandulae uterinae), podlegające wraz z błoną śluzową dużym przemianą w okresie cyklu miesiączkowego.

549. W szyjce macicy wyróżnia się część ...... i ......

-nadpochwową i pochwową.

550. Przodozgięciem (nazwa łac. ) macicy nazywa się ....., natomiast przodopochyleniem (nazwa łac.) ......

-przodozgięcie macicy(anteflexio uteri) macica posiada dwie osie: oś trzonu macicy i oś szyjki macicy. W przypadku normalnego ułożenia trzonu w stosunku do szyjki osie tych części tworzą kąt otwarty ku przodowi. Takie właśnie normalne ułożenie macicy to przodozgięcie macicy.

-przodopochylenie macicy(anteversio uteri) występuje gdy część pochwowa jest skierowana ujściem do ściany tylnej pochwy, na której się opiera.

-normalne położenie macicy określane jest więc jako przodozgięcie-przodopochylenie (anteflexio-anteversio uteri)

551. Przedsionek pochwy ograniczony jest przez .....

-wargi sromowe mniejsze, a zamykają go wargi sromowe większe.

552. Gonady otrzymują krew tętniczą z .......

-jądra otrzymują krew z tętnicy jądrowej(a testicularis), która jest odgałęzieniem aorty brzusznej. Tętnica jądrowa dostarcza krwi także głowie najądrza.

-jajniki otrzymują krew z tętnicy jajnikowej(a ovarica), która jest odgałęzieniem aorty brzusznej oraz z tętnicy macicznej(odchodzi od t biodrowej wew) gałęzi jajnikowej.

553. Tętnica maciczna jest gałęzią .......

-Gałęzią trzewną tętnicy biodrowej wewnętrznej(a iliaca interna)

554. Co to jest „omacicze”, „przymacicze”, „krezka jajnika”, „krezka jajowodu”, „krezka macicy” ?

-omacicze inaczej zwane błoną surowiczą macicy, przykrywa ono powierzchnię pęcherzowąm dno macicy i przechodzi na powierzchnię jelitowym wyścielając zagłębienie pęcherzowo maciczne i odbytniczo maciczne,

-przymacicze leży miedzy blaszkami więzadła szerokiego macicy, zawiera tk łączna i tłuszczową, sploty żylne: maciczny i pochwowy, tętnice maciczną, naczynia chłonne i nerwy oraz końcowy odcinek moczowodu. Utrzymuje ono macice w jej położeniu w stosunku do dna miednicy mniejszej.

-krezka jajnika jest utworzona przez otrzewną blaszki tylnej więzadła szerokiego macicy i jest jego środkową częścią. Dzięki krezce jajnik jest zawieszony na pow tylnej więzadła szerokiego macicy.

-krezka jajowodu jest górną częścia więzadła szerokiego macicy

-krezka macicy jest dolną częścią więzadła szerokiego macicy

555. Co to jest więzadło szerokie macicy ?

-jest to fałd otrzewnej zbudowany z dwóch blaszek i łączy macice z boczną ścianą miednicy mniejszej.

-blaszki u góry są ze sobą połączone, w dole zaś przechodzą z przodu na pęcherz moczowy, wyścielając zagłebie pęcherzowo maciczne, z tyłu na sklepienie pochwym a następnie zaginając się ku górze- na przednią ścianę odbytnicy. W ten sposób powstaje zagłębienie odbytniczo-maciczne, które u kobiet w pozycji stojącej stanowi najniżej sięgającą część jamy otrzewnej.

556. Jak przebiega więzadło obłe macicy ?

przez kanał w pachwinowy w miejscu gdzie u mężczyzny przebiega powrózek nasienny.

557. Czy znasz nazwę „ligamentum cardinale uteri” ?

czyli „więzadło podstawowe macicy” leży w płaszczyźnie czołowej miednicy mniejszej. Są to pasma tk łącznej, wśród których przebiegają naczynia, nerwy oraz włókna mięśniowe.

558. Co to są sklepienia pochwy ? Czy sięgają jednakowo wysoko?

-jest to rowek który wytwarza się dookoła części pochwowej macicy.

-do przodu od wargi przedniej szyjki macicy sklepienie jest płytsze.

-od tyłu od wargi sięga ono wyżej i jest oddzielone jedynie ścianą pochwy, tkanką podotrzewnową i otrzewną od zagłębienia odbytniczo-macicznego(najniżej sięgający odcinek jamy otrzewnej).

Układ nerwowy i narządy zmysłów

559. Układ nerwowy dzieli się:

1. Pod względem morfologicznym na:

• Ośrodkowy układ nerwowy (systema nervosum centrale)

- rdzeń kręgowy (medulla spinalis)

- mózgowie (encephalon) składające się z: półkul mózgu {hemisphaeria

cerebri), móżdżku (cerebellum) i pnia mózgu (truncus cerebri)

• Obwodowy układ nerwowy (systema nervosum periphericum)

- 31 par nerwów rdzeniowych (nervi spinales)

- 12 par nerwów czaszkowych (nervi craniales)

2. Pod względem czynnościowym na:

• Somatyczny układ nerwowy (animalny)

- układ piramidowy

- układ pozapiramidowy

• Autonomiczny układ nerwowy (wegetatywny)

- część współczulna

- część przywspółczulna

560. Neuron składa się z…

Komórka nerwowa (neurocyt, neuron) składa się z ciała (perikarionu) i dwóch rodzajów wypustek - dendrytu (wypustki protoplazmatyczne) i aksonu. Liczba wypustek może być różna i na tej podstawie rozróżniamy neurony:

• Jednobiegunowe

• Dwubiegunowe

• Wielobiegunowe

Ciało komórki nerwowej składa się z:

• Jądra

• Tigroidu (substancja Nissla)

• Neurofibryli

• Barwników i metali

• Organelli i błony komórkowej

561. „Istota biała” to… „Istota szara” to…

Istota szara (substantia grisea) - jest to okolica wchodząca w skład ośrodkowego układu nerwowego w której przeważają ciała komórek nerwowych. Komórki w istocie szarej układają się w sposób nieregularny lub też skupiają się wytwarzając niezbyt wyraźnie odgraniczone grupy określane mianem ośrodków nerwowych (centra nervosa)

Istota biała (substantia alba) - jest to okolica wchodząca w skład ośrodkowego układu nerwowego w której przeważają włókna nerwowe (które tworzy akson komórki nerwowej wraz z otaczającymi go osłonkami). Okolice te są jaśniejsze z powodu obecności mieliny w osłonkach.

Rozmieszczenie istot:

• W rdzeniu kręgowym (medulla spinalis) istota szara znajduje się w środku, natomiast istota szara na obwodzie

• W mózgowiu istota biała znajduje się w środku, natomiast istota szara na obwodzie

562. Skupisko perikarionów w obwodowym układzie nerwowym nazywa się…

Zwoje (ganglia) - są to zgrupowania komórek nerwowych występujących w przebiegu nerwów najczęściej w postaci wydłużonych zgrubień. Znajdują się one:

• Na korzeniach grzbietowych (radix dorsalis) nerwów rdzeniowych

• W przebiegu nerwów czaszkowych: okoruchowego, trójdzielnego, twarzowego, przedsionkowo-ślimakowego, językowo-gardłowego i błędnego (III, V, VII, VIII, IX, X)

• W obrębie układu autonomicznego

Komórki nerwowe stanowiące zasadniczy składnik zwoju mają budowę różnorodną - w zwojach rdzeniowych przeważają komórki pozornie jednobiegunowe, natomiast w zwojach układu autonomicznego komórki wielobiegunowe.

563. Co to jest „splot” i czym różni się od nerwu…

Splot (plexus) - jest to połączenie między nerwami, gdzie następuje wymiana włókien między nimi. Wielkie sploty powstają w miejscu, gdzie zbierają się nerwy zdążające do szyi i do kończyn. Tworzą one:

• Splot szyjny (plexus cervicalis)

• Splot ramienny (plexus brachialis)

• Splot lędźwiowo-krzyżowy (plexus lumbosacralis)

Nerw (nervus) - składnikiem nerwów są włókna nerwowe. Za ich początek przyjmuje się miejsce wyjścia z mózgowia i rdzenia kręgowego. Biegną one do zaopatrywanych przez nie narządów, zazwyczaj po stronie zginaczy (wyjątek stanowi nerw łokciowy i nerw kulszowy) w towarzystwie naczyń krwionośnych.

564. Jakie podziały mózgowia znasz?

• Podział topograficzny

• Podział kliniczny

565. Jak się przedstawia budowa zewnętrzna poszczególnych części mózgowia wg Podziału ontogenetycznego?

Mózgowie (encephalon) - część ośrodkowego systemu nerwowego leżąca w czaszce. Jest to najbardziej złożony narząd człowieka. Możemy wyróżnić kilka jego podziałów:

• Podział topograficzny

W tym podziale części składowe mózgowia stanowią pierwotne pęcherzyki mózgowe zarodka (przodomózgowie, śródmózgowie i tyłomózgowie) dzielące się dalej na wtórne pęcherzyki mózgowe. Jedynie śródmózgowie nie ulega podziałowi na wtórne pęcherzyki.

1. przodomózgowie (prosencephalon)

• kresomózgowie (telencephalon)

- półkule mózgu (hemispheria cerebri)

- kresomózgowie środkowe (telencephalon medium)

• międzymózgowie (diencephalon)

- nadwzgórze (epithalamus)

- wzgórze (thalamus)

- niskowzgórze (subthalamus)

- zawzgórze (metathalamus)

- podwzgórze (hypothalamus)

1. śródmózgowie (mesencephalon)

• pokrywa śródmózgowia

• konary mózgu

1. tyłomózgowie (metencephalon)

• tyłomózgowie wtórne

- móżdżek (cerebellum)

- most (pons)

• rdzeniomózgowie (myelencephalon)

- rdzeń przedłużony (medulla oblongata)

• Podział kliniczny

1. Półkule mózgu (hemispheriae cerebri)

2. Móżdżek (cerebellum)

3. Pień mózgu (truncus encephali)

• Śródmózgowie

• Most

• Rdzeń przedłużony

566. Wymień najważniejsze skupiska istoty szarej i białej w poszczególnych częściach mózgowia wg podziału ontogenetycznego.

1. Kresomózgowie

• Kresomózgowie środkowe

- Istota szara: pole przedwzrokowe

- Istota biała: spoidło przednie, ciało modzelowate, spoidło sklepienia

• Półkule mózgu

- Istota szara: kora mózgu, hipokamp, ciało migdałowate, jądro soczewkowate,

jądro ogoniaste, przedmurze

- Istota biała: środek półowalny, torebka wewnętrzna, zewnętrzna i ostatnia

2. Międzymózgowie

• Podwzgórze:

- Istota szara: jądra podwzgórza

- Istota biała: skrzyżowanie wzrokowe

• Wzgórzomózgowie

- Istota szara: jądra wzgórza (przednie, przyśrodkowe, boczne, brzuszne, ciał

kolankowatych, pośrodkowe, śródblaszkowe, poduszki oraz siatkowate),

jądra uzdeczki

- Istota biała: warstwa obwodowa, blaszka rdzenna zewnętrzna i wewnętrzna

3. Śródmózgowie

• Istota szara: jądro śródmózgowiowe nerwu trójdzielnego V, jądro nerwu bloczkowego IV, jądro nerwu okoruchowego III

• Konary mózgu

- Istota szara: istota czarna, istota szara środkowa, jądro czerwienne, jądro

międzykonarowe,

- Istota biała: odnogi mózgu, pęczki włókien nerwowych nakrywki (konary

mózgu, wstęga przyśrodkowa, wstęga boczna, pęczek podłużny

przyśrodkowy, droga środkowa nakrywki )

• Pokrywa śródmózgowia

- Istota szara: jądro wzgórka dolnego, warstwy szare wzgórka górnego, okolica

przedpokrywowa

- Istota biała: blaszki rdzenne, spoidło wzgórków dolnych, warstwy białe

wzgórka dolnego

567. Podział czynnościowy kory mózgu.

= pyt. 568

568. Lokalizacja poszczególnych pól rzutowych kory mózgu jest następująca :

I. Pola rzutowe (projekcyjne)

1. Kora ruchowa (somatomotoryczna) - w jej skład wchodzą: zakręt przyśrodkowy oraz tylna część zakrętów czołowych górnego, środkowego i dolnego jak również przednia część płacika okołośrodkowego.

2. Kora czuciowa (somatosensoryczna) - ograniczona z przodu bruzdą środkową, zajmuje zakręt zarodkowy i sąsiadującą z nim część płacika okołośrodkowego.

3. Kora wzrokowa - pokrywa ścianę górną i dolną bruzdy ostrygowej, pochodząc również przez powierzchnie zakrętu językowatego oraz klinka.

4. Kora słuchowa - zajmuje zakręty skroniowe poprzeczne, ukryta w głębi bruzdy bocznej.

5. Kora smakowa - reprezentacja smaku znajdująca się w wieczku czołowo-ciemieniowym.

6. Kora węchowa - pierwotna kora węchowa o budowie charakterystycznej obejmuje korę istoty dziurkowanej przedniej, prążków węchowych, zakrętu półksiężycowatego i częściowo zakrętu okalającego, natomiast wtórne ośrodki węchowe obejmują zakręt przyhipokampowy.

II. Pola kojarzeniowe (asocjacyjne)

Pola rzutowe zajmują tylko około 20% kory mózgu. Pozostałe obszary kory są natomiast związane głównie ze scalaniem czynności różnych pól recepcyjnych kory. Obszary te nazywa się polami kojarzeniowymi lub asocjacyjnymi. Wyróżniamy w niej:

• Asocjacyjną korę czołową

• Asocjacyjna kora płatów ciemieniowego potylicznego i skroniowego

• Kora wyspowa

569. Najważniejsze skupiska istoty białej kresomózgowia to…

Półkule mózgu:

Istota biała (substantia alba) jest najbardziej rozwinięta w części górnej powyżej ciała modzelowatego gdzie zajmuje rozległe pole określane mianem środka półowalnego (centrum semiovale). Niżej istota biała otacza poszczególne jądra podkorowe tworząc:

• Torebkę wewnętrzną (capsula interna) - blaszka istoty białej oddzielająca jądro soczewkowate od wzgórza oraz jądra ogoniastego. Ku dołowi torebka wewnętrzna przechodzi w odnogę mózgu.

• Torebkę zewnętrzną (capsula externa) - jest utworzona przez cienką warstwę włókien nerwowych, oddzielających skorupę od przedmurza.

• Torebkę ostatnią (capsula extrema) - leży między przedmurzem a wyspą, ku górze przechodzi w środek półowalny.

Kresomózgowie środkowe

• Blaszka krańcowa

• Spoidła kresomózgowia (spoidło przednie, ciało modzelowate i spoidło tylne)

570. Włókna istoty białej ze względu na przebieg dzielimy na:

Włókna nerwowe istoty białej półkul, zależnie od przebiegu i połączeń dzielimy na:

1. Włókna rzutowe (projekcyjne) - główne ich skupienie to torebka wewnętrzna, przebiegają w niej:

• Droga korowo-rdzeniowa (tractus corticospinalis) i droga korowo-jądrowa (tractus coritconuclearis)

• Drogi korowo-podkorowe

• Promienistość wzgórza (radiatio thalami): promienistość wzrokowa i słuchowa (radiatio ptima et acustica)

• Włókna spoidłowe - włókna nerwowe przechodzące z jednej półkuli do drugiej, tworzą one trzy spoidła:

• Spoidło przednie (commissura anterior) - składające się z większej części tylnej i mniejszej części przedniej.

• Ciało modzelowate (corpus callosum) - składające się z części pośrodkowej (w skład której wchodzą płat (splenium), pień (truncus), kolano (genu) i dziób (rostrum)) oraz z parzystej części bocznej która w obu półkulach tworzy promienistość ciała modzelowatego (radiatio corporis callosi)

• Spoidło sklepienia (commissura fronicis) - włókna łączące istote szarą hipokampa.

3. Włókna kojarzeniowe - asocjacyjne, łączą różne pola kory mózgu w obrębie tej samej półkuli. Większość znajduje się w istocie białej gdzie zależnie od przebiegu rozróżnia się:

• Włókna kojarzeniowe krótkie

• Włókna kojarzeniowe długie

571. Torebka wewnętrzna składa się z:

Torebka wewnętrzna (capsula interna) - blaszka istoty białej oddzielająca jądro soczewkowate od wzgórza oraz jądra ogoniastego. Ku dołowi torebka wewnętrzna przechodzi w odnogę mózgu. Za granicę między nimi uważa się przyśrodkowy brzeg pasma wzrokowego. Składa się ona z:

• Odnogi przedniej (crus anterius) - określanej też mianem części przedsoczewkowej (pars praelentiformis)

• Odnogi tylnej (crus posterius) tworzącej część nadsoczewkową (pars supralentiformis)

• Wieńca promienistego (corona radiata)

• Kolano torebki wewnętrznej (genu capsulae internae) - połączenie między odnogą przednią i tylną

• Część zasoczewkowa (pars retrolentiformis)

• Część podsoczewkowa (pars sublentiformis)

572. W ciele modzelowatym wyróżnia się :

Ciało modzelowate (corpus callosum) - zaliczane do włókien spoidłowych, przechodzących z jednej półkuli do drugiej. Składa się ono z:

• Części pośrodkowej

- płat (splenium)

- pień (truncus)

- kolano (genu)

- dziób (rostrum)

• Część boczna - tworzy w półkulach mózgu promienistość ciała modzelowatego (radiatio corporis callosi)

573. Układ piramidowy składa się z:

= pyt.574

574. Drogi korowo-rdzeniowe należą do… i przebiegają:

Układ piramidowy - część układu nerwowego kontrolująca ruchy dowolne i postawę ciała. Wytwarza on drogi korowo-rdzeniowe czyli piramidowe (tractus corticospinales s. pyramidales).

Drogi korowo-rdzeniowe należą do dróg zstępujących czyli mózgowo-rdzeniowych.

Przebieg drogi korowo-rdzeniowej w mózgowiu:

• Włókna drogi rozpoczynają się w zakręcie przyśrodkowym płata czołowego

• Przechodzą one przez wieniec promienisty torebki wewnętrznej (corona radiata capsulae internae) i kierują się do odnogi przedniej torebki wewnętrznej (crus anterior capuslae internae)

• Stamtąd biegną przez odnogę mózgu (crus cerebri) i część brzuszną mostu (pars ventralis pontis)

• Przechodząc do rdzenia przedłużonego tworzą wyniosłość zwaną piramidą (pyramis medullae oblongatae)

• W dolnej części rdzenia przedłużonego większość włókien drogi piramidowej (80-90%) ulega skrzyżowaniu (decussatio pyramidum) i przechodzi do sznura bocznego strony przeciwległej tworząc drogę korowo-rdzeniową boczną czyli piramidową boczną. Mniejsza część włókien pozostaje po tej samej stronie biegnąc w sznurze przednim rdzenia kręgowego jako droga korowo-rdzeniowa przednia czyli piramidowa przednia.

Droga korowo-rdzeniowa boczna czyli piramidowa boczna

• Droga korowo-rdzeniowa boczna (tractus corticospinalis lateralis s. pyramidalis lateralis) zostaje utworzona w skrzyżowaniu piramid z włókien pochodzących z przeciwległej połowy mózgowia.

• Leży ona w tylnej części sznura bocznego.

• W części lędźwiowej i krzyżowej droga piramidowa boczna leży najbardziej powierzchowniej, wyżej natomiast odsuwają ją do wewnątrz włókna rdzeniowo-móżdżkowe.

• Oddaje włókna do istoty szarej. Dolny koniec drogi piramidowej bocznej znajduje się zwykle na wysokości trzeciego segmentu krzyżowego.

Droga korowo-rdzeniowa przednia czyli piramidowa przednia

• Droga korowo-rdzeniowa przednia (tractus corticospinalis anterior s. pyramidalis anterior) w skład której wchodzą włókna nieskrzyżowane.

• Jest ona krótsza od bocznej, jej włókna zwykle kończą się w zgrubieniu szyjnym lub w części piersiowej rdzenia kręgowego.

575. Móżdżek makroskopowo łączy się z…

Móżdżek (cerebellum) łączy się z sąsiednimi częściami mózgowia za pośrednictwem trzech pasm istoty białej zwanych konarami móżdżku:

• Konary dolne (pedunculi cerebellares inferiores) wchodzące do móżdżku z rdzenia przedłużonego (medulla oblongata)

• Konary środkowe (pedunculi cerebellares medii) łączące most (pons) z móżdżkiem

• Konary górne (pedunculi cerebellares superiores) biegnące z móżdżku w kierunku śródmózgowia (mesencephalon)

576. Granicę pomiędzy rdzeniem przedłużonym i kręgowym stanowi…

Rdzeń przedłużony (medulla oblongata) przechodzi ku dołowi w rdzeń kręgowy (medulla spinalis). Granicę między nimi przeprowadzamy przez dolny kraniec skrzyżowania piramid lub przez najniższe nici kojarzeniowe pierwszego nerwu szyjnego.

577. W dole równoległobocznym wyróżnia się…

• Dół równoległoboczny (fossa rhomboidea) - wyróżniamy w nim część górną większą utworzoną przez powierzchnie grzbietową mostu i część dolną mniejszą, należącą do rdzenia przedłużonego, z których każda tworzy trójkąt równoramienny. W miejscu gdzie te 2 trójkąty łączą się podstawami dół ma największy wymiar poprzeczny.

• Po obu stronach dołu równoległobocznego znajduje się zachyłek komory czwartej

• W kącie dolnym dół równoległoboczny przechodzi w kanał środkowy rdzenia przedłużonego, natomiast w kącie górnym komora czwarta łączy się z wodociągiem mózgu

• Dół na całej długości podzielony jest bruzdą pośrodkową na symetryczne połowy, w części górnej bruzdy znajduje się dołek środkowy

• Znajdują się tutaj także trójkąty n. podjęzykowego i trójkąt n. błędnego

578. U dorosłego człowieka rdzeń kręgowy sięga do wysokości…

Rdzeń kręgowy (medulla spinalis) - sięga do wysokości dolnej części pierwszego lub górnej części drugiego kręgu lędźwiowego, albo na poziomie pierwszej lędźwiowej tarczki międzykręgowej jako zwężający się stożek rdzeniowy (conus medullaris)

579. Na przekroju poprzecznym rdzenia kręgowego wyróżnia się…

1. Bruzdy i sznury rdzenia kręgowego:

• Szczelina pośrodkowa przednia (fissura mediana anterior)

• Korzenie brzuszne (radices ventrales)

• Bruzda boczna przednia (sulcus lateralis anterior)

• Sznur przedni (funiculus anterior)

• Bruzda pośrodkowa tylna (sulcus medianus posterior)

• Korzenie grzbietowe (radices dorsales)

• Bruzda boczna tylna (sulcus lateralis posterior)

• Sznur tylni (funiculus posterior)

• Sznur boczny (funiculus lateralis)

• Budowa wewnętrzna

• Istota szara (substantia grisea)

- róg przedni (cornu anterius)

- róg tylni (cornu posterius)

- istota szara pośrednia (substantia grisea intermedia)

• Kanał środkowy (canalis centralis)

• Istota biała (substantia alba)

580. Co to jest „nić końcowa”? Co „ogon koński”?

Nić końcowa (filum terminale) - jest to cienkie pasmo rdzenia kręgowego. Jej górna część ma długość około 15 cm. Biegnie w przestrzeni podpajęczynówkowej ku dołowi, otoczona przez korzenie nerwów wychodzących ze zgrubienia lędźwiowego (intumescentia lumbalis) i stożka rdzeniowego (conus spinalis). Charakteryzuje się ona srebrzystą barwą odróżniającą ją od nici korzeniowych. Część dolna ma długość 10 cm. i biegnie na zewnątrz worka oponowego.

Ogon koński (cauda equinta) - są pęczki nerwów rdzeniowych leżących w worku oponowym w obrębie kręgosłupa. Utworzony przez korzenie nerwów lędźwiowych, krzyżowych i guzicznych. Istnienie końskiego ogona jest wynikiem pozornego wstępowania rdzenia kręgowego (pseudoascensus medullae spinalis)

581. Co to jest neuromer? W jakiej liczbie występują?

Neuromer - odcinek rdzenia kręgowego łączący się z korzeniem jednego nerwu rdzeniowego, określany także segmentem rdzenia (segmentum medullae spinalis). Odpowiednio do liczby nerwów rdzeniowych wyróżnia się 31 par neuromerów:

• 8 szyjnych (C₁-C₈)

• 12 piersiowych (Th₁-Th₁₂)

• 5 lędźwiowych (L₁-L₅)

• 5 krzyżowych (S₁-S₅)

• 1 guziczny (C₀)

582. Podaj schemat budowy nerwu rdzeniowego…

Nerw rdzeniowy (nervus spinalis) - rozróżniamy je podobnie jak neuromery, w liczbie 31 par:

• 8 par nerwów szyjnych (C₁-C₈)

• 12 par nerwów piersiowych (Th₁-Th₁₂)

• 5 par nerwów lędźwiowych (L₁-L₅)

• 5 par nerwów krzyżowych (S₁-S₅)

• 1 para nerwu guzicznego (C₀)

Pierwszy nerw szyjny wychodzi między kością potyliczną a kręgiem szczytowym. Pozostałe nerwy szyjne, piersiowe oraz lędźwiowe opuszczają kanał kręgowy przez otwory międzykręgowe (foramen intervertebrale), cztery nerwy krzyżowe wychodzą przez otwory krzyżowe (foramen sacrale) a piąty między kością guziczną a krzyżową. Nerw guziczny przebiega między pierwszym a drugim kręgiem guzicznym.

Schemat:

• Każdy nerw rdzeniowy powstaje z połączenia korzenia brzusznego (radix ventralis) czyli przedniego i korzenia grzbietowego (radix dorsalis) czyli tylnego.

• Z połączenia tych korzeni powstaje pień nerwu rdzeniowego (truncus nervi spinalis)

• Z pnia nerwu rdzeniowego odchodzą:

1. Gałąź oponowa (ramus meningeus)

2. Gałąź łączącą (ramus communicans)

3. Gałąź brzuszną (ramus ventralis)

4. Gałąź grzbietową (ramus dorsalis)

583. Jakie włókna nerwowe wchodzą w skład poszczególnych elementów mających związek z nerwem rdzeniowym?

• Korzenie brzuszne - włókna odśrodkowe (eferentne, ruchowe i autonomiczne)

• Korzenie grzbietowe - włókna dośrodkowe (aferentne, czuciowe)

• Pień nerwu rdzeniowego - włókna zarówno czuciowe, ruchowe jak i autonomiczne

• Gałęzie brzuszne i grzbietowe - zawierają zarówno włókna czuciowe, ruchowe i autonomiczne

• Gałęzie łączące - włókna autonomiczne przed i zazwojowe

• Gałęzie oponowe - włókna czuciowe i współczulne zazwojowe

584. Czy w obrębie którejkolwiek z kończyn istnieją włókna przywspółczulne i dlaczego?

Nie, ponieważ w obrębie kończyn nie istnieją narządy, które włókna te mogłyby unerwiać. Naczynia krwionośne są unerwiane wyłącznie współczulnie. Wpływ układu przywspółczulnego jest tutaj jedynie pośredni - przez zmienioną czynność innych narządów, w szczególności gruczołów dokrewnych.

585. Podaj obszar unerwienia poszczególnych gałęzi nerwów rdzeniowych

1. Gałąź oponowa (ramus meningeus) - unerwia oponę twardą rdzenia, okostną kręgów i naczynia krwionośne.

2. Gałęzie łączące (rami communicantes) - brak

3. Gałęzie grzbietowe (rami dorsales) - unerwiają: głębokie mięśnie grzbietu łącznie z mięśniami karku, stawy kręgosłupa, skórę powierzchni tylnej ciała od okolicy potylicznej do końca kości krzyżowej.

4. Gałęzie brzuszne (rami ventrales) - unerwiają: skórę i mięśnie przedniej i bocznej strony szyi i tułowia oraz kończyny, a także powierzchowne mięśnie grzbietu pochodzenia brzusznego.

586. Wymień sploty somatycznego układu nerwowego, z czego powstają, wymień ich gałęzie długie i podaj obszary unerwienia.

1. Splot szyjny (plexus cervicalis) - powstaje z gałęzi brzusznych nerwów szyjnych C₁-C₄ które łączą się ze sobą łukowatymi pętlami. Splot szyjny leży bocznie i ku przodowi od wyrostków poprzecznych górnych kręgów szyjnych.

Obszar unerwienia:

• Gałęzie skórne:

- skóra szyi

- klatki piersiowej

- głowy - skóra nad kątem żuchwy, w okolicy ślinianki przyusznej, znaczną

część małżowiny usznej i częściowo skórę w okolicy skroniowej i potylicznej

aż do szczytu głowy.

• Gałęzie ruchowe:

- mm przedkręgowe

- mm podgnykowe

- przepona

- częściowo m. czworoboczny, m. mostkowo-obojczykowo-sutkowy, oraz

m. dźwigacz łopatki

• Udział w unerwieniu osierdzia, opłucnej i otrzewnej

Gałęzie długie:

• Gałęzie skórne:

- n. potyliczny mniejszy (n. occipitalis minor)

- n. uszny wielki (n. auricularis magnus)

- n. poprzeczny szyi (n. transversus coli)

- nn. nadobojczykowe (nn. supraclaviculares)

• Gałęzie mięśniowe:

- gałąź do m. mostkowo-obojczykowo-sutkowego (ramus

sternocleidomastoideus)

- gałąź do nerwu czworobocznego (ramus trapezius)

- pętla szyjna (ansa cervicalis)

- n. przeponowy (n. phrenicus)

2. Splot ramienny (plexus brachialis) - powstaje z gałęzi brzusznych nerwów rdzeniowych C₅-Th₁ (czasami dochodzą drobne włókienka od C₄ i Th₂). Gałęzie te tworzą korzenie splotu ramiennego (radices), które po krótkim przebiegu łączą się w trzy pnie splotu (truncus plexus), z których następnie tworzone są pęczki:

• Pęczek tylny (fasciculus posterior)

• Pęczek boczny (fasciculus lateralis)

• Pęczek przyśrodkowy (fasciculus medialis)

Położenie: Splot ramienny dzielimy na część nadobojczykową znajdującą się na szyi oraz część podobojczykową leżącą w jamie pachowej. Do części nadobojczykowej należą korzenie i pnie, znajdujące się w trójkącie bocznym szyi. Część podobojczykowa jest utworzona przez pęczki.

Obszar unerwienia:

Splot ramienny zaopatruje:

• Całą kończynę górną: mięśnie, stawy i skórę

• Na tułowiu wszystkie mięśnie (z wyjątkiem czworobocznego) przyczepiające się do obręczy kończyny górnej: mm. piersiowy większy i mniejszy, m. zębaty przedni, m. podobojczykowy, m. równoległoboczny, m. dźwigacz łopatki (wspólnie ze splotem szyjnym), m. najszerszy grzbietu.

• Na szyi (wspólnie ze splotem szyjnym): m. pochyłe, m. długi głowy i długi szyi.

• Splot ramienny zawiera również włókna autonomiczne dla tkanki mięśniowej gładkiej skóry i naczyń oraz dla gruczołów potowych kończyny.

Gałęzie długie

• Pęczek boczny

- n. mięśniowo-skórny (n. musculocutaneus)

- korzeń boczny n. pośrodkowego (n. medianus)

• Pęczek przyśrodkowy

- korzeń przyśrodkowy n. pośrodkowego

- n. łokciowy (n. ulnaris)

- n. skórny przyśrodkowy ramienia (n. cutaneus brachii medialis)

- n. skórny przyśrodkowy przedramienia (n. cutaneus antebrachii medialis)

• Pęczek tylny

- n. promieniowy (n. radialis)

Splot lędźwiowo-krzyżowy (plexus lumbosacralis) - największy splot w całym organizmie, utworzony jest z dwóch części:

• Górna położona w tylnej ścianie jamy brzusznej - splot lędźwiowy

• Dolna położona w miednicy mniejszej - splot krzyżowy

Obszar unerwienia

Splot lędźwiowo-krzyżowy unerwia:

• Całą kończynę dolną

• Krocze

• Dolna część tułowia

Jego obszar zaopatrzenia graniczy w górze z obszarem zaopatrzenia nerwów piersiowych oraz z obszarem gałęzi grzbietowych nerwów rdzeniowych.

3. Splot lędźwiowy (plexus lumbalis) - tworzą go:

• Wszystkie włókna 3 pierwszych gałęzi brzusznych nerwów lędźwiowych (L₁-L₃)

• Większość włókien gałęzi brzusznej 4 kręgu lędźwiowego (L₄)

• Niewielka ilość włókien gałęzi brzusznej ostatniego nerwu piersiowego (Th₁₂)

Gałęzie długie:

• n. biodrowo-podbrzuszny (n. iliohypogastricus)

• n. biodrowo-pachwinowy (n. ilioinguinalis)

• n. skórny boczny uda (n. cutaneus femoris lateralis)

• n. udowy (n. femoralis)

• n. płciowo-udowy (n. genitofemoralis)

• n. zasłonowy (n. obturatorius)

4. Splot krzyżowy (plexus sacralis) - tworzą go:

• Wszystkie włókna gałęzi przednich wszystkich nerwów krzyżowych (S₁-S₅), guzicznego (C₀) i piątego nerwu lędźwiowego (L₅)

• Część włókien gałęzi przedniej czwartego nerwu lędźwiowego (L₄)

Gałęzie długie

• n. pośladkowy górny (n. gluteus superior)

• n. pośladkowy dolny (n. gluteus inferior)

• n. skórny tylny uda (n. cutaneus femoris posterior)

• n. kulszowy (n. ischiadicus)

587. Jakie znasz zwoje somatyczne (czuciowe) i autonomiczne? Na czym polega podstawowa różnica w ich budowie?

Zwoje somatyczne:

• zwoje rdzeniowe

• zwój przedsionkowy (VIII)

• zwój spiralny ślimaka (VIII)

• zwój troisty (V)

• zwój kolanka (VII)

• zwój górny i dolny nerwu językowo-gardłowego

• zwój górny i dolny nerwu błędnego

Zwoje autonomiczne:

Przywspółczulne:

• zwój rzęskowy

• zwój skrzydłowo-podniebienny

• zwój uszny

• zwój podżuchwowy

• zwój podjęzykowy

• zwój dolny n. językowo - gardłowego

• zwój górny n. błędnego

Współczulne:

• zwój szyjny górny

• zwój szyjny środkowy

• zwój kręgowy

• zwój gwiaździsty (szyjno-piersiowy)

• zwoje piersiowe

• zwoje lędźwiowe

• zwoje krzyżowe

• zwój nieparzysty (guziczny)

W zwojach somatycznych przeważają komórki pozornie jednobiegunowe, natomiast w zwojach układu autonomicznego są to komórki wielobiegunowe.

588. Wymień nerwy czaszkowe, podziel na grupy wg rodzajów włókien z jakich są zbudowane.

1. Nerwy czysto czuciowe - zawierające wyłącznie włókna czuciowe

• nerwy węchowe (nn. olfactorii) - I

• nerw wzrokowy (n. opticus) - II

• nerw przedsionkowo-ślimakowy (n. vestibulocochlearis) - VIII

2. Nerwy mieszane - zawierające włókna dośrodkowe i odśrodkowe

• nerw okoruchowy (n. oculomotorius) - III

• nerw bloczkowy (n. trochlearis) - IV

• nerw trójdzielny (n. trigeminus) - V

• nerw odwodzący (n. abducens) - VI

• nerw twarzowy (n. facialis) - VII

• nerw językowo-gardłowy (n. glossopharyngeus) - IX

• nerw błędny (n. vagus) - X

• nerw dodatkowy (n. accesorius) - XI

• nerw podjęzykowy (n. hypoglossus) - XII

589. Podaj zakres unerwienia poszczególnych nerwów czaszkowych i miejsca przechodzenia przez podstawę czaszki.

Nerw	Zakres unerwienia	Miejsce przechodzenia przez podstawę czaszki
nn. węchowe	Okolica węchowa błony śluzowej jamy nosowej	Blaszka sitowa (lamina ethmoidalis)
n. wzrokowy	Siatkówka oka	Kanał wzrokowy (canalis opticus)
n. okoruchowy	Mięśnie: - dźwigacz powieki górnej - gałki ocznej (prosty górny, przyśrodkowy i dolny, skośny dolny) - rzęskowy - zwieracz źrenicy	Szczelina oczodołowa górna (fissura orbicularis superior)
n. bloczkowy	Mięsień skośny górny gałki ocznej	Szczelina oczodołowa górna (fissura orbicularis superior)
n. trójdzielny	- opona twarda - skóra twarzy i czoła - błona śluzowa: jamy nosowej (zatoki), podniebienia, 2/3 przednie języka, policzek - zęby i dziąsła - gałka oczna, spojówka - mm. żwaczowe - m. dwubrzuścowy (brzusiec przedni) - m. napinacz błony bębenkowej	N. oczny - V1- szczelina oczodołowa górna (fissura orbicularis superior) N. szczękowy - V2 - otwór okrągły (foramen rotundum) N. żuchwowy - V3 - otwór owalny (foramen ovale)
n. odwodzący	Mięsień prosty boczny gałki ocznej	Szczelina oczodołowa górna (fissura orbicularis superior)
n. twarzowy	- mięśnie wyrazowe, rylcowo gnykowy, dwubrzuścowy (brzusiec tylny) - brodawki grzybowate języka - gruczoł łzowy - gruczoł podżuchwowy i podjęzykowy	Otwór słuchowy wewnętrzny (meatus acusticus internus) Otwór rylcowo-sutkowy
n. przedsionkowo - ślimakowy	- część ślimakowa - nabłonek zmysłowy ślimaka - część przedsionkowa - nabłonek zmysłowy łagiewki, woreczka i przewodów półkolistych	Otwór słuchowy wewnętrzny (meatus acusticus internus)
n. językowo - gardłowy	- m. zwieracz górny gardła, m. rylcowo - gardłowy - ślinianka przyuszna Błona śluzowa jamy bębenkowej, trąbki słuchowej, migdałka podniebiennego, gardła, nasady języka - brodawki okolone i liściaste języka	Otwór ż. szyjnej
n. błędny	- mięśnie podniebienia - mięśnie gardła - mięśnie krtani - błona śluzowa gardła i krtani - trzewa klatki piersiowej i jamy brzusznej	Otwór ż. szyjnej
n. dodatkowy	- cz. wew. łączy się z pniem nerwu błędnego - cz. zew. zaopatruje m. mostkowo-obojczykowo-sutkowy, oraz m. czworoboczny	Część czaszkowa - otwór ż. szyjnej Część rdzeniowa - wejście: otwór wielki, wyjście: otwór ż. szyjnej
n. podjęzykowy	Mięśnie języka	Kanał nerwu podjęzykowego

590. Wymień zwoje somatyczne (czuciowe) związane z nerwami czaszkowymi

• zwój przedsionkowy (VIII) (ganglion vestibularis)

• zwój spiralny (VIII) (ganglion spirale)

• zwój troisty (V) (ganglion trigeminale)

• zwój kolanka (VII) (ganglion geniculi)

• zwój górny i dolny n. językowo-gardłowego

• zwój górny i dolny n. błędnego

591. Wymień zwoje autonomiczne związane z nerwami czaszkowymi

• zwój rzęskowy

• zwój skrzydłowo-podniebienny

• zwój uszny

• zwój podżuchwowy

• zwój podjęzykowy

• zwój dolny n. językowo-gardłowego

• zwój dolny n. błędnego

592. Podaj przykłady efektów działania układu współczulnego i przywspółczulnego

• gdy efektor jest ten sam a efekty przeciwstawne

• gdy są dwa różne efektory

• gdy efektor jest ten sam, efekty są podobne, choć niejednakowe

	Układ współczulny	Układ przywspółczulny
Źrenica	Rozszerza (ogniskowa, widzimy z bliska)	zwęża
m. rzęskowy	Rozkurcz (zwolnienie akomodacji)	Skurcz (napięcie akomodacji)
Gruczoł łzowy		Wydzielanie łez
Serce	przyspiesza akcję	zwalnia lub zatrzymuje akcje serca
Płuca	Rozszerza mięśnie oskrzeli	Zwęża mięśnie oskrzeli
Ślinianki	Skąpe wydzielanie śliny	Pobudza obfite wydzielanie wodnistej śliny
Żołądek, jelita	Zmniejsza perystaltykę, hamuje wydzielanie soków trawiennych	Zwiększa perystaltykę, pobudzają wydzielanie soków trawiennych
Trzustka		pobudza wydzielanie soku trzustkowego
Pęcherzyk żółciowy	rozkurcz	skurcz
Wątroba	rozkład glikogenu	synteza glikogenu

593. Podaj przykłady włókien współczulnych adrenergiczny i współczulnych cholinergicznych.

Większość włókien jest adrenergicznych, wyjątkiem włókien dochodzących do gruczołów potowych i mięśni przywłośnych.

594. Jednoczesne występowanie zaburzeń napięcia mięśniowego i możliwości wykonywania ruchów wskazuje na uszkodzenie w obrębie układu…

Układ pozapiramidowy.

595. Co oznaczają terminy „ośrodkowy / obwodowy” neuron ruchowy, „wspólny neuron końcowy” (wspólna droga końcowa) ?

Ośrodkowy neuron ruchowy - jest to neuron wchodzący w skład układu piramidowego, jest to duża, piramidowa komórka określana mianem komórki Betza, leżąca w 4 i 6 polu kory ruchowej. Komórki wysyłają aksony do rdzenia kręgowego, gdzie tworzą synapsy z komórkami rogów przednich, stanowią zatem pierwszy neuron dróg piramidowych.

Obwodowy neuron ruchowy - jest to komórka leżąca w rogu przednim rdzenia kręgowego lub w jądrze ruchowym nerwów czaszkowych, w zależności od tego przez jakie nerwy dany mięsień jest unerwiany. Stanowią poniekąd drugi neuron dróg piramidowych

Motoneurony (zwane także neuronami motorycznymi lub ruchowymi) to neurony eferentne, które wychodzą swoimi wypustkami z rdzenia kręgowego lub pnia mózgu i tworzą synapsy z włóknami mięśniowymi (motoneurony alfa) służące do wywoływania skurczu, a także synapsy z wrzecionami mięśniowymi (motoneurony gamma) służące do regulacji czułości proprioceptywnej. Stanowią one wspólną drogę końcową eferentną.

596. Co to jest porażenie ośrodkowe i porażenie obwodowe.

Porażenie ośrodkowe jest to porażenie mięśni które nastąpiło w następstwie uszkodzenia części ośrodkowego układu nerwowego np rdzenia kręgowego. Natomiast porażenie obwodowe jest związane z uszkodzeniem nerwu obwodowego w obrębie obwodowego układu nerwowego.

597. Czy znasz terminy „porażenie spastyczne” i „porażenie wiotkie”

Porażenie - stan charakteryzujący się całkowitą niemożnością wykonywania ruchu, na skutek braku dopływu bodźców nerwowych do mięśni.

Wyróżniamy:

• porażenie wiotkie pochodzenia neurogennego - spowodowane uszkodzeniem obwodowym nerwów (np. pourazowe, poinfekcyjne, nowotworowe), przewodzących impulsację nerwową z ośrodków wyższych do efektora, którym jest mięsień.

• porażenie wiotkie pochodzenia miogennego - związane z uszkodzeniem samego mięśnia lub grupy mięśniowej najczęściej na skutek urazu, niedorozwoju, miopatii.

• porażenie spastyczne - porażenie kurczowe - spowodowane uszkodzeniem ośrodkowego układu nerwowego.

598. Czy odróżniasz terminy „plegia” i „paresis”?

Paraliż (plegia) - utrata siły mięśniowej, całkowite zniesienie ruchu w obrębie danego obszaru, wywołany uszkodzeniem elementów ruchowych ośrodkowego lub obwodowego układu nerwowego.

Niedowład (paresis) - zmniejszenie siły lub ograniczenie zakresu ruchu powstałe najczęściej na skutek zmian organicznych ośrodkowych, obwodowych lub dotyczących samego mięśnia.

Wyróżniamy:

• niedowład spastyczny

• niedowład wiotki

599. Co oznaczają terminy „hemiplegia”, „paraplegia”, „quadriplegia”?

Porażenie połowicze (hemiplegia) - bezwład kończyny górnej i dolnej po tej samej stronie ciała. Hemiplegia spowodowana jest uszkodzeniem mózgu. Niedowład występuje po stronie przeciwnej do lokalizacji uszkodzenia^. Jeśli uszkodzenie jest w lewej półkuli, to porażone będą kończyny po prawej stronie. Hemiplegia jest jednym z objawów udaru mózgu.

Porażenie poprzeczne (paraplegia)- schorzenie neurologiczne polegające na porażeniu dwukończynowym, najczęściej dotyczy kończyn dolnych. Jest spowodowane uszkodzeniem rdzenia kręgowego na różnych poziomach lub uszkodzeniem mózgu.

Porażenie czterokończynowe (tetraplegia s. quadriplegia) - powstaje na skutek uszkodzenia rdzenia kręgowego w odcinku szyjnym. Rokowania co do poprawy neurologicznej są praktycznie zerowe.

600. Co to jest „odruch” a co „łuk odruchowy”

Odruch jest to reakcja na bodźce zachodząca za pośrednictwem układu nerwowego. Stanowi on czynnościowy łącznik między organizmem a środowiskiem. Dzięki niemu bodziec działający na sferę recepcyjną (czuciową) powoduje właściwą odpowiedź, dostosowującą organizm do zmian zachodzących w otoczeniu lub środowisku wewnętrznym.

Łuk odruchowy jest to droga, na której odbywa się przejście impulsu nerwowego z receptora do narządu wykonawczego. Jest to fizjologiczna podstawa odruchu. W skład łuku odruchowego wchodzą: receptor, neuron dośrodkowy, neurony kojarzeniowe, neuron dośrodkowy i narząd wykonawczy.

601. Jak klasyfikujemy receptory wg lokalizacji?

Ze względu na lokalizacje receptory dzielimy na:

• eksteroreceptory - czucie powierzchowne - odbierają podniety ze środowiska zewnętrznego

• interoreceptory - czucie trzewne - odbierają podniety ze środowiska wewnętrznego

• proprioreceptory - czucie głębokie

602. Podaj lokalizację perikarionów oraz przebieg (początek - koniec) poszczególnych neuronów w znanych Ci drogach czuciowych

Droga rdzeniowo wzgórkowa:

Receptor -> włókno aferentne -> zwój rdzeniowy -> korzeń tylny -> róg tylny rdzenia kręgowego -> skrzyżowanie -> sznury przednie (boczne) -> jądra wzgórza -> droga wzgórzowo-korowa -> kora czuciowa

Droga tylno-powrózkowa:

Receptor -> włókno aferentne -> korzeń tylny -> sznur tylny -> jądro smukłe lub klinowate -> skrzyżowanie wstęg -> jądra wzgórza -> kora czuciowa

603. Podaj przykłady krzyżowania się dróg w ośrodkowym układzie nerwowym. Jakie to ma konsekwencje?

Krzyżowanie się dróg występuje w:

• drodze rdzeniowo-wzgórzowej bocznej

• drodze rdzeniowo-wzgórzowej przedniej

• drodze tylno powrozkowej

• drodze piramidowej

Krzyżowanie dróg pozwala na kontrlateralne zaopatrywanie określonych okolic ciała, w diagnostyce ma to znaczenie podczas ustalania wysokości na której nastąpiło uszkodzenie lub ich przerwanie.

604. Wymień opony OUN i nazwij przestrzenie między nimi (oraz zawartość tych przestrzeni).

Opony (meninges) - błony łącznotkankowe obejmujące ośrodkowy układ nerwowy, pomiędzy nimi znajdują się przestrzenie; wyróżniamy od zewnątrz:

• opona twarda (dura mater)

• jama podtwardówkowa (cavum subdurale)

• opona pajęcza (arachnoidea)

• jama podpajęczynówkowa (cavum subarachnoidea)

• opona miękka (pia mater)

W przestrzeniach pomiędzy oponami za życia znajduje się płyn mózgowo-rdzeniowy.

605. Czy istnieją różnice w zachowaniu się opon wokół mózgowia i wokół rdzenia kręgowego?

W rdzeniu kręgowym występują dwie niezrośnięte blaszki opony twardej

• blaszka zewnętrzna - stanowiąca okostną, wyścielająca kanał kręgowy i jako aparat więzadłowy pokrywa przestrzenie między kręgami.

• blaszka wewnętrzna

Są one zrośnięte tylko w okolicy otworu wielkiego. Pomiędzy blaszkami znajduje się przestrzeń podtwardówkowa a w niej sploty żylne z krwią.

W mózgowiu natomiast blaszki są zrośnięte z wyjątkiem miejsc gdzie opona twarda mózgowia wysyła swoje wypustki. Zawiera ona także komórki kościotwórcze i jest silnie unaczyniona co prowadzi do rozgałęzienia tętnic oponowych.

606. Wymień zatoki opony twardej i podaj kierunek przepływu w nich krwi.

Wyróżniamy dwie grupy zatok:

• grupa górna, dla której punktem zbiorczym jest spływ zatok (confluens sinuum). Przyjmuje on krew z żył mózgowia i jamy czaszki, odprowadzając ją dalej przez zatokę poprzeczną do otworu szyjnego. Do grupy górnej nalezą następujące zatoki żylne:

• zatoka strzałkowa górna (sinus sagittalis superior)

• zatoka strzałkowa dolna (sinus sagittalis inferior)

• zatoka prosta (sinus rectus)

• zatoka poprzeczna (sinus transversus)

• zatoka esowata (sinus sigmoideus)

• zatoka potyliczna (sinus occipitalis)

• grupa dolna z punktem zbiorczym w zatoce jamistej. Przyjmuje ona krew głównie z żył ocznych i dalej drogą zatok skalistych i zatoki esowatej odprowadza ją do żyły szyjnej wewnętrznej. Do grupy dolnej należą:

• zatoka jamista (sinus cavernosus) z otaczającymi ją zatokami międzyjamistymi (sinus intercavernosi)

• splot podstawny (plexus basilaris) - leżący na stoku podstawy czaszki. Przy otworze wielkim łączy się ze splotami żylnymi kręgowymi wewnętrznymi.

607. Podaj źródła krwi tętniczej dopływającej do mózgowia i do rdzenia kręgowego.

Tętnice mózgowia są odgałęzieniami t. szyjnej wewnętrznej i t. kręgowej. Biegną one zarówno na powierzchni mózgowia (w oponie miękkiej) jak i wewnątrz niego, łącząc się między sobą w różnych miejscach.

Gałęzie tętnicy kręgowej:

• tętnica rdzeniowa tylna

• tętnica rdzeniowa przednia

• tętnica dolna tylna móżdżku

Gałęzie tętnicy podstawnej - powstałej w wyniku obustronnego połączenia się tętnic kręgowych na wysokości rdzenia przedłużonego:

• tętnica dolna przednia móżdżku

• gałęzie do mostu

• tętnica górna móżdżku

• tętnica tylna mózgu

Gałęzie mózgowe tętnicy szyjnej wewnętrznej:

• tętnica łącząca tylna

• tętnica naczyniówkowa przednia

• tętnica środkowa mózgu

• tętnica przednia mózgu

Do rdzenia kręgowego wnikają:

• gałęzie rdzeniowe

• tętnice rdzeniowe przednia i tylna od tętnicy kręgowej

608. Przedstaw odpływ krwi żylnej z OUN

Żyły rdzenia kręgowego przebiegają niezależnie od tętnic. Pod względem położenia rozróżniamy:

• żyły rdzeniowe wewnętrzne (venae spinales internae) - powstają w istocie szarej i białej rdzenia a następnie biegną w kierunku powierzchni rdzenia kręgowego, zaliczamy do nich:

- żyły środkowe - wychodzą na zewnątrz w głębi szczeliny pośrodkowej przedniej

- żyły obwodowe - wychodzą one na powierzchnie zewnętrzną sznurów i bruzd rdzenia

• żyły rdzeniowe zewnętrzne (venae spinales externae)

Krew odpływa z rdzenia kręgowego przez żyły biegnące wraz z korzeniami nerwów rdzeniowych. Możemy rozróżnić:

• żyły korzeniowe przednie (vv. radiculares anterior)

• żyły korzeniowe tylne (vv. radiculares posterior)

• żyła korzeniowa wielka (v. radicularis magna)

Żyły kręgowe po przebiciu opony twardej łączą się ze splotami żylnymi kręgowymi wewnętrznymi (plexus venosi vertebrales interni), leżącymi w kanale kręgowym. Dalej krew odpływa przez otwory międzykręgowe do leżących na zewnątrz kanału kręgowego splotów żylnych kręgowych zewnętrznych (plexus venosi vertebrales externi), a następnie do żył krzyżowych, lędźwiowych, międzyżebrowych tylnych i do żyły kręgowej.

Żyły mózgowia:

• żyły mózgu (venae cerebri) - unaczynniające półkule mózgu tworzą dwa układy:

• głęboki - żyły głębokie

• powierzchowny - żyły powierzchowne

• żyły móżdżku (venae cerebelli) - mają na ogół mniej stały przebieg, rozróżnia się tutaj żyły móżdżku górne i dolne

Żyły głębokie mózgu uchodzą do parzystej żyły wewnętrznej mózgu (v. cerebri interna), znajdującej się w tkance naczyniówkowej komory trzeciej. Żyły wewnętrzne mózgu prawa i lewa łączą się następnie w żyłę wielką mózgu (v. cerebri magna).

Żyły powierzchowne mózgu dzielimy na:

• żyły górne mózgu - uchodzą do zatoki strzałkowej górnej

• żyły dolne mózgu - uchodzą do zatok podstawy czaszki, jak również do zatoki poprzecznej i zatoki strzałkowej dolnej.

609. Przedstaw krążenie płynu mózgowo-rdzeniowego

Płyn mózgowo-rdzeniowy przebiega kolejno w: (Bochenek str 447 TIV)

1. komora boczna

2. komora III

3. wodociąg mózgu

4. komora IV

5. niewielka ilość do kanału środkowego rdzenia kręgowego

6. trzy otwory komory IV (pośrodkowy - w stropie komory i dwa boczne - przy obwodowych końcach zachyłków bocznych)

7. zbiornik móżdżkowo-rdzeniowy jamy podpajęczynówkowej

8. jama podpajęczynówkowa rdzenia kręgowego oraz na powierzchnię mózgu i móżdżku

610. Opisz narząd węchu i przedstaw przebieg drogi węchowej.

Narząd powonienia (organum olfactus) - nerwy węchowe rozpoczynają się w nabłonku węchowym błony śluzowej pokrywającej okolicę węchową (regio olfactoria) jamy nosowej (małżowina nosowa górna i odpowiadająca jej część przegrody). Jest to droga dwuneuronowa:

• I neuron - rozpoczyna się dendrytem, który jest receptorem. 15-20 neurytów komórek węchowych przechodzi przez otwór w blaszce sitowej kości sitowej do opuszki węchowej. Następnie tworzą synapsy z dendrytami komórek mitralnych.

• II neuron - komórki mitralne wytwarzają kłębuszek węchowy, ich neuryty przedłużają się w pasmo węchowej, które podąża do trójkąta węchowego. Włókna drogi węchowej kończą się w zakręcie półksiężycowatym.

611. Opisz narząd wzroku i przedstaw przebieg drogi wzrokowej.

Narząd wzroku składa się z oka które obejmuje gałkę oczną i nerw wzrokowy oraz narządów dodatkowych, które obejmują: mięśnie gałki ocznej, powięzie oczodołu, powieki, spojówkę oraz narząd łzowy. Cały narząd wzroku mieści się w oczodole.

Droga wzorkowa jest czteroneuronowa:

• I neuron - fotoreceptory siatkówki

• II neuron - komórki dwubiegunowe siatkówki

• III neuron - komórki zwojowe, których aksony podążają z obszaru siatkówki, przez tarczkę nerwu wzrokowego wytwarzając nerw wzrokowy. Następnie wytwarzają: skrzyżowanie wzrokowe i pasmo wzrokowe, które kończy się w jądrze ciała kolankowatego bocznego.

• IV neuron - komórki główne jądra ciała kolankowatego bocznego przez promienistość wzrokową podążają do kory otaczającej bruzdę ostrogową.

612. Czy odróżniasz nazwy „nerw wzrokowy”, „pasmo wzrokowe” i „droga wzrokowa”

Droga wzrokowa - jest to droga, która biegnie z siatkówki oka do kory płata potylicznego, w jej obrębie wyróżniamy nerw wzrokowy - zbudowany z aksonów komórek zwojowych siatkówki od miejsca przebicia tylnej ściany gałki ocznej do skrzyżowania wzrokowego oraz pasmo wzrokowe - ciągnące się od skrzyżowania wzrokowego do ciała kolankowatego bocznego.

613. Na czym polega reakcja źrenic na światło? Jaka jest droga odruchu?

Reakcja źrenic na światło polega na odruchowym zwężaniu się ich pod wpływem silniejszego ich oświetlenia. Droga tego odruchu prowadzi z pasma wzrokowego do okolicy przedpokrywowej zarówno jednej jaki i drugiej strony. Z jąder przedpokrywowych wychodzą włókna, które wzdłuż istoty szarej środkowej zdążają do dodatkowego nerwu okoruchowego. Stąd odchodzą przedzwojowe włókna przywspółczulne do zwoju rzęskowego gdzie rozpoczynają się włókna zazwojowe unerwiające m. zwieracz źrenicy.

614. Czy droga odruchu źrenic na nastawność (akomodację) jest taka sama jak droga odruchu źrenic na światło?

Droga odruchu źrenic na nastawność omija okolicę przedpokrywową, stąd odruch ten jest zachowany w przypadku gdy brak jest odruchu źrenic na światło (np. na skutek uszkodzenia okolicy przedpokrywowej). Drogi obu odruchów nie są takie same.

Droga odruchu źrenic na światło biegnie z siatkówki przez nerw wzrokowy i pasmo wzrokowe do okolicy przedpokrywowej zarówno jednej jak i drugiej strony. Następnie z jąder przedpokrywowych wychodzą włókna dochodzące do zwoju rzęskowego gdzie rozpoczynają się włókna zazwojowe unerwiające m. zwieracz źrenicy (m. sphincter pupillae)

615. Opisz drogi łzowe.

Drogi łzowe rozpoczynają się dwoma punktami łzowymi (punca lacrimalia), które leżą przy krawędzi tylnej obu powiek, nieco bocznie od spoidła przyśrodkowego na brodawkach łzowych (papillae lacrimales) i zanurzają przy zamknięciu powiek w jeziorku łzowym. Punkty łzowe prowadzą do kanalików łzowych: górnego i dolnego (canaliculi lacrimales). Te zaś z kolei do woreczka łzowego (saccus lacrimalis), który leży dole woreczka łzowego. Woreczek łzowy ku dołowi przedłuża się w przewód nosowo-łzowy (ductus nasolacrimalis), który z kolei uchodzi do przewodu nosowego dolnego na fałdzie łzowym (plica lacrimalis)

616. Podaj podstawowe informacje o spojówce.

Spojówka (tunica conjunctiva) - błona śluzowa wyścielająca tylną powierzchnie powiek i przednią powierzchnie oka. W spojówce rozróżniamy trzy części:

• spojówka powiek (tunica conjunctiva palpebrarum)

• spojówka gałki ocznej (tunica conjunctiva bulbi)

• sklepienie spojówki górne i dolne (fornix conjunctivae superior et inferior)

Cała powierzchnia wysłana przez spojówkę tworzy jeden wielki worek spojówkowy (saccus conjunctivae). Jest to narząd ochronny i wydzielniczy zbudowany z nabłonka i łącznotkankowej blaszki właściwej. Dzięki niej możliwe jest mruganie powiek bez tarcia.

617. Mięśnie związane z narządem wzroku i ich unerwienie.

1. Unerwiane przez n. okoruchowy:

• m. dźwigacz powieki górnej (m. legator palpebrae superioris)

• m. prosty górny (m. rectus superior)

• m. prosty dolny (m. rectus inferior)

• m. prosty przyśrodkowy (m. rectus medialis)

• m. skośny dolny (m. obliquus inferior)

• Unerwiane przez n. bloczkowy:

• m. skośny górny (m. obliquus superior)

3. Unerwiane przez n. odwodzący:

• m. prosty boczny (m. rectus lateralis)

4. Unerwiane przez część współczulną układu autonomicznego:

• m. oczodołowy (m. orbitalis)

• m. tarczkowy górny (m. tarsalis superior)

• m. tarczkowy dolny (m. tarsalis inferior)

5. Unerwiane przez część przywspółczulną układu autonomicznego:

• m. rzęskowy (m. cilliaris)

• m. zwieracz źrenicy (m. sphincter pupillae)

618. Co wchodzi w skład narządu przedsionkowo - ślimakowego?

W skład narządu przedsionkowo-ślimakowego (organum vestibulocochleare) wchodzi:

• układ kanałów półkolistych łącznie z przedsionkiem (woreczkiem i łagiewką wraz z kamyczkami błędnikowymi) i śródchłonką

• ślimak z przychłonką i śródchłonką

• n. przedsionkowo-ślimakowy

• drogi mózgowe

619. Podaj nazwy miejsc receptorowych w narządzie przedsionkowym i narządzie ślimakowym.

Do miejsc receptorowych w narządzie przedsionkowym zaliczamy:

• plamę łagiewki (macula utriculi)

• plamę woreczka (macula sacculi)

• grzebienie bańkowe (cristae ampullares)

Do miejsc receptorowych w narządzie ślimakowym zaliczamy:

• narząd spiralny (organum spirale s. Cortii)

620. Podaj przebieg drogi słuchowej.

Droga słuchowa jest czteroneuronowa:

• Receptorami są komórki rzęsate oplecione przez włókna obwodowe

• I neuron - komórki dwubiegunowe zwoju spiralnego, ich włókna dośrodkowe kończą się w jądrze ślimakowym brzusznym i grzbietowym.

• II neuron - z jądra ślimakowego brzusznego biegną ich aksony dochodzą do jąder wstęgi bocznej, jąder ciała czworobocznego, jądra górnego oliwki, gdzie rozpoczyna się neuron III.

• III neuron - rozpoczyna się on w wyżej wymienionych jądrach, dochodzi on do jądra wzgórka dolnego.

• IV neuron - z jądra wzgórka dolnego podąża do ciała kolankowatego przyśrodkowego. Neuryty komórek tego jądra jako promienistość słuchowa dochodzą do zakrętów skroniowych poprzecznych.

621. Jaka jest rola i jak biegnie trąbka słuchowa?

Trąbka słuchowa (tuba auditiva) - jest to przewód łączący jamę bębenkową z nosową częścią gardła. Jej główna rola polega na:

• doprowadzeniu powietrza z gardła do jamy bębenkowej w celu utrzymania równowagi ciśnienia wewnątrz i na zewnątrz błony bębenkowej

• na odprowadzeniu śluzu i innych wydzielin z ucha środkowego do gardła

Trąbka słuchowa jest zbudowana z części kostnej (1/3) i części błoniastej (2/3), rozpoczyna się ona w przedniej ścianie jamy bębenkowej a kończy ujściem gardłowym w nosowej części gardła.

622. Co to jest „chorda tympani”

Struna bębenkowa (chorda tympani) - jest to nerw odchodzący od pnia n. twarzowego bezpośrednio nad otworem rylcowo-sutkowym. Zespala się ona z n. językowym. Struna bębenkowa zawiera:

• dośrodkowe włókna smakowe z brodawek smakowych (grzybowatych) przednich 2/3 części języka

• włókna odśrodkowe przywspółczulne, które tworzą korzeń przywspółczulny zwoju podżuchwowego.

623. Dlaczego zwoje rdzeniowe są grubsze od korzeni grzbietowych nn. rdzeniowych ?

Ponieważ każdy korzeń grzbietowy składa się tylko z 5-10 pęczków włókien nerwowych zwanych nićmi korzeniowych (filia radicularia), mają one o wiele mniejszą średnice od zwojów które zawierają zgrupowania komórek nerwowych, w zwojach nerwowych przeważają komórki pozornie jednobiegunowe.

624. Czy ruchy rocznego dziecka są równie zgrabne i szybkie jak ruchy młodzieńca czy człowieka dorosłego? Dlaczego?

Nie są, gdyż nie są do końca wykształcone osłonki mielinowe i przewodzenie przechodzi wolniej.

625. Jakie rodzaje komórek glejowych występują w OUN a jakie w obwodowym układzie nerwowym?

W ośrodkowym układzie nerwowym występują komórki glejowe:

• komórki wyściółki (ependymocyty)

• astrocyty

• komórki gleju skąpowypustkowego (oligodendrocyty)

• komórki mikrogleju (mezoglej)

W obwodowym układzie nerwowym występują:

• komórki Schwanna (lemocyty)

• komórki satelitarne

626. Co to jest synapsa, jak jest zbudowana?

Synapsa - miejsce komunikacji błony kończącej akson z błoną komórkową drugiej komórki nerwowej lub komórki efektorowej. Impuls nerwowy zostaje przeniesiony z jednej komórki na drugą przy udziale substancji o charakterze neuroprzekaźnika - mediatora synaptycznego (synapsy chemiczne) lub na drodze impulsu elektrycznego (synapsy elektryczne).

W zależności od komórek między którymi znajduje się synapsa wyróżniamy:

• nerwowo-nerwowe

• nerwowo-mięśniowe

• nerwowo-gruczołowe

W zależności od rodzaju przekaźnika:

• Elektryczne - w tych synapsach neurony prawie się stykają (gł. połączenia typu "neksus"). Kolbka presynaptyczna oddalona jest od kolbki postsynaptycznej o 2 nm. Możliwa jest wędrówka jonów z jednej komórki do drugiej - przekazywanie dwukierunkowe. Impuls jest bardzo szybko przekazywany. Występują w mięśniach, siatkówce oka, części korowej mózgu oraz niektórych częściach serca.

• Chemiczne - w tych synapsach komórki są od siebie oddalone o ok. 20 nm, między nimi powstaje szczelina synaptyczna. Zakończenie neuronu presynaptycznego tworzy kolbkę synaptyczną, w której są wytwarzane neuroprzekaźniki (mediatory - przekazywane w pęcherzykach synaptycznych), które łączą się z receptorem, powodując depolaryzację błony postsynaptycznej. Występują tam, gdzie niepotrzebne jest szybkie przekazywanie impulsu, np. w narządach wewnętrznych. Informacja przepływa w sposób jednokierunkowy.

627. Co to są neuromediatory, jakie znasz ich nazwy?

Neuroprzekaźnik, neurotransmiter, neuromediator to związek chemiczny, którego cząsteczki przenoszą sygnały pomiędzy neuronami (komórkami nerwowymi) poprzez synapsy, a także z komórek nerwowych do mięśniowych lub gruczołowych. Najbardziej rozpowszechnionymi neuroprzekaźnikami są:

• glutaminian

• GABA

• acetylocholina

• noradrenalina

• dopamina

• serotonina

628. Jakie znasz ośrodki i drogi ruchowe?

Ośrodki ruchowe - poprzednie pytania dotyczące dróg.

Drogi ruchowe:

• Droga ruchowa przewodząca impulsy do mięśni zaopatrywanych przez nerwy rdzeniowe

• Droga ruchowa przewodząca impulsy do mięśni zaopatrywanych przez nerwy czaszkowe

629. Jakie znasz ośrodki i drogi czuciowe?

Ośrodki czuciowe - poprzednie pytania dotyczące dróg.

Drogi czuciowe:

• drogi czucia powierzchownego i głębokiego

• droga wzrokowa

• droga słuchowa

• droga smakowa

• droga węchowa

630. Co wiesz o układzie autonomicznym?

Autonomiczny układ nerwowy (łac. systema autonomicum) - część układu nerwowego, którego nerwy unerwiają narządy wewnętrzne. Wyodrębniony ze względu na pełnione przez siebie funkcje i budowę. W przeciwieństwie do somatycznego układu nerwowego, działanie układu autonomicznego powoduje reakcje niezależne od naszej woli, czyli np. wydzielanie soku żołądkowego, ruchy perystaltyczne jelit itd. Układ autonomiczny dzieli się na układ współczulny, inaczej sympatyczny (pobudzający) i przywspółczulny, inaczej parasympatyczny (hamujący). Wszystkie narządy wewnętrzne są unerwione jednocześnie przez oba te układy - ich działanie jest względem siebie antagonistyczne. W sytuacjach stresowych działanie układu współczulnego przeważa nad działaniem ukł. przywspółczulnego. Część sympatyczna i parasympatyczna wzajemnie uzupełniają się w działaniu.

Składa się z:

• zespołu ośrodków nerwowych,

• dróg nerwowych odśrodkowych,

• dróg nerwowych dośrodkowych.

Wyróżnia się następujące różnice w stosunku do somatycznego układu nerwowego:

• nierównomierne rozmieszczenie ośrodków w OUN,

• występowanie włókien nerwowych przed- i zazwojowych,

• odmienna budowa,

• względnie wolne przewodzenie impulsów nerwowych - 0,5 m/s,

• wydzielanie w synapsach eferentnych nie tylko acetylocholiny, ale również noradrenaliny,

• efektory, którymi są: mięśnie gładkie, mięsień sercowy i gruczoły.

Omawiając budowę układu należy rozróżnić jego trzy elementy budowy:

• ośrodki autonomiczne (korowe, podwzgórzowe i rdzeniowe), kierujące częścią współczulna i przywspółczulną,

• część współczulną i przywspółczulną,

• sploty autonomiczne narządowe.

Najważniejsze czynności tego układu:

• rozszerzanie lub zwężanie źrenicy;

• pobudzanie ślinianek do wydzielania śliny lub ich hamowanie;

• przyśpieszanie lub hamowanie czynności serca;

• rozkurczanie lub zwężanie oskrzeli;

• zwężanie naczyń krwionośnych powodujące wzrost ciśnienia tętniczego krwi/ rozszerzanie naczyń krwionośnych powodujące spadek ciśnienia tętniczego krwi;

• pobudzenie gruczołów nadnerczowych do wydzielania;

• nasilenie skurczów przewodu pokarmowego;

• rozszerzanie/ kurczenie pęcherza moczowego.

Większość narządów wewnętrznych jest unerwiana zarówno przez włókna układu współczulnego, jak i przywspółczulnego. Obie części tego układu działają jednocześnie, a harmonijna praca danego narządu jest efektem ich współdziałania.

631. Co to jest "jądro istoty szarej" a co "ośrodek"?

Komórki rozproszone są w istocie szarej w sposób nieregularny lub też skupiają się w oddzielne, choć często niezbyt wyraźnie odgraniczone grupy noszące nazwę ośrodków nerwowych (centra nervosa)Nazwy tej grupy używa się zazwyczaj w znaczeniu czynnościowym, zależnie od roli jaką odgrywa dany ośrodek. Rozróżniamy więc ośrodki oddychania, krążenia, ośrodki ruchowe, czuciowe itp. Z morfologicznego punktu widzenia grupę się grupę komórek o podobnej budowie, dającą się oddzielić od komórek sąsiednich, określa się mianem jądra (nucleus)

632. Co nazywamy drogą nerwową?

Droga nerwowa od receptora, będącego źródłem odruchu, do narządu wykonawczego (efektora) nosi nazwę łuku odruchowego. Łuk odruchowy od receptora biegnie neuronem czuciowym (aferentnym) do ośrodkowego układu nerwowego, stamtąd neuronem ruchowym (eferentnym) biegnie do efektora. Najprostsze odruchy składają się tylko z dwóch neuronów, połączonych jedną synapsą (odruch monosynaptyczny), ale przeważnie składają się z większej liczby neuronów. Te dodatkowe neurony nazywają się pośredniczymi. Wyróżnia się odruchy proste, np. kolanowe i bardziej złożone, np. kończyny górnej albo ruch źrenicy.

633. Co to jest neuryt a co neuron?

Neuron to cała komórka nerwowa składająca się z perykarionu, neurytu i dendrytów, neuryt zaś jest jej częścią zwaną inaczej aksonem lub wypustką osiową, przewodzącą impulsy od ciała komórki do zakończeń nerwowych.

634. Co to są dendryty?

Dendryty to wypustki neuronu przewodzące impulsy do perykarionu. Posiadają one liczne rozgałęzienia, na których powierzchni występują kolce dendrytyczne będące miejscem kontaktów synaptycznych.

635. Jak zbudowana jest komórka rzekomojednobiegunowa? Czy wypustki są dendrytami czy neurytami?

W komórce rzekomojednobiegunowej od perykarionu odchodzi tylko akson, który natychmiast po wyjściu rozdziela się na dwa włóka: włókno centralne i włókno obwodowe. Włókno centralne jak ogół aksonów przewodzi impulsy dośrodkowo, zaś włókno odwodowe przekazuje informacje z receptorów do ciała komórki. Komórki te występują w zwojach rdzeniowych.

636. Co to są pola rzutowe a co kojarzeniowe kory mózgu?

= pyt. 568

637. Co to jest somatotopika?

W korze czuciowej reprezentowane są różne obszary ciała. Reprezentacja ta ma charakter somatotopowy, co znaczy, że informacje z różnych miejsc percepcji dochodzą do ściśle określonego miejsca w korze somatotensorycznej przeciwnej półkuli.

638. Co wiesz o układzie piramidowym?

Układ piramidowy - część układu nerwowego kontrolująca ruchy dowolne i postawę ciała. Układ piramidowy posiada dwie drogi unerwiające ruchowo mięśnie, drogę korowo-jądrową, która unerwia mięśnie twarzoczaszki, szyi a także część mięśnia czworobocznego grzbietu oraz drogę korowo-rdzeniową, czyli właściwą drogę piramidową, która unerwia resztę mięśni organizmu

Układ piramidowy składa się z dwóch neuronów: pierwszego-ośrodkowego i drugiego-obwodowego:

• ośrodkowy neuron ruchowy(I) to duża, piramidowa komórka, komórki piramidowe ułożone są somatotropicznie w obrębie pierwszorzędowej kory ruchowej, co oznacza, że poszczególne unerwiane okolice ciała maja swoją określoną reprezentację korową, ich aksony tworzą drogę korowo-rdzeniową i korowo-jądrową

obwodowy neuron ruchowy(II) to komórka leżąca w rogu przednim rdzenia kręgowego lub w jądrze ruchowym nerwów czaszkowych, w zależności od tego przez jakie nerwy dany mięsień jest unerwiany, aksony neuronów obwodowych biegną przez korzenie przednie, a następnie w nerwach obwodowych lub czaszkowych posiadających początkowe jądra ruchowe

Droga korowo-rdzeniowa (tractus corticospinalis), czyli piramidowa (tractus pyramidalis) jest głównym połączeniem mózgowia z rdzeniem kręgowym. Jej włókna rozpoczynają się w korze ruchowej, następnie w istocie białej tworzą wieniec promienisty torebki wewnętrznej (corona radiata), po czym wnikają do tejże torebki (capsula interna) przez jej odnogę tylną. Dalej biegną przez odnogę mózgu do mostu gdzie dzielą się na szereg pęczków, które niżej w rdzeniu przedłużonym ponownie łącza się i tworzą piramidę (pyramis). Następnie w skrzyżowaniu piramid większość włókien przechodzi na stronę przeciwległą i tworzy drogę korowo rdzeniową boczną (skrzyżowaną), włókna nieskrzyżowane tworzą drogę korowo-rdzeniową przednią. Drogi korowo-rdzeniowe należą do neuronu ośrodkowego (neuron I), przekazują impulsy nerwowe do komórek ruchowych rogów przednich, czyli neuronu obwodowego (neuron II), głównie przez krótkie neurony pośredniczące.

Schemat przebiegu dróg piramidowych w płaszczyźnie czołowej




Droga korowo-jądrowa (tractus corticonuclearis) utworzona jest przez włókna, które oddzieliły się od drogi korowo rdzeniowej i zmierzają do jąder ruchowych nerwów czaszkowych. Droga korowo-jądrowa należy do neuronu ośrodkowego (I), neuron obwodowy (II) rozpoczyna się w wyżej wspomnianych jądrach i unerwia mięśnie głowy. Droga korowo-jądrowa zawiera włókna skrzyżowane jak i nieskrzyżowane, za wyjątkiem jądra nerwu podjęzykowego oraz cz. jądra n. twarzowego, które zawierają tylko włókna skrzyżowane.

639. Co wiesz o układzie pozapiramidowym?

Do układu pozapiramidowego zaliczamy ośrodki kierujące ruchami niezależnymi od woli, mimowolnymi, częściowo świadomymi (np. chodzenie), jego działanie polega głównie na koordynacji ruchów zautomatyzowanych, ale także kontroli napięcia mięśni. Bez sprawnie działającego układu piramidowego nie jest więc możliwe poprawne wykonywanie ruchów zależnych od woli. W skład układu piramidowego wchodzą przede wszystkim:

• prążkowie (striatum)

• gałka blada (globus pallidus)

• jądro niskowzgórzowe (nucleus subthalamicus)

• jądra wzgórza (nuclei thalami) brzuszne przednie, brzuszne boczne i środkowo-pośrodkowe

• istota czarna (substantia nigra)

• jądro czerwienne (nucleus ruber)

• jądra tworu siatkowatego (nuclei fornationis reticularis)

Poszczególne struktury układu pozapiramidowego łączą się ze sobą za pośrednictwem pęczków włókien nerwowych.

Układ pozapiramidowy wpływa na komórki ruchowe rdzenia poprzez drogi pozapiramidowy biegnące w sznurze bocznym i przednim rdzenia kręgowego. Są to:

-droga czerwienno-rdzeniowa (tractus rubospinalis)

-droga siatkowo-rdzeniowa (tractus reticulospinalis)

-droga pokrywowo-rdzeniowa (tractus tecospinalis)

-droga przedsionkowo-rdzeniowa (tractus vestibulospinalis)

640. Co wiesz o móżdżku?

Rozwojowo móżdżek (cerebellum) wywodzi się z tyłomózgowia wtórnego (metencephalon). Leży w dole tylnym czaszki, spoczywając na łusce potylicznej, do tyłu od mostu, rdzenia przedłużonego i komory IV, przykryty przez namiot móżdżku.W móżdżku rozróżnia się trzy zasadnicze części: część środkową zwaną robakiem (vermis) i dwie boczne - półkule móżdżku (hemisphaeria cerebellii). Rozróżnia się w obrębie móżdżku płaty(4):

• przedni

• środkowy

• tylny

• grudkowo-kłaczkowy

Szczeliny dzielą zarówno robak, jak i półkule móżdżku na części zwane płacikami.

Istota szara pokrywa całą powierzchnię zewnętrzną móżdżku i określa się ją jako korę móżdżku (cortex cerebelli). Wewnątrz znajduje się istota biała, tworząca ciało rdzenne (corpus medullare), z którego w kierunku powierzchni zewnętrznych wychodzą blaszki białe (laminae albae). Blaszki te, przykryte istotą szarą kory, tworzą na przekroju strzałkowym robaka tzw. drzewo życia móżdżku (arbor vitae cerebelli). Poza korą istota szara tworzy skupiska ciał komórek nerwowych zwane jądrami móżdżku (nuclei cerebelli) położone w ciele rdzennym móżdżku.

Wyróżniamy 4 parzyste jądra:

• jądra zębate (nucl. dentatus) leżące w półkulach

• jądra czopowate (nucl. emboliformis) leżące w półkulach

• jądra kulkowate (nucl. globosus) leżące w półkulach

• jądra wierzchu (nucl. fastigii) leżące w robaku

Istota biała móżdżku jest utworzona przez drogi domóżdżkowe, odmóżdżkowe i drogi własne.

Wśród dróg doprowadzających wyróżniamy:

• drogi przedsionkowo-móżdżkowe

• drogi rdzeniowo-móżdżkowe (pęczek przedni-przednia; pęczek tylny-tylna)

• drogi mostowo-możdżkowe

• drogi oliwkowo-możdżkowe

Biegną gł. konarami środkowym i dolnym

Drogi odprowadzające wychodzą z jąder móżdżku, w większości z zębatego, biegną gł. konarem górnym, wnikają do śródmózgowia pod dolnymi wzgórkami blaszki pokrywy, wmiejscu wniknięcia tworzą skrzyżowanie konarów górnych móżdżku. Dochodzą do jądra czerwiennego, jądra brzusznego pośredniego wzgórza lub do tworu siatkowatego mostu lub rdzenia przedłużonego.

Wśród dróg własnych wyróżniamy:

• spoidłowe: łączące równocenne ośrodki lewej i prawej strony

• kojarzeniowe: łączące poszczególne jądra ze sobą; łączące poszczególne odcinki kory ze sobą; łączące korę z jądrami móżdżku.

Filogenetycznie móżdżek dzieli się na:

1). archicerebellum (móżdżek dawny) =jądro wierzchu + płat grudkowo-kłaczkowy; odpowiada za równowagę

2). paleocerebellum (móżdżek stary) = jądro kulkowate i j. czopowate + płat przedni i tylny; odpowiada za regulację napięcia mięśni

3). neocerebellum (móżdżek nowy) = jądro zębate + płat środkowy; odpowiada za połączenia móżdżku z korą mózgową

Móżdżek łączy się z poszczególnymi częściami pnia mózgu za pomocą konarów móżdżku i zasłony rdzeniowej górnej.

Konar dolny móżdżku (pedunculus cerebellarisinferior) łączy część grzbietową rdzenia przedłużonego z móżdżkiem.

Konar środkowy móżdżku (pedunculus cerebellaris medius) łączy część podstawną mostu z móżdżkiem.

Konar górny móżdżku (pedunculus cerebellaris superior) nakrywkę śródmózgowia z móżdżkiem

Zasłona rdzeniowa górna(velum medullare superius) jest rozpięta pomiędzy konarami górnymi, również łączy nakrywkę śródmózgowia z móżdżkiem.

Móżdżek uczestniczy w następujących czynnościach :

1. utrzymanie równowagi i pionowej postawy ciała

2. utrzymanie właściwego napięcia mięśniowego

3. kontrola precyzji i płynności ruchów dowolnych i zautomatyzowanych.

4. odpowiednie rozłożenie siły skurczu mięśni i koordynacja ruchów.

W przypadku uszkodzeń móżdżku zachodzą możliwości wystąpienia następujących objawów :

a). dysmetria i ataksja - pozbawienie precyzji i płynności

b). atonia - brak napięcia mięśniowego

c). adynamia - obniżenie siły skurczu

d). astazja - niemożność utrzymania pionowej postawy ciała

e). adiadochokineza - brak zdolności wykonywania szybkich naprzemiennych ruchów

f). tremor intentionalis - drżenie zamiaro

641. Jaka jest rola układu nerwowego w wykonywaniu ruchów człowieka?

642. Dzięki jakim mechanizmom podwzgórze wpływa na zachowanie stałości środowiska

wewnętrznego?

Podwzgórze wpływa na zachowanie homeostazy poprzez drogę układu nerwowego autonomicznego (zawiera ośrodki kierujące jego czynnością), regulując czynność narządów wewnętrznych oraz przez drogę endokrynną za pośrednictwem hormonów. Podwzgórze syntezuje hormony i neurotransmitery.

643. Co to jest sklepienie?

Sklepienie (fornix) to parzyste pasmo włókien nerwowych zdążające od hipokampa do ciała suteczkowatego. W części środkowej oba sklepienia łączą się ze sobą. W tym miejscu powierzchnia górna sklepienia zrasta się z pniem ciała modzelowatego i przegrodą przezroczystą tworząc trzon sklepienia (corpus fornicis). W przedniej części sklepienia trzon przechodzi w słup sklepienia (columna fornicis), następnie wnika do podwzgórza, kończąc się w ciele suteczkowatym. Z tyłu włókna trzonu sklepienia rozdzielają się tworząc dwie odnogi sklepienia (crura fornicis). Następnie odnogi przechodzą w strzępek hipokampa (fimbria hippocampi). Strzępek hipokampa wychodzi w warstwy istoty białej pokrywającej hipokampa, a tworzącej koryto hipokampa (alveus hippocampi). Dwie odnogi sklepienia są połączone cienką blaszką włókien o przebiegu poprzecznym tworzących spoidło sklepienia (commissura fornicis).

644. Co to jest spoidło sklepienia?

Spoidło sklepienia (commissura fornicis) należy obok ciała modzelowatego i spoidła przedniego do spoideł kresomózgowia (spoidło tylne i spoidło uzdeczek należą do międzymózgowia). Jest to cienka trójkątna płytka zbudowana z włókien poprzecznych łączących istotę szarą hipokampa obu półkul. Znajduje się pod płatem i trzonem ciała modzelowatego i rozpostarta jest między odnogami sklepienia.

645. Co to jest ciało modzelowate i jakie ma części?

Ciało modzelowate (corpus callosum) to największe spoidło mózgu, zbudowane jest z włókien łączących obie półkule, leży w głębi szczeliny podłużnej mózgu (fissura longitudinalis cerebri), od powierzchni przyśrodkowej półkuli oddzielone jest bruzdą ciała modzelowatego (sulcus corporis callosi). Na przekroju strzałkowym ma ono kształt podkowiasty i zbudowane jest z następujących części:

• blaszki dziobowej (lamina rostralis corporis callosi)

• dziobu (rostrum corporis callosi)

• kolana (genu corporis callosi)

• pnia (truncus corporis callosi)

• płata (splenium corporis callosi)

Płat ciała modzelowatego to zgrubiała cz. tylna, przechodzi on ku przodowi w najdłuższą cześć, pień ciała modzelowatego. Pień następnie zagina się ku dołowi w miejscu zwanym kolanem. Kolano przechodzi następnie w dziób zakończony blaszką dziobową.

Wypukła powierzchnia obwodowa ciała modzelowatego pokryta jest cienką warstwą istoty szarej zwaną nawleczką szarą (insudum griseum), pod nią biegną parzyste prążki podłużne przyśrodkowy i boczny (striae longitudinales medialis et lateralis).

646. Jakie są źródła krwi tętniczej dopływającej do mózgowia a jakie do rdzenia kręgowego?

Patrz 670.

647. Co to jest tętnica korzeniowa wielka (tętnica Adamkiewicza)?

Tętnica korzeniowa wielka zwana tętnicą Adamkiewicza, jest największą z tętnic korzeniowych. Występuje na pograniczu cz. piersiowej i lędźwiowej rdzenia kręgowego, przeważnie po stronie lewej i unaczynia najczęściej stożek rdzeniowy (obszar od Th9-L2).

Gałęzie rdzeniowe różnych tętnic oddają po wejściu do kanału kręgowego gałęzie przednie i tylne kanału kręgowego unaczyniające jego ściany. Po dojściu zaś do zwoju kręgowego dzielą się na t. korzeniową przednią i tylną towarzyszące korzeniom przednim i tylnym. Unaczyniają one rdzeń kręgowy. Tt. korzeniowe przednie i tylne, dochodząc do rdzenia dzielą się na gg. wstępujące i zstępujące.

648. Jak odpływa krew żylna z mózgowia a jak ze rdzenia kręgowego?

Krew z rdzenia odpływa przez żż. korzeniowe, które po przebiciu opony twardej łączą się ze splotami żylnymi kręgowymi wewnętrznymi (plexus venosi vertebrales interni) leżącymi w jamie nadtwardówkowej. Dalej krew przepływa przez otwory międzykręgowe do żył leżących na zewnątrz kanału kręgowego: żż. krzyżowych, lędźwiowych, międzyżebrowych tylnych i kręgowych oraz do splotów żylnych kręgowych zewnętrznych (plexus venosi vertebrales externi).

Krew żylna odpływa z mózgowia:

-żż. górnymi mózgu (vv. cerebri superiores)

-żż. dolnymi mózgu (vv. cerebri inferiores)

-żż. wielką mózgu (v. cerebri magna s. Galenus)

Żż. górne mózgu zbierają krew z powierzchni górno-bocznej i przyśrodkowej półkul mózgu, prowadzą ją do zatoki strzałkowej górnej.

Żż. dolne mózgu zbierają krew z dolnej cz. półkul mózgu, prowadzą ją do zatoki strzałkowej dolnej oraz do zatoki poprzecznej. Największa wśród żż. dolnych jest ż. środkowa mózgu powierzchowna biegnąca w bruździe środkowej, prowadząca krew do zatoki jamistej.

Żż. górne i dolne łączą się wielokrotnie. Szczególnie ważne są żż. zespalające łączące zatokę strzałkową górną i zatoki podstawy czaszki.

Ż. wielka mózgu powstaje z połączenia obu żż. wewnętrznych mózgu, prowadzi krew do zatoki prostej. Żż. wewnętrzne tworzą się ze zlania ż. naczyniówkowej, ż. wzgórzowo-prążkowiowej i ż. przegrody przezroczystej. Do ż. wielkiej mózgu uchodzi ż. podstawna.

649. Co to są zatoki opony twardej, jakie znasz, jaki jest kierunek prądu krwi w nich?

Zatoki opony twardej to szerokie pokryte śródbłonkiem przewody żylne leżące między blaszkami opony twardej, nie mają zastawek, a ich ścianki pozbawione są tkanki mięśniowej.

Zatoki opony twardej zbierają krew z: mózgowia, opony twardej, oczodołu wraz z gałką oczną oraz z ucha wewnętrznego

Zatoki opony twardej dzielimy na dwie grupy:

1. grupę przednio-dolną związaną z zatoką jamistą

2. grupę tylno-górną otaczającą spływ zatok

Do grupy przednio-dolnej należą(6):

zatoka jamista (sinus cavernosum), najszersza w tej grupie, leży bocznie od trzonu k. klinowej

zatoki międzyjamiste (sinus intercavernosi), łączą zatoki jamiste prawą i lewą

zatoka klinowo-ciemieniowa (sinus sphenoparietalis), uchodzi do zatoki jamistej, zbiera krew z ż. ocznej górnej i dolnej

zatoka skalista dolna (sinus petrosus inferior), odchodzi od zatoki jamistej, prowadzi krew do opuszki ż. szyjnej wewnętrznej, biegnie w bruździe na granicy między kością skroniową i potyliczną

zatoka skalista górna (sinus petrosus superior), odchodzi od zatoki jamistej, prowadzi krew do zatoki esowatej łącząc się z zatoką poprzeczną, biegnie na krawędzi górnej cz. skalistej kości skroniowej

splot podstawny (plexus basilaris), utworzony przez się kanałów biegnących między blaszkami opony twardej, na poziomie grzbietu siodła i podstawy kości potylicznej, łączy się z zatoką skalistą dolną i splotami żylnymi kręgowymi zewnętrznymi

Do grupy tylno-górnej należą:

zatoka strzałkowa górna (sinus sagittalis superior), zbiera krew z żż. górnych mózgu, posiada boczne uchyłki do których wpadają żż. śródkościa i oponowe ku tyłowi przechodzi w spływ zatok (confluens sinuum)do którego uchodzą: zatoka prosta, zatoka strzałkowa dolna, zatoka potyliczna, ż. wielka mózgu

zatoka strzałkowa dolna (sinus sagittalis inferior), prowadzi krew do spływu zatok, biegnie pod dolną cz. sierpa mózgu

zatoka prosta (sinus rectus), prowadzi krew do spływu zatok, biegnie wzdłuż przyczepu sierpa mózgu do namiotu móżdżku

zatoka poprzeczna (sinus transversus), biegnie ku bokowi od spływu zatok, łączy się z zatoką skalista górna w cz. sutkowej kości skroniowej , poczym przechodzi w zatokę esowatą, zginając się ku dołowi

zatoka esowata (sinus sigmoideus), prowadzi krew do opuszki ż. szyjnej wewnętrznej

zatoka potyliczna (sinus occipitalis), najmniejsza w grupie tylno-górnej, leży wzdłuż przyczepu sierpa móżdżku do grzebienia potylicznego zewnętrznego, uchodzi do spływu zatok

Krew z zatok opony twardej uchodzi głownie do ż. szyjnej wewnętrznej, ale także do: ż. wypustowych: ciemieniowej, sutkowej, kłykciowej i potylicznej oraz do splotów żylnych otaczających naczynia i nerwy w otworach kostnych: splotu żylnego kanału n. podjęzykowego, splotu żylnego otworu owalnego i splotu żylnego t. szyjnej wewnętrznej.

650. Co to jest płyn mózgowo - rdzeniowy, jaki powstaje, jak krąży, dokąd odpływa?

Płyn mózgowo rdzeniowy to przejrzysta bezbarwna ciecz wypełniająca przestrzeń podpajęczynówkową, układ komorowy i kanał rdzenia kręgowego. Ilość płynu mózgowo-rdzeniowego w układzie komorowym i przestrzeni podpajęczynówkowej wynosi ok. 135 mHYPERLINK "/wiki/Litr"l. Jest nieustannie wytwarzany w splotach naczyniówkowych i wyściółce układu komorowego mózgu w ilości ok. 550 ml na dobę, wobec czego podlega czterokrotnej wymianie w ciągu 24 godzin.

Wymiana i krążenie płynu mózgowo-rdzeniowego przebiega w następującej kolejności:

komory boczne

otwory międzykomorowe (Monro)

komora trzecia

wodociąg mózgu

komora czwarta

otwory komory czwartej: pośrodkowy (Magendiego) i dwa boczne (Luschki).

Dalej płyn przepływa głównie do zbiorników podpajęczynówkowych: móżdżkowo-rdzeniowego oraz zbiornika podstawnego przestrzeni podpajęczynówkowej i w niewielkiej ilości do kanału środkowego rdzenia kręgowego. Ostatnim etapem jest jego wchłonięcie w układzie żylnym mózgowia, w większości do naczyń żylnych opony miękkiej oraz przez ziarnistości pajęczynówki do zatok opony twardej.

651. Czy łatwo można policzyć z dokładnością do jednego:

-zwoje nerwowe somatyczne

-zwoje nerwowe autonomiczne

652. Czy jest możliwe, aby u człowieka neuryt miał dwa metry długości? Jakie warunki muszą być spełnione?

jest możliwe

653. Do jakiej przestrzeni podaje się środek znieczulający przy znieczuleniu nadoponowym?

W znieczuleniu nadoponowym środek znieczulający wstrzykiwany jest do jamy nadtwardówkowej (cavum epidurale). Przestrzeń ta leży między ścianą kanału kręgowego a blaszką wewnętrzną opony twardej (blaszka zewnętrzna, czyli okostnowa opony twardej zrasta się z okostną kanału kręgowego). Uzyskuje się w ten sposób znieczulenie dolnej cz. ciała poniżej poziomu wstrzyknięcia. Znieczulenie to wykorzystywane jest w operacjach w obrębie miednicy mniejszej (ginekologiczne położnicze) i kończyn dolnych.

654. Jak zbudowana jest ściana gałki ocznej?

Ściana gałki ocznej zbudowana jest z trzech z trzech ściśle przylegających do siebie w jej cz. tylnej błon. Są to:

-błona włóknista gałki ocznej (tunica fibrosa bulbi)

-błona naczyniowa gałki ocznej (tunica vasculosa bulbi)

-błona wewnętrzna gałki ocznej (tunica interna bulbi)/siatkówka (retina)

Błona włóknista zbudowana jest z tkanki łącznej. Składa się z rogówki i twardówki, pas przejściowy między nimi to rąbek rogówki.

Błona naczyniowa zbudowana jest z naczyniówki, ciała rzęskowego i tęczówki.

Błona wewnętrzna, czyli siatkówka zbudowana jest z cz. wzrokowej leżącej z tyłu, przylegającej do naczyniówki oraz z cz. rzęskowej i tęczówkowej leżących z przodu. Cz. wzrokowa od rzęskowej odgraniczona jest wyraźną granicą, jaką jest rąbek zębaty.

655. Gdzie zlokalizowane są komory oka, jak się nazywają, czym w warunkach prawidłowych są wypełnione?

Wyróżniamy dwie komory gałki ocznej:

-komorę przednią gałki ocznej (camera anterior bulbi)

-komorę tylną gałki ocznej (camera posterior bulbi)

Komora przednia to przestrzeń zamknięta leżąca między rogówką (od przodu), a tęczówką i przylegającą do źrenicy cz. soczewki (od tylu). W warunkach prawidłowych wypełniona jest cieczą wodnistą, bezbarwnym przejrzystym płynem wytwarzanym przez ciało rzęskowe i tęczówkę. W jej obrębie leży kąt tęczowkowo-rogówkowy z jego więzadłem grzebieniastym.

Komora tylna to kolista szczelina zawarta w przestrzeni między tęczówką i ciałem rzęskowym (od przodu), a soczewką i ciałem szklistym (od tyłu). W warunkach prawidłowych wypełniona jest cieczą wodnistą. Przebiegają w niej włókna obrączki rzęskowej soczewki.

656. Co to jest ciało szkliste (nazwa łacińska), gdzie się znajduje?

Ciało szkliste (corpus vitreum) to galaretowata struktura zajmująca większą cz. gałki ocznej (jej 4/5 objętości). Leży do tyłu od soczewki. W jego przedniej cz. znajduje się dół ciała szklistego(fossa hyaloidea). Powierzchnię zewnętrzną ciała szklistego tworzy błona szklista (membrana vitrea) o nieco gęstszej konsystencji. Łączy się ona luźno z siatkówką, nieco mocniej w okolicy tarczy n. wzrokowego. Ciało szkliste posiada zrąb (stroma) zbudowany z delikatnych niełączących się włókien, między włóknami tymi znajduje się ciecz szklista (humor vitreus). Ciało szkliste stanowi ośrodek optyczny oraz bierze udział w utrzymaniu odpowiedniego ciśnienia wewnątrzgałkowego.

657. Gdzie w narządzie wzroku są mięśnie gładkie, gdzie prążkowane, jak się nazywają, jak są unerwione, jakie są efekty ich działania?

Mięśnie gładkie występują w mięśniach zwieraczu i rozwieraczu źrenicy oraz w mięśniu rzęskowym. M. zwieracz źrenicy (m. sphincter pupillae) unerwiony jest przez włókna przywspółczulne zwoju rzęskowego, m. rozwieracz źrenicy (m. dilator pupillae) przez włókna współczulne tego samego zwoju. Mięśnie te leżą w tęczówce. Mięsień rzęskowy (m. ciliaris) jest mięśniem akomodacji wzroku. Zbudowany jest gł. z włókien okrężnych i południkowych, między nimi leżą włókna o przebiegu skośnym lub promienistym. Skurcz mięśnia rzęskowego powoduje uwypuklenie soczewki. M. rzęskowy unerwiany jest przez włókna przywspółczulne zwoju rzęskowego.

Mięsnie poprzecznie prążkowane występują w aparacie ruchowym gałki ocznej w mięśniach prostych, skośnych (mięśnie gałki ocznej) i w mięśniu dźwigaczu powieki górnej. Mięśnie prosty górny i dolny (m. rectus superior et inferior) obracają gałkę oczną dookoła jej osi poprzecznej w kierunku mięśnia kurczącego się, a proste boczny i przyśrodkowy (m. rectus lateralis et medialis) dookoła pionowej w kierunku mięśnia kurczącego się. M. skośny górny (m. obliquus superior) obraca powierzchnię górną gałki ocznej w stronę przyśrodkową i obniża oraz odwodzi biegun jej przedni. M. skośny dolny (m. obliquus inferior) kurcząc się obraca powierzchnię górną gałki ocznej ku bokowi i unosi oraz odwodzi jej biegun przedni. Mięśnie gałki ocznej zaopatrzone są przez nerwy czaszkowe III,IV,VI. N. bloczkowy (IV) unerwia m. skośny górny, n. odwodzący (VI) m. skośny boczny, pozostałe cztery unerwione są przez nerw okoruchowy (III). M. dźwigacz powieki górnej(m. levator palpebrae superioris) unerwiony jest również przez n. okoruchowy.

658. Co to jest „niedowidzenie połowicze”, jakie są jego rodzaje, jakie są warunki powstania?

Niedowidzenie połowicze. Upośledzenie widzenia obejmujące połowę pola widzenia jednego lub obu oczu wskutek uszkodzenia szlaków wzrokowych, rzadziej płata potylicznego mózgu. Nerw wzrokowy zaczynający się w siatkówce po wejściu do czaszki ulega częściowemu skrzyżowaniu, tak, że włókna nerwu biegnące z części siatkówki widzącej przynosową połowę pola widzenia przechodzą na drugą stronę i tam spotykają się z włóknami drugiego nerwu z części siatkówki widzącej zewnętrzną połowę pola. Przerwanie lub uszkodzenie szlaku wzrokowego za skrzyżowaniem powoduje niedowidzenie połowicze jednoimienne, które obejmuje prawe lub lewe pola widzenia obu oczu, niedowidzenie połowicze różnoimienne obejmuje skroniowe lub nosowe cz. pola widzenia obu oczu. Niedowidzenie połowicze może być całkowite lub częściowe, jednooczne (rzadko) lub obuoczne. Najczęstszą przyczyną są guzy mózgu powodujące ucisk szlaków wzrokowych lub kory.

659. Co wchodzi w skład błędnika kostnego, co w skład błędnika błoniastego?

Błędnik kostny (labirynthus osseus) składa się z:

-przedsionka (vestibulum)

-kostnych kanałów półkolistych (canales semicirculares) przedniego tylnego i bocznego

-ślimaka (cochlea)

Błędnik błoniasty (labirynthus membranaceus) składa się z:

-przewodu ślimakowego (ductus cochlearis)

-przewodów półkolistych (ductus semicirculares)

-woreczka (sacculus) i łagiewki (utriculus)

660. Co to jest narząd przedsionkowo-ślimakowy, jak się inaczej nazywa, jak się dzieli?

Narząd przedsionkowo-ślimakowy (organum vestibulocochleare) jest narządem słuchu i czucia położenia oraz ruchów głowy, nazywany był dawniej narządem słuchu i równowagi.

Narząd przedsionkowo-ślimakowy składa się z dwóch ściśle związanych pod względem morfologicznym narządów: przedsionkowego (równowagi) i ślimakowego (słuchu).

W ich skład wchodzą:

-ucho zewnętrzne (auris externa), należące tylko do narządu słuchu

-ucho środkowe (auris media), należące tylko do narządu słuchu

-ucho wewnętrzne (auris interna), należące do narządu słuchu i narządu równowagi

661. Jakie znasz konary móżdżku, co, z czym łączą?

Móżdżek jest połączony z mózgiem przez konary móżdżku. Wyróżniamy konary:

- górny móżdżku (pedunkulus cerebellaris superior)

- środowy móżdżku (pedunkulus cerebellaris medius)

- dolny móżdżku (pedunkulus cerebellaris inferior)

Konary górne zapewniają połączenie głównie ze śródmózgowiem, ale i z mostem, wzgórzem i jądrem czerwiennym

Konary środkowe - ze strukturami należącymi do mostu

Konary dolne - z rdzeniem przedłużonym, z jądrami przedsionkowymi, oliwki i innymi.

662. Jak rozmieszczone są jądra ruchowe nerwów czaszkowych?

Lp.	Nerw	Jądro ruchowe
I	Nerw węchowy	-----------------------------------
II	Nerw wzrokowy	-----------------------------------
III	Nerw okoruchowy	Jądra n. okoruchowego w przedniej cz. istoty szarej środkowej na wysokości wzgórków górnych blaszki pokrywy
IV	Nerw bloczkowy	Jądro n. bloczkowego na pograniczu istoty szarej środkowej brzusznie od wodociągu mózgu na wysokości dolnych wzgórków blaszki pokrywy
V	Nerw trójdzielny	Jądro ruchowe n. twarzowego w bocznej cz. środkowego odcinka mostu
VI	Nerw odwodzący	Jądro n. odwodzącego w dolnym odcinku mostu we wzgórku twarzowym
VII	Nerw twarzowy	Jądro ruchowe n. twarzowego w cz. grzbietowej dolnego odcinka mostu
VIII	Nerw przedsionkowo-ślimakowy	----------------------------------
IX	Nerw językowo-gardłowy	Jądro dwuznaczne w bocznej cz. rdzenia przedłużonego
X	Nerw błędny	Jądro dwuznaczne w bocznej cz. rdzenia przedłużonego
XI	Nerw dodatkowy	Jądro dwuznaczne w bocznej cz. rdzenia przedłużonego
XII	Nerw podjęzykowy	Jądro nerwu podjęzykowego w rdzeniu przedłużonym w dnie komory czwartej, uwypukla trójkąt nerwu podjęzykowego

Nerwy IX, X i XI mają wspólne początkowe jądra ruchowe.

663. Jak zbudowany jest dół równoległoboczny i co to jest?

Dół równoległoboczny (fossa rhomboidea) to wgłębienie znajdujące się między konarami móżdżku, stanowi on powierzchnię przednią, czyli dno komory czwartej. Wyróżniamy w nim dwie części: górna i dolną.

Cz. górna jest większa, leży na powierzchni grzbietowej mostu, jej ograniczenie stanowią konary górne móżdżku. Cz. dolna leży należy do rdzenia przedłużonego, ograniczają ją konary dolne móżdżku. Między częściami tymi przebiegają prążki rdzenne komory czwartej (striae medullares ventriculi quarti). Na dwie symetryczne połowy dzieli dół równoległoboczny bruzda pośrodkowa (sulcus medianus). Po obu stronach bruzdy pośrodkowej znajduje się wyniosłość przyśrodkowa (eminentia medialis). W części górnej wyniosłości wyróżniamy wzgórek n. twarzowego (colliculus facialis), ku dołowi przechodzi ona w trójkąt n. podjęzykowego (trigonum n. hypoglosi). Bocznie wyniosłość pośrodkowa i trójkąt n. podjęzykowego ograniczone są bruzdą graniczną (sulcus limitans). Bocznie od bruzdy granicznej leżą: u góry dołu czworobocznego miejsca sinawe (locus ceruleus), środkowo pole przedsionkowe (area vestibularis), a u dołu trójkąt n. błędnego (trigonum n. vagi).

664. Kiedy może dojść do wzrostu ciśnienia śródczaszkowego?

Wzrost ciśnienia śródczaszkowego jest powodowany przez:

- rozrastanie guza mózgu lub rdzenia

- krwiaki śródczaszkowe

- obrzęk mózgu

- upośledzenie krążenia płynu mózgowo-rdzeniowego

665. Jakie znasz wypustki opony twardej mózgowia i jakie jest ich znaczenie?

Wypustki opony twardej to(4):

-sierp mózgu (falx cerebri)

-sierp móżdżku (falx cerebelli)

-namiot móżdżku (tentorium cerebelli)

-przepona siodła (diaphragma sellae)

Sierp mózgu oddziela od siebie półkule mózgu, przyczepia się na brzegach bruzdy strzałkowej górnej, jego dolny brzeg przebiega nad ciałem modzelowatym.

Sierp móżdżku oddziela półkule móżdżku jest przedłużeniem sierpa mózgu poniżej namiotu móżdżku.

Namiot móżdżku to przegroda oddzielająca półkule mózgu od móżdżku, przykrywa od góry tylny dół czaszki. Przyczepia się do wyrostków pochyłych przednich, do górnego brzegu cz skalistej kości skroniowej i do brzegów bruzdy zatoki poprzecznej.

Przepona siodła to rozpostarta jest nad siodłem tureckim, odgranicza dół przysadki od pozostałej cz. dołu środkowego czaszki, posiada otwór dla lejka przysadki.

666. Na czym polega wgłobienie pnia mózgu i czy to jest groźne, czy nie - dlaczego?

Wgłobienie mózgu to stan, w którym na skutek wzrostu ciśnienia wewnątrzczaszkowego część mózgu zostaje przesunięta do innego przedziału anatomicznego niż przedział prawidłowy. Wgłobienie pnia mózgu, czyli wgłobienie środkowe lub osiowe jest jednym z możliwych wgłobień. Polega na przemieszczeniu się w otwór wielki całego pnia mózgu, dochodzi wtedy do napięcia i rozerwania gg. przeszywających t podstawnej. Skutkiem tego jest zawał i krwotok do pnia mózgu, czego następstwem jest uszkodzenie ważnych ośrodków pnia i w konsekwencji śmierć.

667. Jak łatwo odróżnić uszkodzenie sznurów tylnych rdzenia kręgowego i dróg rdzeniowo-móżdżkowych?

Sznurami tylnymi biegną drogi precyzyjnego czucia dotyku i czucia głębokiego. Aksony komórek zwojowych wnikają do sznurów tylnych rdzenia kręgowego i podążają do jąder smukłego i klinowatego rdzenia przedłużonego, skąd kolejne neurony biegną do obszarów czuciowych kory. Drogi rdzeniowo móżdżkowe przednia i tylna przewodzą zaś impulsy z mięśni, stawów i rdzenia kręgowego do móżdżku, leżą one w sznurach bocznych rdzenia. W przypadku uszkodzenia sznurów tylnych pacjent nie odczuwa dotyku i nie potrafi rozpoznać kształtu przedmiotu z zamkniętymi oczami oraz nie potrafi stać z zamkniętymi oczami. Zaś przy uszkodzeniu dróg rdzeniowo-móżdżkowych odczuwa dotyk, ale nie potrafi określić położenia kończyn (uniesiona-opuszczona) lub wykonać testu palec-nos, lub pięta-kolano przy zamkniętych oczach.

668. Na czym polega „krwiak nadtwardówkowy”, „podtwardówkowy”, „krwotok

podpajęczynówkowy”, „udar krwotoczny mózgu”, „udar niedokrwienny mózgu” - jakie są przyczyny?

Nazwa	Charakterystyka	Przyczyna
krwiak nadtwardówkowy	krew gromadzi się pomiędzy kością czaszki a oponą twardą	uraz, złamanie kości czaszki w wyniku którego rozerwane zostaje naczynie oponowe (zazwyczaj t. oponowa środkowa)
krwiak podtwardówkowy	krew gromadzi się pomiędzy oponą twardą a naczyniówką	uraz w wyniku którego rozerwane zostają naczynia biegnące pod oponą twardą (zazwyczaj żż. górne mózgu)
krwotok podpajęczynówkowy	krwawienie do przestrzeni podpajęczynówkowej między pajęczynówką a oponą miękka	uraz głowy, tętniak powodujące uszkodzenie tętnicy leżącej w przestrzeni podpajęczynówkowej
udar krwotoczny mózgu	niszczenie utkania mózgu poprzez krew wylewającą się z pękniętego naczynia	nadciśnienie tętnicze, tętniaki
udar niedokrwienny mózgu	częściowe lub całkowite upośledzenie korowych funkcji ruchowych, czuciowych, mówienia lub słyszenia wynikające z niedokrwienia cz. mózgu	zwężenie lub zatkanie naczynia zaopatrującego dany obszar

669. Co to jest „punctum nervosum”?

M. mostkowo-obojczykowo-sutkowy przykrywa splot szyjny. Punkt nerwowy (punctum nervosum) zwany także punktem Erba to miejsce gdzie gałęzie splotu szyjnego ukazują się na tylnej krawędzi m. mostkowo-obojczykowo-sutkowego.

670. Jakie są źródła krwi tętniczej dla mózgowia, a jakie dla rdzenia kręgowego?

Górną cz. rdzenia kręgowego unaczyniaja gałęzie t.kręgowej (a. vertebralis):

-t. rdzeniowa przednia (a. spinalis anterior)

-tt. rdzeniowe tylne (aa. spinales posteriores)

Niżej przez otwory międzykręgowe do rdzenia dochodzą gałęzie rdzeniowe wielu tętnic (od góry):

-t. kręgowej (a. spinalis)

-t. szyjnej wstępującej (a. cervicalis ascendens)

-t. szyjnej głębokiej (a. cervicalis profunda)

-tt. międzyżebrowych tylnych (aa. intercostales posteriores)

-tt. lędźwiowych (aa. lumbales)

-t. biodrowo-lędżwiowej (a. iliolumbalis)

-t. krzyżowej bocznej (a. sacralis lateralis)

Mózgowie unaczynione jest przez dwie parzyste tętnice: t. kręgową, (a. vertebralis) i t. szyjną wewnętrzna (a. carotis interna).

T. kręgowa oddaje:

-t. rdzeniową tylna (a. spinalis posterior)

-t. rdzeniową przednią (a. spinalis anterior)

-t. dolna tylną móżdżku (a. cerebelli inferior posterior)

Poczym obie tętnice kręgowe zespalają się tworząc t. podstawną (a. basilaris), powstaje w ten sposób uklad kręgowo podstawny.

T. podstawna oddaje:

-t. tylną mózgu (a. cerebri posterior)

-t. dolną przednią móżdżku (a. cerebelli inferior anterior)

-t. górną móżdżku (a. cerebelli superior)

-gg. do mostu (rami ad pontem)

T. szyjna wewnętrzna oddaje:

-t. oczną (a. ophthalmica)

-t. naczyniówkową tylną (a. choroidea anterior)

-t. przednią mózgu (a. cerebri anterior)

-t. środkową mózgu (a. cerebri media)

Tt. łączące tylne (tt. communicantes posteriores) prawa i lewa zespalają końcowe odcinki tt. szyjnych wewnętrznych z początkowym odcinkiem t. tylnej mózgu. T. łącząca przednia (a. cammunicans anterior) łączy tt. przednie mózgu. Powstaje koło tętnicze mózgu (circulus arteriosus cerebri).

671. Co to jest „przednie krążenie mózgu”, a co „tylne”?

Krążenie mózgu przednie obejmuje zakres unaczynienia tt. szyjnych wewnętrznych (półkule mózgu unaczynione głownie przez gg. korowe i środkowe tt. przednich i środkowych mózgu) zaś krążenie tylne zakres unaczynienia układu kręgowo-podstawnego (móżdżek unaczyniony przez tt. móżdżkowe dolne przednie, dolne tylne i górne, pień mózgu, płat potyliczny i dolna cz. płata skroniowego unaczynione przez gg. korowe tt. tylnych mózgu i wzgórze unaczynione przez gg. środkowe tt. tylnych mózgu).

672. Co znaczy „układ kręgowo-podstawny”?

Układ kręgowo-podstawny tworzą dwie tętnice kręgowe, zespalając się w tętnicę podstawną po przejściu przez otwór wielki. T. podstawna na wysokości dołu międzykonarowego dzieli się na tt. tylne mózgu.

673. Czy wiesz, co to jest afazja: jakie są jej rodzaje, gdzie zlokalizowane są ośrodki?

Afazje to zaburzenia mowy będące objawem niektórych uszkodzeń mózgu. Najczęstszą przyczyną afazji jest udar mózgu wyniku wylewu krwi lub zakrzepu, niedokrwienie, nowotwór lub uraz. U większości chorych afazja połączona jest z niedowładem prawych kończyn i powstaje przy zaburzeniach prawej, dominującej półkuli mózgu.

Rodzaj afazji	Objawy	Ośrodek
Afazja ruchowa	Upośledzenie zdolności mówienia, wypowiedź wolna, skrótowa	Obszar ruchowy mowy, tylna cz. zakrętu czołowego dolnego
Afazja czuciowa	Upośledzenie rozumienia mowy słyszanej lub pisanej, mówienie płynne, ale niezrozumiałe	Ośrodek czuciowy mowy, tylna cz. zakrętu skroniowego górnego
Afazja amnestyczna	Upośledzenie związku mowy z myśleniem, brak rozumienia znaczenia wyrazów	Tylna cz. zakrętu skroniowego górnego, styk ciemieniowo-potyliczno skroniowy
Afazja przewodzenia	Brak kontroli mowy przy jednoczesnym jej rozumieniu (pacjent nie potrafi powtórzyć tego, co słyszy)	Pęczek łukowaty łączący obszary ruchowy i czuciowy mowy
Afazja móżdżkowa	Podobne do afazji ruchowej	Prawa półkula móżdżku
Apraksja mowy	Nieprawidłowe wymawianie fonemów (dźwięki mowy), prozodia i akcentowanie	Wyspa

Anatomia topograficzna i kliniczna kończyn i grzbietu

674. Znaczenie kliniczne i podział węzłów chłonnych pachowych.

Węzły chłonne pachowe są barierą dla zakażeń naczyń chłonnych ramienia, które mogły ulec stanowi zapalnemu po przejściu zakażenia przez barierą węzłów chłonnych łokciowych. Mogą być także miejscem przerzutów nowotworów złośliwych sutka (wtedy ból dołu pachowego)- dlatego mają szczególne znaczenie!

Rodzaje węzłów chłonnych pachowych:

• Węzły chłonne pachowe boczne (nodi lymphatici axillares laterales) - tworzą grupę 4 - 6 węzłów ułożonych po tylnej i przyśrodkowej stronie żyły pachowej (boczna ściana dołu pachowego); zbierają chłonkę z części wolnej kończyny górnej z wyjątkiem naczyń chłonnych powierzchownych towarzyszących żyle odpromieniowej (zbierających chłonkę ze skóry, tkanki podskórnej strony promieniowej dłoni, przedramienia i przednio - bocznej powierzchni ramienia); naczynia odprowadzające uchodzą do węzłów szyjnych głębokich, oraz do węzłów środkowych i szczytowych;

• Węzły chłonne pachowe piersiowe (nodi lymphatici axillares pectorales) - 4 - 5 węzłów ułożonych na ścianie przyśrodkowej dołu pachowego, wzdłuż m. piersiowego mniejszego, w sąsiedztwie tętnicy piersiowej bocznej, na m. pochyłym przednim; zbierają chłonkę z przednio - bocznej ściany klatki piersiowej (do wysokości pępka), oraz ze środkowej i bocznej części sutka; uchodzą do węzłów szczytowych i środkowych;

• Węzły podłopatkowe (nodi lymphatici subscapulares) - leżą wzdłuż tętnicy podłopatkowej, na tylnym brzegu jamy pachowej; zbierają chłonkę ze skóry i tkanki podskórnej grzbietu, do wysokości grzebienia biodrowego; dochodzą do węzłów chłonnych środkowych;

• Węzły chłonne pachowe środkowe (nodi lymphatici axillares centrales) - 3 - 4 węzły leżące u podstawy jamy pachowej, wzdłuż żyły pachowej, otoczone tkanką tłuszczową; zbierają chłonkę z węzłów chłonnych położonych niżej (węzły chłonne pachowe boczne, piersiowe i podłopatkowe); uchodzą do węzłów szczytowych;

• Węzły chłonne pachowe szczytowe (podobojczykowe) (nodi lymphatici axillares apicales) - 6 - 12 węzłów położonych do tyłu od części górnej m. piersiowego mniejszego i wzdłuż jego brzegu górnego; zbierają chłonkę z czterech powyższych węzłów, z naczyń towarzyszących żyle odpromieniowej, oraz z bocznej części sutka; płynie w nich chłonka ze wszystkich węzłów jamy pachowej; odchodzące naczynia wpływają do węzłów szyjnych głębokich, większość jednak tworzy pień podobojczykowy (truncus subclavius), który uchodzi do kąta żylnego, lub do pnia szyjnego po stronie prawej i przewodu piersiowego po stronie lewej;

675. Podaj miejsca wyczuwania tętna i ewentualnego doraźnego tamowania krwotoków na kończynie górnej.

Miejsca wyczuwania tętna:

• na tętnicy pachowej - w szczycie dołu pachowego;

• na tętnicy ramiennej - w połowie długości ramienia, na stronie przyśrodkowej w rowku przyśrodkowym mięśnia dwugłowego ramienia; lub w dole łokciowym, przyśrodkowo w stosunku do ścięgna mięśnia dwugłowego ramienia;

• na tętnicy promieniowej - w dolnej części przedramienia, na powierzchni przedniej, przyśrodkowo od ścięgna mięśnia ramienno - promieniowego; lub w obszarze tabakierki anatomicznej;

• na tętnicy łokciowej - w dalszym odcinku przedramienia, po stronie promieniowej mięśnia zginacza łokciowego nadgarstka, bocznie od kości grochowatej;

miejsca tamowania krwotoków:

• tętnica pachowa - ucisk w dole pachowym; lub początku tętnicy w miejscu, gdzie tętnica podobojczykowa krzyżuje I żebro, kierując palce w dół w kącie pomiędzy obojczykiem a przyczepem obojczykowym mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego;

• tętnica podobojczykowa - pociągając ramię silnie ku tyłowi i dołowi - wtedy obojczyk zbliża się do I żebra i uciska tętnica podobojczykową;

• tętnica ramienna - bruzda przyśrodkowa mięśnia dwugłowego ramienia;

676. Co należy podwiązać w celu zahamowania silnego krwawienia wskutek uszkodzenia łuku dłoniowego powierzchownego ?

Aby zahamować krwawienie z łuku dłoniowego powierzchownego należy zatamować tętnicę łokciową, jednak ze względu na jej liczne odgałęzienia lepszym rozwiązaniem jest podwiązanie tętnicy ramiennej (np. przez zastosowanie mankietu pneumatycznego);

677. Czy jest możliwe przeniesienie się zakażenia z ręki na przedramię - z i do jakiego przedziału ?

Z palców II, III i IV zakażenia nie mogą się rozprzestrzeniać na dalsze części, (jedynie do części dalszej dłoni), ze względu na układ pochewek ścięgien, które ograniczają się do samych palców. Jeśli jednak zaatakowana będzie pochewka kciuka, lub palca małego, wtedy możliwe jest przeniesienie zakażenia do kanału nadgarstka, i wstecznie o palca małego lub kciuka( przenoszenie zapalenia z palca małego przez kanał nadgarstka do kciuka i odwrotnie).

678. Dlaczego podczas podnoszenia ciężarów nabrzmiewają żyły kończyny górnej?

Podczas podnoszenia ciężarów nabrzmiewają żyły kończyny górnej, ponieważ pogrubiające się mięśnie uciskają żyły głębokie, co utrudnia odpływ krwi, dlatego zaczyna ona płynąć żyłami powierzchownymi, które uwidaczniają się pod skórą;

679. Niemożność zgięcia grzbietowego ręki sugeruje uszkodzenie nerwu promieniowego natomiast jakiego, jeśli towarzyszy jej niemożność prostowania w stawie łokciowym także n. promieniowego, tylko w większym stopniu, tzn. gdy dojdzie do jego przerwania w jamie pachowej.

680. Jakiego rodzaju uszkodzenie sugeruje niemożność utrzymania papierosa między palcami?

Niemożność utrzymania papierosa w ręce jest związane z uszkodzeniem n. łokciowego, co w efekcie prowadzi do porażenia mm. międzykostnych.

681. Dlaczego w celu pobrania krwi żylnej z kończyny górnej zakłada się opaskę uciskową ?

Opaska uciskowa ma na celu zahamowanie odpływu krwi żyłami powierzchownymi, z których pobierana jest krew. Opaskę trzeba założyć w połowie wysokości ramienia i zacisnąć tak, aby pozbawić żyły światła.

682. O czym może świadczyć pojawienie się na przedramieniu zaczerwienionej, bolesnej „pręgi” wydłużającej się dośrodkowo ?

Pojawienie się takiej pręgi może świadczyć o bakteryjnym zakażeniu jednej z żył powierzchownych.

683. Jaka jest najczęstsza przyczyna anatomiczna tzw. „bólów krzyża”?

Najczęściej jest to ucisk jakiemu jest poddany n. rdzeniowy, na skutek zwężenia otworów międzykręgowych, lub zwapnienia krążków międzykręgowych;

684. Czy znasz pojęcie „złamania karku”? Czy to jest groźne ? dlaczego?

„Złamanie karku” jest skutkiem wypadku, w którym ulega zerwaniu więzadło poprzeczne kręgu szczytowego i ząb kręgu obrotowego przesuwa się ku tyłowi, miażdżąc rdzeń przedłużony, co doprowadza do śmierci.

685. Jakich obrażeń układu ruchu może najprawdopodobniej doznać osoba siedząca w zaparkowanym samochodzie, w którego tył wjechał z dużą prędkością inny ciężki pojazd?

Uszkodzenie, złamanie zęba obrotnika śmierć pnia mózgu

686. W którym miejscu u dorosłych wykonuje się nakłucie lędźwiowe - dlaczego? Jakim badaniem należy je poprzedzić - dlaczego? O czym może świadczyć obecność krwi w pobranym płynie?

Badanie to wykonuje się w linii pośrodkowej tylnej pomiędzy wyrostkami kolczystymi L₃-L₄ (czasami L₄ - L₅), ponieważ w tym odcinku kanału kręgowego u dorosłych nie występuje już rdzeń kręgowy, którego nakłucie mogłoby wywołać liczne zaburzenia neurologiczne. Nakłucie lędźwiowe należy poprzedzić badaniem dna oka, które umożliwia nam wykluczenia wzmożonego ciśnienia śródczaszkowego (obrzęk tarczy nerwu wzrokowego), które jest przeciwwskazaniem do wykonania nakłucia, z powodu groźby wgłobienia pnia mózgu i móżdżku do otworu wielkiego, i ich uszkodzenie. Obecność krwi w płynie mózgowo - rdzeniowym może być dwojakiego pochodzenia, może to być sztuczne skrwawienie płynu podczas badania (np. w wyniku zranienia oponowych splotów żylnych), lub wynika z toczącego się procesu chorobowego (krwawienie podpajęczynówkowe, uraz czaszkowo - mózgowy).

687. Co sugeruje tzw. „chromanie przestankowe” (konieczność zatrzymania się po przejściu pewnej liczby kroków). Jak się co do tego upewnić ?

„Chromanie przestankowe” jest to zespół objawów występujących u chorych z niewydolnością tętnic kończyn dolnych (przyczyną jest najczęściej miażdżyca tętnic), co prowadzi przy wysiłku do zmęczenia mięśni, ich niedotlenienia i bólu prowadzącego do zatrzymania się i odpoczynku, aż nie dostaną one wystarczającej ilości tlenu. Objaw ten nie występuje w spoczynku, ponieważ wtedy nawet przy ostrej niewydolności naczyń mięśnie są dotlenione. Ból ustępuje po krótkim odpoczynku. Aby potwierdzić diagnozę, należy zbadać tętno na poszczególnych tętnicach kończyn górnych i dolnych, a także zlecić badanie ultrasonograficzne (Doppler).

688. Jak anatomicznie uzasadnić, że jedną z metod leczenia żylaków kończyn dolnych jest stosowanie leków powodujących zarastanie ich światła?

Metodę te można uzasadnić tym, iż gdy zamkniemy światło naczyniom powierzchownym kończyny dolnej, krew nie będzie się w nich gromadzić, tylko żyłami głębokimi powróci do serca.

689. Czy znasz nazwę „venesectio” ? W którym miejscu się zabieg ten wykonuje i w jakim celu ?

„Venesectio” polega na nacięciu, po uprzednim wypreparowaniu żyły podskórnej, w celu wprowadzenia do niej cewnika żylnego. Wykonuje się to np. w celu założenia wkłucia centralnego. Stosuje się to m.in. na żyle odpiszczelowej (ż. żylaków) do przodu od kostki przyśrodkowej (tam jest dobrze widoczna i łatwo dostępna.)

690. Jakie mogą być przyczyny „chodu kaczkowatego”. Jakie proste próby i badania wykonać, aby się co do tego upewnić ?

Przyczyną „chodu kaczkowatego” może być porażenie nerwu pośladkowego górnego, co powoduje niedowład mięśni obręczy kończyny dolnej. Podczas chodzenia miednica opada na stronę zdrową (tzw. objaw Trendelenburga), nie można także odwodzić kończyny w stawie biodrowym. Objaw ten bardzo często towarzyszy dystrofii mięśniowej. Podstawowe badania, to badanie postawy stojącej, chodu, a także umiejętności podniesienia się z pozycji leżącej. Każe się choremu stanąć raz na jednej raz na drugiej nodze i obserwuje się po której stronie opada miednica.

691. Co powoduje, że stwierdza się „chód koguci”?

„Chód koguci” jest spowodowany porażeniem nerwu strzałkowego wspólnego, który uniemożliwia prostowanie stopy i palców, oraz upośledzenie chodzenia. Stopa bezwładnie zwisa, chory unosi bardzo wysoko stopę wykroczną, która najpierw dotyka podłoże palcami, a dopiero później następuje położenie reszty kończyny.

692. Jaki nerw jest uszkodzony, kiedy nie można „wspiąć się na palce” (stopy) ?

„Wspięcie na palce” uniemożliwia porażenie nerwu piszczelowego.

693. Jakich fachowych terminów użyć dla określenia ustawienia kończyn dolnych w kształcie litery „X” (stawy kolanowe blisko siebie).

Takie ułożenie kończyn jest charakterystyczne dla kolana koślawego (genu valgum).

694. Jakie rodzaje substancji łatwo mogą przeniknąć przez skórę, a jakie trudniej?

Przenikanie substancji może się odbywać zasadniczo na dwa sposoby:

• drogą transepidermalną - polega na przenikaniu substancji pomiędzy komórkami naskórka. Droga taka jest osiągalna tylko dla cząsteczek lipofilnych, mogących rozpuszczać się w lipidach wypełniających przestrzenie międzykomórkowe w naskórku.

• drogą transfolikularną - przez przydatki skóry, takie jak: mieszki włosowe, gruczoły potowe i łojowe mogą się przedostawać również substancje hydrofilne. Ten sposób przenikania jest szybszy, jednak ma mniejsze znaczenie, gdyż przydatki stanowią jedynie 0,1% powierzchni skóry. Ponadto, przenikanie tą droga jest utrudnione ze względu na wypływający, w kierunku przeciwnym do wchłaniania, łój i pot.

Na szybkość przenikania przez skórę mają wpływ następujące czynniki:

• właściwości substancji:

• hydrofobowość/hydrofilowość

• masa cząsteczkowa

• ładunek, zdolność dysocjacji

Najłatwiej i najszybciej przenikają przez skórę małe cząsteczki lipofilne. Cząsteczki obdarzone ładunkiem elektrycznym (np. jony) penetrują skórę w bardzo niewielkim stopniu.

• stan skóry i wiek pacjenta

Przepuszczalność ludzkiej skóry jest różna w różnym wieku. Zasadniczo im młodsza osoba, tym bardziej przepuszczalna jest skóra. Fakt ten, gdy nie jest uwzględniany przy podawaniu leków na skórę, może być przyczyną zagrożenia zdrowia, a nawet życia pacjenta w wyniku przedawkowania leków. Należy więc być bardzo ostrożnym w podawaniu leków przezskórnych dzieciom, a szczególnie niemowlętom. Niebezpieczne może być nawet użycie alkoholu do odkażenia np. miejsca wstrzyknięcia szczepionki, gdyż część etanolu może zostać wchłonięta do krwi dziecka. Również choroby dermatologiczne mogą zmieniać przepuszczalność skóry.

• obecność promotorów wchłaniania i innych substancji pomocniczych

Niektóre substancje dodane powodują zwiększanie wchłaniania leku. Substancje te nazywa się promotorami wchłaniania. Funkcję taką mogą pełnić np.: etanol, kwas olejowy, glikol propylenowy, terpeny, mocznik i inne. Ich działanie polega na modyfikowaniu organizacji warstwy lipidowej naskórka, dzięki czemu ułatwiona jest dyfuzja substancji leczniczej. Zmiany wprowadzane przez promotory wchłaniania są odwracalne.
Innym rodzajem substancji zwiększającej wchłanianie są olejki eteryczne, których działanie polega na drażnieniu skóry. Drażnienie powoduje przekrwienie w miejscu podania, dzięki któremu substancja lecznicza może być efektywniej wchłaniana

695. Co to są dermatoglify - dlaczego się je wykonuje

Dermatoglify są to równolegle przebiegające listewki skórne (linie papilarne) na opuszkach palców, dłoniach i podeszwach stóp. Układają się one w różne skomplikowane wzory (wyróżniamy linie wirowe, pętlicowe i łukowe). Odgrywają one istotną rolę w badaniach antropologicznych (różnicowanie międzypopulacyjne człowieka). Linie te są charakterystyczne dla każdego człowieka, co odgrywa dużą rolę w kryminalistyce.

696. Co to jest daktyloskopia?

Daktyloskopia jest to nauka o dermatoglifach, zajmująca się porównywaniem linii papilarnych, oraz ich szczegółowym badaniem.

697. Czy znasz zasady pomiaru ciśnienia krwi i jakie z tego wynikają wnioski praktyczne?

Mankiet aparatu zakładamy na ramię badanego (dolny brzeg mankietu na wysokości 2 -3 cm powyżej zgięcia łokciowego), słuchawkę umieszczamy w dole łokciowym( w miejscu najlepiej wyczuwalnego tętna), pompujemy od wartości ok 20 - 30 mm Hg powyżej przewidywanego ciśnienia skurczowego i powoli odpuszczamy.

Pierwszy usłyszany ton to miara ciśnienia skurczowego, a ostatni słyszany to wysokość ciśnienia rozkurczowego.

698. Co to jest kanał nadgarstka (canalis carpi) i co przez niego przechodzi?

Ograniczenia:

• od strony łokciowej - wyniosłość łokciowa nadgarstka (eminentna carpi ulnaris), utworzona przez kość grochowatą i haczyk kości haczykowatej;

• od strony promieniowej - wyniosłość promieniowa nadgarstka (eminentna carpi radialis), utworzona przez guzek kości łódeczkowatej i guzek kości czworobocznej większej;

• od strony grzbietowej - bruzda nadgarstka (sulcus carpi) utworzona przez oba szeregi kości nadgarstka;

• od strony dłoniowej - troczek zginaczy (retinaculum flexorum);

Zawartość:

• nerw pośrodkowy (n. medianus);

• ścięgno mięśnia zginacza długiego kciuka;

• ścięgna mięśnia zginacza powierzchownego palców (4);

• ścięgna mięśnia zginacza głębokiego palców (4);

• pochewka maziowa otaczająca ścięgno zginacza długiego kciuka;

• pochewka maziowa otaczająca wspólnie wszystkie ścięgna zginaczy palców (powierzchownego i głębokiego);

• czasem tętnica towarzysząca nerwowi pośrodkowemu;

699. Co to jest kanał przywodzicieli i co przez niego przechodzi?

Kanał przywodzicieli rozpoczyna się w przedłużeniu trójkąta udowego

(do tyłu od mięśnia krawieckiego). Kończy się natomiast tzw. rozworem ścięgnistym przywodzicieli (hiatus tendineus adductorius) ograniczonym przyśrodkowo przez mięsień przywodziciel wielki, a bocznie przez kość udową.

Ograniczenia:

• od przodu - przez blaszkę międzymięśniową (lamina vastoadductoria);

• od boku - przez mięsień obszerny przyśrodkowy (m. vastus medialis);

• od strony przyśrodkowej - przez mięsień przywodziciel wielki (m. adductor magnus);

Zawartość:

• trzeci odcinek tętnicy udowej;

• pierwszy odcinek żyły udowej;

• naczynia chłonne uda głębokie;

• nerw udowo - goleniowy (n. saphenus), który opuszcza kanał, przebijając blaszkę międzymięśniową na wysokości 2/3 dolnych wraz z naczyniami zstępującymi kolana;

• gałąź mięśniowa nerwu udowego do mięśnia obszernego przyśrodkowego;

700. Co to jest przestrzeń wspólna, rozstęp naczyń, rozstęp mięśni?

1. Rozstęp naczyń (lacuna vasorum) - jest połączeniem pomiędzy jamą brzuszną, a częścią wolną kończyny dolnej;

Ograniczenia:

• Od góry i przodu - więzadło pachwinowe (ligamentum inguinale);

• Od dołu i tyłu - gałąź górna kości łonowej (Ramus superior ossis pubis);

• Bocznie - łuk biodrowo - grzebieniowy (arcus iliopectineus);

• Przyśrodkowo - więzadło rozstępowe (ligamentum lacunare);

Zawartość:

• Tętnica biodrowa zewnętrzna (a. iliaca externa) przechodzi w tętnicę udową (a. femoralis);

• Żyła udowa (v. femoralis) przechodzi w żyłę biodrową zewnętrzną (v. iliaca externa);

• Naczynia chłonne głębokie;

• Gałąź udowa nerwu udowo - płciowego (ramus femoralis nervus genitofemoralis);

Tętnica leży najbardziej bocznie, żyła leży przyśrodkowo od niej, naczynia chłonne leżą przyśrodkowo od żyły, a najbardziej przyśrodkowo leży węzeł chłonny rozstępowy przyśrodkowy. Gałąź nerwu płciowo - udowego leży na przedniej powierzchni tętnicy udowej. Od strony jamy brzusznej rozstęp naczyń jest zamknięty przez przegrodę udową (septum femorale) - jest to odcinek powięzi poprzecznej pokrywającej mięsień poprzeczny brzucha oraz otrzewna ścienna.

2. Rozstęp mięśni (lacuna musculorum):

Ograniczenia:

• Z przodu i góry - więzadło pachwinowe (ligamentum inguinale);

• Z tyłu i dołu - brzeg przedni talerza kości biodrowej (ala ossis ilii);

• Przyśrodkowo - łuk biodrowo - grzebieniowy (arcus iliopectineus);

Zawartość:

• Mięsień biodrowo - lędźwiowy (m. iliopsoas);

• Nerw udowy (n. femoralis) - w części przyśrodkowej rozstępu w pobliżu łuku biodrowo - grzebieniowego;

• Czasem nerw skórny uda boczny (n. cutaneus femoris lateralis);

3. Przestrzeń wspólna - jest to przestrzeń pomiędzy więzadłem pachwinowym (biegnie ono pomiędzy kolcem biodrowym przednim górnym, a guzkiem łonowym), kością biodrową, i gałęzią górną kości łonowej. Przestrzeń ta podzielona jest przez pasmo łącznotkankowe, zwane łukiem biodrowo - łonowym na część przyśrodkową - rozstęp naczyń i część boczną - rozstęp mięsni.

Przyśrodkowa część więzadła pachwinowego w pobliżu guzka łonowego zagina się ku dołowi,

tworząc więzadło rozstępowe. Przestrzeń pomiędzy nim a leżącą bocznie żyłą udową nazywamy pierścieniem udowym głębokim. Biegną w nim naczynia limfatyczne. (może być on wrotami do wytworzenia się przepukliny udowej). Do boku od żyły położona jest tętnica udowa

wraz z towarzyszącą jej gałęzią udową nerwu płciowo-udowego.

701. Co to jest nerw udowo - goleniowy (nervus saphenus)?

Jest to najdłuższa czuciowa gałąź skórna - zaopatruje powierzchnię przednio - przyśrodkową kolana oraz goleni aż do przyśrodkowego brzegu stopy. W odcinku udowym biegnie do tyłu od mięśnia krawieckiego (m. sartorius), bocznie od tętnicy udowej, krzyżuje tętnicę okalającą udo boczną, oraz tętnicę udową, układając się na jej przednio - przyśrodkowym obwodzie. W raz z naczyniami udowymi wchodzi do kanału przywodzicieli, przebija blaszkę międzymięśniową (lamina vastoadductoria) w towarzystwie tętnicy zstępującej kolana, naczyń żylnych towarzyszących, oraz naczyń chłonnych i układa się w bruździe między przywodzicielem wielkim (m. adductor magnus), a przyśrodkową głową mięśnia czworogłowego uda (m. vastus medialis). Przykryty mięśniem krawieckim i powięxią szeroką przebiega do tylu od kłykicia przyśrodkowego kości udowej i dochodzi do żyły odpiszczelowej. Na wysokości guzowatości piszczeli przebija powięź i wraz z żyłą odpiszczelową(v. saphena magna) biegnie na przyśrodkowej powierzchni podudzia, do tyłu od tej żyły. Przechodzi do przodu od kostki przyśrodkowej i kieruje się na brzeg przyśrodkowy stopy. Oddaje gałęzie stawowe, gałąź podrzepkową (r. infrapattellaris), gałęzie skórne goleni przyśrodkowe (rr. cutanei cruris mediales).

Porażenie powoduję utratę czucia skórnego w tej okolicy.

702. Podaj schemat tętnic k. dolnych i górnych.

Tętnice kończyny dolnej:

W krew tętniczą zaopatruje kończynę dolną tętnica udowa (a. femoralis), będąca przedłużeniem tętnicy biodrowej zewnętrznej (a. iliaca externa). Rozpoczyna się ona po przejściu pod więzadłem pachwinowym, gdzie wstępuje do dołu biodrowo-łonowego. W przestrzeni tej położona jest pomiędzy leżącą przyśrodkowo żyłą udową a nerwem udowym, oddaje tutaj swoją największą gałąź - tętnicę głęboką uda (a. profundal femoralis). Tętnica udowa dzieli się na:

• Tętnicę nadbrzusza powierzchowna (a. epigastrica superficialis)

• Tętnicę okalającą biodro powierzchowna (a. circumflexa Iliom superficialis)

• Tętnice sromowe zewnętrzne (aa. pudendae externae)

• Tętnicę głęboką uda (a. profundal femoralis)- niemal tej samej grubości co tętnica udowa swoimi odgałęzieniami zaopatruje prawie całe udo. Rozgałęzia się na:

• Tętnica okalająca udo boczna (a. circumflex femoralis lateralis)

• Tętnica okalająca udo przyśrodkowa (a. circumflexa medialis)

• Tętnice przeszywające(aa. perforantes)

• Tętnica zstępująca kolana (a. genu descendent)

Biegnąc dalej w trójkącie udowym, tętnicę udową przykrywa mięsień krawiecki, pod brzuścem którego zmierza ona do kanału przywodzicieli. Po przejściu przez kanał przywodzicieli naczynie to znajduje się w dole podkolanowym, przyjmując nazwę tętnicy podkolanowej (a. poplitea). W dole podkolanowym leży przyśrodkowo i jednocześnie najgłębiej w stosunku do żyły i nerwów. Tętnica podkolanowa zaopatruje staw kolanowy i mięśnie okolicy dołu podkolanowego następującymi gałęziami: 

• Tętnica górna boczna kolana (a. genus superior lateralis)

• Tętnica górna przyśrodkowa kolana (a. genus superior medialis) . Obie tętnice biegną nad odpowiednimi kłykciami kości udowej leżąc bezpośrednio na kości i łączą się ze sobą, wytwarzając wokół stawu kolanowego pierścień zaopatrujący sieć stawową kola­na. 

• Tętnica środkowa kolana (a. genu media) kieruje się do przodu, przechodzi przez ścianę tylną torebki do stawu kolanowego. Zaopatruje błonę maziową i więzadła krzyżowe kolana. 

• Tętnice łydkowe (aa. surales)zaopatrują głowy mięśnia brzuchatego. 

• Tętnica dolna przyśrodkowa kolana (a. genu interior medialis)  

• Tętnica dolna boczna kolana(a. genu interior lateralis))  

Obie tętnice dolne kolana obejmują kłykcie kości piszczelowej, wytwarzając na ich powierzchni pierścień. Zaopatrują sieć stawową kolana. Tętnica dolna boczna kolana oddaje również gałęzie do stawu piszczelowo-strzałkowego. 

W dolnej części dołu podkolanowego, na wysokości brzegu mięśnia płaszczkowatego tętnica podkolanowa ulega podziałowi na dwa naczynia: tętnicę piszczelową tylną i tętnicę piszczelową przednią. Tętnica piszczelowa tylna, będąca niejako przedłużeniem tętnicy podkolanowej, biegnie w komorze zginaczy w kierunku kanału kostki przyśrodkowej gdzie dzieli się na:

• Tętnicę podeszwową przyśrodkową (a. plantaris medialis).Rozpoczyna się pod troczkiem zginaczy. Oddaje gałąź powierzchowną i gałąź głęboką. Obie gałęzie zaopatru­ją brzeg przyśrodkowy stopy oraz mięśnie palucha. 

• Tętnica podeszwowa boczna (a. plantaris lateralis) rozpoczyna się pod troczkiem zginaczy jako silniejsza gałąź końcowa tętnicy piszczelowej tylnej. Na podeszwie biegnie przyśrodkowo do mięśni palca małego wzdłuż tych mięśni, następnie wytwarza łuk podeszwowy arcus plantaris).Leży on na kościach śródstopia oraz mięśniach międzykostnych. Łączy się z gałęzią podeszwowa głęboką tętnicy grzbietowej stopy między podstawami I i II kości śródstopia i tutaj się kończy. Od łuku podeszwowego odchodzą cztery tętnice podeszwowe śródstopia (aa. metatarseae plantares), które kończą się tętnicami podeszwowymi własnymi palców (aa. digitalis plantares propriae). 

Od łuku mięśnia płaszczkowatego podąża ku dołowi między warstwą powierz­chowną a głęboką grupy tylnej mięśni goleni. Nakrywa ją blaszka po­więzi goleni oddzielająca obie warstwy mięśni. Od miejsca przejścia mięśnia trójgłowego w ścięgno piętowe leży ona przyśrodkowo od te­go ścięgna, nie nakryta żadnym mięśniem. W końcowym odcinku wchodzi pod troczek zginaczy i tu rozdwaja się na tętnicę podeszwową boczną i przyśrodkowa. Tętnica piszczelowa tylna zaopatruje głównie zginacze goleni oraz kości goleni. Jej najsilniejszą gałęzią jest tętnica strzałkowa (a.peronea fibularis).

Tętnica strzałkowa podobnie jak tętnica piszczelowa tylna biegnie w grupie tylnej mięśni podudzia, przy czym leży ona bocznie i jeszcze głębiej, częściowo na tylnej po­wierzchni błony między kostnej. Tętnica strzałkowa oddaje gałęzie do mięśni strzałkowych, do mięśni grupy tylnej podudzia i do strzałki. Ponadto oddaje gałąź przeszywającą, która przechodzi przez dolną część błony międzykostnej do sieci kostki bocznej, gałąź łączącą do tętnicy piszczelowej tylnej, gałąź kostkową boczną do sieci kostki bocznej i wreszcie kończy się gałęziami piętowym do sieci piętowej. 

Tętnica piszczelowa przednia przebija przegrodę międzykostną goleni, przechodząc do komory prostowników. Po przejściu pod troczkiem prostowników układa się ona na grzbiecie stopy jako tętnica grzbietowa stopy. Odgałęzienia tętnic piszczelowych wytwarzają w obrębie stopy wiele połączeń, odpowiadających łukom tętniczym ręki do tych odgałęzień zaliczamy:

• Tętnica wsteczna piszczelowa tylna (a. recurrens tibialis posterior). 

• Tętnica wsteczna piszczelowa przednia (a. recurrens tibialis anterior). Obie tętnice wsteczne dochodzą do sieci stawo­wej kolana. 

• Tętnica kostkowa przednia przyśrodkowa (a. malleolaris anterior medialis)odchodzi w pobliżu stawu skokowo-goleniowego do okolicy kostki przyśrodkowej. Wytwarza sieć kostki przy środkowej. 

• Tętnica kostkowa przednia boczna (a. malleolaris anterior lateralis)dochodzi do sieci kostki bocznej. 

Tętnica grzbietowa stopy (a. dorsalis pedis) stanowi przedłużenie tętnicy piszczelowej przedniej. Rozpoczyna się pod troczkiem pro­stowników dolnym. Biegnie wzdłuż długiej osi stopy początkowo po grzbiecie powierzchni stepu, następnie wchodzi między podstawy I i II kości śródstopia, oddaje gałąź podeszwową głęboką i kończy się tętnicą grzbietową śródstopia I (a. metatarsea dorsalis), która zachowuje się jak pozostałe tętnice grzbietowe śródstopia. 
Tętnica stepowa boczna (a. tarsea lateralis) odchodzi poniżej troczka dolnego prostowników do brzegu bocznego stopy. Zaopa­truje mięśnie grzbietu stopy i stawy stepu. Łączy się gałęziami z tętnicą łukowatą.

Tętnice stepowe przyśrodkowe (aa. tarsea mediales) dochodzą do brzegu przyśrodkowego stopy. 
Tętnica łukowata (a. arcuata) odchodzi poniżej poprzedniej i kieruje się łukiem do brzegu bocznego stopy. Tętnica łukowata oddaje 3 tętnice grzbietowe śródstopia (aa. metatarseae dorsales). Biegną one w przestrzeniach międzykostnych, oddają tutaj silniejsze gałęzie przeszywające tylne oraz gałęzie przeszywające przednie, dochodzące przez przestrzenie międzykostne do tętnic podeszwy. Tętnice grzbietowe śródstopia rozdwajają się na tętnice grzbietowe palców (aa. digitalis dorsales). 
Gałąź podeszwową głęboka (r.plantaris profundus) dochodzi do łuku podeszwowego przez pierwszą przestrzeń międzykostną śródstopia. 

Sieć tętnicze kończyny dolnej
Sieć stawowa kolana (rete articulare genus) leży głównie na powierzchni przedniej torebki stawu kolanowego, zachodząc na kość piszczelową i udową. Tworzą ją gałęzie okolicznych tętnic, łącząc się gęsto ze sobą. Od góry do sieci dochodzą — tętnica zstępująca kolana i gałąź zstępująca tętnicy okalającej udo bocznej, od dołu - tętnice wsteczne piszczelowe i tętnica okalająca strzałkę i od tyłu, od tętnicy podkolanowej dochodzą do sieci cztery tętnice kolana. Tętnica środ­kowa kolana nie dochodzi do sieci, jednak we wnętrzu stawu łączy się ona z gałęziami sieci. Podobnie jak sieć łokciowa również sieć sta­wowa kolana zabezpiecza dopływ krwi do wyprostnej części stawu kolanowego w razie silnego zgięcia stawu, jednak nie zabezpiecza krążenia obocznego w przypadku długotrwałego zamknięcia tętnicy podkolanowej. 
Te same tętnice biorą udział w wytworzeniu sieci rzepki (rete patellae) na przedniej powierzchni rzepki.

Tętnice kończyny górnej: 
Na poziomie brzegu zewnętrznego I żebra przebiega umowna granica między tętnicą podobojczykową i jej przedłużeniem — tętnicą pachową. Tętnica pachowa rozgałęzia się na w obrębie jamy pachowej na:

• Tętnica piersiowa najwyższa (a. thoracica suprema) zaopatruje górne międzyżebrza

• Tętnica piersiowo-barkowa (a.thoracoacromialis) oddaje gałęzie do kończyny górnej: gałąź barkową (r.acromialis), gałąź naramienną (r. deltoideus) oraz do klatki piersiowej gałęzie piersiowe ( rr. pectorales), zaopatrujące mięśnie piersiowe.

• Tętnica piersiowa boczna (a. thoracica lateralis)dochodzi do mięśnia zębatego przedniego;

• Tętnica podłopatkowa (a. subscapularis)oddaje:

• t. piersiowo-grzbietową (a. thoracodorsalis) do m. najszerszego grzbietu i m. zębatego przedniego oraz

• t. okalającą łopatkę (a. circumflexa humeri posterior)do mięśni powierzchni grzbietowej łopatki. 

Tętnica okalająca ramię przednia (a. circumflexa humeri anterior) oraz tętnica okalająca ramię tylna (a. circumflexa humeri posterior) odchodzą na wysokości szyjki chirurgicznej kości ramiennej i rozgałęziają się w mięśniu naramiennym. Pierwsza daje również gałązki do stawu ramiennego. 

Tętnica pachowa dochodzi do poziomu ścięgna mięśnia najszerszego grzbietu i tu przechodzi w tętnicę ramienną(a. brachialis). Tętnica ramienna układa się w bruździe przy środkowej mięśnia dwugłowego, leżąc na pograniczu grup mięśniowych przed­niej i tylnej, po stronie przyśrodkowej kości ramiennej. To położenie ma duże znaczenie praktyczne. Z jednej strony tętnica przebiegająca blisko powierzchni ramienia jest łatwo dostępna badaniu. Możemy wyczuć na niej tętno oraz łatwo uzyskać do niej dostęp chirurgiczny. Jednak pomimo stosunkowo płytkiego położenia jest ona w dużej mierze zabezpieczona przed urazami dzięki temu, że od strony przyś­rodkowej jest zwrócona ku klatce piersiowej, od zewnątrz jest chro­niona przez kość, a od przodu i tyłu przez mięśnie. 
Przebieg przy kości ramiennej pozwalana łatwe zamknięcie świat­ła tętnicy przez ucisk, czy to palcami, czy za pomocą opaski. Jest to niezmiernie ważne w przypadkach zranień tętnic przedramienia przy  urazach, kiedy zagrażający życiu krwotok tętniczy może być w ten sposób opanowany.  Od tętnicy ramiennej odchodzą następujące gałęzie: 

• tętnica głęboka ramienia (a.profunda brachii), która zaopatruje tylną grupę mięśni ramienia i oddaje gałęzie do sieci tętniczej łokcia. Gałąź ta odchodzi od t. ramiennej przy brzegu dolnym m. obłego większego i wnika między głowy boczną i przyśrodkową m. trójgłowego. Tutaj razem z nerwem promieniowym układa się w bruździe tego nerwu i, skośnie otaczając kość ramienna, przechodzi na stronę boczną ramienia. Odchodzą od niej następujące gałęzie: 

• Gałęzie mięśniowe (rr. musculares) do mięśni otaczają­cych. 

• Tętnica odżywcza ramienia (a. nutricia humeri) — do otworu odżywczego poniżej grzebienia guzka mniejszego. 

• Gałąź naramienna (a. deltoideus) wchodząca do dolnego końca tego mięśnia. 

• Tętnica poboczna środkowa (a. collateralis media), najsilniejsza gałąź tętnicy głębokiej ramienia, przebiegająca nad głową przyśrodkową m. trójgłowego. Wchodząc w mięsień kieruje się do wyrostka łokciowego i w okolicy łokcia łączy się z siecią stawową łokcia. 

• Tętnica poboczna promieniowa (a. collateralis radialis), stanowi gałąź końcową t. głębokiej ramienia. Biegnie po stronie tylnej przegrody międzymięśniowej bocznej i łączy się z siecią stawową łokcia. 

• tętnica  poboczna  łokciowa (a. collateralis ulnaris superior), oddająca gałęzie mięśniowe i gałąź do sieci tętniczej łokcia. Tętnica poboczna łokciowa górna biegnie z nerwem łokciowym po stronie tylnej przegrody między­mięśniowej i dochodzi do sieci stawowej łokcia. Niekiedy odchodzi od t. głębokiej ramienia, czasem bywa zastąpiona przez 3—5 mniejszych tętnic. 

• tętnica poboczna łokciowa dolna(a. collateralis ulnaris inferior),, która biegnie od sieci tętniczej łokcia. Tętnica poboczna łokciowa dolna odchodzi tuż nad stawem i kieruje się po mięśniu ramiennym ku przegrodzie międzymięśniowej przyśrodkowej. Po przebiciu przegro­dy łączy się z siecią stawową łokcia. 

Tętnica ramienna leży w dole łokciowym po stronie przyśrodkowej (łokciowej) ścięgna m. dwugłowego W głębi dołu łokciowego oddaje swe gałęzie końcowe. Są to: 

• tętnica promieniowa (a. radialis) przebiega wzdłuż kości promieniowej w przedłużeniu t. ramiennej. Jej przebieg określa z grubsza linia łącząca środek dołu łokciowego z powierzchnią przyśrodkową wyrostka rylcowatego kości promieniowej. Od t. promieniowej odchodzą wymienione niżej gałęzie. 

• Tętnica wsteczna promieniowa (a. recurrens radialis) jest pierwszą i najsilniejszą gałęzią t. promieniowej. Skręca ona ku górze, biegnąc wzdłuż n. promieniowego. Zaopatruje sąsiednie mięśnie i uchodzi do sieci stawowej łokcia  

• Gałęzie mięśniowe (rr. musculares) odchodzą do sąsied­nich mięśni. 

• Gałąź nadgarstkowa dłoniowa (r. carpeus palmaris) odchodzi na wysokości brzegu dolnego n. nawrotnego czworobocznego i kierując się w stronę łokciową uchodzi do sieci dłoniowej nadgarstka. 

• Gałąź dłoniowa powierzchowna ( r.palmaris superficialis) odchodzi na poziomie wyrostka rylcowatego kości promienio­wej i biegnie ku dołowi po powierzchni m. odwodziciela krótkiego kciuka lub między jego włóknami. Na dłoni łączy się z tętnicą łokcio­wą w łuku dłoniowym powierzchownym 

• tętnica łokciowa (a. ulnaris), które swymi gałęziami zaopatrują przedramię i rękę. Tętnica łokciowa wchodzi pod m. nawrotny obły i układając się między powierzchownym i głębokim zginaczem palców, biegnie wraz z nerwem łokciowym ku stronie łokciowej przedramięnią. Przykryta mięśniem zginaczem łokciowym nadgarstka wychodzi spod jego ścięgna już w pobliżu nadgarstka i daje się tu wyczuwać dotykiem. Dalej tętnica biegnie po stronie promieniowej kości grochowatej nad troczkiem zginaczy i pod rozcięgnem dłoniowym two­rzy łuk dłoniowy powierzchowny. Tętnica łokciowa oddaje na przedramieniu następujące gałęzie:

• t. wsteczną łokciową (a. reccurens ulnaris)

• t. międzykostną wspólną (a. interossea communis)

• gałąź nadgarstko­wą dłoniową (r. capreus palmaris)

• gałąź nadgarstkową grzbietową (r. capreus dorsalis)

Tętnica wsteczna łokciowa odchodzi niedaleko początku t. łokciowej, pod m. zginaczem powierzchownym palców. Tętnica zawraca ku górze i biegnąc z nerwem łokciowym, dochodzi do sieci stawowej łokcia. 

Tętnice ręki 
Rękę zaopatrują tętnice przedramienia : promieniowa i łokciowa, które oddają szereg gałęzi tworzących: a) sieć grzbietową nadgarstka oraz łuki tętnicze dłoniowe: b) powierzchowny i c) głęboki. Od łuków odchodzą tętnice do śródręcza i do palców. 

Sieć grzbietowa nadgarstka ( rete carpi dorsalne) jest utworzona z gałęzi nadgarstkowych tętnicy promieniowej i tętnicy łokciowej oraz gałązek końcowych tętnic między kostnych przedniej i tylnej. Leży ona na stronie grzbietowej nadgarstka i tworzy warstwę powierz­chowną i głęboką. Pierwsza leży na troczku prostowników, druga na więzadłach i kościach nadgarstka. 
Od sieci grzbietowej odchodzą tętnice grzbietowe śródręcza (aa. metacarpeae dorsales). Biegną one ku dołowi na mięśniach międzykostnych II, III i IV i na wysokości głów kości śródręcza dzielą się na tętnice grzbietowe palców (aa. Digitalis dorsales), które biegną do zwróconych do siebie brzegów palca II—V. Do tętnic grzbietowych śródręcza dochodzą gałęzie przeszywające od łuku dłoniowego głębokiego, które przechodzą przez mięśnie międzykostne. Do brzegu łokciowego palca małego odchodzi gałązka bez­pośrednio od sieci. Brzegi kciuka i wskaziciela zaopatruje t. grzbieto­wa pierwsza śródręczna, która odchodzi od t. promieniowej przed jej przejściem przez mięsień międzykostny grzbietowy pierwszy. Brzeg boczny kciuka jest zaopatrzony przez gałązkę odchodzącą również od tętnicy promieniowej t. główna kciuka. 

Łuk dłoniowy powierzchowny (arcus palmaris superficialis) jest utworzony przez połączenie tętnicy łokciowej z gałęzią dłoniową powierzchowną tętnicy promieniowej. Jest więc on utworzony głównie przez tętnicę łokciową i światło jego maleje w kierunku tętnicy promieniowej. Łuk leży między rozcięgnem dłoniowym i ścięgnami zginaczy palców. Odchodzą od niego trzy tętnice dłoniowe wspólne palców (aa. digitalis palmares communes), które bieg­ną w przestrzeniach międzykostnych II—IV, leżąc na mięśniach glistowatych. Na wysokości głów kości śródręcza każda z nich dzieli się na dwie tętnice dłoniowe własne palców (aa. digitalis palmares propriae). Biegną one do zwróconych do siebie brzegów pal­ców II—V. Tętnica dla brzegu łokciowego palca małego odchodzi od tętnicy łokciowej lub od gałęzi dłoniowej głębokiej. Do kciuka oraz do promieniowego brzegu wskaziciela odchodzą gałęzie od tętnicy promieniowej: t. główna kciuka (a. principes pollicis), t. pro­mieniowa wskaziciela (a. radialis indicis).

Łuk dłoniowy głęboki (arcus palmaris profundus) jest utworzony przez gałąź końcową tętnicy promieniowej, która łączy się z gałęzią dłoniową głęboką tętnicy łokciowej. W tym łuku, odwrotnie niż w powierzchownym, światło zmniejsza się w kierunku brzegu łokciowego ręki. Łuk leży na podstawach kości śródręcza, pod m. przywodziciełem kciuka i ścięgnami zginaczy palców. Od łuku odchodzą drobne gałązki do sieci dłoniowej nadgarstka oraz trzy tętnice dłoniowe śródręcza (aa. metacarpeae palmres). Biegną one na mięśniach w przestrzeniach międzykostnych II—IV. Od nich lub od łuku odchodzą wspomniane gałęzie przeszywające (rami perforantes), przebijające mięśnie międzykostne i uchodzące do tętnic grzbietowych śródręcza. Przebiegając dalej ku palcom, tętnice dłoniowe śródręcza oddają gałęzie łączące się z tętnicami dłoniowymi wspólnymi palców. 

Unaczynienie tętnicze palców. Palce mają po cztery tętnice własne palców, dwie grzbietowe i dwie dłoniowe. Grzbietowe nie sięgają dalej paliczka bliższego, dłoniowe są silne i dochodzą do opuszek, gdzie tworzą liczne zespolenia. Na opuszkach istnieją też liczne połączenia tętniczo-żylne. 
Między tętnicami istnieją liczne zespolenia. Przy pracy ręcznej tętnice nie ulegają zaciśnięciu dzięki przebiegowi wzdłuż brzegów bocznych strony dłoniowej i grzbietowej palców. Obfite ich unaczynienie jest związane z regulacją ciepła kończyny. 

703. Podaj schemat żył k/ dolnych i górnych.

Żyły kończyny dolnej

Sieć naczyń żylnych, podobnie jak w kończynie górnej, tworzy dwa, wzajemnie połączone

układy naczyniowe - powierzchowny i głęboki. Naczynia głębokie towarzyszą tętnicom w ich przebiegu. Dwie żyły piszczelowe przednie, łączące się w końcowym odcinku w krótki pień, zespalają się z pniem utworzonym przez żyły piszczelowe tylne. Z połączenia tych naczyń powstaje pojedyncza

żyła podkolanowa, która po przejściu przez rozwór ścięgnisty przywodzicieli biegnie w trójkącie

udowym jako żyła udowa. Na wysokości więzadła pachwinowego przechodzi ona w żyłę biodrową

zewnętrzną. Żyły powierzchowne kończyny dolnej tworzą dwa główne pnie żylne: żyłę odpiszczelową

i żyłę odstrzałkową. Żyła odpiszczelowa (v. saphena magna)kowej części żylnego łuku grzbietowego

stopy, skąd - kierując się łukiem wypukłym do przodu od kostki przyśrodkowej - przechodzi na powierzchnię przyśrodkową podudzia. Na wysokości kostki przyśrodkowej żyła odpiszczelowa często

prześwituje przez skórę, w tym miejscu można do niej łatwo dotrzeć, wprowadzając cewnik do światła

naczynia (wenesekcja). Kierując się ku górze, otacza ona od tyłu staw kolanowy, biegnąc następnie na

przyśrodkowej powierzchni uda, gdzie w rozworze odpiszczelowym uchodzi do żyły udowej. Krótsza

żyła odstrzałkowa (v. saphena parva)bocznej części łuku grzbietowego stopy, przechodząc na tylną

powierzchnię podudzia, gdzie układa się w bruździe pomiędzy głowami mięśnia brzuchatego łydki. Po

przebiciu powięzi podkolanowej uchodzi do żyły podkolanowej. Zarówno powierzchowne, jak i głębokie naczynia żylne posiadają parzyste zastawki, tworzą także liczne zespolenia. Szczególnym ich rodzajem są żyły przeszywające, łączące układ żył głębokich i powierzchownych.

Żyły kończyny górnej

Żyły kończyny górnej dzielimy na powierzchowne i głębokie. Pierwsze biegną w tkance podskórnej, między skórą i powięzią kończyny. Żyły głębokie leżą pod powięzią i towarzyszą tętnicom. Układ żył skórnych jest na ogół bardzo zmienny. Jednak na kończynie górnej znajdujemy zazwyczaj stale występujące duże pnie żylne, przebiegające w sposób podobny. Znajomość tych pni jest potrzebna dla celów praktycznych, gdyż żyły te są zwykle wykorzystywane do zabiegów iniekcji dożylnych, upustów krwi i jej przetaczania.

Żyły skórne kończyny powstają z sieci drobnych naczyń ręki. Te sieci o małych oczkach leżą na powierzchni dłoni, jak również na powierzchni grzbietowej ręki. Naczynia grzbietu ręki są grubsze. Przyjmują one gałęzie odprowadzające krew z powierzchni dłoniowej, co ma uzasadnienie czynnościowe. Uciskanie żył dłoni nie powoduje za­stoju krwi, odpływającej swobodnie przez żyły grzbietowe. Z żył dłoni jedynie łuk dłoniowy głęboki zabezpieczony przed uciskiem, jest dobrze wykształcony.

Z dłoniowej strony palców krew odpływa przez żyły palcowe dłoniowe (vv. digitalis palmares) do łuku dłoniowego głębokiego, przebiegającego u podstawy palców. Z tego łuku żyły międzygłówkowe (vv. intercapitales) prowadzą krew na stronę grzbietową ręki do żył grzbietowych śródręcza (vv. metacarpeae dorsales), które tworzą sieć żylną grzbietową ręki Przy odwodzeniu palców następuje przysysanie krwi do przestrzeni między głowami kości śródręcza, przy zaciśnięciu pięści zaś wypchnięcie krwi do żył grzbietowych dłoni i dalej do żył przedramienia. Jest to przykład wpływu ruchów na krążenie żylne, posiadającego bardzo ważne znaczenie również dla układu chłonnego. Żyłom prowadzącym krew z dłoni na grzbiet ręki towarzyszą naczynia chłonne. Przy sprawach zapalnych, przebiegających na dłoni, obrzęki nie mogą się rozwijać w zbitych tkankach strony dłoniowej. Wysięk może więc opisaną drogą przechodzić na grzbiet ręki, gdzie w ten sposób mogą już wcześnie powstawać duże obrzęki. Od sieci żylnej grzbietowej odchodzi żyła odpromieniowa (v. cephalica). Po przejściu na stronę przednią przedramienia żyła wstępuje w kierunku dołu łokciowego, gdzie łączy się z żyłą odłokciową (v. basilica) za pośrednictwem żyły pośrodkowej łokcia (v. mediana cubiti) oraz przyjmuje żyłę odpromieniową dodatkową o zmiennym przebiegu. Wstępując dalej ku górze żyła odpromieniową biegnie w bruździe bocznej mięśnia dwugłowego, dochodząc do zagłębienia między mięśniami naramiennym i piersiowym większym. Tuż pod obojczykiem przebija powięź obojczykowo-piersiową i uchodzi do żyły pachowej.  Żyła odłokciową odchodzi od sieci żylnej grzbie­towej ręki po stronie łokciowej i wstępuje ku górze po powierzchni tylnej (grzbietowej) przedramienia. W pobliżu stawu łokciowego łączy się z żyła pośrodkowa łokcia. Żyła pośrodkowa łokcia łączy żyłę odpromieniową z żyłą odłokciową, przebiegając skośnie przez dół łokciowy. Żyła ta ma połączenie z żyłami głębokimi przedramienia. 
Z sieci żył powierzchni przedniej przedramienia powstaje czasem pień, zwany żyłą pośrodkowa przedramienia (v. mediana anterbrachii). Żyła ta przebiega między żyłami odpromieniową i łok­ciową i wpada do żyły odłokciowej lub pośrodkowej łokcia. Czasami w pobliżu dołu łokciowego żyła rozwidla się na dwie gałęzie, odchodzące do żyły odłokciowej i odpromieniowej. Otrzymują one nazwę żyły pośrodkowej odłokciowej i odpromieiowej. Wymienione żyły mają po­łączenia z żyłami głębokimi. Drobniejsze żyły skórne kończyny górnej uchodzą do żył wyżej opisanych.

Żyły głębokie kończyny towarzyszą tętnicom. Często są to pnie podwójne, łączące się ze sobą krótkimi pniami poprzecznymi. Żyły te, podobnie jak żyły skórne, są zaopatrzone w zastawki. Żyły promieniowe i łokciowe tworzą dwie żyły ramienne, których przedłużeniem jest żyła pachowa, przebiegająca po stronie przyśrodkowej tętnicy. Żyła pachowa przyjmuje również dopływy ze ścian tułowia. Są to: żyła piersiowa boczna (v. thoracica laterlis), odpowiadająca jednoimiennej tętnicy, oraz żyły piersiowo-nabrzuszne (vv. thoracicoepigastricae), biegnące jako podłużne pnie po bocznych ścianach klatki piersiowej. Żyły te zespalają się z żyłą nabrzuszną powierzchowną, uchodzącą do żyły udowej. Głębokie żyły ramienia odpowiadają tętnicom i uchodzą do żył ramiennych. Dwie te żyły łącząc się dają początek pojedynczej żyle pa­chowej, przechodzącej w żyłę podobojczykową. 

704. Podaj miejsca wyczuwania tętna na kończynie dolnej - w jakim celu się je wykonuje?

• tętnica udowa- jest wyczuwalna w środku bruzdy pachwinowej, w pierwszej jednej trzeciej odległości pomiędzy kroczem a grzebieniem kości biodrowej;

• tętnica podkolanowa- jest wyczuwalna w dole podkolanowym, przy zgiętym kolanie;

• tętnica piszczelowa tylna- do tyłu od kostki przyśrodkowej

• tętnica grzbietowa stopy ( u 10% chorych brak lub słabe tętno jest spowodowane brakiem tej tętnicy)- wyczuwalna na grzbiecie stopy, przyśrodkowo od ścięgna mięśnia prostownika długiego palucha w I przestrzeni międzykostnej.

Osłuchiwanie tętnic może pozwolić na ocenę ukrwienia kończyny dolnej jak i wykrycie zwężeń tętnic, ale dotyczy to tylko dużych naczyń. Pojawienie się szmeru skurczowego nad badaną tętnicą wskazuje na zwężenie jej światła o więcej niż 30%.Najbardziej miarodajna jest ocena tętna na tętnicy udowej (ocena akcji serca) i piszczelowej tylnej. Tętno na tętnicy podkolanowej może być słabo wyczuwalne u osób otyłych.

705. Jak nazywa się nerw towarzyszący tętnicy piszczelowej przedniej, a jak towarzyszący tętnicy piszczelowej tylnej?

Tętnicy piszczelowej tylnej towarzyszy nerw piszczelowy (n. tibialis). Leży on pomiędzy warstwą powierzchowną a głęboką mięsni zginaczy podudzia. Towarzyszące nerwowi żyły i tętnica piszczelowa tylna w górnym odcinku podudzia leżą do przodu od nerwu, w dolnym przyśrodkowo od niego.

Tętnicy piszczelowej przedniej towarzyszy nerw strzałkowy głęboki (n. peroneus profundus). Jest on odgałęzieniem nerwu strzałkowego wspólnego (n. peroneus communis). Biegnie wzdłuż naczyń piszczelowych przednich ku dołowi, przechodzi pod troczkiem górnym prostowników i dochodzi do pierwszej przestrzeni międzykostnej śródstopia, gdzie dzieli się na dwa nerwy grzbietowe palców.

706. Co to jest pasmo biodrowo - piszczelowe?

Pasmo biodrowo- piszczelowe (tractus iliotibialis) ma ok. 6 cm szerokości i biegnie na bocznej powierzchni powięzi szerokiej ku dołowi przyczepia się do kłykcia bocznego kości piszczelowej. U góry powstaje ze zlania się trzech pasm ścięgnistych:

• pasma przednio- górnego- w przedłużeniu włókien ścięgnistych m. napinacza powięzi szerokiej

• pasma tylno-górnego- w przedłużeniu głębokich włókien ścięgnistych m. pośladkowego wielkiego

• pasma środkowego- w przedłużeniu grubej, ścięgnistej powięzi m. pośladkowego środkowego.

Pasmo biodrowo-piszczelowe hamuje ruchy przywodzenia i usztywnia staw kolanowy w położeniu wyprostowanym. Mięsień naprężacz powięzi szerokiej przechodząc ku dołowi na granicy górnej i środkowej trzeciej części uda w okolicy krętarza większego przechodzi w pasmo biodrowo- piszczelowe.

707. Dlaczego w pozycji siedzącej nie dochodzi do martwicy mięśnia pośladkowego wielkiego?

Do martwicy mięśnia pośladkowego wielkiego (m. gluteus maximus) nie dochodzi ponieważ podczas siedzenia dochodzi do odsunięcia mięśnia na bok w stosunku do guza kulszowego (tuber ischidicum), nie jest więc przez niego uciskany.

708. Jakie grupy mięśniowe są zaangażowane podczas zaciskania pięści?

Podczas zaciskania pięści są zaangażowane mięśnie kłębu i kłębika oraz grupa przednia mięsni przedramienia.

709. Co to jest napięcie mięśniowe (tonus), jakie czynniki na nie wpływają?

Napięcie mięśniowe - zdolność mięśni do przeciwdziałania skurczem biernym rozciąganiu. Napięcie mięśniowe nie podlega naszej woli i znajduje się pod wpływem autonomicznego układu nerwowego. Stopień napięcia mięśniowego jest bardzo różny i zależy od wielu czynników. Stany patolologiczne wpływają na napięcie- porażenie nerwu lub śmierć całkowicie Znoszą napięcie; podczas snu jest ono zmniejszone. W młodości napięcie jest wiedze niż w wieku późniejszym; zależy również od właściwości konstytucyjnych jednostki: możemy odróżnić osoby o napięciu wysokim (hipertonicy) i niskim (hipotonicy). Czynniki psychiczne (radość, smutek) i fizyczne (zmęczenie) wpływają na napięcie mięśniowe podnosząc je lub obniżając. Poza tym jest ono zależne od czynności gruczołów o wewnętrznym wydzielaniu, szczególnie gruczołów płciowych.

710. Co to złącze nerwowo - mięśniowe (płytka ruchowa) i jakie są konsekwencje jego uszkodzenia?

Złącze nerwowo- mięśniowe (płytka ruchowa, płytka końcowa)- jest to rodzaj synapsy służącej przekazywaniu pobudzenia z komórki nerwowej na komórkę mięśniową. Końcowa gałązka włókna nerwowego dochodzi do sarkolemmy pośrodku włókna mięśniowego, traci swą osłonkę rdzenną i wnika pod wewnętrzną błonę sarkolemmy, tam rozgałęzia się. Jest to bardzo skomplikowana synapsa wytwarzające liczne pęcherzyki synaptyczne, które zawierają jako nuroprzekaźnik acetylocholinę.

711. Na czym polegało zatruwanie strzał przez Indian?

Zatruwanie strzał przez Indian polegało na użyciu przez nich alkaloidów roślinnych, które blokowały przewodzenie impulsów nerwowych z neuronów na mięśnie co powodowało paraliż. Przykładem może być alkaloid roślinnym jakim jest kurara, która blokuje acetylocholinowe receptory nikotynowe występujące w synapsie nerwowo- mięśniowej w mięśniach szkieletowych w ten sposób blokuje przewodzenie impulsów.

712. Co to jest „stopa końska”, „końsko-szpotawa”, „płasko-koślawa”, „piętowa”?

stopa końska (pes equinus)- powstaje przy porażeniu prostowników stopy w wyniki przewagi zginaczy stopa ustawia się palcami do dołu;

stopa końsko-szpotawa (pes equinovarus)- powstaje przy porażeniu mięśni strzałkowych. Wobec tego, że ustaje napięcie stałe mięśni nawrotnych, występuje działanie toniczne mięsni odwracających stopę. Zostaje ona ustawiona na brzegu bocznym, a koniec stopy kieruje się do wewnątrz. Powstaje ustawienie zwane stopą szpotawą. Jeżeli poza tym jest porażony m. piszczelowy przedni, to wskutek przewagi zginaczy stopa ustawia się palcami do dołu i powstaje ustawienie zwane stopą końsko-szpotawą.

stopa płaska i koślawa (pes planus et valgus)- następstwem porażenia mięśni odwracających jest stopa koślawa. Najczęściej w tych przypadkach występuję spłaszczenie sklepienia stopy, w wyniku czego powstaje stopa płaska.

stopa piętowa czyli hakowata (pes calcaneus)-występuje przy porażeniu zginaczy.

713. Czy utrata kciuka powoduje duży stopień niezdolności do pracy, dlaczego?

Utrata kciuka powoduje duży stopień inwalidztwa ze względu na to iż wykonuje on ruchy przeciwstawiania, które umożliwiają m.in. chwytanie przedmiotów i wiele innych złożonych czynności.

714. Od czego zależy, że utrata palca V może powodować niewielki stopień inwalidztwa, w innych przypadkach - znaczny?

Utrata palca piątego powoduje znaczny stopień inwalidztwa u ludzi, którzy wykorzystują do m.in. do gry na skrzypcach, pianinie. U pozostałych osobników utrata palca V nie powoduje znacznego stopnia inwalidztwa.

715. Co to są mięśnie „stabilizatory miednicy”, jakie to mięśnie, jaka jest ich rola?

Mięśnie pośladkowe: średni (m.gluteus medius) i mały( m.gluteus minimus), położone są jeden nad drugim, przyczepiają się wachlarzowato do powierzchni pośladkowej talerza kości biodrowej i kończą ścięgnem na krętarzu większym i mięsień naprężacz powięzi szerokiej (m.tensor fasciae latae).

Są silnymi odwodzicielami w stawie biodrowym. Mięśnie te utrzymują poziome ustawienie miednicy

w czasie chodu (stabilizatory miednicy). W przypadku zmniejszenia odległości pomiędzy ich przyczepami (talerzem biodrowym a krętarzem większym) siła mięśni maleje, czego konsekwencją jest niemożność utrzymania miednicy w płaszczyźnie horyzontalnej przy braku podparcia po stronie przeciwnej (uniesienie kończyny). Sytuacja taka występuje w przypadku zwichnięcia stawu biodrowego lub wysokiego położenia krętarza większego. Manifestuje się to opadaniem miednicy po stronie przeciwnej i nosi nazwę objawu Trendelenburga.

716. Czy wiesz co znaczy „dodatni objaw Trendelenburga”?

W czasie stania na jednej kończynie dolnej mięśnie miedniczo-krętarzowe (mięsień pośladkowy średni i mały) tej strony kurczą się, w wyniku czego po stronie zgiętej kończyny miednica zostaje uniesiona lub jest utrzymywana w pozycji zbliżonej do horyzontalnej. Zapewnia to harmoniczny chód. Jeżeli mięśnie pośladkowe są uszkodzone lub ich funkcja jest upośledzona (osłabienie mięśni spowodowane zwichnięciem stawu biodrowego, porażeniem, stanem po wielu operacjach stawu biodrowego), nie są w stanie utrzymać miednicy po stronie stojącej kończyny. Ulega ona pochyleniu w kierunku zdrowej, nieobciążonej strony (dodatni objaw Trendelenburga). W czasie poruszania się można obserwować typowy chód kaczkowaty, szczególnie przy zajęciu obu stron (obustronne zwichnięcie stawów biodrowych). Pochylenie miednicy na zdrową stronę powoduje konieczność kompensacji przemieszczonego punktu ciężkości ciała, która następuje przez pochylenie górnej części tułowia w kierunku stojącej kończyny (objaw Duchenne'a).

717. Co to jest „dysplazja stawu biodrowego”?

W niektórych przypadkach u dzieci (ok. 2%) może dochodzić do spaczonego rozwoju stawu

biodrowego, tzw. dysplazji, polegającej na zaburzeniu wzajemnej orientacji główki i panewki stawu.

Spłycona panewka ustawiona jest „stromo” a koniec bliższy kości udowej wykazuje nadmierną koślawość i przodoskręcenie. Taka konfiguracja powierzchni stawowych powoduje, iż głowa kości udowej pokryta jest jedynie przez niewielką część panewki i, napinając więzadło biodrowo-udowe, może ulegać przemieszczeniu poza panewkę, czyli zwichnięciu.. Dysplazja stawu biodrowego objawia się jego niestabilnością; w jednostronnej dysplazji stwierdza się względne skrócenie kończyny. Objawami o mniejszej wartości diagnostycznej są: ograniczenie odwodzenia w stawie, zwiększona rotacja wewnętrzna kończyny w uszkodzonym stawie, zmniejszona ruchomość kończyny, tzw. objaw pompowania, widoczna asymetria fałdów tłuszczowych u noworodka: udowych, pachwinowych i pośladkowych.

718. Czy znasz proste metody oceny położenia głowy kości udowej w panewce stawu biodrowego (acetabulum), Jakie założenie należy przyjąć?

Należy przyjąć, że brzeg górny krętarza większego kości udowej leży w jednej linii ze środkiem geometrycznym głowy kości udowej a nieco poniżej tej linii leży środek geometryczny panewki stawu biodrowego.

719. Czym się różni „bieg” od „chodu”?

Podczas chodu w każdym jego momencie jedna stopa ma kontakt z podłożem, a podczas biegu są momenty, w których żadna z kończyn dolnych nie ma kontaktu z podłożem.

720. Dlaczego sztangiści uzyskujący dobre wyniki są zwykle raczej niskiego wzrostu?

Wykonują mniejszą pracę podczas podnoszenia.

721. Dlaczego w sprincie stosuje się „start niski”, a w maratonie nie?

W sprincie stosuje się start niski, ponieważ przyczepy mięsni są od siebie maksymalnie oddalone co zapewnia maksymalną siłę ich działania i najkrótszy czas biegu co jest szczególnie ważne w biegach krótkich. W maratonie nie jest to tak istotne ze względu na wydłużony czas jego trwania.

722. Dlaczego podczas intensywnego marszu lub biegu zdrowi ludzie odczuwają ból w przedniej okolicy podudzia?

Jest to możliwe dlatego, iż przednia okolica podudzia jest stosunkowo słabo ukrwiona co powoduje że szybciej dochodzi do niedotlenienia mięśni i bólu.

723. Jakiej przede wszystkim tętnicy dotyczą zmiany w jej ścianie gdy występuje tak zwane „chromanie przestankowe” (ból w łydce, zmuszający do zatrzymania się po przejściu określonej liczby kroków).

Chromatynie przestankowe (claudicatio internittens) sugeruje miażdżycę i zarastanie tętnicy piszczelowej tylnej, które możemy potwierdzić badając tętno na tej tętnicy.

724. Dlaczego w obrębie kończyn dolnych mogą występować żylaki, a górnych nie?

Warunki hemodynamiczne panujące w kończynie dolnej są gorsze niż w kończynie górnej, krew płynąc w kierunku serca, prócz typowych oporów naczyniowych, pokonuje także siłę grawitacji, związaną z pionową postawą ciała. Sprzyja to zwolnieniu przepływu krwi, co może powodować wystąpienie obrzęków i zmian zakrzepowych w naczyniach. Efektem tego może być destrukcja zastawek, uszkodzenie ściany naczyń i rozwój zmian żylakowych kończyn dolnych. Inną z przyczyn powstawania żylaków kończyn dolnych jest fakt iż żyły przeszywające, łączące układ żył powierzchownych z układem żył głębokich, posiadają zastawki więc krew przepływa tylko z żył powierzchownych do głębokich. W wyniku niewydolności tych zastawek dochodzi do zastoju krwi żylnej w żyłach powierzchownych i do powstawania żylaków. Ponadto układ żył powierzchownych kończyn dolnych nie jest przystosowany do nadmiaru krwi, gdyż w warunkach fizjologicznych większość krwi płynie układem żył głębokich. W kończynie górnej brak jest w żyłach przeszywających zastawek więc krew z obu układów może przepływać w obie strony i nie dochodzi do jej zalegania.

725. U zdrowych ludzi w dłuższym odstępie czasu (np. w ciągu kilku dni) płynie więcej krwi układem żył powierzchownych, czy głębokich

- na kończynie górnej- układem żył powierzchownych ponieważ żyły przeszywające nie posiadają zastawek.

- na kończynie dolnej- układem żył głębokich, gdyż tutaj żyły przeszywające posiadają zastawki i uniemożliwiają przepływ krwi do układu żył powierzchownych.

726. Gdzie najczęściej wykonuje się wstrzyknięcia dożylne?

Zastrzyki dożylne- najczęściej wykonuje się do żyły odłokciowej (v.basilica), odpromieniowej (v.cephalica) lub pośrodkowej łokcia = żyła pośrodkowa odłokciowa (v.intermedia cubiti= v.intermedia basilica)

727. Gdzie najczęściej wykonuje się iniekcje domięśniowe?

Zastrzyki domięśniowe- wykonuje się najczęściej w okolicy mięsnia pośladkowego średniego oraz:

• okolica pośladkowa, która jest jednym z najczęstszych miejsc wkuć domięśniowych ponieważ znajduje się z dala od naczyń i nerwów, obejmuje ona górny, zewnętrzny kwadrat okolicy pośladkowej;

• boczna powierzchnia uda, iniekcje wykonuje się do mięśnia obszernego (m. vastsu lateralis);

• okolica naramienna, ze względu na małą wielkość mięśnia podaje się tylko niewielkie ilości leku, jeżeli osoba której robimy zastrzyk jest praworęczna to miejscem wstrzyknięcia leku jest lewa ręka.

728. Czy skóra po stronie przedniej i tylnej przedramienia jest w taki samym stopniu zabarwiona, jakie to ma konsekwencje praktyczne?

Skóra po stronie przedniej przedramienia jest jaśniejsza niż po stronie tylnej. Dlatego też żyły powierzchniowe przedramienia są lepiej widoczne po stronie przedniej i dlatego tam dokonuje się wkuć dożylnych.

Anatomia topograficzna i kliniczna głowy i szyi

729. Czy rany cięte głowy dobrze się goją? Dlaczego?

Rany cięte głowy goja się dużo szybciej niż rany cięte w innych okolicach ciała gdyż skóra głowy jest dobrze ukrwiona.

730. Co to jest krwiak nadtwardówkowy(nazwa łac.), wskutek czego najczęściej powstaje?

Krwiak nadtwardówkowy (haematoma epidurale) jest to nagromadzenie krwi pomiędzy kością czaszki lub kręgosłupa a oponą twardą.

Krwiak nadtwardówkowy powstaje jako powikłanie 1-3% wszystkich urazów czaszkowo-mózgowych i 10% ciężkich urazów.

Najczęściej krwiak powstaje wskutek rozerwania naczyń oponowych, najczęściej tętnicy oponowej środkowej. Rzadziej źródłem krwawienia są żyły oponowe, zatoki opony twardej i żyły śródkostne.

731. Dlaczego wzmożone ciśnienie wewnątrzczaszkowe jest przeciwwskazaniem do wykonywania nakłucia lędźwiowego?

Podczas nakłucia i pobrania płynu mózgowo-rdzeniowego zmniejsza się ciśnienie w rdzeniu kręgowym, układ dąży do wyrównania ciśnień i płyn mózgowo-rdzeniowy powoduje wepchnięcia rdzenia przedłużonego i móżdżku do otworu wielkiego co powoduje natychmiastową śmierć.

732. Czy znasz nazwę zespół Hornera - czym ten zespół się cechuje?

Zespół Hornera jest spowodowany przerwaniem współczulnego unerwienia oka pomiędzy ośrodkiem w pniu mózgu, a samym okiem. Do uszkodzenia może dojść na poziomie pierwszego neuronu drogi podwzgórzowo-rdzeniowej ( np. uszkodzenie rdzenia szyjnego), na poziomie drugiego neuronu przed zwojem(np. gdy pień współczulny jest uciśnięty przez guz płuca) lub po przełączeniu włókien w zwojach(np.na wysokości tętnicy szyjnej wewnętrznej, w guzach zatoki jamistej).

Klasycznymi objawami zespołu Hornera związanymi z samym narządem wzroku są:

• Ptosis- opadnięcie powieki i co za tym idzie zwężenie szpary powiekowej po zajętej stronie, spowodowane osłabieniem mięśnia Mullera

• Miosi- zwężenie źrenicy oka, spowodowane działaniem mięśnia zwieracza źrenicy bez opozycji rozwieracza, czego skutkiem jest nierówność źrenic (anisocoria)

• Endophtalmus- zapadnięcie gałki ocznej do oczodołu, przez niektórych autorów uwazane za złudzenie optyczne wywołane przez opadanie powieki

• Niedobarwliwa różnobarwność tęczówek( ta po stronie zespołu Hornera jest jaśniejsza, objaw może być obserwowany, jeśli zmiana jest wrodzona lub długotrwała

• Źrenica bardzo wolno się rozszerza

733. Jakie znaczenie kliniczne ma badanie dna oka?

Oftalmoskopia(wziernikowanie dna oka, fundoskopia) - badanie dna oka, przeprowadzane za pomocą oftalmoskopu. Dokonywane w celu zdiagnozowania różnych zaburzeń ogólnoustrojowych(np. nadciśnienie tętnicze, cukrzyca, miażdżyca). Oprócz tego oftalmoskopia umożliwia rozpoznanie nieprawidłowości w budowie i funkcjonowaniu siatkówki, błony naczyniowej i nerwu wzrokowego. Wyróżnia się oftalmoskopię: bezpośrednią i pośrednią.

-ocena naczyń krwionośnych (wykorzystuje się do określenia stopnia nadciśnienia)

-tarczy nerwu wzrokowego( jej obrzmienie oznacza wzrost ciśnienia śródczaszkowego)

734. Jakie mogą być przyczyny podwójnego widzenia?

Diplopia(widzenie zdwojone, podwójne widzenie)- zaburzenie widzenia stereoskopowego objawiające się widzeniem podwójnych obrazów przedmiotów, które może być spowodowane zaburzeniami działania ośrodkowego układu nerwowego lub porażeniem ośrodków motorycznych oka. Diplopia bywa objawem działania substancji odurzających, jak również różnego rodzaju chorób, jak np. stwardnienie rozsiane, miastenii, czy zapalenie mózgu von Economo.

735. Dlaczego przy uszkodzeniu nerwu twarzowego szczególnej opieki wymaga narząd wzroku?

Uszkodzenie nerwu twarzowego może prowadzić do porażenia wszystkich mięśni połowy twarzy lub niektórych ich grup. Porażenie gałęzi górnej jest przyczyną zaburzeń zamykania powieki i uszkodzenia rogówki( szpara powiek jest rozszerzona) przez co powieka nie spełnia swojej głównej funkcji ochronnej oka , rogówka wysycha jest narażona na zakażenia oraz owrzodzenie.

736. Dlaczego przy katarze zmienia się barwa głosu?

Z powodu obrzęku błony śluzowej nosa i gardła, powoduje to mówienie przez nos (małżowiny nosowe). Na skutek wypełnienia zatok przynosowych wydzielną dochodzi do zaburzenia ich funkcji rezonatorowej jaką pełnią podczas mowy.

737. Dlaczego podczas startu i lądowania samolotu podaje się pasażerom cukierki do ssania?

Cukierki powodują wydzielanie większej ilości śliny, która kiedy jest przełykana powoduje otwieranie się trąbki Eustachiusza. Zadaniem trąbki jest wyrównywanie różnicy ciśnień, które ulega wielkim zmianą podczas lotu samolotem.

738. Wymień zawartość dołów skroniowego, podskroniowego, skrzydłowo-podniebiennego, przestrzeni zażuchwowej i przygardłowej.

• Dół podskroniowy:

1)m.skrzydłowy przyśrodkowy i boczny

2) splot żylny skrzydłowy

3)struna bębenkowa

4)nerw skalisty mniejszy

5)nerw żuchwowy

6)t.szczękowa

• Dół skrzydłowo-podniebienny:

1)zwój skrzydłowo-podniebienny

2)nerw szczękowy

3)t.szczękowa

• Przestrzeń zażuchwowa:

1)część głęboka ślinianki przyusznej

2)t.szyjna wewnętrzna

3)t.zażuchwowa

4)nerw twarzowy

5)nerw uszno-skroniowy

• Przestrzeń przygardłowa:

1)t.szyjna wewnętrzna

2)t.szyjna zewnętrzna

3)węzły chłonne szyjne głębokie

4)cztery nerwy czaszkowe(IX,X,XI,XII)

5)pień współczulny

739. Podaj budowę warstwową policzka, wargi, okolicy czołowo-ciemieniowo-potylicznej.

Budowa warstwowa policzka:

1. skóra

2. tkanka tłuszczowa => poduszeczka tłuszczowa

3. powięź policzkowo- gardłowa(fascia buccopharyngea)

4. mięsień policzkowy

5. warstwa gruczołów =>zbudowana z małych surowiczo-śluzowych gruczołów policzkowych oraz mniej licznych gruczołów trzonowych( mieszane) a także gruczoły łojowe

6. błona śluzowa => nie posiada blaszki mięśniowej( blaszka własciwa błony śluzowej bez ostrej granicy przechodzi w utkanie podśluzowe). Nabłonek wielowarstwowy płaski ma barwę różowawą ponieważ prześwieca przez niego czerwona barwa krwi.

Budowa warstwowa wargi:

1. skóra zewnętrzna wargi - wielowarstwowy nabłonek płaski zrogowaciały

2. czerwień wargi - w jej obrębie skóra przechodzi w błonę śluzową tracąc barwnik oraz warstwę zrogowaciałą. Nabłonek spoczywający na silnie unaczynionej tkance łącznej przybiera barwę czerwoną. Warstwa ta traci włosy, gruczoły potowe, zachowują się jedynie niewielkie gruczoły łojowe, chroniące czerwień przed wysychaniem. Podłoże wargi tworzy mięsień okrężny ust, który w obrębie czerwieni uwypukla się haczykowato na granicy części pośredniej i części skórnej.

3. błona śluzowa

Budowa warstwowa okolicy czołowo-ciemieniowo-potylicznej:

1. skóra

2. tk.podskórna (tłuszczowa), przebijana przez włókna dzielące ja na drobne skupiska i zrastające się z czepcem ścięgnistym; w warstwie tej znajdują się liczne naczynia i nerwy.

3. parzyste brzuśce m.potyliczno-czołowego z łączącym je rozcięgnem- czepcem ścięgnistym (galea aponeurotica); wspomniane pęczki włókien tk.łącznej spajaja ściśle czepiec ścięgnisty ze skóra wraz z tkanką podskórną; głębiej pod czepcem znajduje się wiotka tk.łączna, wskutek czego wszystkie wymienione wcześniej warstwy mogą być łatwo odsunięte od głębiej leżących (np. przy urazach - oskalpowanie, krwiaki, ropnie)

4. okostna luźno połączona z głębiej leżącymi kośćmi, silniej zrośnięte jedynie w rejonie szwów

5. kości sklepienia czaszki ( łuska czołowa, kości ciemieniowe i łuska potyliczna)

6. opona twarda

740. Podaj podstawowe dane o budowie, położeniu i stosunkach topograficznych ślinianki przyusznej

Ślinianka przyuszna(glandula parotidea) jest największą ze ślinianek (m= 20 - 30g) o barwie szarożółtej podobnej do tkanki tłuszczowej. Jest gruczołem pęcherzykowym oraz jedynym wielkim gruczołem ślinowym wyłącznie surowiczym. Położona na stronie bocznej twarzy, bezpośrednio do przodu od małżowiny usznej i brzegu przedniego mięśnia mostkowo-obojczykow-sutkowego oraz w dole zażuchwowym. Spłaszczona lekko uwypuklona i trójkątna część gruczołu leży powierzchownie na gałęzi żuchwy i tylnym odcinku mięśnia żwacza; podstawa tego trójkąta sięga ku górze prawie do łuku jarzmowego, wierzchołek ku dołowi do okolicy kąta żuchwy, gdzie styka się ze ślinianką podzuchwową. Jest to najstarsza rozwojowo część. Młodsza głęboka część gruczołu zwana wyrostkiem zażuchwowym jest ukryta w dole zazuchwowym, który całkowicie wypełnia. Gruczoł jest objęty dość mocną powięzią przyuszniczą zwana też torebka, która ogranicza komorę gruczołu. Do przodu powięź przedłuża się na mięsień żwacz jako powięź żwaczowa.

741. Czy znana jest Ci nazwa sialografia?

Sialografia, diagnostyczna metoda rentgenologiczna służąca do uwidaczniania przewodów ślinianek po wprowadzeniu do nich środka cieniującego. Bez użycia tego środka rentgenogram uwidoczni tylko zawarte w śliniankach zwapniałe złogi.

742. Podaj gdzie w obrębie głowy i szyi można wyczuwać tętno?

1. t.twarzowa do przodu od przedniego brzegu m.żwacza, na dolnym brzegu żuchwy

2. t.kątowa - poniżej przyśrodkowego kąta oka

3. t.skroniowa powierzchowna - do przodu od małżowiny usznej( nieco powyżej lub na wysokości skrawka małżowiny)

4. t.szyjna - wspólna przyśrodkowo od przedniego brzegu m.mostkowo-obojczykowo-sutkowego w 1/3 dolnej

743. W którą stronę zbacza język przy próbie jego wysuwania przy uszkodzeniu jednostronnym nerwu podjęzykowego?

Język zbacza w stronę uszkodzenia gdyż mięśnie tej strony języka zostają odnerwione.

744. Co to jest zespół mięśnia pochyłego przedniego i zespół żebra szyjnego?

Zespół żebra szyjnego( zespół Naffzigera) - to zespół objawów spowodowanych stosunkowo rzadką wada rozwojową, polegająca na obecności nieprawidłowego wyrostka kostnego (zebra dodatkowego) i ewentualnie jego połączenia z pierwszym żebrem zrostem kostnym lub włóknistym. Nieprawidłowa struktura może traumatyzowac splot ramienny i lub tętnicę podobojczykowa, dając objawy neoropatyczne oraz wynikajace ze zmniejszonego przepływu krwi przez światło tetnicy. Sa to: ból zlokalizowany w okolicy dodatkowego żebra, zaniki mięśniowe, niedowład mięśni unerwianych przez nerwy wychodzące z urażanych części splotu. Leczenie polega na resekcji nieprawidłowego zebra wraz z okostną.

745. Co to jest kręcz?

Kręcz szyi,karku - skutek pierwotnych lub wtórnych zmian w obrębie mięśni szyi lub kręgosłupa szyjnego powodujących przymusowe przechylenie głowy i szyi w stronę barku z ewentualnym skręceniem w stronę przeciwną. Powstanie tego typu kręczu jest skrócenie mięśna mostkowo-obojczykowo-sutkowego w wyniku powstania w nim zmian bliznowatych i zwłóknień. Istniej kilka teorii tłumaczących powstawanie tych zmian:

• nieprawidłowy rozwój naczyń krwionośnych w obrębie mięśnia doprowadza do jego zwłóknienia

• zmiany są wynikiem niedokrwienia wywołanego wadliwym ułożeniem płodu

inne teorie wskazują również na małowodzie i dysproporcję matczyno-plodową jako pierwotna nieprawidłowość wyzwalającą kaskadę prowadzącą do powstania kręczu szyi.

746. Podaj ograniczenia trójkątów oraz ich zawartości?

Trójkąt boczny szyi

Ograniczenia:

od dołu: obojczyk

od przodu: tylny brzeg mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego

od tyłu: brzeg mięśnia czworobocznego

Zawartość: trójkąt łopatkowo-czworoboczny i trójkąt łopatkowo-obojczykowy

Trójkąt łopatkowo-czworoboczny

Ograniczenia:

od dołu: brzusiec dolny mięśnia łopatkowo-gnykowego

od przodu: tylny brzeg mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego

od tyłu: brzeg mięśnia czworobocznego

dno: mm. pochyłe, m. dźwigacz łopatki, m. płatowaty głowy

Zawartość:

początkowe odcinki nerwów skórnych splotu szyjnego

gałąź zewnętrzna n. dodatkowego (n.XI)

węzły chłonne szyjne powierzchowne (tylno-boczne)

Trójkąt łopatkowo-obojczykowy

Ograniczenia:

od dołu: obojczyk

od przodu: tylny brzeg mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego

od góry: brzusiec dolny mięśnia łopatkowo-gnykowego

dno: mm. pochyłe - dwie szczeliny:

przednia - między m. mostkowo-obojczykowo-sutkowym a m. pochyłym przednim,zawiera:

• ż. podobojczykową

• limfatyczny pień podobojczykowy

tylna - między m. pochyłym przednim a środkowym, zawiera:

• t. podobojczykową

• nadobojczykową część splotu ramiennego

• węzły chłonne nadobojczykowe

Trójkąt przedni szyi

Ograniczenia:

od góry: brzeg dolny żuchwy

od przodu: linia pośrodkowa szyi

od boku: m. mostkowo-obojczykowo-sutkowy

Zawartość: trójkąty:

Trójkąt podżuchwowy

Ograniczenia:

od góry: brzeg dolny żuchwy

od przodu: brzusiec przedni m. dwubrzuścowego

od tyłu: brzusiec tylny m. dwubrzuścowego

dno: m. żuchwowo-gnykowy (z przodu) i m. gnykowo-językowy (z tyłu)

Zawartość:

• ślinianka podżuchwowa

• t. twarzowa i jej gałęzie szyjne

• ż. twarzowa z uchodzącymi do niej naczyniami

• część n. podjęzykowego (n.XII)

• n. żuchwowo-gnykowy z jednoimiennymi naczyniami

• fragment n. językowego

• węzły chłonne podżuchwowe

Trójkąt t. językowej

występuje w trójkącie podżuchwowym, wyznacza położenie t. językowej

Ograniczenia:

od góry: n. podjęzykowy

od dołu: ścięgno pośrednie m. dwubrzuścowego

od przodu i góry: tylny brzeg m. żuchwowo-gnykowego

Trójkąt t. szyjnej

Ograniczenia:

od góry: brzusiec tylny m. dwubrzuścowego

od boku: m. mostkowo-obojczykowo-sutkowy

od przodu: górny brzusiec m. łopatkowo-gnykowego

Zawartość:

• środkowy odc. powrózka naczyniowo-nerwowego szyi

• węzły chłonne szyjne głębokie

• łuk n. podjęzykowego (odchodzi od niego gałąź górna pętli szyi)

• n. krtaniowy górny

• podział tętnicy szyjnej wspólnej na zewn. i wew.

• t. szyjna zewn. oddaje tu wszystkie swoje gałęzie oprócz t. usznej tylnej

Trójkąt Beclarda

leży w trójkącie t. szyjnej, przebiega w nim t. językowa

Ograniczenia:

od tyłu: tylny brzeg m. gnykowo-językowego

od przodu i góry: tylna krawędź tylnego brzuśca m. dwubrzuścowego

od dołu: k. gnykowa

Trójkąt tarczowy

Ograniczenia:

od góry: górny brzusiec m. łopatkowo-gnykowego

od boku: m. mostkowo-obojczykowo-sutkowy

od przodu: linia pośrodkowa szyi

Zawartość:

• boczna cześć płata gruczołu tarczowego

• powrózek naczyniowo-nerwowy

Trójkąt podbródkowy

Ograniczenia:

boki: brzuśce przednie mm. dwubrzuścowych

od dołu (podstawa): trzon k. gnykowej

dno: przyśrodkowe odcinki mm. żuchwowo-gnykowych

Zawartość:

• drobne naczynia tętnicze (gałęzie t. podbródkowej) i żylne (uchodzą do ż. twarzowej i ż. szyjnej przedniej)

• drobne gałązki nerwowe ze splotu szyjnego oraz z n. żuchwowo-gnykowego

• węzły chłonne podbródkowe

747. Co to jest konikotomia a co tracheostomia i trachetomia?

Konikotomia- to zabieg laryngologiczny polegający na przecięciu więzadła pierścienno-tarczowego, umieszczonego miedzy dolnym brzegiem blaszki chrząstki tarczowatej krtani oraz górnym brzegiem łuku chrząstki pierścieniowatej krtani. Stosowany jako szybki i doraźny sposób udrożnienia dróg oddechowych, które zostały zablokowane na wysokości lub powyżej szpary głośni. Nazwa konikotomia wzięła się od nazwy stożka sprężystego(conus elasticus), którego cześcią jest przecinanie podczas tego zabiegu więzadło pierścienno-tarczowe krtani.

Tracheotomia- otolaryngologiczny zabieg otwarcia przedniej ściany tchawicy i wprowadzenie rurki do światła dróg oddechowych i tą drogą prowadzenie wentylacji płuc. W wyniku tracheotomii zapewnia się dopływ powietrza do płuc, z pominięciem nosa, gardła i krtani.

Tracheostomia- otwór w tchawicy na przedniej powierzchni szyi. Wykonywana jest jako następstwo laryngektomii całkowitej celem odtworzenia ciągłości dróg oddechowych po całkowitym usunięciu krtani. Tracheostomia polega na wytworzeniu trwałej przetoki pomiędzy pozostałym kikutem tchawicy, po odcięciu krtani a skórą szyi.

748. Co nazywamy wolem; co to jest wole endemiczne?

Wole(struma)- choroba tarczycy zazwyczaj ze zwiększeniem wielkości narządu wywołana przez różne czynniki.

Wole endemiczne-jest to występowanie wola obojętnego lub niedoczynnego u więcej niż 10% dorosłych mieszkańców danego terenu(więcej niż 5% dzieci w wieku 6-14lat). Wywołane jest chronicznym niedoborem jodu w pokarmach. Wole endemiczne spotykane było często na terenie Polski. Obecnie praktycznie nie występuje.

749. Dlaczego przebywając na zimnie ludzie mają początkowo zaczerwienione nosy i uszy?

Gdyż najszybciej marzną, następuje przekrwienie, jest reakcja wegetatywna.

Ponieważ występujące w tej okolicy powierzchowne naczynia włosowate kurczą się, ale głębokie naczynia włosowate rozszerzają się.

750. Dlaczego pociąganie za włosy jest bolesne a ich strzyżenie nie?

Widoczna część włosa to trzon, zbudowany z martwych komórek, nie jest ukrwiony ani unerwiony, dzięki czemu obcinanie włosów nie jest bolesne. Natomiast pociągając włosy drażnimy żywą część włosów czyli cebulki.

751. W którą stronę będzie zwrócona twarz przy skróceniu(np. wskutek przykurczu) prawego mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego.

Twarz w przypadku skrócenia prawego m.mostkowo-obojczykowo-sutkowego jest skierowana w stronę lewą.

752. Jak zbudowana jest jama ustna?

Jama ustna(cavitas oris) stanowi wstępny odcinek przewodu pokarmowego, a także jest drogą powietrza oddechowego i w niej tez wytwarzają się głoski mowy.

Jama ustna otwiera się do przodu szpara ust(rima oris), ku tyłowi kończy się otworem łączącym z gardłem, zwanym cieśnią gardzieli(isthmus faucium). Cieśń gardzieli z góry ograniczona jest podniebieniem miękkim, z boków dwoma łukowatymi fałdami błony śluzowej, wreszcie z dołu nasada języka. Z obu tych fałdów otaczających z boków cieśń gardzieli przedni rozpoczyna się na podniebieniu i kończy na języku- łuk podniebienno-językowy( arcus pallatopharyngeus). Granice jamy ustnej stanowią: od przodu dwa poziome fałdy, wargi(górna i dolna), z boków policzki, z góry podniebienie, z dołu język i okolica podjęzykowa, która stanowi dno jamy ustnej.

Wyrostki zębodołowe szczęk i część zębodołowa żuchwy wraz z tkwiącymi w nich zębami odgraniczają od jamy ustnej właściwej( cavitas oris propria) zewnętrzna, podkowiastą i pionowo ustawioną szczelinowatą przestrzeń, tzw. Przedsionek jamy ustnej(vestibulum oris).

753. Co wiesz o podniebieniu?

Ścianę górną jamy ustnej wysłaną błoną śluzową stanowi podniebienie (palatum). Składa się ono z odcinka przedniego, mającego podstawę kostną - podniebienie twarde ( palatum durum), oraz z odcinka tylnego, będącego fałdem mięśniowym - podniebienie miękkie( palatum molle).

Błona śluzowa podniebienia twardego wytwarza w linii pośrodkowej ku tyłowi od siekaczy brodawkę przysieczną (papilla incisiva); od niej biegnie ku tyłowi wąskie pasmo błony śluzowej, szew podniebienia ( raphe palati). W części przedniej podniebienia po obu stronach szwu rozchodza się łukowato 3 lub 4 fałdy podniebienne poprzeczne( plicae palatinae transversae). Między błona śluzowa a okostna lezą bardzo liczne, małe śluzowe gruczoły podniebienne ( glandulae palatinae).

Wolny dolny brzeg podniebienia miękkiego tworzy pośrodku: języczek (uvula), bocznie - oba luki podniebienne: przedni łuk podniebienno-gardłowy (arcus palatopharyngeus). Łuki tylne obejmuja cieśń gardzieli. Między łukami leży migdałek podniebienny(tonsila palatina). Podniebienie miękkie ma 5 par mięśni:(1)m.napinacz podniebienia miękkiego(m.tensor veli palatini), (2)m.dźwigacz podniebienia miękkie(m.levator veli palatini, (3)m.podniebienno-językowy(m.palatoglossus),(4) m.podniebienno-gardłowy(m.palatopharyngeus) i (5)m.języczka(m.uvulae). pierwsze dwa dźwigają i napinają podniebienie miękkie, a pozatym rozwierają światło trąbki słuchowej. Trzeci i czwarty zwężają gardziel i cieśń gardzieli oraz opuszczają podniebienie miękkie.

Błona śluzowa podniebienia po stronie tylnej wysłana jest nabłonkiem wielorzędowym migawkowym, po stronie przedniej nabłonkiem wielowarstwowym płaskim. W chwili łykania podniebienie miękkie ustawia się poziomo i oddziela część nosową gardła od części ustnej.

754. Co wiesz o zębach?

Każdy ząb składa się z korony (coron), szyjki (collum) i korzenia (radix). Korona wystaje nad dziąsło i jest pokryta najbardziej twardym składnikiem zęba, szkliwem(enamelum). Najdłuższą częścią każdego zęba jest korzeń, osadzony w zębodole; jest on pojedynczy albo tez ma dwie lub trzy odnogi. Mała, nieznacznie zwężona szyjka zęba łączy koronę z korzeniem; szyjka wystaje ponad zębodół i jest objęta dziąsłem. Korzeń i szyjkę pokrywa cienka warstwa istoty zwanej kostniwem (cementum), o budowie podobnej do budowy tkanki kostnej. Podstawę szkliwa i kostniwa stanowi zębina (dentinum), odmiana tkanki kostnej. Wewnątrz zęba znajduje się jama , komora zeba (cavum dentis), w obrębie korzenia zwężająca się w cienki kanał korzenia zęba(canalis radicis dentis). Na wierzchołku korzenia kanał otwiera się małym otworem szczytowym zęba(foramen apicis dentis). Przez otwór szczytowy naczynia i nerwy wchodzą do komory zęba, wypełnionej wiotka tkanka łączną, miazgą zęba(pulpa dentis). Korzeń jest umocowany w zębodole warstwa tkanki łącznej, tzw.ozębną (periodontium).

Uzębienie stałe (dentes permanentes) składa się z 32 zębów;w kazdej połowie szczęki czy żuchwy mieszczą się (2)siekacze (dentes incisivi), (1) kieł ( dens caninus), (2) zęby przedtrzonowe (dentes premorales), (3) zęby trzonowe ( dentes molares).

Uzębienie mleczne ma 20 zębów; w uzębieniu tym brakuje zębów przedtrzonowych i miejsce ich zajmuja tzw. Zęby trzonowe mleczne; uzębienie mleczne (dentes decidui) składa się w każdej ćwiartce szczęk z 2 siekaczy, 1 kła, 2 zębów trzonowych.

755. Jakie są wzory uzębienia?

Skład uzębienia wyrażamy wzorem, w którym różne rodzaje zębów oznaczamy pierwsza literą ich nazwy łacińskiej; zęby stałe - dużymi literami, mleczne małymi, którym zazwyczaj dodaje się małe d(deciduus). Wzór uzębienia stałego

M	P	C	I	I	C	P	M
3	2	1	2	2	1	2	3
3	2	1	2	2	1	2	3

Dla połowy uzębienia wzór ten jest następujący

I2C1P2M3

I2C1P2M3

Skrócony wzór uzębienia mlecznego id2cd1md2 lub 2,1,2

756. Co to jest wędzidełko języka, wędzidełko wargi górnej i dolnej, mięsko podjęzykowe?

• Wędzidełko języka (frenulum lingua) - fałd błony śluzowej, przyczepiający się na dnie jamy ustnej między obu mięskami podjęzykowymi, wznoszący się w linii pośrodkowej; wedzidełko normalnej wielkości ogranicza nadmierny ruch końca języka ku tyłowi.

• Wędzidełko wargi górnej i dolnej- fałdy błony śluzowej, znajdujące się w płaszczyźnie pośrodkowej ustawione strzałkowo - niekompletnie dzielą zarówno górne jak i dolne sklepienie na połowę prawą i lewą; wędzidełka zwłaszcza górne są łatwo wyczuwalne końcem języka. oprócz powyższych dwóch wędzidełek mogą powstawać inne, niestałe pionowe fałdy błony śluzowej. Wszystkie one są bardzo rozciągliwe i przesuwalne.

• Powierzchnia górna przepony jamy ustnej wysłana jest cienką błoną śluzowa, która ku tyłowi sięga aż do nasady języka; biegną tu z prawej i lewej strony zbieżnie do przodu dwa guzkowate fałdy błony śluzowej tzw.fałdy podjęzykowe na których znajdują się ujścia ślinianek podjęzykowych mniejszych. Przedni koniec fałdów lezy do tyłu od siekaczyprzyśrodkowych dolnych i bocznie od wędzidełka języka. Jest on nieco zgrubiały i wytwarza małą brodawkę tzw.mięsko podjęzykowe(caruncula sublingualis) na której leży ujście ślinianki podżuchwowej i ślinianki podjęzykowej większej.

757. Podaj ujścia przewodów ślinianek?

• Ślinianka przyuszna - przewód łączy gruczoł z jama ustna, ujście leży na brodawce przyuszniczej (papila paratoidea) na wysokości drugiego zęba trzonowego górnego

• Ślinianka podżuchwowa - przeważnie uchodzi wspólnie z przewodem większym ślinianki podjęzykowej, na brodawce błony śluzowej, zwanej mięskiem podjęzykowym. Mięsko podjęzykowe leży na dnie jamy ustnej, ku tyłowi od przyśrodkowego siekacza dolnego.

• Ślinianka podjęzykowa - gruczoły podjęzykowe mniejsze uchodzą krótkimi przewodami podjęzykowymi mniejszymi (ductus sublinguales minores) wzdłuż wolnego brzegu fałdu podjęzykowego.

• gruczoł główny wysyła przewód podjęzykowy większy, który wspólnie z przewodem gruczołu podżuchwowego lub też obok niego uchodzi na mięsku podjęzykowym.

758. Co to jest cieśń gardzieli?

Cieśń gardzieli ( isthmus faucium) - obszar łączący jamę ustną z częścią ustną gardła. Ograniczenia:

-od góry - podniebienie miękkie z języczkiem

-od boków - łuki podniebienno-gardłowe

-od dołów - nasada języka

cieśń gardzieli może się zwężać lub nawet zamykać, gdyż w łukach podniebienno-gardłowych znajdują się mięśnie, które mogą się kurczyć. Ma to duże znaczenie podczas przełykania pokarmów. Podczas picia cieśń gardzieli zwęża się, a język działa jak tłok (model pompy ssącej) zasysając płyn do gardła. Podczas mówienia cieśń gardzieli dzięki zmianie swoich kształtów moduluje częściowo barwę dźwięków, wpływając na ich brzmienie.

759. Od czego zależy kolor oczu?

Kolor oczu - poligeniczna cecha, zależna przede wszystkim od ilości i typu pigmentów obecnych w tęczówce oka. Jest on zależny od zmiennych proporcji eumelaniny produkowanej przez melanocyty w tęczówce.

Trzy główne elementy w obrębie tęczówki decydują o kolorze oczu: zawartość melaniny pigmentów nabłonka tęczówki, zawartość melaniny w zrębie tęczówki i zagęszczenie komórek zrębu tęczówki. W oczach wszystkich kolorów, pigment nabłonka tęczówki zawiera czarny barwnik, eumelaninę. Warianty kolorów wśród różnych tęczówek są zazwyczaj zależne od zawartości melaniny w obrębie zrębu tęczówki. Gęstość komórek w obrębie zrębu decyduje, jak dużo światła jest pochłaniane przez zasadniczy pigment nabłonka.

760. Jaka jest rola brwi?

Podstawową jej funkcją jest ochrona oka przed dostaniem się do niego potu i wody deszczowej( również krwi przy urazach głowy).

761. Na czym polega oskalpowanie?

Polega na oderwaniu ze sklepienia czaszki skóry wraz z tkanką podskórną i mięśniami od kości sklepienia.

762. Czy przy oskalpowaniu grozi martwica kości sklepienia czaszki?

Nie, ponieważ skóra i tkanki miękkie pokrywające sklepienie są unerwione z innych źródeł niż kości sklepienia czaszki.

763. W których miejscach istnieją połączenia pomiędzy naczyniami zawierającymi krew żylną wewnątrzczaszkową i zewnątrz czaszkową?

W przypadku wzrostu ciśnienia w żyłach zewnątrz czaszkowych krew może przez połączenia przedostać się do wnętrza czaszki, przenosząc w ten sposób zakażenie (omawiane żyły są pozbawione zastawek. Istnieją następujące tego rodzaju zespolenia:

1. żyły śródkościa

2. żyły wypustowe(łączą podobnie jak ż.śródkościa, zatoki opony twardej z żyłami powierzchownych części miękkich

3. początkowy odcinek ż.twarzowej ( zwany ż.kątowa) łączy się z żyłą oczna górną ( a ta z zatoka jamista) oraz z ż.oczną dolna, która prowadzi krew do ż.ocznej górnej, a także splotu skrzydłowego

4. sploty tylne istniejące w otworze owalnym i kanale tętnicy szyjnej ( łączy zatoki opony twardej ze splotem skrzydłowym

5. splot żylny kanału nerwu podjęzykowego ( łączą zatoki opony twardej z ż.szyjna wewnętrzną)

6. splot podstawny( plexus basilaris) zespala zatoki opony twardej ze splotem kręgowym wewnętrznym

Wymienione zespolenia można uszeregować w trzy grupy wg położenia na sklepieniu(pkt.1-2) na twarzy (pkt.3) na podstawie czaszki( pkt.4-6)

764. Co to jest niebezpieczny trójkąt twarzy i jakie to ma znaczenie?

• Trójkąt śmierci (łac.triangulum mortis) - obszar anatomiczny twarzy w kształcie trójkąta, którego podstawę tworzy linia łącząca kąciki ust z wierzchołkiem szczytu piramidy nosa. Zawiera wargę górną i piramidę nosa .

Obszar ten posiada specyficzne unaczynienie żylne: z jednej strony żyły nosa i wargi górnej łączą się z układem żylnym szyi przez żyłę twarzową a z drugiej ku górze poprzez żyłę kątową i żyłę oczną górną i dolną wnikającą do zatoki jamistej w jamie czaszki. Odpływ krwi w kierunku jamy czaszki przez żyłę kątową jest szczególnie niebezpieczny, w przypadku stanów zapalnych w obrębie tego trójkąta, stwarzając niebezpieczeństwo groźnych powikłań wewnątrzczaszkowych, szczególnie zakrzepowego zapalenia zatoki jamistej. Dochodzi do niego w następstwie zakrzepowego zapalenia naczyń żylnych. Powikłaniom wewnątrzczaszkowym z tego obszaru sprzyja także, specyficzna budowa żył twarzoczaszki, które pozbawione są zastawek żylnych, co sprzyja rozprzestrzenianiu się procesu zapalnego.

765. Czy spotykane niekiedy, w celu popisywania się puszczanie dymu uszami jest dowodem prawidłowych stosunków anatomicznych?

NIE. Może to wskazywać na nieszczelność błony bębenkowej, która występuje podczas:

• Perforacji( ubytek)błony bębenkowej, polegającej na wytworzeniu ziejącej dziury na jej obszarze. Przyczyna perforacji błony bywa najczęściej uraz mechaniczny czyszczenie uszu patyczkami czy innymi przedmiotami do tego nieprzeznaczonymi lub uraz powstały wskutek pobicia, gdzie uderzenie w okolicę ucha zwiększa ciśnienie powietrza w przewodzie słuchowym zewnętrznym doprowadzając do przerwania błony.

• Retrakcji - wciągnięcie całej lub fragmentu błony bębenkowej w światło jamy bębenkowej najczęściej z powodu utrzymującego się podciśnienia spowodowanego niedrożnością trąbki słuchowej.

• Powracających stanów zapalnych ucha środkowego powodujących wydzielanie mediatorów stanu zapalnego i enzymów( np.elastaz), które mogą niszczyć warstwę włóknista błony bębenkowej.

766. Czy wiesz na czym polega tzw. choroba morska? Czy całkowity brak jej objawów podczas silnego sztormu dowodzi prawidłowej czynności narządu przedsionkowego?

Choroba morska jest rodzajem choroby lokomocyjnej i należy do tzw.kinetoz - zaburzeń równowagi, wywołanych przez nagłe ruchy ciała. Choroba lokomocyjna jest pewnego rodzaju chwilowa niedyspozycja mózgu, a właściwie zaburzeniem narządu równowagi. Chory źle się czuje, poci się, męcza go mdłości. W ślad za tym pojawia się ciężki oddech, częste przełykanie śliny, dokuczliwe ziewanie, senność, bladość, osłabienie, zwolnienie tętna, zawroty i bóle głowy oraz wymioty. Powoduja ja ruch, kołysanie, przyśpieszenie lub hamowanie podczas podrózy. Objawy wynikają z zakłóceń pracy narządu równowagi - błędnika, mieszczącego się w uchu wewnętrznym połączonego za pomoca nerwów z ośrodkiem wymiotnym w mózgu.

Przyczyna choroby sa prawdopodobnie sprzeczne sygnały wysyłane do mózgu przez oczy i błędnik. Kiedy np. płyniemy jachtem , do naszego mózgu docierają w wyniku bujania bardzo sprzeczne informacje: oczy twierdza, że wszystko jest w porządku, jesteśmy relatywnie stabilni(nie zmieniamy przecież pozycji względem pokładu), natomiast błędnik wysyła informacje, że ciągle się poruszamy( do przodu, do tyłu, w górę w dół i na boki). Mózg nie może sobie poradzić z tymi sprzecznymi impulsami, nie wie jak je zinterpretować i w rezultacie zaczynamy chorować. Choroba lokomocyjna ma również podłoże psychiczne. Ludzie rzadziej skarżą się na nudności, gdy podczas ruchu mają uwage zaprzątniętą zajęciami wymagającymi skupienia. Zmęczenie, niepokój stres, a ponadto słaba wentylacja i intensywne zapachy, sprzyjają pojawieniu się dolegliwości.

767. Co to jest objaw fajkowy i z którym nerwem nazwa ta się kojarzy?

Objaw fajkowy- charakteryzuje się opadnięciem kąta ust, przeciągnięciem ust w stronę zdrową, przy całkowitym porażeniu jednostronnym twarz staje się asymetryczna, bruzda nosowo-wargowa wygładza się, podczas dmuchania policzek nadmiernie wydyma się(porażenie m.policzkowego) . objaw ten wiąże się z porażeniem gałęzi dolnej nerwu twarzowego.

768. Dlaczego niektóre leki podawane są podjęzykowo?

Gwarantuje ono że większa część leku szybko dostaje się do krwi, omijając wątrobę. Dlatego też tą drogą podaje się leki intensywnie unieczynniane w wątrobie. Są to między innymi ważne leki nasercowe(np.nitrogliceryna), które po połknięciu bez rozgryzania byłyby w wątrobie prawie całkowicie rozkładane. Czas zadziałania leku po przyjęciu podjęzykowym jest bardzo krótki, zwykle wynosi kilka minut. Metoda ta ma jednak pewne wady, gdyz szybkość wchłaniania leku zależy np. od składu śliny i odczynu jamy ustnej.

769. Jakie zastosowanie praktyczne znajdują dane anatomiczne przy wyborze drogi podawania leków?

Najszybsze wchłanianie - dożylne, jeżeli nie można się wkłuć to podjęzykowo.

Do wątroby - podaje się doustnie.

770. Czy oglądanie spojówki pacjenta może nasunąć lekarzowi wnioski rozpoznawcze-dlaczego?

Spojówka- przednia część gałki ocznej, jest błoną pokrywającą wewnętrzną część powiek. Nawilża ona gałkę oczną poprzez wydzielanie śluzu i łez ( w małym stopniu). Spojówka jest wrażliwa na wszelkiego rodzaju podrażnienia np. zbyt ostre światło lub tarcie brudnymi rękoma. Zapalenie spojówki to najczęstsza z chorób okulistycznych, a zgłaszane zwykle przez pacjentów objawy zapalenia to: uczucie ciała obcego pod powiekami, kłucie, swędzenie, pieczenie, światłowstręt, łzawienie, ciężkość i sklejanie się powiek. Podczas badania lekarz okulista stwierdza : przekrwienie i obrzęk spojówki, powiększenie i przekrwienie tzw. mięska łzowego, różnej wielkości wybroczyny, patologiczną wydzielinę w worku spojówkowym, błony pokrywające pow. Spojówki. Objawy te bywają różnie nasilone w zależności od typu zapalenia i czasu trwania choroby. Zapalenie spojówki może mieć bowiem charakter ostry, podostry i przewlekły.

771. Jakie struktury znajdują się na wysokości VI kręgu szyjnego?

• chrząstka pierścieniowata krtani - granica pomiędzy krtanią i tchawicą

• granica pomiędzy gardłem i przełykiem

• miejsca wyczuwania tętna na tętnicy szyjnej wspólnej

• tętnice kręgowe wchodzące do otworów wyrostka poprzecznego kręgu VI

• zwój środkowy pnia współczulnego

772. Co to jest zez jakie znasz jego rodzaje, od czego to zależy

Zez - jest wadą oczu objawiającą się osłabieniem mięsni ocznych, co powoduje zmianę kata patrzenia jednego oka względem drugiego. Efektem zeza jest zaburzenie widzenie stereoskopowego.

Przyczyną zeza mogą być zmiany w rozwoju ośrodków kojarzeniowych kory mózgowej, także zmiany wewnętrznego aparatu(zwłaszcza nieprawidłowe funkcjonowanie mięśni okoruchowych). Zeza można zniwelować za pomocą odpowiednich okularów i ćwiczeń, lub chirurgicznie.

Zez może spowodowac powstanie ambylopii( leniwe oko), czyli osłabienie zdolności widzenia w jednym oku. Leczenie polega na zasłonięciu zdrowego oka, tym samym zmuszając leniwe oko do pracy.

Zez ukryty - jest zaburzeniem równowagi mięśni ocznych. Nierównowaga ta polega na tym, że pewna grupa mięśni jest silniejsza od swoich antagonistów i ujawnia się w momencie wyłączenia obuocznego widzenia, a tym samym braku konieczności fuzji obrazów( można zaobserwowac to zjawisko przysłanaiając jedno oko które w momencie odsłonięcia przesłony okaze się ustawione zbieżnie lub rozbieżnie, ale po powrocie warunków obuocznego widzenia natychmiast ustawi się w pozycji prawidłowej =>ortoforii).

W zależności od kierunku możemy wyróżnić:

• Zbaczanie do wewnątrz (esophoria)

• Na zewnątrz (exophoria)

• Ku górze (hyperphoria)

• Ku dołowi (hypophoria)

Zez towarzyszący jest najczęstsza postacią zeza. Jego cecha jest to że oko zezujące towarzyszy w ruchach oku prowadzącemu, utrzymując przy tym stały kat odchylenia.

Przyjmując odchylenia oka jako kryterium podziału, możemy wyróżnić zez:

• Zbieżny (strabismus convergens esotropia)

• Rozbieżny (strabismus divergens exotropia)

• Ku górze (strabismus sursumvergens hypertropia)

• Ku dołowi (strabismus deorsum vergens hypotropia)

• Skośny (strabismus obliqus)

773. Co to jest akomodacja oka(nastawność)- od czego zależy?

Akomodacja- zjawisko dostosowania się oka do oglądania przedmiotów znajdujących się w różnych odległościach. Dostosowanie to polega na odpowiednim doborze ostrości widzenie. Mechanizm akomodacji polega na zmianie kształtu soczewki oka a wskutek tego zmiana jej ogniskowej i co za tym idzie zmiana jej zdolności zbierającej. Elastyczna soczewka oka może zmieniać swój kształt dzięki mięśniom rzęskowym. Zakres akomodacji oka człowieka:

-punkt bliży wzrokowej - najbliższy punkt jaki oko jest w stanie ostro widziec dzięki akomodacji soczewki(ok.10cm)

-punkt dali wzrokowej - najbliższy punkt powyżej którego soczewka nie akomoduje (ok.6m)

Skupienie wzroku na obiekcie znajdującym się daleko powoduje rozluźnienie mięśnia rzęskowego i spłaszczenie soczewki.

Skupienie wzroku na obiekcie znajdującym się blisko powoduje skurcz mięśnia rzęskowego i zaokrąglenie soczewki.

Tak więc akomodacja oka w głównej mierze zależy od sprawności mięśnia rzęskowego, którego sprawność maleje z wiekiem.

774. Czy jest możliwe zaburzenie smaku(gorzki słodki słony kwaśny) przy zachowaniu czucia bólu i temperatury-dlaczego?

Tak, ponieważ wrażenia smakowe z brodawek okolonych i liściastych przewodzi nerw językowo-gradłowy, z grzybowatych drogą nerwu językowego struna bębenkowa od n.twrzowego a czucie n.językowy. przy porażeniu n. językowo-gardłowego i ewentualnie n. twarzowego czucie będzie zachowane (n.językowy od n.trójdzielnego)

775. Podczas operacji tarczycy należy zachować szczególną ostrożność przy próbie podwiązania tętnicy tarczowej dolnej ponieważ można łatwo uszkodzić n. krtaniowy wsteczny, który unerwia ruchowo krtań.

Anatomia topograficzna i kliniczna klatki piersiowej, brzucha i miednicy

776. Wymień linie topograficzne na klatce piersiowej.

Przód:

1. linia pośrodkowa przednia (linea mediana ant.) - przechodząca przez środek mostka;

2. linia mostkowa (linea sternalis) - wzdłuż brzegu trzonu mostka;

3. linia środkowo-obojczykowa (linea medioclavicularis) - przez środek obojczyka;

4. linia przymostkowa (linea parasternalis) - przechodzi w połowie odległości między linią mostkową a środkowo-obojczykową;

5. linia pachowa przednia (linea axillaris ant.) - przez fałd pachowy przedni;

6. linia pachowa środkowa (linea axillaris media) - przez środek dołu pachowego;

7. linia pachowa tylna (linea axillaris post.) - przez fałd pachowy tylny;

Tył:

1. linia łopatkowa (linea scapularis) - przechodząca przez dolny kąt łopatki;

2. linia przykręgowa (linea paravertebralis) - przez końce wyrostków poprzecznych kręgów piersiowych, możliwa do przeprowadzenia w obrazie radiologicznym;

3. linia pośrodkowa tylna (linea mediana post.) - przez wyrostki kolczyste kręgów piersiowych.

777. Podaj podział brzucha na okolice.

Ze względu na konieczność oznaczania w praktyce w sposób jednoznaczny umiejscowienia bólu, rany lub zlokalizowania guza podzielono brzuch na okolice, a w ich granicach wyznaczono rzut narządów na ściany brzucha.

Dwie linie poprzeczne: górna poprowadzona przez najniższe punkty X żeber (szczyty łuków żebrowych) i dolna łącząca kolce biodrowe przednie górne (spina iliaca anterior superior), dzielą brzuch na trzy główne okolice:

• nadbrzusze (epigastrium) - powyżej linii górnej,

• śródbrzusze (mesogastrium) - pomiędzy obu liniami,

• podbrzusze (hypogastrium) - poniżej dolnej linii.

Linie pionowe, przebiegające wzdłuż bocznych brzegów mięśni prostych, dzielą każdą z tych okolic na trzy części: środkową (nieparzystą) i dwie symetryczne okolice boczne.

W nadbrzuszu:

• okolica podżebrowa prawa i lewa (regio hypochondriaca dex. et sin.), zwaną również podżebrzem prawym i lewym ( hypochondrium dex. et sin.), a między nimi

• okolica nadbrzuszna (regio epigastrica).

W śródbrzuszu:

• okolice boczne brzucha (regiones abdominis laterales)

• okolica pępkowa (regio umbilicalis)

W podbrzuszu:

• okolice pachwinowe (regiones inguinales)

• okolica łonowa (regio pubica)

Umownie przeprowadzone linie, będące przedłużeniem linii środkowo-pachowych (łączące końce XI żeber z grzebieniami biodrowymi) oddzielają okolice boczne brzucha od dolnej części grzbietu. Do tyłu od nich znajduje się parzysta okolica lędźwiowa (regio lumbalis).

Zewnętrzne granice brzucha nie pokrywają się z wewnętrznymi. Przez kopulaste u wypuklenie przepony do klatki piersiowej jama brzuszna powiększa się ku górze, ku dołowi zaś przechodzi w jamę miednicy. Granicę między tymi dwoma przestrzeniami stanowi kresa graniczna.

778. Podaj granice i definicje stłumienia względnego serca.

Podczas opukiwania obecność pod palcem opukującego bezpowietrznej tkanki narządu miąższowego (np. serca) powoduje stłumienie („skrócenie”) odgłosu opukowego. Stłumienie to będzie względne, jeśli narząd miąższowy jest przesłonięty warstwą powietrznej tkanki płucnej. Bezwzględne stłumienie jest wynikiem braku tkanki powietrznej pod palcem opukującego. Ponieważ serce jest częściowo przysłonięte przez płuca, rzut jego sylwetki będzie dawał względne stłumienie opuku. Płuca nie przesłaniają pola leżącego pomiędzy mostkowymi przyczepami czwartych żeber, prawym brzegiem mostka i linią łączącą przyczep mostkowy czwartego lewego żebra z punktem przecięcia szóstego lewego żebra z linią pionową biegnącą nieco do boku od linii przymostkowej. Odgłos opukowy nad tym polem jest stłumiony bezwzględnie, czyli pole stłumienia bezwzględnego jest rzutem tej części sylwetki serca, której nie przysłaniają płuca. Pole stłumienia względnego serca pokrywa się z rzutem jego sylwetki.

Stłumienie względne - czyli głębokie (duże) serca oznacza granice serca niezależnie od tego, w jakim stopniu jest ono pokryte płucem i określa z dużą dokładnością granice serca i jego sylwetkę w rzucie na przednią ścianę klatki piersiowej. Wywołany odgłos jest jaśniejszy niż w obrębie pola bezwzględnego, ale bardziej przytłumiony (tępy) niż jawny odgłos płuca.

Granice stłumienia względnego:

• prawa: kieruje się prawie równolegle do prawego brzegu mostka, przekraczając go mniej więcej o szerokość jednego palca.

• górna: leży ku tyłowi od mostka na wysokości górnego brzegu trzeciego żebra

• lewa: biegnie łukiem wypukłym bocznie ku dołowi, do miejsca uderzenia koniuszka serca w piątej przestrzeni międzyżebrowej

• ku dołowi bezwzględne stłumienie serca przechodzi bezpośrednio w stłumienie wątroby, tutaj więc nie może występować stłumienie względne.

Podczas wdechu pola stłumień zmiejszają się, a podczas wydechu zwiększają się.

Granica stłumienia względnego odpowiada rzutowi obwodu serca na przednią ścianę klatki piersiowej, daje zatem dość dokładny obraz wielkości serca.

779. Podaj granicę dolną i przednią opłucnej ściennej.

Dno zachyłka żebrowo-śródpiersiowego przedniego można wyznaczyć na przedniej ścianie klatki piersiowej. Linia ta nosi nazwę PRZEDNIEJ GRANICY OPŁUCNEJ. Po obu str. przebiega do tyłu od stawów mostkowo-obojczykowych, następnie zachyłki zbliżają się do siebie i stykają na wysokości kąta mostka, na lewo od linii pośrodkowej przedniej. Wspólnie biegną ku dołowi do wysokości przyczepu czwartych chrząstek żebrowych do mostka, a następnie rozchodzą się. Lewa granica przebiega łukiem wypukłym w lewo do chrząstki szóstego żebra, do której dochodzi w linii przymostkowej. Prawa granica przebiega do przyczepu szóstej chrząstki żebrowej do mostka, nie przekraczając brzegu mostka. Za mostkiem pozostają dwa trójkątne pola pomiędzy zachyłkami żebrowo-śródpiersiowymi przednimi. Górny trójkąt nosi nazwę trójkąta grasiczego (trigonum thymicum), dolny trójkąta osierdziowego (trigonum pericardium). Przednia granica przechodzi następnie w DOLNĄ GRANICĘ OPŁUCNEJ. Odpowiada ona szczytowi zachyłka żebrowo-przeponowego. Granica dolna krzyżuje w linii środkowo-obojczykowej 7 żebro, w linii pachowej środkowej 9 żebro, w linii łopatkowej 11 żebro i dochodzi w linii przykręgowej do wysokości XII kręgu piersiowego.

780. Podaj granice płuc.

Przednia granica płuca - przebiega bocznie od granicy opłucnej. Od poziomu 2 do poziomu 4 żebra przednia granica płuca prawego biegnie w linii pośrodkowej przedniej, lewego w linii mostkowej.

Dolna granica płuca - przebiega wyżej od granicy opłucnej. w linii środkowo-obojczykowej krzyżuje 6 żebro, w linii pachowej środkowej 8, w linii łopatkowej 10 żebro i dochodzi w linii przykręgowej do XI kręgu piersiowego.

Jest to położenie granic płuc pośrednie, pomiędzy położeniem we wdechu i położeniem wydechowym.

781. Podaj miejsce osłuchiwania zastawek serca.

Przykładając do ściany klatki piersiowej w określonych punktach słuchawkę lekarską, można ocenić pracę zastawek i prawidłowość przepływu krwi przez ujścia. Zamykające się zastawki ujść przedsionkowo-komorowych wywołują ton skurczowy. Zamykające się zastawki ujść tętniczych wywołują ton rozkurczowy.

Punkty osłuchiwania powinny spełniać następujące warunki:

• leżeć możliwie blisko rzutów ujść nie przysłonięte przez kostne elementy ściany;

• leżeć na tyle daleko od siebie, aby przy dobrej słyszalności można było odróżnić tony wydawane przez poszczególne zastawki;

• kierunek oddalania się od rzutu zastawki powinien być zgodny z prądem krwi, z którym dźwięk się rozchodzi.

Kierując się tymi zasadami:

• zastawkę trójdzielną osłuchujemy w czwartej lub piątej przestrzeni międzyżebrowej prawej przy mostku,

• zastawkę dwudzielną - w miejscu uderzenia koniuszkowego. Jest to punkt w piątej lewej przestrzeni międzyżebrowej, w którym w czasie skurczu komór koniuszek serca uwypukla ścianę klatki piersiowej. Leży on nieco przyśrodkowo od linii środkowo-obojczykowej,

• zastawkę pnia płucnego - w drugiej lewej przestrzeni międzyżebrowej tuż przy mostku,

• zastawkę aorty - w drugiej prawej przestrzeni międzyżebrowej też przy mostku.

Niedomykalność zastawek i zwężenia ujść powodują występowanie „szmerów” nakładających się na odpowiednie tony serca.

782. Podaj rzut poszczególnych części serca na przednią ścianę klatki piersiowej.

Rzut sylwetki serca:

Górna granica: wyznacza linia łącząca dolny brzeg przymostkowego końca trzeciego prawego żebra z górnym brzegiem przymostkowego końca trzeciego lewego żebra.

Prawa granica: przebiega w linii łączącej dolny brzeg trzeciego żebra z chrząstką szóstego żebra w połowie odległości pomiędzy linią mostkową a przymostkową prawą.

Lewa granica: biegnie łukiem lekko wypukłym ku bokowi, łączącym górny brzeg przymostkowego końca trzeciego żebra z punktem przecięcia piątej przestrzeni międzyżebrowej lewej przez linię biegnącą w połowie odległości między linią środkowo-obojczykową a przymostkową.

Granica dolna: wyznacza lekko wypukły ku dołowi łuk, łączący dolne końce lewej i prawej granicy.

Rzut bruzdy wieńcowej:

granica między przedsionkami i komorami serca, przebiega w linii łączącej mostkowy przyczep trzeciego lewego żebra z mostkowym przyczepem szóstego prawego żebra.

Rzut ujścia przedsionkowo-komorowego prawego:

z zastawką trójdzielną leży w punkcie przecięcia się rzutu bruzdy wieńcowej z linią pośrodkową przednią.

Rzut ujścia przedsionkowo-komorowego lewego:

z zastawką dwudzielną leży po lewej stronie mostka na wysokości mostkowego przyczepu czwartego lewego żebra.

Ujście tętnicze prawe:

z zastawką pnia płucnego leży do tyłu od mostkowego przyczepu trzeciego lewego żebra.

Ujście tętnicze lewe:

z zastawką aorty leży do tyłu od mostka po str. lewej na wysokości trzeciej przestrzeni międzyżebrowej.

783. Jakie znasz podziały śródpiersia - Jakie twory znajdują się w każdej części?

Podział klasyczny

dzieli śródpiersie na przednie i tylne wzdłuż płaszczyzny czołowej przeprowadzonej przez tchawicę i jej rozdwojenie; przebiega przez tylną ścianę worka osierdziowego aż do przepony.

W śródpiersiu przednim znajduje się:

• grasica (thymus), u dorosłych ciało tłuszczowe grasicze (corpus adiposum thymicus),

• żż. ramienno-głowowe,

• serce w worku osierdziowym i naczynia korony serca,

W śródpiersiu tylnym występuje (twory o pionowym przebiegu, przechodzące przez całe śródpiersie):

• przełyk,

• aorta zstępująca, piersiowa,

• nerwy błędne,

• przewód piersiowy,

• układ żył nieparzystych,

• pnie współczulne,

Podział „kardiocentryczny”

Serce leży centralnie, przestrzeń przez nie zajmowaną nazywamy śródpiersiem środkowym, leżącą powyżej - górnym, do przodu - przednim i ku tyłowi - tylnym.

Śródpiersie górne:

• grasica

• węzły chłonne

• żż. ramienno-głowowe

• część żyły głównej górnej

• łuk aorty

• pień ramienno-głowowy

• początkowe odcinki tętnic szyjnej wspólnej lewej i podobojczykowej lewej

• tchawica

• przełyk

• przewód piersiowy

• nerwy sercowe, przeponowe, błędne i krtaniowy wsteczny lewy

Śródpiersie przednie:

• luźna tkanka łączna

• naczynia chłonne z powierzchni przeponowej wątroby

• 2-3 węzły chłonne śródpiersiowe przednie

Śródpiersie środkowe:

• serce z workiem osierdziowym,

• aorta wstępująca

• część dolna żyły głównej górnej wraz z ujściem żyły nieparzystej

• rozdwojenie tchawicy

• oskrzela główne

• pień płucny

• tętnice i żyły płucne

• nerwy przeponowe

• węzły chłonne oskrzelowe

Śródpiersie tylne:

• aorta piersiowa

• żyła nieparzysta i żż. nieparzyste krótkie

• nerwy błędne

• nerwy trzewne

• przełyk

• przewód piersiowy

• węzły chłonne.

784. W którym miejscu dokonywać nakłucia jamy opłucnej - dlaczego?

Nakłucie klatki piersiowej (punctio thoracis) wykonuje się najczęściej po stwierdzeniu płynu

(hydrothorax) lub powietrza (pneumothorax) w jamie opłucnej w celu ich ewakuacji. Zabieg polega na

wprowadzeniu igły lub drenu przez ścianę klatki piersiowej do jamy opłucnej.

W odmie opłucnowej nakłucia wykonujemy w II lub III przestrzeni międzyżebrowej (w środku

międzyżebrza) w linii środkowo-obojczykowej. Należy pamiętać, że pierwsze wyczuwalne poniżej

obojczyka jest żebro drugie, łączące się z mostkiem na wysokości kąta mostka, który prawie zawsze

jest dobrze widoczny lub wyczuwalny (druga przestrzeń międzyżebrowa znajduje się poniżej II żebra).

W razie obecności płynu nakłucie wykonuje się w VII lub VIII przestrzeni międzyżebrowej (na

górnym brzegu niżej leżącego żebra) w linii pachowej środkowej lub tylnej. Nakłucie poniżej tej granicy grozi uszkodzeniem wątroby, którą na tym poziomie od ściany klatki piersiowej oddziela tylko

cienka warstwa tkanki łącznej, przepona i wąska szczelina przeponowo-wątrobowa jamy otrzewnej.

Przed wykonaniem nakłucia klatki piersiowej zawsze należy wykonać zdjęcie RTG, aby dokładnie zlokalizować i ocenić ilość znajdującego się w jamie opłucnej powietrza lub płynu. W przypadku obecności płynu (hydrothorax) nakłucia można dokonać pod kontrolą USG.

Igłę należy wkuwać pośrodku lub na dolnym brzegu przestrzeni międzyżebrowej ( górny brzeg żebra), aby uniknąć uszkodzenia naczyń międzyżebrowych. Nie można również dopuścić do dostania się powietrza, co może być przyczyną odmy opłucnowej.

785. Czy długo utrzymująca się chrypka i kaszel mogą stanowić zły znak rokowniczy ? dlaczego?

Tak, ponieważ mogą one świadczyć o nowotworze. Wole (struma) czyli powiększona tarczyca może mieć charakter złośliwy (niszczy tkankę otaczającą poprzez jej naciekanie), może dochodzić do uszkodzenia nerwu krtaniowego wstecznego, upośledzającego funkcję krtani (uszkodzenie funkcji mięśni krtani unerwianych przez nerw krtaniowy wsteczny), objawiające się afonią (bezgłosem), chrypką, dusznością.

786. Dlaczego (zwłaszcza u ludzi starych) trudności oddechowe związane są z wydechem?

Wydech zachodzi biernie. W czasie wydechu sprężystość ścian przywraca ich położenie wyjściowe. U ludzi starszych na skutek wapnienia chrząstek i zwiotczenia tkanek m.in. tkanki płucnej pojawiają się trudności z wydechem.

787. O czym świadczy tzw. „twardy brzuch”?

Twardy brzuch = ostry brzuch - odruch obronny (trzewno-mięśniowy) objawiający się zwiększonym napięciem mięśni brzucha, związanym z zapaleniem otrzewnej. Napięcie powłok brzusznych jest tak duże, że brzuch staje się twardy jak deska. Może być spowodowany np. przez skręt uszypułowanej torbieli jajnika.

788. Czy znasz pojęcie „głowa meduzy”?

Głowa Meduzy (caput Medusae) - rzadki objaw krążenia obocznego, charakterystyczny dla nadciśnienia wrotnego, przejawiający się specyficznym poszerzeniem żył położonych dookoła pępka (głowa meduzy zewnętrzna, caput Medusae externum). Aby objaw wystąpił konieczna jest zachowana drożność żyły pępkowej - warunek ten spełnia około 1% chorych. Poszerzeniu ulec mogą (częściej) także żyły wewnętrznej ściany brzucha, co daje się zobrazować ultrasonografią dopplerowską - poszerzenie takie nazywamy głową meduzy wewnętrzną (caput Medusae internum). Objaw głowy meduzy należy różnicować z rzadkimi żylakami brzucha.

Przykładem zespolenia między układem żyły wrotnej wątroby a układem żył głównych jest zespolenie pępkowe. W przypadku zwężenia krwiobiegu w wątrobie (np. w marskości wątroby) krew z ż. wrotnej podąża przez żż. przypępkowe do żż. skórnych i podpowięziowych w otoczeniu pępka i odpływa ku górze oraz ku dołowi do układu ż. głównej górnej i dolnej. Zwłaszcza silne zgrubiałe żż. skórne dokoła pępka, przebiegające wężowato, układają się promieniście, stąd nazwa głowy Meduzy widocznej przez skórę.

789. Jak biegną korzenie znanych Ci krezek? Konsekwencje w diagnostyce.

Przejście otrzewnej ściennej w otrzewną trzewną nosi nazwę krezki (mesenterium). Powstaje ona ze zdwojenia otrzewnej trzewnej obejmującej zawarte w niej narządy, które przedłuża się w kierunku ścian brzucha jako cienka płyta. Pomiędzy jej blaszkami przebiegają naczynia i nerwy. Jest przytwierdzona do ściany brzucha nasadą albo korzeniem krezki (radix mesenterii), gdzie przechodzi w otrzewną ścienną. Niektóre jej odcinki noszą nazwę więzadeł. Łączą one ze sobą lub z przeponą niektóre trzewia. Narządy całkowicie objęte otrzewną trzewną mają położenie wewnątrzotrzewnowe (situs intraperitonealis). Posiadają swoją krezkę, która zapewnia im ruchomość, co ma szczególne znaczenie dla będących w stałym ruchu pętli jelita cienkiego. Narządy częściowo powleczone otrzewną nie posiadają krezki i są przez to nieruchome (np. okrężnica wstępująca lub zstępująca). Takie położenie nazywamy zewnątrz- lub zaotrzewnowym (situs retroperitonealis).

Przebieg korzeni krezek:

Esica - przyczep do tylnej ściany brzucha biegnie linią zygzakowatą, krzyżując mięsień biodrowo-ledźwiowy, naczynia biodrowe wspólne lewe i lewy moczowód.

Jelito cienkie - do tylnej ściany brzucha, od L2 po stronie lewej skośnie ku dołowi i na prawo od prawego stawu krzyżowo-biodrowego krzyżując wielkie naczynia.

Jajnik - z tylnej ściany więzadła szerokiego macicy jako fałd wtórny, krezka jest bardzo krótka

Jajowód - tworzy go część górna więzadła szerokiego macicy, razem z więzadłem właściwym jajnika, umocowanie to jest bardzo słabe

Macica - z dolnej grubszej części więzadła szerokiego macicy

Płuca - patrz oddechówka

790. Czy otwór sieciowy jest dobrym dostępem chirurgicznym do torby sieciowej? Dlaczego?

Torba sieciowa (bursa omentalis) jest to największy zachyłek jamy otrzewnowej, powstały wskutek zwrotów płodowych żołądka. składa się z przedsionka, cieśni i jamy wraz z jej zachyłkami. Sięga ona ku górze do wątroby, na lewo do śledziony i ku dołowi do okrężnicy poprzecznej. Naturalne wejście do torby sieciowej (tzw. otwór sieciowy - foramen epiploicum) znajduje się ku tyłowi od więzadła wątrobowo-dwunastniczego. Otwór sieciowy prowadzi do przedsionka, a ten do położonej za żołądkiem części głównej. Otwór sieciowy łączy torbę sieciową z jamą otrzewną, nie jest on jednak dobrym dostępem chirurgicznym do torby sieciowej, gdyż od tyłu jest on ograniczony żyłą główną dolną, od przodu wolnym brzegiem więzadła wątrobowo-dwunastniczego, od dołu opuszką dwunastnicy, od góry wyrostkiem ogoniastym wątroby. W więzadle wątrobowo-dwunastniczym przebiegają: z tyłu ż. wrotna, do przodu od niej przewód żółciowy wspólny i na lewo od niego t. wątrobowa właściwa. Twory te tworzą „triadę wrót wątroby”. Otwór sieciowy jest ograniczony przez dwie największe żż. jamy brzusznej. Do celów operacyjnych szeroki dostęp do torby sieciowej uzyskuje się, przecinając więzadło żołądkowo-okrężnicze (fragment sieci mniejszej), nie zawierające większych naczyń lub przez krezkę okrężnicy poprzecznej, a także więzadło żołądkowo-okrężnicze. Twory te przecina chirurg chcąc wykonać zabiegi na trzustce, przeprowadzić zespolenia żołądkowo-jelitowe po częściowej czy całkowitej resekcji żołądka.

791. Jak odróżnić przepuklinę pachwinową od udowej?

Przepukliny udowe różnią się od pachwinowych tym, że:

• Przechodzą pod więzadłem pachwinowym (pachwinowe przechodzą nad nim),

• Występują częściej u kobiet.

792. Jakie są drogi krążenia obocznego przy nadciśnieniu w układzie żyły wrotnej?

Układ ż. wrotnej wątroby nie jest całkiem zamknięty. Z układem żż. głównych łączy się on licznymi zespoleniami położonymi na granicach ich obszarów drenowania. W warunkach prawidłowych zespolenia te są niewielkie i bez większego znaczenia; jeśli jednak wzrasta opór w gałęziach ż. wrotnej lub wątroby, połączenia te powiększają się pod wpływem wzmożonego ciśnienia wewnątrznaczyniowego i kierują część krwi ż. wrotnej bezpośrednio do układu żył głównych, omijając wątrobę. Można rozróżnić cztery główne grupy zespoleń:

1. Zespolenia przełykowe - u dolnego końca przełyku ż. żołądkowa lewa, która wpada do ż. wrotnej, łączy się z dolnymi żż. przełykowymi, dopływami żż. nieparzystych oraz z żż. przeponowymi dolnymi, dopływami ż. głównej dolnej. W przypadkach niedrożności ż. wrotnej żż. przełykowe mogą się silnie powiększyć, a w ścianie przełyku powstawać mogą wówczas żylaki.

2. Zespolenia odbytnicze - połączenie podobne do poprzedniego wytwarza się również w dolnej części jelita. W warunkach prawidłowych żż. odbytnicze dolne i odbytnicze środkowe odprowadzają swą krew do ż. biodrowej wewnętrznej, ż. odbytnicza górna zaś prowadzi ją do ż. krezkowej dolnej i dalej do ż. wrotnej. Uszkodzenie krążenia w granicach obszaru ż. wrotnej może się przejawiać również w tych żyłach i może być przyczyną wytworzenia się guzów krwawniczych.

3. Zespolenia pępkowe - w warunkach prawidłowych żż. skórne w otoczeniu pępka za pośrednictwem ż. nabrzusznej powierzchniowej odprowadzają krew ku dołowi do ż. udowej lub ku górze do ż. podobojczykowej, czy też do ż. pachowej przez żż. piersiowo-nabrzuszne. Poza tym z żył skórnych w otoczeniu pępka powstają drobne żyłki tzw. przypępkowe (vv. paraumbilicales), które przez pierścień pępkowy lub przez kresę białą powyżej pępka wstępują do więzadła sierpowatego; następnie łączą się one z sobą w parę pni, z których jeden zwykle wnika do zachowanego przewodu w więzadle obłym wątroby i uchodzi do lewej gałęzi ż. wrotnej, pozostałe - zwykle bezpośrednio do miąższu wątrobowego. W zespoleniu powyższym udział również biorą podpowięziowe żyły przedniej ściany tułowia, ż. nadbrzuszna górna i ż. nadbrzuszna dolna. (Pyt.=788)

4. Zespolenia zaotrzewnowe, czyli ścienne - liczne żyły, które biegną w ścianie jelit wtórnie zlepionych ze ścianą brzucha (okrężnica wstępująca i zstępująca, dwunastnica), pośredniczą w zespoleniach obszaru drenowania ż. krezkowej górnej i dolnej z żyłami zaotrzewnowymi; żyły te przez żż. nerkowe, jądrowe czy jajnikowe prowadzą do ż. głównej dolnej. Również i te głębokie połączenia ż. wrotnej z układem żż. głównych w przypadkach zaburzeń krążenia w układzie ż. wrotnej służą za drogi odprowadzające. Powyższa grupa połączeń tworzy tzw. zespół Retziusa.

793. Czy znasz terminy „gastrotomia”, „gastrostomia” i „gastrectomia”?

Gastrotomia (gr. gastér, gastrós `żołądek' + tomé `cięcie') - operacyjne otwarcie lub rozcięcie żołądka.

Gastrostomia - przetoka pomiędzy środowiskiem zewnętrznym a żołądkiem. Jest stosowana w celu podawania substancji odżywczych u osób z niedrożnym przełykiem, na przykład w wyniku nowotworu czy też powikłań po oparzeniu. Gastrostomia zakładana jest również w przypadkach schorzeń neurologicznych z zaburzonym aktem połykania i u osób w śpiączkach.

Gastrectomia - zabieg operacyjny polegający na całkowitym lub prawie całkowitym wycięciu żołądka, wykonywany gł. w przebiegu choroby nowotworowej; kikut żołądka łączy się z dwunastnicą lub jelitem cienkim; termin g. stosowany w odróżnieniu od resekcji żołądka, która obejmuje jedynie część żołądka.

794. Czy znasz terminy „angiografia”, „urografia”, „cystoskopia”?

Angiografia - w medycynie badanie diagnostyczne służące zobrazowaniu naczyń krwionośnych. Polega na podaniu do naczynia radiologicznego środka kontrastującego, a następnie obserwacji tego naczynia w czasie fluoroskopii (prześwietlenia) i uwidocznieniu na zdjęciu rentgenowskim. Stopień zaczernienia naczynia na zdjęciu pozwala ocenić jego przebieg, a także światło (przekrój wnętrza naczynia). Angiografia jest metodą używaną do: potwierdzania obecności patologii tętnic (arteriografia) - tętniaków, zwężeń i niedrożności (np. zmiany miażdżycowe, pourazowe), szczególną postacią arteriografii jest koronarografia; badania żył (flebografia) - (np. zakrzepicy, zespół górnego otworu klatki piersiowej); anomalii w budowie anatomicznej (przetoki tętniczo-żylne). Angiografię wykorzystuje się też w diagnostyce guzów nowotworowych w celu uwidocznienia unaczynienia patologicznego. Dawniej, w niektórych przypadkach stosowano ją do potwierdzenia śmierci mózgu. Obecnie coraz rzadziej stosowana jako badanie diagnostyczne - wypierana jest przez ultrasonografię dopplerowską, angiografię rezonansu magnetycznego (angio-MR) oraz tomografię komputerową (angio-CT). Angiografia jest podstawą obrazowania w angioplastyce i radiologii zabiegowej. Obecnie w medycynie stosuje się cyfrową angiografię subtrakcyjną (DSA - ang. Digital Subtraction Angiography), która pozwala uzyskać dokładniejszy obraz naczyń przy użyciu znacznie mniejszej ilości środków kontrastowych i dawek promieniowania.

Urografia - to badanie radiologiczne mające na celu uwidocznienie nerki, dróg moczowych oraz ocenę czynności nerek. Badanie polega na dożylnym podaniu środków kontrastowych (jodowych typu Uropolinum, bądź nowocześniejszych i bezpieczniejszych niejonowych środków kontrastujących) i następowym wykonaniu zdjęć radiologicznych jamy brzusznej. Pierwsze zdjęcie wykonuje się jednak jeszcze przed podaniem kontrastu (zwykłe zdjęcie przeglądowe jamy brzusznej) i następne 7 minut po podaniu kontrastu, a następne po upływie dalszych 10 i 15 min. W uzasadnionych przypadkach wykonuje się jeszcze zdjęcia późne, po kilkudziesięciu minutach. Przeciwwskazaniem do wykonania urografii są niewydolność nerek z bezmoczem z przyczyn przed- lub nerkowych, podwyższony poziom kreatyniny i/lub mocznika.

Cystoskopia (gr. kystis - pęcherz, woreczek i skopeín - oglądać) - badanie diagnostyczne stosowane w urologii, czasem połączone z działaniem terapeutycznym, które polega na wprowadzeniu przyrządu zwanego cystoskopem poprzez cewkę moczową do pęcherza moczowego. Następnie dokonuje się wzrokowej oceny błony śluzowej wewnątrz pęcherza moczowego. Możliwe jest pobranie wycinka do badania histopatologicznego lub drobne zabiegi lecznicze (usunięcie kamienia moczowego, ciała obcego, brodawczaka itp.)

795. Którą krzywiznę cewki moczowej męskiej należy znieść podczas cewnikowania? W jaki

sposób?

Przebieg cewki moczowej, jej zwężeń i rozszerzeń, należy brać pod uwagę podczas wykonywania u mężczyzn zgłębnikowania (cewnikowania) lub wziernikowania cewki moczowej i pęcherza moczowego. Aby łatwiej dotrzeć zgłębnikiem do pęcherza, należy zmienić „esowaty” przebieg cewki moczowej na układ przypominający literę „U”. Aby tego dokonać, trzeba w pierwszej fazie wprowadzania cewnika przybliżyć prącie do brzucha (znieść krzywiznę przedłonową), a następnie, po pokonaniu zwężenia w części błoniastej, odchylić część ruchomą prącia ku dołowi. Przy pokonaniu oporu, jaki mogą nastręczać zwężenie w części błoniastej lub zwężona (z powodu przerostu gruczołu krokowego) cześć sterczowa, należy zachować wielką ostrożność, aby nie spowodować rozerwania cewki moczowej. Podejmując decyzję cewnikowania pęcherza moczowego, należy sobie uświadomić, że każdy taki zabieg (mimo przestrzegania warunków jałowości) jest obciążony ryzykiem wprowadzenia infekcji do dróg moczowo-płciowych.

796. Przedstaw przebieg otrzewnej w miednicy mniejszej męskiej i żeńskiej.

W miednicy żeńskiej macica leżąca centralnie uwypukla otrzewną, tworząc dwa zagłębienia: przednie, płytsze pomiędzy pęcherzem i macicą - zagłębienie pęcherzowo-maciczne (excavatio vesicouterina), oraz tylne, głębsze, pomiędzy macicą i odbytnicą - zagłębienie odbytniczo-maciczne (excavatio rectouterina). U kobiet otrzewna tworząca zagłębienie przednie pokrywa górną ścianą i częściowo dno pęcherza moczowego, dno i przednią ścianę macicy. Otrzewna zagłębienia tylnego pokrywa tylną ścianę macicy, część nadpochwową szyjki macicy, sklepienie tylne pochwy, przednią ścianę odbytnicy. Wejście do zagłębienia odbytniczo-macicznego jest ograniczone przez fałdy odbytniczo-maciczne, utworzone przez przebiegające poniżej otrzewnej więzadła o tej samej nazwie. Zagłębienie odbytniczo-maciczne jest jednocześnie najniżej leżącym punktem jamy otrzewnowej. W połowie miednicy w płaszczyźnie czołowej u kobiety otrzewna tworzy szeroki fałd - parzyste więzadło szerokie macicy, przebiegające od brzegu macicy do ściany bocznej miednicy. Więzadło to swoimi blaszkami obejmuje jajnik, jajowód i więzadło obłe macicy. W zagłębieniu odbytniczo-macicznym mogą leżeć pętle jelita krętego, esica oraz wyrostek robaczkowy.

U mężczyzny otrzewna tworząca zagłębienie odbytniczo-pęcherzowe jest ograniczona z góry przez fałdy odbytniczo-pęcherzowe, utworzone przez przebiegające poniżej więzadła o tej samej nazwie. Otrzewna pokrywa tylną ścianę i częściowo dno pęcherza, szczyty pęcherzyków nasiennych (nie dochodzi jednak do gruczołu krokowego), odbytnicę do wysokości odpowiadającej fałdowi poprzecznemu II błony śluzowej. W zagłębieniu tym są umiejscowione pętle jelita krętego, esica, może także znajdować się tu wyrostek robaczkowy.

797. Przedstaw podział piętrowy miednicy.

PODZIAŁ PIĘTROWY MIEDNICY MNIEJSZEJ

I piętro miednicy - jama otrzewnowa (cavitas peritonealis pelvis)

Jama ta to dolna część jamy brzusznej znajdująca się w miednicy.

II piętro miednicy - przestrzeń podotrzewnowa (przestrzeń nadprzeponowa)

Spatium subperitoneale - jest to przestrzeń zawarta pomiędzy otrzewną ograniczającą ją z góry, a dnem mięśniowym miednicy mniejszej (przeponą miednicy, przeponą moczowo-płciową). Zawiera trzewia: pęcherz moczowy z końcowymi odcinkami moczowodów, gruczoł sterczowy, pęcherzyki nasienne, brzuszny odcinek nasieniowodów i odbytnicę u mężczyzny, pęcherz moczowy, końcowe odcinki moczowodów, macicę, jajniki, jajowody, górną część pochwy i odbytnicę u kobiety. Znajdują się tam naczynia krwionośne, limfatyczne, splot krzyżowy, gałęzie splotu lędźwiowego, splot brzuszny dolny, odcinek miedniczy pnia współczulnego, nerwy trzewne miednicze, tkanka łączna.

III piętro - przestrzeń podskórna (przestrzeń podprzeponowa)

Spatium subcutaneum - jest zawarta między dolną powięzią przepony miednicy a skórą. Tworzy ją parzysty dół kulszowo-odbytniczy (fossa ischiorectalis), mający kształt piramidy, której szczyt jest skierowany ku górze, do miejsca przyczepu mięśnia dźwigacza odbytu a podstawa do wychodu miednicy.

798. Podaj rodzaje (i wartości) wymiarów zewnętrznych i wewnętrznych miednicy.

WYMIARY ZEWNĘTRZNE

Istnieje duża korelacja pomiędzy budową i wymiarami miednicy mniejszej i większej. Oceniając miednicę większą, można w sposób pośredni ocenić miednicę mniejszą (taki jest ostateczny cel badania). Oznacza się odległości pomiędzy punktami kostnymi wyczuwalnymi przez skórę.

Ocenia się:

1. Odległość międzykolcową (distantia spinarum) - odstęp pomiędzy kolcami przednimi górnymi kości biodrowych. Przyjmuje się, że wartości prawidłowe powinny zawierać się pomiędzy 25-26 cm.

2. Odległość międzygrzebieniową (distantia cristarum) - odstęp między najbardziej odległymi punktami grzebieni kości biodrowych. Wynosi 28-29 cm.

3. Odległość międzykrętarzową (distantia trochanterica) - odstęp pomiędzy krętarzami większymi kości udowych. Powinien wynosić 31-32 cm.

4. Sprzężna zewnętrzna (conjugata externa) - odległość między wyrostkiem kolczystym piątego kręgu lędźwiowego a brzegiem górnym zewnętrznym spojenia łonowego. Wynosi 18-21 cm.

Jeżeli te wymiary są większe mówimy o miednicy obszernej, gdy mniejsze - o miednicy ścieśnionej.

Oceniając prawidłowość budowy miednicy, oprócz wymiarów zewnętrznych, ocenia się czworobok wyznaczony przez kolce biodrowe tylne górne kości biodrowych, dołek znajdujący się poniżej wyrostka kolczystego V kręgu lędźwiowego i górny wierzchołek bruzdy międzypośladkowej. Czworobok ten powinien być symetryczny i posiadać wszystkie boki jednakowej długości.

WYMIARY WEWNĘTRZNE - PŁASZCZYZNY MIEDNICY

Wymiary wewnętrzne odnoszą się do kanału miednicy i ocenia się je w kolejnych płaszczyznach.

Precyzyjna ocena miednicy żeńskiej ma duże znacznie, zwłaszcza w położnictwie. Dlatego wyznaczono wiele płaszczyzn, dzielących miednicę na części, które można oddzielnie oceniać. Najczęściej jest stosowany układ płaszczyzn zbieżnych, zwany również klasycznym.

Płaszczyzna wchodu (planum aditus) - przebiega wzdłuż kresy granicznej.

Płaszczyzna próżni (planum amplitudinis) - przebiega przez ½ wysokości spojenia łonowego, środek panewki stawu biodrowego, pomiędzy 2 i 3 kręgiem krzyżowym.

Płaszczyzna cieśni (planum angustiae) - przebiega przez dolny brzeg spojenia łonowego, połączenie krzyżowo-guziczne, kolec kulszowy.

Płaszczyzna wychodu (planum exitus) - przednia i tylna, przechodzi przez dolny brzeg spojenia łonowego, przez guzy kulszowe i przez wierzchołek kości guzicznej. Obie płaszczyzny przecinają się dachówkowato wzdłuż linii przebiegającej między guzami kulszowymi.

W każdej płaszczyźnie miednicy ocenia się wymiar prosty (w płaszczyźnie strzałkowej pośrodkowej) pomiędzy spojeniem a kością krzyżową i wymiar poprzeczny (pomiędzy dwoma najbardziej oddalonymi punktami w płaszczyźnie czołowej), dodatkowo w płaszczyźnie wchodu wymiar skośny (odległość między stawem krzyżowo-biodrowym a wyniosłością biodrowo-łonowa strony przeciwległej).

Przez połączenie linią ciągłą punktów środkowych wymiarów prostych kolejnych płaszczyzn powstaje oś miednicy.

W ocenie miednicy istotną wartość posiada sprzężna prawdziwa (conjugata vera) zwana również sprzężną położniczą (conjugata obstetrica), będąca najmniejszą odległością (około 11 cm) pomiędzy promontorium a tylną powierzchnią spojenia łonowego. Wymiar ten można obliczyć w sposób pośredni, odejmując 2 cm od sprzężnej przekątnej (conjugata diagonalis), której wartość wynosi 13 cm. Sprzężna przekątna jest pomiarem łatwo dostępnym w badaniu ginekologicznym. Stanowi odległość między dolnym brzegiem spojenia łonowego a promontorium a płaszczyźnie pośrodkowej. Sprzężna anatomiczna (conjugata anatomica) - jest wymiarem prostym płaszczyzny wchodu.

Nachylenie miednicy (inclinatio pelvis) - jest to kąt między płaszczyzną wchodu a płaszczyzną poziomą (65^o).

799. Jakie płaszczyzny prowadzi się przez miednicę mniejszą dla celów położniczych?

• płaszczyzna próżni

• płaszczyzna cieśni

• płaszczyzna wychodu miednicy

• płaszczyzna wchodu miednicy

800. Co to są „sprzężne”? Jak się inaczej nazywają i jakie znasz?

Pyt.=>798

801. Jaka jest szczególna cecha odpływu krwi żylnej z narządów miednicy mniejszej w porównaniu z narządami w innych częściach ciała?

Cechą charakterystyczną unaczynienia żylnego trzewi miednicy są bogate sploty, które otaczają jednoimienne narządy, zespalające się ze sobą na dnie miednicy i dające możliwość odpływu krwi w różnych kierunkach. Wyróżniamy splot pęcherzowy, sterczowy (u mężczyzn), maciczny i pochwowy (u kobiet), splot odbytniczy u obu płci. Ich rola polega przede wszystkim na wytworzeniu pewnego rodzaju aparatu buforującego wzajemny ucisk sąsiadujących ze sobą trzewi w ciasnej przestrzeni miednicy mniejszej. Naczynia żylne, odchodzące ze splotów, łączą się w jedno lub dwa naczynia końcowe i uchodzą razem z żyłami ściennymi miednicy do żyły biodrowej wewnętrznej, naczynia powstającego w górnych rejonach otworu kulszowego większego. Żyły ścienne, w przeciwieństwie do żył trzewnych, towarzyszą tętnicom tej samej nazwy, początkowo jako naczynia podwójne, a w końcowym odcinku zlewają się w pojedyncze naczynia uchodzące do żyły biodrowej wewnętrznej.

802. Czy znajdujesz jakieś uzasadnienie anatomiczne tego, że niekiedy podaje się leki doustnie, natomiast niekiedy doodbytniczo?

Leki podawane doustnie podążają drogą pokarmu, zatem podlegają one obróbce enzymatycznej, podczas której są niejednokrotnie aktywowane. Natomiast leki podawane doodbytniczo nie podlegają obróbce, są bezpośrednio i co ważne szybko wchłaniane przez błonę śluzową. Przy podawaniu leków doodbytniczo nie dochodzi też do kontaktu i ewentualnego uszkodzenia błony śluzowej żołądka przez lek.

803. Co można wyczuć badaniem „per rectum” u mężczyzny a co u kobiety?

Ponieważ odbytnica jest rozciągliwa, w narkozie można wprowadzić do niej parę palców; dostępne są wtedy wymacaniu (palpatio) błona śluzowa odbytnicy, jak również sąsiednie narządy, a mianowicie: pęcherz moczowy , gruczoł krokowy i pęcherzyki nasienne u mężczyzny, macica i pochwa u kobiety; podczas porodu daje się również wymacać położenie główki płodu.

(„Medicus sapiens semper digitum suum in ano tenet”).

804. Jakie znaczenie kliniczne ma diagnostyczne nakłucie zagłębienia odbytniczo-macicznego?

Od tyłu cała macica oraz górna część pochwy są pokryte przez otrzewna, która następnie wygina się ku górze, na odbytnicę, tworząc zagłębienie odbytniczo-maciczne, zwane jamą Douglada. Zagłębienie odbytniczo-maciczne jest najniżej położonym zagłębieniem otrzewnej, dlatego w przypadku powstawania w jamie brzusznej płynu, np. ropnej wydzieliny lub krwi, gromadzi się on właśnie tutaj. Poprzez nakłucie sprawdza się jego obecność. Badanie to wykonuje się przy zapaleniu wyrostka robaczkowego czy w ciąży pozamacicznej.

805. Wytłumacz na bazie anatomicznej dlaczego przy marskości wątroby mogą występować

duszności.

Żyłą wrotną przepływa 80% krwi trafiającej do wątroby. Dopływami ż. wrotnej są ż. śledzionowa i ż. krezkowa górna. Przy marskości wątroby krew zalega w dopływach i dostaje się do jamy otrzewnej (wodobrzusze), zwiększając opór utrudniający ruchy przepony podczas wdechu.

806. Spróbuj wytłumaczyć dlaczego w chorobie niedokrwiennej serca („dusznicy bolesnej”) bóle mogą promieniować do palców ręki (zwykle V).

Do rogów tylnych rdzenia kręgowego docierają impulsy nerwowe zarówno z serca jak i z m.in. z kończyny górnej. Na skutek rzutowania bólu zachodzi odczuwanie bólu serca jako bólu ręki. Poza tym impulsy z receptorów powierzchniowych są odczuwane szybciej niż te z interoreceptorów.

807. Jakie znasz błony istniejące w organizmie?

• otrzewna

• opłucna

• osierdzie

808. Co znaczy, że gruczoł jest "wewnątrzwydzielniczy" lub "zewnątrzwydzielniczy"?

Gruczoły - narządy, pojedyncze komórki lub ich skupienia, wydzielające związki niezbędne dla organizmu. Istnieją gruczoły zewnątrzwydzielnicze, czyli gruczoły zewnętrznego wydzielania, składające się z części wydzielniczej i przewodu wyprowadzającego wydzielinę na zewnątrz, tj. na powierzchnię skóry lub błony śluzowej (np. ślinianki, gruczoły potowe, łojowe, mleczne, wątroba itp.), oraz gruczoły wewnątrzwydzielnicze (gruczoły wydzielania wewnętrznego), czyli gruczoły dokrewne, nie posiadające przewodów wyprowadzających ich wydzielinę, którą są hormony. Hormony przechodzą bezpośrednio do krwi lub chłonki. Do gruczołów. wewnątrzwydzielniczych należą: przysadka mózgowa, tarczyca, nadnercza, gruczoły płciowe i wyspy Langerhansa trzustki.

809. Dlaczego u ciężko poparzonych osób monitoruje się wydalanie moczu?

Ucieczka płynów do trzeciej przestrzeni.

810. Co to jest trójkąt osierdziowy i jak się ma jego wielkość do stłumienia bezwzględnego serca?

Trójkąt osierdziowy - jest to pole dolne niepokryte opłucną większe i bardziej asymetryczne niż górne, odpowiada 4. i 5. przestrzeni międzyżebrowej, w tego obrębie do przedniej ściany klatki piersiowej przylega osierdzie i prawa komora serca. Przy opłukiwaniu otrzymujemy odgłos opukowy stłumiony (bezwzględne stłumienie serca)

811. Co to jest trójkąt grasiczy (trigonum thymicum)?

Jest to występujące za mostkiem trójkątne pole (górne) pomiędzy zachyłkami żebrowo-śródpiersiowymi przednimi. Zgodnie z klasycznym podziałem znajduje się on w śródpiersiu przednim. W trójkącie grasiczym znajduje się grasica (thymus), u dorosłych ciało tłuszczowe grasicze (zamostkowe) (corpus adiposum thymicum).

812. Dlaczego rana kłuta dolnej części szyi może uszkodzić szczyt płuca?

Ponieważ część opłucnej ściennej wychodzi przez górny otwór klatki piersiowej na szyję i jest nazywana osklepkiem opłucnej (cupula pleurae). Znajduję się tam szczyt płuca (apex pulmonis), który może zostać uszkodzony przy urazie dolnej części szyi. Szczyt płuca jest w dole nadobojczykowym większym.

813. Podaj schemat unaczynienia czynnościowego i odżywczego płuc.

UNACZYNNIENIE CZYNNOŚCIOWE

Pochodzi z rozgałęzień tętnicy płucnej. Z prawej komory serca wychodzi pień płucny, który biegnie w worku osierdziowym od przodu, dołu i strony prawej, ku tyłowi, górze i na lewo. Na wysokości II przestrzeni międzyżebrowej dzieli się na 2 tt. płucne: prawą i lewą. Aż do miejsca podziału jest objęty workiem osierdziowym. T. płucna biegnie w korzeniu płuca i wchodzi do płuca przez jego wnękę. W miąższu płuca towarzyszy drzewu oskrzelowemu i dzieli się zgodnie z jego podziałem.

T. płucna prawa (a. pulmonalis dextra) dzieli się na następujące tt. płatowe (aa. lobares):

1. Gałąź płata górnego (ramus lobi superioris).

2. Gałąź płata środkowego (ramus lobi medii).

3. Gałąź płata dolnego (ramus lobi inferioris).

Tt. płatowe prawe dzielą się na tt. segmentowe (aa. segmentales):

1. gałąź płata górnego oddaje: gałąź szczytową (ramus apicalis), gałąź przednią wstępującą i zstępującą (ramus anterior ascendens et descendens), gałąź tylną wstępującą i zstępującą (ramus posterior ascendens et descendens).

2. gałąź płata środkowego dzieli się na: gałąź przyśrodkową i boczną (ramus medialis et lateralis).

3. gałąź płata dolnego dzieli się na: gałąź górną płata dolnego (ramus superior lobi inferioris), gałąź podstawną przednią, tylną, boczną i przyśrodkową (ramus basalis anterior, posterior, medialis et lateralis).

T. płucna lewa (a. pulmonalis sinistra) dzieli się na:

1. Gałęzie płata górnego (rami lobi superioris).

2. Gałęzie płata dolnego (rami lobi inferioris).

Wśród gałęzi płata górnego wyróżniamy: gałąź szczytową (ramus apicalis), gałąź przednią wstępującą i zstępującą (ramus anterior ascendens et descendens), gałąź tylną (ramus posterior), gałąź języczkową górną i dolną (ramus lingularis superior et inferior).

Gałęzie płata dolnego (analogicznie jak w płucu prawym) to: gałąź górną płata dolnego (ramus superior lobi inferioris), gałąź podstawną przednią, tylną, boczną i przyśrodkową (ramus basalis anterior, posterior, medialis et lateralis).

Z podziału tętnic segmentowych powstają tętnice podsegmentowe (aa. subsegmentales), a te oddają gałęzie zaopatrujące zraziki - tt. zrazikowe (aa. lobulares). W końcowym efekcie tych podziałów powstają sieci kapilar oplatające pęcherzyki płucne, gdzie zachodzi wymiana gazowa poprzez błonę pęcherzykowo-włośniczkową.

Z kapilar płucnych wychodzą żyłki (venulae), które łącząc się z sobą, tworzą żż. międzyzrazikowe (venae interlobulares). Głównymi żyłami prowadzącymi krew z płuc do lewego przedsionka (atrium sinistrum) są żż. płucne (venae pulmonales). Z każdego płuca wychodzą po dwie żż. płucne: ż. płucna prawa górna i dolna (vena pulmonalis dextra superior et inferior) oraz ż. płucna lewa górna i dolna (vena pulmonalis sinistra superior et inferior).

Żyła płucna górna prawa powstaje z połączenia następujących dopływów:

1. gałęzi szczytowej (ramus apicalis), która powstaje z części wewnątrz- i międzysegmentowej (pars intrasegmentalis et intersegmentalis).

2. gałęzi przedniej (ramus anterior), powstają z analogicznych jak gałąź szczytowa części.

3. gałęzi tylnej (ramus posterior), która powstaje z części podpłatowej i wewnątrzpłatowej (pars infralobaris et intralobaris).

4. gałęzi płata środkowego (ramus lobi medii), powstającej z połączenia części bocznej i przyśrodkowej (pars lateralis et medialis).

Żyła płucna dolna prawa powstaje z:

1. gałęzi górnej, z połączenia części wewnątrz- i międzysegmentowej.

2. żyły podstawnej wspólnej (vena basalis communis), która powstaje z ż. podstawnej górnej, korzenia podstawnego przedniego (radix basalis anterior) oraz ż. podstawnej dolnej.

Żyła płucna górna lewa powstaje z:

1. gałęzi szczytowo-tylnej (ramus apicoposterior), do której uchodzą części wewnątrzsegmentowa i międzysegmentowa.

2. gałęzi przedniej, powstającej jak poprzednia.

3. gałęzi języczkowej (ramus lingularis), powstającej z części górnej i dolnej.

Żyła płucna dolna lewa powstaje z analogicznych lewostronnych dopływów, jak ż. płucna dolna prawa.

Wymienione dopływy żż. płucnych mają charakter naczyń żylnych międzypodsegmentowych, międzysegmentowych i międzypłatowych.

UNACZYNNIENIE ODŻYWCZE

Pochodzi z rozgałęzień tt. oskrzelowych. Tt. oskrzelowe lewe odchodzą od wklęsłości łuku aorty lub od aorty zstępującej, a prawe od III i IV tętnicy międzyżebrowej tylnej prawej. Ponadto do każdego płuca dochodzą gałęzie oskrzelowe od tt. piersiowych wewnętrznych. Tt. oskrzelowe po wejściu przez wnękę płuca towarzyszą oskrzelom, unaczyniając ich ściany.

Żyły oskrzelowe w miąższu płuca towarzyszą tętnicom. Po wyjściu z płuca uchodzą po stronie prawej do ż. nieparzystej i ż. ramienno-głowowej prawej, a po lewej do ż. nieparzystej krótkiej dodatkowej i ż. ramienno-głowowej lewej. Ponadto żż. oskrzelowe bardziej oddalone od wnęki płuca uchodzą do żż. płucnych - jest to tzw. fizjologiczna domieszka krwi żylnej do krwi tętniczej.

814. Jakie twory wchodzą w skład pęczka naczyniowo nerwowego międzyżebrza. Jak są wzajemnie ułożone, jaki to ma wpływ na nakłucie ścian klatki piersiowej?

Pęczek naczyniowo-nerwowy przestrzeni międzyżebrowej składa się (w kolejności od góry do dołu) z:

• ż. międzyżebrowej wraz z naczyniami chłonnymi;

• t. międzyżebrowej;

• n. międzyżebrowego.

Główne składowe tworzą tzw. układ VAN (Vena, Arteria, Nervus).

Pęczek naczyniowo-nerwowy układa się pomiędzy mięśniami międzyżebrowymi zewnętrznymi i wewnętrznymi. W tylnej części przestrzeni międzyżebrowej biegnie on w środku, a następnie w rowku żebra na jego dolnym brzegu. W linii pachowej przedniej naczynia międzyżebrowe tylne dzielą się na gałąź górną i dolną. Gałęzie dolne przebiegają wzdłuż górnych brzegów żeber. O topografii naczyń i nerwów należy pamiętać przy nakłuciach przestrzeni międzyżebrowych. Pacjent powinien siedzieć, pochylony do przodu, z opartymi ramionami. Niewielka powierzchnia skóry na bocznej powierzchni pleców jest odkażana i  miejscowo znieczulana.

815. Co to jest "pneumothorax", "hydrothorax", "empyema pleurae"?

Odma opłucnej (pneumothorax) - wtargnięcie powietrza lub innych gazów do jamy opłucnej spowodowane najczęściej uszkodzeniem miąższu płucnego lub przedziurawieniem ściany klatki piersiowej. Odma opłucnowa jest jednym ze stanów nagłych i jako taka wymaga niezwłocznej interwencji chirurgicznej. Uniemożliwia skuteczne oddychanie. Płuco zapadnięte nie bierze udziału w ruchach oddechowych, dlatego też odma opłucnowa bywa wykonywana leczniczo w celu unieruchomienia płuca.

Wyróżniamy:

• odmę zamkniętą

• odmę otwartą

• odmę zastawkową

• samoistną

• pourazową

Oddech paradoksalny - Zjawisko polegające na wahadłowym przemieszczaniu gazów z jednego płuca do drugiego. Podczas wydechu powietrze z prawidłowego płuca zostaje wtłoczone do drugiego, spadniętego płuca. Podczas wdechu sytuacja się odwraca i powietrze zalegające w uszkodzonym płucu zasysane jest ponownie do płuca zdrowego.

Hydrothorax - nagromadzenie się płynu surowiczego lub krwi w jamie opłucnej klatki piersiowej.

Ropniak opłucnej (empyema pleurae) - nagromadzenie w jamie opłucnej wysięku ropnego, w którym przeważają rozpadające się leukocyty wielojądrzaste. Przyczyny:

• Przejście zakażenia z płuc w zapaleniu płatowym lub odoskrzelowym.

• Zropienie początkowo jałowego wysięku lub krwiaka.

• Przejście zakażenia ze ściany klatki piersiowej lub okolicy podprzeponowej.

Metody diagnozowania: Badanie fizykalne wykazuje w obszarze przylegania płuca lub klatki piersiowej w miejscu płynu oraz osłabienie lub zniesienie szmeru oddechowego. Badanie radiologiczne uwidacznia zacienienie charakterystyczne dla płynu. Punkcja wykazuje ropny charakter wysięku. Stosuje się również do badania bakteriologiczne i cytologiczne.

Leczenie: W początkowym stadium ściana ropniaka jest cienka, co umożliwia łatwe odessanie ropy. W ropniaku przewlekłym (grubościennym) warunkiem wyleczenia jest zlikwidowanie jamy poprzez usunięcie grubej ściany ropniaka. Ropniak powinien być leczony wcześnie i intensywnie antybiotykami i punkcjami, a jeśli ropa jest gęsta i trudna do usunięcia igłą, należy ją usuwać drenażem zamkniętym lub ssącym. W ropniaku przewlekłym pozostaje już tylko postępowanie operacyjne.

Rozedma płuc (emphysema pulmonum) — przewlekła choroba płuc, która charakteryzuje się nieprawidłowym powiększeniem przestrzeni powietrznych położonych obwodowo od oskrzelików końcowych i destrukcją ścianek tych struktur. Skutkiem tego jest nadmierne upowietrznienie płuc, przy zmniejszeniu ilości pęcherzyków płucnych. Proces dotyczy całych płuc, pogarsza się ich sprężystość, zawierają zwiększoną ilość powietrza, a przebieg wymiany gazowej jest upośledzony. W zrazikach płucnych powstają duże przestrzenie powietrzne, a niekiedy cały zrazik ulega zniszczeniu. Miejscami mogą się tworzyć znaczniejsze przestrzenie powietrzne, miejscami zlewające się ze sobą i tworzące pęcherze rozedmowe, które mogą grozić odmą opłucnową. Rozedma jest to nieodwracalne uszkodzenie struktury płuc, które powoduje zaburzenie ich funkcji, a podstawowym objawem chorobowym jest duszność. Najczęstszą przyczyną występowania rozedmy płuc są czynniki środowiskowe: palenie tytoniu i zanieczyszczenie środowiska.

816. Co to jest wodobrzusze?

Wodobrzusze, puchlina brzuszna (ascites) to stan, w którym dochodzi do nagromadzenia płynu w jamie otrzewnowej niezależnie od przyczyny czy cech płynu, nazywanym również płynem puchlinowym, co manifestuje się szybko narastającym powiększeniem obwodu brzucha. Nie jest więc chorobą, a jedynie objawem innych chorób. Niektóre schorzenia w przebiegu których dochodzi do powstania wodobrzusza to nowotwory, niewydolność krążenia, marskość wątroby czy zespół nerczycowy. Objętość płynu puchlinowego może dojść do 20 litrów W badaniu fizykalnym poza zauważalnym powiększeniem brzucha obserwuje się także objaw chełbotania. Najprostszym badaniem dodatkowym wykazującym wodobrzusze jest badanie USG. Wodobrzuszu zwykle nie towarzyszą bóle brzucha. Jeżeli się pojawiają, zwłaszcza jeśli towarzyszy im gorączka, może dojść do stanu, znanego jako spontaniczne bakteryjne zapalenie otrzewnej, co wiąże się z ryzykiem zwiększonej śmiertelności.

Normalnie w jamie otrzewnowej znajduje się ok. 20ml płynu otrzewnowego. Nadmiar płynu w jamie otrzewnej zaburza prawidłowe funkcjonowanie narządów i całego organizmu. Usuwa się go przez nakłucie powłok brzucha (punkcję otrzewnej), wykonywane zwykle po stronie lewej w połowie odległości pomiędzy pępkiem a kolcem biodrowym przednim górnym.

817. Jak przebiegają korzenie krezek i jakie to ma konsekwencje w diagnostyce?

= pyt. 789

818. Czy znasz określenie "ślinianka brzuszna"?

Jest to trzustka, nazywana tak ze względu na podobną budowę do surowiczych gruczołów ślinowych. Wydzielina jej - sok trzustkowy („ślina brzuszna”), którą wytwarza w ilości około 1l na dobę, działa na wszystkie zasadnicze składniki pokarmowe, na tłuszcze, węglowodany i białka. Produkowane przez nią enzymy trawienne, szczególnie amylazę produkowaną również w śliniankach.

819. Czy znasz określenie "migdałek brzuszny (jelitowy - tonsilla intestinalis)"?

Nazywany jest tak wyrostek robaczkowy ze względu na pewne podobieństwo do migdałków. Jest on narządem progresywnym, przekształcającym się w narząd limfatyczny. Jednak natura jego czynności nie jest wyjaśniona.

820. Dlaczego przy pęknięciu wrzodu żołądka, ból może się pojawić w prawym dole biodrowym?

Ze względu na poprzeczne ułożenie krezki jelita zawartość wrzodu żołądka spływa do prawego dołu biodrowego.

821. Dlaczego u małych dzieci angina (ropne zapalenie migdałków podniebiennych) może zacząć się bólami w prawym dole biodrowym?

= pyt. 824

822. Co to jest punkt Lanza, co punkt Mc Burneya?

Punkt McBurneya - miejsce przedniej ściany brzucha, które w rzucie strzałkowym odpowiada odejściu wyrostka robaczkowego od jelita ślepego i którego ucisk sprawia ból w zapaleniu wyrostka robaczkowego. U żywego punkt ten znajdujemy w środku odległości na linii łączącej kolec biodrowy przedni górny z pępkiem. U dorosłego odpowiada to odległości 5-6 cm od kolca na tej linii. Punkt McBurneya bardziej odpowiada rzutowi zastawki krętniczo-kątniczej niż wyrostka robaczkowego.

Punkt Lanza - jeszcze bardziej miarodajny (20-30%występowania); znajduje się nieco niżej, na poziomej łączącej oba kolce biodrowe przednie górne, w jednej trzeciej tej odległości od strony prawej.

823. Jaka może być przyczyna tego, że uderzenie (poprzez drugą rękę położoną tuż poniżej prawego łuku żebrowego) jest bolesne przy wdechu, a nie bolesne przy wydechu?

U zdrowego człowieka jest wyczuwalne dno pęcherzyka żółciowego (wątroba nie jest wyczuwalna - znajduje się pod prawym łukiem żebrowym). Podczas wdechu odsłania się woreczek żółciowy i gdy są obecne kamienie przy uderzeniu występuje ból.

824. Dlaczego angina (ropne zapalenia migdałków podniebiennych) może zaczynać się (zwłaszcza u dzieci) bólami w prawym dole biodrowym?

Wyrostek robaczkowy ma utkanie limfoidalne (jest nazywany „migdałkiem brzusznym”), podobnie jak migdałki podniebienne, pełni więc funkcje odpornościowe, występuje najczęściej w prawym dole biodrowym. Może dojść do przeniesienia stanu zapalnego.

825. Jak wytłumaczyć, że bolesność przy ostrym zapaleniu wyrostka robaczkowego może być zlokalizowana w prawym podżebrzu?

Może to być spowodowane zmiennym położeniem wyrostka robaczkowego, np. przy krótkiej okrężnicy wstępującej może znajdować się w prawym górnym kwadracie jamy brzusznej, pod wątrobą.

Położenie wyrostka robaczkowego ulewa znacznym indywidualnym zmianom. Może zwisać swobodnie nad brzegiem miednicy, sąsiadując u kobiet z jajnikiem i jajowodem prawym. Znacznie częściej przyjmuje położenie zakątnicze. W rzadkich przypadkach kieruje się ku górze, umiejscawiając się do przodu lub do tyłu od końcowego odcinka jelita krętego.

826. Dlaczego przy nadciśnieniu w układzie żyły wrotnej mogą występować nieregularne, obustronne ubytki na dolnych brzegach żeber (tzw. „usurae”)?

Przy nadciśnieniu krew dostaje się do żż. przełykowych a stąd do żż. nieparzystych zwiększając ilość krwi i ciśnienie, utrudnia to odpływ krwi do żż. nieparzystych żż. międzyżebrowych, które przepełnione krwią powodują ubytki kostne na dolnym brzegu żebra.

827. Czy u 90-letniego starca może dojść do powstania przepukliny pachwinowej wrodzonej?

Tak, ponieważ pierwotnie może być niezarośnięty wyrostek pochwowy i dopiero później może przez niego coś przejść i powstać przepuklina.

828. Czy przepuklina pachwinowa wrodzona może powstać u płci żeńskiej?

Tak, worek przepukliny pachwinowej skośnej może dochodzić do wargi sromowej większej.

829. Co to jest przepuklina pachwinowa prosta, a co skośna?

Spośród wszystkich rodzajów przepuklin najczęściej występują pachwinowe (herniae inguinales), które dzielimy na skośne (boczne) i proste (przyśrodkowe), przy czym przepukliny skośne mogą być wrodzone lub nabyte.

W przepuklinie pachwinowej skośnej (hernia inguinalis obliqua s. lateralis) worek przepuklinowy tworzy otrzewna ścienna, która wraz z zawartością wchodzi przez pierścień pachwinowy głęboki, przepycha się przez cały kanał i opuszcza go przez pierścień pachwinowy powierzchowny. W przepuklinie nabytej (hernia inguinalis obliqua acquisita) wyrostek pochwowy otrzewnej jest prawidłowo zarośnięty a worek przepuklinowy wytwarza się z rozciągniętej otrzewnej ściennej i znajduje się wśród elementów powrózka nasiennego. Przepuklina wrodzona (hernia inguinalis obliqua congenita) powstaje w niezarośniętym wyrostku pochwowym otrzewnej.

Przepuklina pachwinowa prosta (hernia inguinalis directa s. medialis) jest zawsze nabyta.

Nie wnika ona do kanału pachwinowego przez jego pierścień głęboki, lecz przechodzi przez dół pachwinowy przyśrodkowy, wychodząc przez pierścień powierzchowny. Okolica, w której powstają

przepukliny pachwinowe proste, nosi nazwę trójkąta pachwinowego (trigonum inguinale). Worek

przepuklinowy jest utworzony z otrzewnej ściennej i powięzi poprzecznej.

Największe znaczenie kliniczne mają nietypowe przepukliny pachwinowe skośne - tzw. przepukliny „ześlizgowe”. Powstają one na skutek pozaotrzewnowego zsuwania się narządów (najczęściej ściany kątnicy lub pęcherza moczowego) do kanału pachwinowego. Otrzewna ścienna pociąga za sobą połączony z nią narząd, który ześlizguje się po tkance wewnątrzotrzewnowej. W skład ściany worka przepuklinowego wchodzi nie tylko otrzewna, lecz także zrośnięta z nią ściana narządu, np. kątnicy, pęcherza moczowego, okrężnicy wstępującej lub esowatej.

Przepukliny pachwinowe uwypuklają się w formie różnej wielkości miękkiego, niebolesnego guza, tuż powyżej więzadła pachwinowego. Najczęściej zawartość przepukliny jest odprowadzalna, a jej wrota pozostają wolne. Zdarzają się jednak przypadki uwięźnięcia przepukliny. Wówczas zostaje zatrzymany odpływ żylny z zawartości worka przepuklinowego, co prowadzi do obrzęku i martwicy. Przepuklina staje się twarda i żywo bolesna a stan chorego szybko się pogarsza. Przy dużych wrotach zawartość przepukliny może schodzić w dół aż do worka mosznowego (tzw. przepuklina mosznowa - hernia scrotalis).

830. Co to jest „przepuklina”?

Przepuklina jest to przemieszczenie poza granice jamy brzusznej uwypuklenia otrzewnej ściennej wraz z częścią narządów jamy brzusznej. Przemieszczenie dokonuje się poprzez otwory i szczeliny wrodzone lub nabyte (np. przepukliny w bliznach pooperacyjnych).

W przepuklinie wyróżnia się następujące elementy:

wrota przepukliny (pierścień wlotowy albo głęboki przepukliny) - jest to otwór w ścianie brzucha, przez który przedostaje się na zewnątrz wypuklona otrzewna ścienna.

worek przepuklinowy - stanowiący najistotniejszą część przepukliny, będący wypukloną i przemieszczoną na zewnątrz otrzewną ścienną, wyróżnia się w nim szyję, trzon i dno worka.

zawartość worka przepuklinowego - treść przepukliny, którą mogą stanowić prawie wszystkie narządy jamy brzusznej - najczęściej jednak są to pętle jelita cienkiego, sieć większa, okrężnica poprzeczna lub kątnica.

kanał przepuklinowy (nie zawsze).

Przepukliny dzielimy na:

• wrodzone - ujawniające się zaraz po urodzeniu lub w 1.-2. roku życia. Powstają w wyniku niedokonanego zamknięcia w życiu płodowym otworów w ścianie jamy brzusznej (np. przepuklina pępkowa) lub na skutek zaburzonego procesu zstępowania jąder.

• nabyte - powstają pod wpływem częstych i znacznych zwyżek ciśnienia śródbrzusznego związanych z wzmożonym działaniem tłoczni brzusznej. W tych warunkach otrzewna ścienna ulega uwypukleniu na zewnątrz, w obrębie naturalnych lub nabytych otworów, szczelin i słabszych miejsc w ścianie brzucha. Powstaniu przepukliny sprzyja zwiotczenie i mniejsza wytrzymałość tkanek w wieku podeszłym. Do znacznych i częstszych zwyżek ciśnienia śródbrzusznego dochodzi u ludzi ciężko pracujących fizycznie i w takich stanach chorobowych, jak przewlekły kaszel, uporczywe zaparcie i parcie na mocz.

• pourazowe - powstają w wyniku szczególnie dużego i nagłego wysiłku lub urazu.

Przepukliny można podzielić także na zewnętrzne i wewnętrzne. O przepuklinie zewnętrznej mówimy, gdy część zawartości jamy brzusznej przemieszcza się wraz z uchyłkiem otrzewnej na zewnątrz jamy brzusznej, to jest pod skórę. Jeśli przesunięcie następuje do sąsiednich jam ciała, to przepuklinę taką nazywamy wewnętrzną (np. przepuklina przeponowa - część narządów jamy brzusznej przemieszcza się do klatki piersiowej).

Do przepuklin wewnętrznych należą:

• przepukliny przeponowe (w obrębie rozworu przełykowego, w trójkątach mostkowo-żebrowych i lędźwiowo-żębrowych),

• przepukliny w okolicy więzadła wieszadłowego dwunastnicy (najczęściej w zachyłku przydwunastniczym),

• przepukliny w zachyłkach okołokątniczych,

• przepukliny w zachyłkach esiczych,

• przepuklina w obrębie otworu sieciowego,

• przepukliny w otworach krezki,

• przepukliny w obrębie kanału zasłonowego,

• przepukliny w obrębie więzadła szerokiego,

• przepukliny przed- i okołopęcherzowe,

Klinicznie wyróżniamy przepukliny odprowadzane (wolne) i nieodprowadzalne (wśród nich wyróżnia się przepukliny uwięźnięte i zadzierzgnięte).

Gdy w następstwie rozejścia się rany pooperacyjnej dochodzi do wypadnięcia pętli jelitowych lub żołądka na zewnątrz jamy brzusznej - mówimy o wytrzewieniu. Zasadnicza różnica między przepukliną a wytrzewieniem polega na tym, że w wytrzewieniu brak jest worka przepuklinowego.

PODZIAŁ PRZEPUKLIN ZE WZGLĘDU NA LOKALIZACJĘ

• Przepukliny przedniej ściany jamy brzusznej

1. Przepuklina pachwinowa

1. skośna - worek przepuklinowy przechodzi przez pierścień pachwinowy głęboki, przebiega przez cały kanał pachwinowy i wychodzi przez pierścień pachwinowy powierzchowny. Worek przepukliny może dochodzić do worka mosznowego lub wargi sromowej większej.

2. prosta - przechodzi przez dołek pachwinowy przyśrodkowy i wychodzi pod skórę przez pierścień pachwinowy powierzchowny. Przepukliny proste mogą być wyłącznie nabyte. Worek przepukliny jest zbudowany z dwóch warstw: zewnętrznej - powięź poprzeczna i wewnętrznej - otrzewna ścienna (peritoneum parietale). Przepuklina wrodzona powstaje wówczas, gdy górna część wyrostka pochwowego otrzewnej (processus vaginalis peritonei) nie zrośnie i tworzy połączenie osłonki jądra z jamą otrzewnową.

II. Przepuklina udowa

Wrota tej przepukliny leżą w przyśrodkowej części rozstępu naczyń (laguna vasorum). Noszą nazwę pierścienia udowego głębokiego. Pierścień ten jest ograniczony:

• od strony górno-przedniej przez więzadło pachwinowe (ligamentum inguinale);

• przyśrodkowo przez więzadło rozstępowe (ligamentum lacunare);

• od strony dolno-tylnej przez gałąź górną kości łonowej, a właściwie grzebień kości łonowej (pecten ossis pubis);

• bocznie przez żyłę udową (vena femoralis).

Od strony jamy brzusznej pierścień jest zamknięty przez przegrodę udową (septum femorale), utworzoną przez powięź poprzeczną i otrzewną ścienną. Kanał udowy normalnie nie występuje, istnieje tylko gdy jest przepuklina. Jest zawarty między blaszkami powięzi szerokiej (fascia lata). Wylot kanału stanowi dół owalny (fossa ovalis), czyli rozwór żyły odpiszczelowej (hiatus saphenus), położony w blaszce powierzchownej powięzi szerokiej uda.

III. Przepuklina pępkowa (hernia umbilicalis)

Przechodzi przez pierścień pępkowy. Najczęściej jej zawartość stanowi sieć większa. Wyróżniamy:

1. przepuklinę pępkową małych dzieci (hernia umbilicalis infantum);

2. przepuklinę pępkową dorosłych,

3. wytrzewienie (eventeratio),

4. przepuklinę kresy białej (hernia lineae albae)

• Przepukliny ściany górnej jamy brzusznej

• rozworu przełykowego,

• trójkąta mostkowo-żebrowego lewego Lareya-Morgagniego,

• trójkątów lędźwiowo-żebrowych Bochdaleki.

• Przepukliny ściany tylnej jamy brzusznej

• Przepuklina lędźwiowa górna przechodzi przez przestrzeń ścięgnistą lędźwiową (spatium tendineum lumbale) - trójkąt Grynfeldta-Lesshafta. Trójkąt jest ograniczony:

• od góry przez XII żebro;

• przyśrodkowo przez mięsień prostownik grzbietu;

• bocznie przez mięsień skośny brzucha zewnętrzny i wewnętrzny;

• dno stanowi rozcięgno mięśnia poprzecznego brzucha.

• Przepuklina lędźwiowa dolna przechodzi przez trójkąt Petita (trigonum lumbale Petiti), który jest ograniczony:

• bocznie przez tylny brzeg mięśnia skośnego zewnętrznego brzucha;

• przyśrodkowo przez brzeg mięśnia najszerszego grzbietu;

• od dołu przez grzebień biodrowy;

• dno stanowi mięsień skośny brzucha wewnętrzny.

• Przepukliny ściany dolnej (ścian miednicy)

1 Przepuklina zasłonowa (hernia obturatoria),

2 Przepukliny kulszowe - przechodzą przez otwór kulszowy większy (nadgruszkowy lub podgruszkowy) do przestrzeni podpośladkowej.

831. Co to są „miejsca zmniejszonej oporności”?

Istnieje kilka potencjalnych wrót przepuklin, tzw. miejsc zmniejszonego oporu (loci minoris resistentiae). Miejsca te na skutek wzmożonego ciśnienia wewnątrzbrzusznego, przy jednoczesnym osłabieniu warstwy mięśniowo-ścięgnistej, mogą stać się punktem wyjścia przepukliny.

Należą do nich:

• naturalne otwory w przeponie (rozwór przełykowy, rzadziej trójkąt mostkowo-żebrowy lub trójkąt lędźwiowo-żebrowy),

• otworki w kresie białej, przez które przechodzą naczynia i nerwy - zawartością tych przepuklin jest najczęściej sieć większa,

• trójkąt lędźwiowy i włóknista przestrzeń lędźwiowa na tylnej ścianie brzucha, powyżej grzebienia kości biodrowej,

• pępek - przerwa warstwy ścięgnistej kresy białej, tkanka bliznowata po pępowinie

• kanał pachwinowy, doły pachwinowe - głównie pierścień pachwinowy głęboki,

• blizny pooperacyjne

832. Co to jest „nephroptosis” a co ”ectopia renis”. Jak to odróżnić?

Nerka ruchoma określana też jako nerka opadnięta ( ren mobilis, nephroptosis) - to stan, w którym dochodzi do przemieszczenia nerki w kierunku dolnym. Występuje przeważnie u kobiet i po stronie prawej.

Czynniki usposobiające:

• niedobór masy ciała lub nagła jej utrata

• liczne ciąże

• zwiotczenie mięśni powłok brzusznych

• nadmierna długość naczyń nerkowych

Objawy i leczenie:

• często przebiega bezobjawowo i jest rozpoznawana przypadkowo w czasie badań jamy brzusznej - wówczas nie wymaga leczenia

• w przypadkach przebiegających z zagięciem moczowodu powodującym utrudnienie odpływu moczu wodonercze) z następowym rozwojem zakażenia układu moczowego - leczenie operacyjne polegające na podwieszeniu nerki (nefropeksja - łac. nephropexio)

Rozpoznanie:

• podejrzenie można wysunąć w przypadku wykonywania rutynowego badania USG jamy brzusznej

• dla potwierdzenia rozpoznania konieczne wykonanie jest urografii w pozycji leżącej i stojącej - w tym drugim wypadku widoczne jest przemieszczenie nerki ku dołowi.

Ektopia (łac. ectopia, z gr. = przemieszczenie) - termin używany w medycynie w przypadku występowania narządu (także tkanki) w miejscu innym, niż fizjologiczne.

Przykłady ektopii w medycynie: ciąża ektopowa, dekstrokardia - ektopowe położenie serca, endometrioza - ektopowe położenie błony śluzowej macicy.

Ektopia nerki - nieprawidłowe położenie najczęściej na granicy z miednicą małą, klinicznie ważne gdy obustronne, może być skręcony moczowód, uciśnięte naczynia, wtórnie mogą rozwijać się sprawy zapalne w skutek zastoju moczu. U kobiet, które gwałtownie schudły przy szerokiej miednicy nerka schodzi do miednicy małej co daje bardzo nasilony zespół bólowy - tzw. nerka wędrująca w odróżnieniu od ektopii nerki, która zwykle nie daje objawów bólowych.

Ektopię można odróżnić od opadnięcia nerki po długości tworów wychodzących i wchodzących do wnęki nerki. W przypadku opadnięcia nerki naczynia i moczowód są za długie w stosunku do położenia narządu, a przy ektopii twory te są długości dostosowanej do położenia narządu.

833. Co to jest kresa biała?

Kresa biała (linea alba) - jest to silne pasmo łącznotkankowe, które leży w płaszczyźnie pośrodkowej między mm. prostymi i przyczepia się u góry do wyrostka mieczykowatego, u dołu - do spojenia łonowego. Poszerza się ono stopniowo od góry do pępka; w okolicy pępka jest mniej więcej dwa razy szersze (ok. 2-2,5 cm) niż u góry (ok. 1-1,5 cm). Ku dołowi znowu się zwęża i wreszcie do tyłu od przyczepu końcowego m. prostego znowu wyraźnie się poszerza, tworząc trójkątną blaszkę, tzw. przytwierdzenie kresy białej (adminiculum lineae albae), które przyczepia się do więzadła łonowego górnego na górnym brzegu spojenia łonowego. Między tym rozcięgnowym poszerzeniem kresy białej a m. prostym skupia się tkanka tłuszczowa. Kresa biała powstaje ze skrzyżowania włókien ścięgnistych strony prawej i lewej. Włókna ścięgniste blaszki przedniej pochewki m. prostego przechodzą częściowo w blaszkę tylną strony przeciwległej i odwrotnie. Dzięki temu kresa jest bardzo odporna. Ponieważ w większej części kresy białej włókna ścięgniste obu mm. skośnych zewnętrznych biegną skośnie od góry, zaś włókna obu mm. skośnych wewnętrznych - skośnie od dołu, w miejscu skrzyżowania powstają małe równoległoboczne otworki, przez które przechodzą gałązki nerwowe i naczyniowe. Szczeliny te, stanowiąc miejsca słabszego oporu (loci minoris resistentiae), mogą czasem powiększać się pod naporem trzew jamy brzusznej w ten sposób powstają przepukliny kresy białej (herniae lineae albae); zawierają one przeważnie części sieci większej. W obrebie kresy białej znajduje się pierścieniowata przerwa całej warstwy ścięgnistej, którą wypełnia pępek.

834. Co to jest „pępek” a co „pierścień pępkowy”?

Pępek (umbilicus) - jest to blizna po pępowinie - pierwotnym połączeniu ściany brzusznej z łożyskiem, znajduje się mniej więcej w połowie długości kresy białej, w linii pośrodkowej poniżej środka między wyrostkiem mieczykowatym a spojeniem łonowym, u dorosłego - powyżej środka ciała, u noworodka, który ma stosunkowo krótsze kończyny dolne - nieco poniżej. W rzucie na kręgosłup leży on na wysokości krążka międzykręgowego między III a IV kręgiem lędźwiowym oraz ok. 2cm powyżej linii łączącej najwyższe punkty grzebieni biodrowych. W obrębie pępka skóra jest zrośnięta z tkanką blizny. W zależności od grubości podściółki tłuszczowej pępek może być silniej lub słabiej wpuklony w obrębie ściany brzucha. Ubytek w kresie białej nazywamy pierścieniem pępkowym (anulus umbilicalis), wypełnia go pępek. U noworodków jest on duży, później zmniejsza się i stanowi miejsce zmniejszonego oporu ściany brzucha. W obrębie pierścienia pępkowego może tworzyć się przepuklina pępkowa. Zagłębienie blizny stanowi dołek pępkowy (fovea umbilicalis), z którego unosi się brodawka pępkowa (papilla umbilicalis). Ze względu na brak tkanki podskórnej skóra tej okolicy jest wciągnięta w głąb.

835. Co to jest kresa łukowata, a co linia (kresa) półksiężycowata?

Kresa łukowata (linea arcuata = linia półkolista linea semicircularis) - nią kończy się nieco poniżej pępka blaszka tylna pochewki mięśnia prostego brzucha, jest to mniej lub bardziej wyraźny, wklęsły brzeg.

Kresa półksiężycowata (linea semilunaris) - wyznacza granicę pomiędzy częścią mięśniową a rozcięgnem mięśnia poprzecznego brzucha.

836. Co to jest „kąt mięśniowy”, jakie jest jego znaczenie, po której stronie, jakie inne warunki muszą być spełnione?

„Kąt mięśniowy” - jest utworzony przez przechodzące w rozcięgno włókna m. skośnego brzucha zewnętrznego, zwykle widoczny jest przez skórę, leży 3-5 cm przyśrodkowo od kolca biodrowego przedniego górnego na linii łączącej ten ostatni z pępkiem. Kąt mięśniowy odpowiada dość dokładnie tzw. punktowi McBurneya.

837. Co wiesz o układzie żył nieparzystych - z czego powstają, skąd zbierają krew. Czy istnieje w klatce piersiowej narząd, z którego krew żylna nie odpływa do układu żył nieparzystych?

Żyła nieparzysta (vena azygos) - rozpoczyna się pod prawym więzadłem łukowatym przyśrodkowym przepony (inaczej łukiem lędźwiowo-żebrowym przyśrodkowym). Powstaje z przedłużenia żyły lędźwiowej wstępującej prawej, która biegnie najczęściej wraz z nerwem trzewnym większym (przez szczelinę przyśrodkową odnogi prawej części lędźwiowej przepony). Żyła lędźwiowa wstępująca prawa może mieć także połączenie z żyłką odchodzącą od powierzchni tylnej ż. głównej dolnej na poziomie L2 lub z żyły nerkowej prawej.

Żyła nieparzysta biegnie ku górze wzdłuż prawego obwodu przednio-bocznej powierzchni trzonów kręgów. Po dojściu do wysokości Th4/Th5 odchyla się ku przodowi i zataczając łuk nad korzeniem prawego płuca, uchodzi do tylnego obwodu ż. głównej górnej, do tyłu od mostkowego przyczepu drugiej prawej chrząstki żebrowej.

Powierzchnię tylną żyły krzyżują tt. międzyżebrowe tylne prawe, z boku przykrywa ją opłucna ścienna śródpiersiowa prawa, natomiast przyśrodkowo sąsiaduje z aortą piersiową i przewodem piersiowym. Z przodu sąsiaduje z przełykiem oddzielona od niego zachyłkiem żebrowo-śródpiersiowym tylnym (zachyłkiem śródpiersiowa-kręgowym).

Dopływy:

ścienne:

1. ż. przeponowa górna prawa

2. ż. międzyżebrowa górna prawa (z połączenia żż. międzyżebrowych tylnych prawych I-III, czasem IV)

3. żż. międzyżebrowe tylne prawe IV (V)-IX

4. ż. podżebrowa prawa

5. sploty żylne kręgowe zewnętrzne

• trzewne:

1. żż. przełykowe

2. żż. oskrzelowe prawe

3. żż. osierdziowe

4. żż. śródpiersiowa

5. ż. nieparzysta krótka

6. często ż. nieparzysta krótka dodatkowa

Żyła nieparzysta krótka (vena hemiazygos) - powstaje analogicznie jak po stronie prawej z przedłużenia ż. lędźwiowej wstępującej lewej. Przechodzi do klatki piersiowej pod lewym więzadłem łukowatym przyśrodkowym (łukiem lędźwiowo-żebrowym przyśrodkowym lewym). Biegnie ku górze na lewo od aorty piersiowej, po przednio-bocznej stronie kręgosłupa, uchodząc do żyły nieparzystej (na tym poziomie układa się ku tułowi od aorty piersiowej, przełyku oraz przewodu piersiowego).

Dopływy:

• ścienne:

1. ż. przeponowa górna lewa

2. żż. międzyżebrowe tylne lewe VII-XI

3. ż. podżebrowa lewa

4. sploty żylne kręgowe zewnętrzne

• trzewne:

1. żż. przełykowe

2. żż. śródpiersiowe

3. bardzo często ż. nieparzysta krótka dodatkowa

Żyła nieparzysta krótka dodatkowa (vena hemiazygos accessoria) - biegnie z góry ku dołowi na przednio-bocznej stronie lewego obwodu trzonów kręgów piersiowych. Ma u góry połączenie z ż. ramienno-głowową lewą lub podobojczykową lewą. Na wysokości Th7/Th8 uchodzi do ż. nieparzystej krótkiej lub przechodzi na prawą stronę, uchodząc bezpośrednio do ż. nieparzystej.

Dopływy:

• ścienne:

1. ż. międzyżebrowa górna lewa

2. żż. międzyżebrowe tylne lewe V-VI

3. sploty żylne kręgowe zewnętrzne

• trzewne:

1. żż. przełykowe

2. żż. śródpiersiowe

3. żż. oskrzelowe lewe

• Narządem, z którego krew żylna nie odpływa do układu żył nieparzystych jest serce (z osierdzia już pobierają krew).

838. Co to jest beleczka przegrodowo-brzeżna, jakie ma znaczenie?

Beleczka przegrodowo-brzeżna (trabecula septomarginalis)

Podstawa m. brodawkowego przedniego usadowiona jest na łukowatej listewce mięśniowej, która rozpoczyna się na przegrodzie międzykomorowej poniżej ujścia pnia płucnego, przebiega przez jamę komory i kończy się w bruździe odpowiadającej brzegowi prawemu serca między jego ścianą przednią a tylną. Listewka ta opisana już przez L. da Vinci, o nieznanej bliżej czynności, ze względów filogenetycznych zasługuje na szczególną uwagę, nosi ona nazwę beleczki przegrodowo-brzeżnej. Jest ona bardzo zmienna i pod względem kształtu oraz przebiegu, i pod względem wielkości. Przeważnie jej brzeg górny, wklęsły ku górze i bocznie, jest wolny na całym swym przebiegu; brzeg dolny, odwrotnie, oddaje liczne wypustki, które giną w przedniej ścianie serca. W niektórych przypadkach beleczka przegrodowo-brzeżna jest bardzo krótka, w innych długa i cienka, tworząca własny powrózek.

W beleczce tej przebiega prawa odnoga pęczka przedsionkowo-komorowego (Hissa), dlatego też jej uszkodzenie powoduje blok prawej komory.

3

---