I
1.CIĄG TRANSPORT I SPOŁ-EKO
1.społ-ekono:*przechodzenie ludności ze wsi do miast, co ma podłoże w odchodzeniu od zawodów rolniczych ku zawodom przemysłowym a nastpnie usługom. mają uwarunkowania natury psychologicznej(rolnicze zawody były traktowane jako gorsze, odejście od nich bylo nobilitacją) i ekonomicznej (praca nienormowana czasem, niższy dochód za często długa pracę). * "pęd ku wiedzy"- konieczność permanentnego podnoszenia edukacji by nadążyć za rozwojem technologicznym.* przechodzenie od sfery produkcji materialnej do sfery uslug, proces ten jest wprost prporcjonalny do pozimu zamożności
2.transp:* odchodzenie od sztywnych ciągów transportowych na rzecz elastycznych,* gigantyzacja śrosków transportu, gł. w transporcie towarowym, masowym, *problem konteneryzacji - dużo wyspecjalizowanych portów drobnicowych,*Możliwość wyboru środka i szybkości transportu, głównie w przewozach międzykontynentalnych. Obecnie transport lotniczny wyparł morski w przewozach pasażerskich. Ograniczenie łączności przewodowej na rzecz bezprzewodowej
2. WSKAŹ KANSKY
on miał kilka wskaźników np.
α=2μ/(2v-5) [wyraża stosunek obserwowanej do maksymalnej liczby cykli]
β=e/v [drzewa i grafy niespójne przyjmują wartości β<1, sieć o złożonym układzie i z dużą ilością wierzchołków;; dla płaskich wierzchołków β przyjmuje wartości od 0 do 3max]
γ=e/3(v-2) [waha się od 0 do 1; γ=0 to brak spójności, γ= 1 to spójność max]
η= M/e
θ=M/v
gdzie:
μ- liczba cyklomatyczna czyli ile jest cykli w grafie {μ=e-v+p}
e- liczba krawędzi
v- liczba wierzchołów
p- liczba izolowanych podgrafów
M- długość ogólna sieci
3. CYWILIZACJA INFORMACYJNA
Faza cywilizacji indrustialnej zapoczątkowana ok. 1760 r.(trwała do 1980) Ⴎpoczątek jej pojawienia się związany z maszyną parową; trwała 220 lat.
Nowa faza ma trwać cały XXI wiek, bo kolejne cywilizacje pojawiają się szybciej i szybsze są nowe przemiany.
W fazie informacyjnej 17 % ludzi globu ziemskiego (najbardziej rozwinięte części świata).
WIERZBICKI
Cywilizacja informatyczna jako zjawisko globalne, ale pod wpływem tego zauważamy w różnych skalach różny poziom występowania. Im jednostka niższego rzędu tym stopień zróżnicowania wyższy. Informacja - podstawowe zasób produkcyjny (traktowany jak inne dobra). W fazie cywilizacji informatycznej widoczne są procesy globalizacji, silne procesy internacjonalizacji życia produkcyjnego i społecznego. tworzenie ponadnarodowych korporacji przemysłowych o powiązaniach sieciowych, zmiany struktur organizacyjnych, zarządzania, koncentracji kapitału ,SIEĆ informatyczną.
KARPIŃSKI
Cechy: dynamiczny wzrost wydajności pracy, nowoczesnych gałęziach przemysłu, potrzeby redukowania stanowisk pracy. gałęziach o rozwoju najwyższych technik.
dzisiaj cechą kluczową jest mała materochłonność i energochłonność na przemysł wysoki (dużo produkcji - mało energii);
b. korzystne parametry w przemysłach, gdzie duża działalność eksportowa będzie b. wysoka
wysoka rentowność przemysłów wysokich:
nakłady na działalność badawczo- rozwojową,
Dziś możemy świat dzielić na 3 regiony, które różnią się stopniem zaawansowania w cywilizacji informatycznej:
grupa krajów, regiony najwyżej rozwinięte, przewodnictwo technologiczne; wyzbycie się działalności materiałochłonnej i energochłonnej;
kraje średnio uprzemysłowione, produkcja i eksport tradycyjnych wyrobów przemysłów przetwórczych, część produkcji wyzbywanej przejmowane przez kraje I;
pozostałe kraje, poziom duży (dużo liczna), eksport na surowcach nisko przetworzonych, które nie stanowią konkurencji i „cofają się” przez........................tych państw ---- kraje „nowozacofane”.
Procesy informacji prowadzą do Stopniowej dematerializacji pracy fizycznej człowieka.
TEZA: wobec świata w fazie informacji i globalizacji, różnicowanie się świata rośnie, analizy przestrzennej. Przestrzeń geograficzna będzie bardziej złożona i będzie zmiana na całość.
4. CECHY KOMPLEKSU
dużej wartości i objętości produkcji - duży potencjał produkcji;
znacznej liczbie zatrudnionych pracowników w tym kompleksie w stosunku do zatrudnionych w przemyśle w skali kraju
wysokość zainwestowanego kapitału w dziedziny przemysłowe;
łatwe do zidentyfikowania więzi o różnej formie zależności: ekonomicznej, technicznej, technologicznej, organizacyjnej;
dużo koncentracji przemysłu na ograniczonej przestrzeni;
jest to rejon funkcjonujący, wymaga zaplecza, np. bankowego, naukowego, usług, wolnego czasu po pracy
dużo różnorodnych przemysłów,musza być 2-4 dominujące
5.CECHY TECHNOPOLII JAPOŃSKICH
każda łączy jednostki produkcyjne,skł z fabryk,ośr dystrybucji,usług,kompleksy przem,uniwersa i instytut Bad,przyjemna strefa mieszk,wyposaż wu rządz kultury i wypoczynku*tworz w strefie przygran „miasta-matki”(miasta regionalne) i max 30 min autem od centr i 1 dzień w obie strony od Tokio,Nagoi i Osaki(w pobliżu skute cz i nowoczesn śr tran por)*powierzh max 13 tys ha*bud w piekn, natur miejscach, harmona z tradycjami i środ natr*indywidua strategia B&R, przemysł strategiczny*koncentracj uniwersytetów i prywat labolattoriów, dostęp do inf technolog, wykwalifik siła rob,system zarządz*
6.RODZAJE SZLAKÓW TRANSPORTOWYCH
wydłużające sieć, domykające sieć w cykle, rozciągające sieć
7.RODZAJE IZOCHRON
rzeczywista - komunikacji regularnej np. kolejowej, autobusowej.
teoretyczna - pojęcie to pojawia się przy korzystaniu z indywidualnych środków lokomocji: pieszo, rowerów, samochodów.
8. PRAWA TRANSPORTOWE
1-prawo dionizego lardnera-1850r, rozmiary zbytu okre dobra zmieniaja sie w zaleznosci odwrot proporc do kwadratu wys przewozowej stawki nato dobro (kwestia odl i kosztow)->quasi prawo;
2-emil sax 1873-1890
a)prawo intensywnosci transportu-intens powinna byc zgodna z intens rozwoju pozostalych dzialow gosp narod.jesli jest zaburzona przez zbyt wolny rozwoj transp zauwazamy kryzysy gosp.
b)prawo integracji transp-nadrobiony popyt na usł transportowe zostanie zintegrowany do określonej, rozsądnie ograniczonej liczby inwestycji, lokowanych urządzeniach transportowych, co powoduje ich pełne ekonomiczne wykorzystanie, rozłożenie inwestycji nawiele podmiotów,
c)prawo kierunkowości transportu-transp dokonuje się głównie nie po prostej goemetrycznej lecz ku prostej niżniższych kosztów transportu,
d)prawo kosztów transp-w kosztach transp mamy do czynien z koszt stałymi i zmiennymi,korzystne rozszerzenie rozmiarów aż do pełnego wykorzystania możliwości przewozowej,
e)prawo cen transport: miany w transp miedzy podażą a popytem na usług transportowe,w razie obniżenia cen na przewoz wzrasta na nie popyt im cena wyższa tym popyt mniejsz*
3-prawo refrakcji:załamania transportowego-gdy mamy 2 ukł transport (droż i Tań),
4-prawo platynacji dróg-stałych rel miedzy drog główn a boczn,wraz z rozw sieci transp drogi boczne uleg spłaszcz,
5-prawo paralelizacji-lokalizacj róż rodz transpr,drogi nowych rodz ukł się prostopadle do starych z czasem staja się równoległ*
9KOMPLEMENT I SUBSYT.
komplementarność- zjawiska ruchu dokonujące się w jednym kierunku, ruch w tym kierunku może być kompensowany przepływem innych dóbr (w tym pieniędzy) w przeciwnym kierunku
substytucyjność - forma alternatywna, pojęcie to wyraża dążenie nabywców lub sprzedawców do wyboru najkorzystniejszej drogi wymiany np. z punktu widzenia odległości, szybkości środka transportu, kosztów
10.SPOS WYDŁUŻ SIECI TRANS
układy: proste, złożone, wielokrotnie złożone,systemy układów transportowych??
11. FORDYZM
Ford - taśmowy system produkcji, zastosowanie PRODUKCJI MASOWEJ (w konkretnym, jednym miejscu). Korzyści z produkcji na wielką skalę ,Ford& Taylor- upowszechnili taśmę montażową, którą po raz 1 zastosowano w fabrykach motoryzacyjnych, dzięki czemu samochód staje się taką samą przyczyną rozwoju w wieku XX jak kolej w wieku poprzednim
N. Otto, K. Benz- Niemcy,Citroen, Peugeot- Francja,Ford- USA
Od lat 70 XXw - zmiana produkcji przemysłowej: paradygmat fordowski, który określał masową produkcję standardową, zostaje zastąpiony postfordowskim paradygmatem, którego cechą jest zdywersyfikowana produkcja wysokiej jakości.
12. Model Fourastiego zależność między trzema sektorami na przestrzenia czasu, fazy:1. pierwotna(agrarna), 2.przejściowa(industrialna), 3tercjalna(usługowa) dla każdej fazy rozwoju są typowe proporcje w okresie zatrudnienia
13.
II
1. AGLOMERACJA POZIOMA
Skupienie się terytorialne przemysłu w przestrzeni geograficznej, która jest ograniczona, mała. Dwie tendencje:
dążenie przemysłu do wspólnej lokalizacji (skupiania się) → korzyści ze wspólnej infrastruktury;
dążenie do przemysłu dużego formatu (duża skala produkcji i zatrudnienia).
One zwykle działają równolegle, mogą mieć jedynie różne siły. Zwykle obok siebie. Końcem jest tendencja do tworzenia się kompleksów przemysłowych.
2. CIĄGI ROZWOJ TECHNOL I ORG
technologicznej:
* dążność do ciągłego poszukiwania i wykorzystania natych żródeł energii, renesans dawnych naturaknych źródeł energii. *roznący udział energii wodnej (najtańsza, lecz trudna do technicznego pozyskania). energia z falowania i pływów jest olbrzymia, nieograniczona, lecz droga inwestycyjnie. Hydroelektrownie: 1958 wybrzeże Bretanii; 1974- zat.Tunguska tworzone są na specyficznych typoach wybrzeży (zachód USA, daleki wschód Zsrr, zachód afryki). wzrost udziału małych elektorwni na rzekach (europa alpejska, skandynawska, USA, Kanada) * ciagi przechodzenia: -od energii machanicznej do elektrycznej- możliwość miniaturyzacji napędów i urządzeń, zmniejszenie kubatury ośrodków i urządzeń -od energii cieplnej do elektrycznej- innowacje w dziedzinie transportowej, korzystna dla obszarów ograniczoenj możliwości rozwoju - od przemysłów ekstensywnych do intensywych-, związane z powszechnym postępem technicznym. * powszechna dążność do wskazania metali lekkich stopów (kosmiczny, lotniczy) organizacja i zarządzanie: ciągi te były początkowo ukrywane. badanie ciągu w oparciu o formy oragnizacji pracy: od samowystarczalności i komplementarności ku zespołom silnie skooperowanym, złożonym. odchodzenie od układów wielokrotnie złożonych terytorialnie i ekonomicznie np. korporacje w wyniku międzynarodowienia systemów gospodarczych.
MODELE TRANSPORTOWEwasiutyński-model ukl kierunkowego transp oparty na rachunku mas przewozowych,gl transp kolejowy.model analogowy.
Modele geometryczne:
1)kohl-uzaleznienie sieci transp i osad od morfologi terenu
2) haufe-model heksagonalny
3)komiwojazera(analogowy)-wyznaczenie najkrotszej trasy,odwiedzajac wszystkie adresy.droga musi byc najkrotsza,nie można powtorzy zadnego odc.
4) model srodka miedzi-tworzenie sieci telef przy najkrotszych kablach miedzianych.przestrzen z budkami i stacjami telef
5)sieci scentralizowanej(peku drog)-powiazanie min kosztow transp z danym pkt centr.
6) modele domańskiego; -egzotropowy: ukl transp zwrocony na zew, jego wezlem jest dany osrodek który sciaga do siebie najkrotsze drogi transp np. Porty.zastosow glownie w afryce.z czasem rozrastal sie w aglomeracje-ukl lejkowaty.;-model odotropowy-zasadza sie na relacjach miedzy dr bocznymi a gl (powiazanie modelu i praw).najczesciej na obszarach przybrzeznych i nowozagosp badz nowo uprzem.drogi z ukl prostop do paralernych-mozliwosc wyboru i rownoczesnego przewozu wiekszej il towaru.;-model anizotropowy-anizotropia krysztalow-prawa refrakcji ikierunkowosci.
7)modele funkcjonalne;-policentryczny-obszary gorniczo-przem badz rol-przem(zrownowazonyukl osr centr),-monocentryczny-warunki silnej centralizacji przem-gosp,polityczno-administ,najbardziej zlozony hierarchicznie,wladza ksztaltuje siec.
8)modele geometryczne;-mc leane'a-szachownicowy,do konstrukcji sieci transp-osad na obrzezach kolonialnych-powinna laczyc porty przybrzezne,koleja z glebia ladu(rejony bogate surowcowo).na tych liniach tworzoe sa wezly mniejszej rangi,miedzy ktorymi przeprowadza sie linie horyzontalne.miedzy nimi ukl przekatne-wielka zlozonosc sieci;
- model kohra-dla obszarow usa,prawie regularne trojkaty rownoboczne.wierzcholki to centra miast lownych badz wezly kom.w skutek dalszego podzialu na trojkaty tworzy sie siec pol triangulacyjnych,pokrywajacych caly kraj.model ten pozwala na hierarchizacje ,ukazuje rozwoj
4. TYPY KOMPLEKSÓW (produkcji, kapitału, ludzi):
1)Kompleksy hydroenergetyczne:
-związane z przemysłami niewymagającymi dużej liczby i masy surowców, często z przemysłami bardzo energożernymi (np. metali kolorowych).
-kompleksy te mogą być lokowane w konkretnych, określonych miejscach fizjograficznych (najczęściej na obszarach górskich)- np. kompleksy alpejskie w Austrii, Szwajcarii, Francji, Włoszech, w dolinie rzeki Tenesee, Wschodnia Kanada, kompleksy Wielkich Jezior.
2)Kompleksy oparte o dogodne warunki komunikacyjne:
-kompleksy nadbrzeżne np. kompleksy Nowego Jorku, Szanghaju, kompleksy miast japońskich (Osaka-Tokio- Jokohama).
-kompleksy nadrzeczne, np. kompleksy doliny rzeki Loary, która dała podstawę do lokalizacji przemysłu wykorzystującego rzekę do wywozu i przewozu towarów.
-kompleksy metropolitalne, wachlarz komunikacyjny, wytworzony wokół metropolii przyczynił się do rozwoju przemysłu na jego obrzeżach, rozszerzając strefę miejską. Powstają one na podstawie dwóch uwarunkowań- obfitości siły roboczej, często wykwalifikowanej i dużej gęstości zaludnienia (np. kompleksy Paryża, Moskwy, Mediolanu, Berlina). Dominuje w nich przemysł wysoko przetwórczy (konsumpcyjny), ale początkiem były pokłady węgla i stali.
3)Kompleksy powstałe w wyniku pewnej sytuacji zagrożenia militarnego:
-związane z polityką obronną
-zauważalna jest ich dekoncentracja, deglomeracja ( w innych przypadkach byłyby łatwym celem ataku)
-np. środkowa Wołga, Ural, Syberia, Zachodnie USA.
5. TYPY KOOPERACJ:
a)międzygałęziowe-przepływ produktów finalnych
b)wewnątrzgałęziowe- powiązania między półfabrykatami, podzespoły, elementy związane z dostawą półproduktów.
a)podstawowy podział:
-czynna- gdy przedsiębiorstwo samo produkuje na cele kooperacyjne
-bierna-gdy przedsiębiorstwo korzysta z dostaw z innych przedsiębiorstw
b)ze względu na charakter procesu produkcyjnego:
-przedmiotowa-dostawy części, półfabrykatów, które mają zapewnić możliwość prowadzenia montażu.
-technologiczna-obejmuje zakres usług służących w procesie produkcyjnym do otrzymania jakiegoś produktu. Np. frezowanie, kucie, odlewanie, trawienie.
c)ze względu na liczbę przedsiębiorstw współpracujących:
-równoległa-producent wyrobu finalnego korzysta z dużej liczby dostawców
-łańcuchowa (wielostopniowa)- kooperant zleca wykonanie części elementów komuś innemu
-cykliczna- wspólne wykorzystywanie elementów kooperacyjnych przy zakładzie głównym i współpracujących.
6 I Orientacja surowcowa;
Przemysły dobywające kopaliny użytkowe,
P. surowcowe (niezależne od surowca) - określają m- ca lokalizacji,
P. wytwarzające surowce lub półfabrykaty - w pewnym stopniu w kolejnej fazie ciągu przemysłowego, uszlachetniony produkt, np. cementowy, wapienniczy, stalowy(powinny znajdować się blisko pierwotnego surowca, bo jest jego duża masa), cukierniczy [przetwarzanie pierwotnego surowca→ II faza surowca (uszlachetnianie) → dalsze przemiany],
P. w których technologie produkcji koszt surowca (ze względu na wagę, wartość) ma pozycję znaczącą (w koszcie finalnym produktu),
P. stoczniowy, konstrukcji stalowych, maszynowy (koszt surowca → bardzo istotna wartość końcowa tego produktu)
7 MODEL SYMULAC
SYMULAC-spos stos model,odtworz histori,
MORRILL:technika Monte Carlo:p-stwo wybud nowej drogi w danym okresie zal od dług dróg istniej,wlk zalud,charakteryst obszr,kosztów budow*
KANSKY:śred dług i liczba osacz na podst wspólzal miedzy struktur sieci,poz gospar,wlk obszar,zmiennn rzeźby i kształtu obszaru;dla konkretnego obszaru:Sycylia,kolejność bud lini kolej określ na podst rozm działaln gosp;
F1:określ strukturaln właśc. sieci,poziomu rozwoj gosp miast,
F2:p-stwo lokal ośrodka na sieci kolej,wybr miasta łącz: nastpn do najwieksz i najbliż na sieci,
F3:otrzym obwody miedzy miastami,
F4:korekty:likwid odcink,dostos do rzeź*
KOLARS-MALINA:mody Kankyego,symul sieci kol Turcj,P-stwo poł 2 miast wprost prop do l ludn i owrot do kwadrat odległ,
1-łącz szczytów,
2-likwid linie równoległ,krótkie łączy z najbliższymi,
3-powst obwodów, linie prost na krzyw*
8. WSKAŹ PRACY: koszt pracy niezbędny do wyprodukowania danej jednostki produktu mieszonej waga produktu bądź jego wartością,
MIARA DEWIACJI - stosunek czynnika pracy do wagi lokalizacyjnej (suma cięzaru wszystkic surowców, półproduktów i gotowych wyrboów przewieziona z miejsca pozyskania do miejsc przetworzenia a później do rynku zbytu)
9. POJĘCIE PRACY TRANSPORTU
- nie wytwarza żadnych nowych wartości rzeczowych, praca t. polega na dokonywaniu zmian miejsca produktów wytworzonych przez inne działy, zmiana miejsca dokonuje się też między producentem a konsumentem
- produktów pracy trans. (ładunki, idee) nie można magazynować
- ścisłe powiązanie szczególnych ogniw organizacyjnych tak by pracowały efektywnie
- bierze udział dużo ludzi, współdziałają w zespole operacji, elementy pracy dokonują się w różnym czasie, w różnych odległościach
-proces pracy składa się z celowości pracy (siła rob używa celowo pewnych środków, które maja przemieścić), przedmiotu (masy ładunków,ludzie), środków pracy (środki transp)
10. MODEL KOORDYNACYJNY
11. LICZBA BETTIEGO
liczba cyklomatyczna/pierwsz liczba Bettiego=e-v+p(izol podgraf)*nieswój graf ma 0,słabo rozw mało spój,wysoko - duża spójn*dla graf płaskich: l cyklom/(2v-5), dla graf niepłask 2l cyklom/(v-1)(v-2) stosunek obserwow do max licz obwodów*mała l krawędzi bliskie 0, max 1, można porówn z grafem o tej sam liczb v
12. DZIEDZINY SKUTKÓW UPRZEMYSŁOW
środowisko-emitowanie zanieczyszczeń, które niszczą środowisko, jak również wpływa na żyjącego w nim człowieka (nowe choroby, patologiczne zmiany w ludzkich organizmach;
społeczeństwo-stały odwrót od rolnictwa na rzecz zawodów pozarolniczych-wyższe dochody, określony czas pracy ;
ogólna ekonomika kraju-produkcja współczesna staje się o wiele tańsza niż poprzednio(oprócz innowacji), natomiast produkcja żywności staje się coraz droższa, zwłaszcza ekologiczna(wzrost intensywności, modyfikacje)usługi wzrost cen;
wielka polityka światowa-wzrost gospodarczy oraz pewna unikalność produkcji dzieli świat na strefy wpływów bogatych ”rozwiniętych” krajów. Tworzony zostaje nowy ład, układ świata. Strefy mogą być hermetyczne bądź przenikające się.
13. PRZEM NOWYCH TECHNOL
CHEM:barwnik syntez,półprodukty dla farmacj,tworz plast,kauczuk syntetycz i elastomery,esencje oleiste,naturalne,syntetyczne aromaty*
PARACHEM:prod fitosanitarne,sztuczn węgiel,aktywn surowce,prod chem uży w metalurgi i przem maszynowym*
FARMAC:specyfiki farmaceutyczn*
INFORMATYK:sprzęt do przetwarz inform,maszyny biurow*
PRZEM MASZ:silnik spalin,inne niż samochodowe i lotnicze,turbiny cieplne,hydrauliczne,wyposażenie dla tam*
PRZEM ELEKTRYCZ:wyposaż do dystryb i sterow niskim napięc dla elektronik siłow,materiał elektr dla prądów silnych i wysokich napięc,aparatura przem niskiego nap,przekaźniki i urząd sygnalizacyj,urządz automatyki przemysł*
ELEKTRONIK:wyposaż telefon i telegraf,aparat radiolog i elektronik medycz,aparatur regulacyj i sterując,instrument i aparaty pomiarowe elektrycz i elektroniczne,profesjonal sp®ze elektroniczny i radio-elektryczny,składniki pasyne i kondensatory stałe, lampy elektroniczne i półprzewodniki,sprzęt rejestrujący i odtwarzający audio-video*
AREONAUTYKA:kapsuły lataj,El napędowe rakiet i wyposażenie napędów,wyposaż pojazdów kosmici,silniki i wyrzutnie rakietowe*
MECHANIK PRECYZYJN:zegary,wagi, liczniki, instrumenty pomiarowe,optyczne,precyzyjne,sprzęt foto i filmowy
14. KARTODIAGRAM SUMAR
rożne rodzaje środków transp, które się sumują, szerokość wstęgi zmienna, jedno lub 2 keirunkowy, może tez być wycinkowy - bardziej czytelny
15. CYWILIZACJA TALLASOICZNA
cyw transportowa, cechy rozwoj zw z obsz nadmorskimi, celem poznawanie obszarach wybrzeża, ujścia rzek, akweny mórz śródlądowych, często rozrastające się w głąb lądu, okres poznawania nowych terytoriów
III
1 INDUSTRIALIZACJA proces poprzedzający uprzemysłowienie.zbudowanie obiektu przemysłowego;zorganizowanie w tych obiektach systemu produkcji;odpowiednia kadra;zorganizowanie produkcji masowej;organizacja zaplecza dla rozwoju produkcji ;przepływ ludzi do tych ośrodków;Industrializacja polega przede wszystkim na zorganizowaniu produkcji, która zapewni wysoki stopień specjalizacji INDUSTRIALIZACJA-to przejaw współcz. rewol. przem. Wzrost zapotrzeb. na wyroby przem. w skali świata w wyniku: wzrostu liczby ludności, powiększ. teryt. kolonialnych, rozwoju handlu zamorskiego. Pojawiły się nowe warunki rozwoju przem. Polityczne osłabienie systemu feudalnego, nagromadzenie kapitału, wzrost poziomu nauki i technologii, umiejętność wykorzyst. tych elementów dla celów praktycznych.Ważną rolę odegrała też modernizacja szlaków wodnych
SOPHIA ANTIPOLIS
miasto mądroś,lazur wybrzeże, Valbonne, Mongins,Yallenvis,Antibes,Biat*początki bo przenieś spółek m-nar IBM Francja, Texas Instrument,Thomson CSF*powst z inisjat Pierra Laffitte'a,idee decentraliz przem i usług poza Paryż, środ wiejskie*opier na szkole górniczej powstał sieć badań publ w dziedzinie inżynierii i przedsiębiorstw*uniwersytet w Nicei,Towarzystwo Sophia Antipolis w celu fuzji technologi i kultury*M-nar Park działaln Valbonne - Sophia,Antipolis*18 km od lotniska w Nicei,m-nar poł kolejow,autostrady,droga szybkiego ruchu*4 wlk bieguny znakomitości:
1-informatyki, robotyki,elektron,telekomunikacj(Air France,Thomson Sintra),
2-działaln nauk med.,biotechnol,farmacj,Chełm(Wellcome,CIRD),3-nauki zw z ropą naftow,wodą,energiami i technicz konstrukcj(AFME,KIER),4-kształcenia (ESTIN,CERICS)
3. TECHNOPOL AMERYK
SILICON:na pd of San Francisc,rozw uniwersyt Stanfora,”Stanford Industrial Park”-możliwość zatrud najlepsz profesor,lokaliz przem elektronicznych(półprzewodniki),obecność waż militarnych i aeroprzestrzennych instalacji w zatoce San Francisko,społeczny i techniczny podział pracy, korzyści agolemracj, m.in. Intel,Intersil*
ORGANGE COUNTRY:na pd od Los Angeles,nadmiar przestrzeni,znakomite poł transp,deglomeracj LA,przem urządź komunikacyj,prod ukł elektronicz i akcesoriów,wyposażeń elektronicznych komuterów i maszyn biurow,duży zasób siły roboczej o zróżnicowan atrybutach, przem zaawans technolog wyprzedził powst uniwerku,podstawą do reformy w nauczaniu*
DROGA 128 BOSTON:przekształc 2pasmow drogi o jednopoziomych skrzyż w wielopasm autostradę o ogranicz liczbie wyjazdów (ruch poza centrum Bostonu),pierwsz Park „New England Industrial Center”,obecnośc uniwersytetów Harward,MIT i laboratoriów,łatwy i szybki dostęp do miasta,port lotnicz,linie kolejowe,ulgi podatkowe,możliwość rozw przestrzenn,atrakcyjn środ,chaotycz rozwój,duże zróżnicow gałęzi:system i instrument elektrycz i elektronicz,ukł precyzuj,optyka,aeroprzestrzeń, bioinżynieria*
GRAF SPÓJNY: graf jest spólny, jeżeli każde dwa wierzchołki grafu są połączone łańcuchem
OBWÓD HAMILTONA -skoń droga przech przez wszystk wierzch grafu dokł 1 raz
RODZ KARTOGRAMÓW:prosty,złoż,sumarycz,struktural,porównawcz,dynamicz,izochronicz
DZIEDZ INTERDYSCYPLINAR:1przyrod,2socj/społ,3ekonomicz,4techniczna/inżynierska. socjologia przyrody, ekologia społeczna, inżynieria środowiska, ekonomika środowiska
8. FORMACJE ROZWOJU SPOŁECZNO- GOSPODARCZE
Przedkapitalistyczna
Okres od XII - XVI w. → zmieniające się formy produkcji - dominuje rękodzielnictwo, które w miarę czasu przekształca się w prymitywne rzemiosło i w prymitywny przemysł. opierają się one o pracę żywą, technicznie słabo uprzemysłowione. Mało urządzeń - b. prymitywnie. Praca na zdolnościach manualnych, o nie wielkiej skali produkcji, wysoki stopień specjalizacji. ekonom. uzależnione od:
- miejsca,
bazy surowców,
rynku zbytu,
środków transportu.
Tworzenie powiązań surowcowo- produkcyjno -przetwórczych. Produkcja ma charakter rozproszony, gdzie jednak są dominacje miejsc produkcji, np. skrzyżowanie dróg lądowych i śródlądowych, miejsca portowe, przepraw rzecznych.
Manufaktury
Okres ok. XV - XVIII w. /1 faza rozwoju dalej koncentruje się na liczbie rąk do pracy, ale technicznie uprzemysłowionej. Poszukiwanie miejsc, gdzie jest liczna tania siła robocza → obszary wiejskie i podmiejskie. Wyższy stopień uprzyżądowania →większa skala produkcji; większe potrzeby rynkowe - więcej konsumentów. Punkt ciężkości wyboru miejsca lokalizacji rynku zbytu w kierunku miejsc pracy (rynek pracy)- tam gdzie duża ilość osób → tworzenie nowszych miejsc pracy wywołane przyciąganiem ludności → tworzenie centr ludnościowych (ogniskowe, jednak na wsi i pod miastem).
Kapitalistyczna
Okres od 2 poł. XVIII - XX w.(a czasem po XXI). Kapitalizm przemysłowy = ściśle powiązanie miejsc produkcji z bazą surowcową i miejscami wymiany. Cechą geogr. jest dążenie do tworzenia koncentracji terytorialnych na bazie gł. surowców energetycznych, np. węgiel k, potem ropa naftowa. Przemysł ciężki staje się gł. siłą napędową każdej gospodarki/ rozwój. Koncentracja miejsc produkcji i ludności stają się koncentracją kapitału, czyli tendencje monopolistyczne, np. disopole, Triesty, kartele,..., w których odczuwa się interwencjonizm państwa, ale też internacjonalizm (umiędzynarodowienie gosp.) → globalizacja gosp. i przemysłu.
Korporacja i holdingi (łączenie pod 1 wspólny zarząd).
Socjalistyczna
Od 1917 do dziś, ale ma schyłkowa tendencję (Kuba, Korea, Chiny, Mongolia, Jemen, Paragwaj), ale daleki od początkowych zasad. Podst. elementem odróżniającym jest zmienna własność środków produkcji, jest one wspólne (wszystkich). Tzn. człowiek był podmiotem wszelkich działań. Ta formacja trwała tak długo, aż nie zaczęto się kłócić o zyski. Odejście od praw wolnego rynku → prowadziło to do napięć społecznych i gosp., aż doprowadziło do upadku tego systemu. Zakładała równomierność rozmieszczenia działalności gosp. i dostępu do niego (dostępu do pracy). Postać zwarta - czasem rozproszona. Dobra rzecz → zakładała powszechność do - wiedzy bezpłatnej, - służby zdrowia. W ramach tych postulatów obserwujemy silne postępujące zjawisko migracji, np. w poszukiwaniu miejsc edukacji i pracy.
Współczesny kapitalizm
Jest to produkcja bardzo silnie zautomatyzowana, zunifikowana = robotyka. Wysoka technologia, produkcja czysta, globalna o zwarto- rozproszonym charakterze.
1 - bardzo mała 3 - siła najwyższa (oddziaływania)
MIARA SKUPIENIA BAZY SUROWC Jeśli 2/3 danego surowca / produkt wydobywczy surowca jest z 1 strefy geogr., polit., ekonomicznej to jego waga lokalizacyjna jest duża i wpływa też istotnie na jego cenę, np. ropa naft. Nawet 80 % czasem z małego obszaru kuli ziemskiej. -sposób występowania (powszech,unikal) - charakter eksploat: (powierzchniowe, wgłębne) -stosunek wagi do gotowego produktu (czyste lub tracące na wadze), Indeks materiałowy- waga zlokalizowanego surowca do wagi produktu. >1 lokal. w miejscu wydobycia =1 prawo wyboru, <1 orientacja rynkowa
CZYNN SKUPIAJ I ROZPRAZ W PRZEM
energetyczna natura, węgiel kamienny skupia ośrodki, węgiel brunatny- rozpraszający( bazowanie na energii przemysłowej), grupa płynno- gazowa- rozpraszający, dzięki sieci rurociągów i gazociągów, niekonwencjonalne źródła- rozpraszające pod warunkiem dobrych cen środowiskowych
transportu, transport kolejowy i śródlądowy- sztywny transport ograniczony czasem, torem podróży, ale duża ładowność skupiająca ścisły związek z niektórymi ośrodkami; samochodowy- duża elastyczność, rozpraszający, ale mala ładowność
technologiczna- zawsze miała tendencje do skupiania wokół zakładów macierzystych, skupienia takie dają różne korzyści aglomeracyjne np. przemysłu wielkiej skali
społeczna- dążenie do równomierności rozmieszczenia zakładów przemysłowych- priorytet. Nie zawsze możemy jednak do niej dążyć, dojść. Patrząc na społeczeństwo wysoko- rozwinięte równomierność jest bliższa do osiągnięcia.
Kapitałowa- różnica kapitału wnoszącego: drobny, rozproszony-dekoncentracja, duży- koncentracja, przyciąga kolejne przedmioty kapitałowe, nawet te drobne. Mogą one zmieniać cele polityki
Geograficzna- elastyczność przestrzenna przemysłu, która jest funkcją rozwoju cywilizacyjnego i technologicznego; zaawansowane- wysoki udział przemysłów swobodnie lokalizowanych w globalnej sumie, nisko zaawansowane- większość to przemysły tradycyjne
11. CENTRA I PERYFERIA
Wyrastanie biegunów wzrostu, które dążą do wyznaczenia dysproporcji między wielkością, tempem i poziomem rozwoju jednostki, powoduje zubożenie peryferii. Sytuacja ta trwa aż do maxymalnej korzyści dysproporcji. Potem obserwujemy emanację pierwotną na peryferia zmniejszając dysproporcje.
- centrum alpejskie X-XIIIw.- cechą wzrostu biegunów była umiejętność wykorzystania zasobów (wiatr, surowce) oraz drenowanie wszystkich potrzebnych elementów ze Śląska, Węgier (które zaczynają się rozwijać po oddawaniu korzyści zwrotnych z centrum)
- rejon nadreński XV w.- zaczynają tam również pojawiać się zmiany technologiczne, obszar peryferyjny Anglia, Holandia, S Szwecja i Hiszpania
- centrum dwuogniskowe Anglia- Szwecja, XVI/ XVII w.-w Anglii brak było dobrych surowców, które ściągane były ze Szwecji ( głównie rudy żelaza),peryferia- N Europa, europejska część Rosji
- centrum angielskie 1750-1780r,- peryferia- Europa oprócz SE, innowacje wypływają do USA, Australii, Japonii, S ameryki
- centrum dwuogniskowe- radziecko- amerykańskie, potencjał militarny i gospodarczy, po wojnie dokonał podziału na strefy wpływu 1920-1940r
- centrum dwuogniskowe japońsko- amerykańskie, które dzieli świata na strefie wpływów: Japonia- Azja daleko i centralna, NE, E część Rosji
- od 2000 r. centrum trzyogniskowe USA-Japonia-UE
Przyczyny przesuwania się centrów wzrostotwórczych:
- na skutek wyczerpywania się w centrum korzystnej relacji między rosnącą masą towarów na sprzedaż a możliwością konsumpcyjną centra- dążenia do znalezienia nowego rynku o dużej pojemności.
- występujące innowacje technologiczne im bardziej zaawansowane tym wymagają innych warunków środowiska
12. POJĘCIA SIECIOWE
punkt - jeszcze nie jest elementem transportu,
szlak transportowy - miedzy dwoma punktami, ciąg komunikacyjny z charakterem liniowym, po którym dokonuje się ruchu w zasadzie dwukierunkowym, rzadko jednokierunkowym, od szlaku zaczyna się ….. sieć
węzeł transportowy - miejsce zejścia się lub przecięcia co najmniej dwóch szlaków
sieć transportowa - zespól szlaków i węzłów transportowych poodmykanych cykle transportowym (drzewko transportowe)
system sieci transportowej - układ, który tworzy obwody zamknięte i przypomina kształtem drzewka dendrytowe
13. PRAWO KOSZTÓW TRANSP I PLATYNACJI DRÓG
4-prawo platynacji dróg-stałych rel miedzy drog główn a boczn,wraz z rozw sieci transp drogi boczne uleg spłaszcz
d)prawo kosztów transp-w kosztach transp mamy do czynien z koszt stałymi i zmiennymi,korzystne rozszerzenie rozmiarów aż do pełnego wykorzystania możliwości przewozowej
14. MODEL ANIZOTROPOW
DOMAŃ: tranport zróżnic pod wzg tech-ekon,przestrzeń ekonom zróż,ukł sieci narasta stopniowa,jest dynamicz*model heksagon nie optymat w obliżu gł szlaków,lepiej trójkąt równobocz lub kwadrat*bardziej efektyw,wzrost udzial koszt dróg,maleje koszt eksploat*
15 SUBSTYTUCYJNOŚĆ - forma alternatywna, pojęcie to wyraża dążenie nabywców lub sprzedawców do wyboru najkorzystniejszej drogi wymiany np. z punktu widzenia odległości, szybkości środka transportu, kosztów
IV
1. KRYTERIA LOKALIZACJI
o podstawie mikroskali ekonomicznej = LOKALNY
obowiązuje w momencie, kiedy problematyka lokalizacji była formowana; punktem wyjścia jest stan istniejący zagospodarowania przestrzeni wraz ze stanem potencjału ludnościowym i warunki społ.- hist.- polityczne / zachowanie stanu nie zmienności do momentu wyczerpania się elementów - szansa na rozwijanie działalności na nowym miejscu. Obowiązywało w XIX w. - 50-lat XX w.
o podstawie makroskali ekonomicznej = REGIONALNY
Od 2 poł. XX w.- makroskala, permanentna zmiana we wszystkich elementach; dynamika procesów lokalizacji, która wyróżnia kierunki lokalizacji; zmiana uwarunkowań i tempa lokalizacji. Pewne obszary gosp. mogą tworzyć się a inne, np. zanikają. Lub też na ich bazie mogą się tworzyć się nowe na miejscu tamtych.
Czynniki lokalizacji. baza surowcowa, kapitał, siłą robocza, warunki ekonomiczne, korzyści aglomeracji, koszty transportu, rynki zbytu
2. MODEL DZIEWOŃS:teoret podstaw wzrok ukł sieci kom dla PL,nałoż kilku ukł:geograficzn(dla obsł tranzytu mnar),geopolit(dla gł sieci podstaw kraj),trójkąt(dla sieci uzupel,rozdzielcz lub przekaźnik),dośrodkow(dla obsł wlk ośr),heksagon al(dla obsl małych ośr),prostokąt(dla elementarnej sieci obsł),funkcjonal(pozwal na koordynacj)*
3. ODLEGŁOŚĆ
- odległość fizyczno-przestrzenna (swa aspekty)
odległości idealne (z lotu ptaka) ortodromalne- odległość najkrótsza
odległości rzeczywiste - dokonujące się w przestrzeni - krzywizna szlaku
- odległość czasowa - mierzona w jednolitych jednostkach czasu, oznacza dostępność,
- odległość ekonomiczna - wyrażona w kosztach transportu
- odległość w transporcie - stan napięcia między dwoma węzłami, punktami, który jest wprostproporcjonalny do ich wielkości i odwrotnie proporcjonalny do kwadratu odległości między nimi (prawo Newtona - model grawitacji potencjału)
4. KRYTERIA TECHNOPOLII
postrzegan stop technicz wyrafinow prod wytwarz,wskaź wzrostu zatrud w danej gałęzi,% wydatków na badania i rozwój w wartości sprzedaży,%badaczy i inżynieróW w ogólnej licznie zatr
GRAF PŁASKI to taki, którego łuki bądz krawędzie nie mają punktów wspólnych prócz wierzchołków
6. Daty postępu technologicznego:
1620- Anglia potęga, sir. Dudlmy dostaje patent na wytop rudy żelaza.- przyspieszenie produkcji, powiększenie pojemności pieców hutniczych. 1735-użycie do wytopu surówki i stali koksu, zmiana lokalizacji metalurgii w miejsce wydob żelaza, zastosowanie miechów parowych co przyspieszylo produkcję 1780 uzyskano stal tyglową o wysokich parametr tech. bardziej ciągliwa i twarda, nowe dziedziny produkcji 1913 - ERA ZŁOMU szukanie nowych źródeł surowca, .1983-1985 tworzywa sztuczne
ETAPY ROZWOJU GOSPODARCZEGO
do XVII w. →okres dobrze prosperującego rzemiosła i wstępnej manufaktury. chronologia technologiczna → konkretne daty.
1620 r.- Paddle uzyskał patent na wytop rudy żelaza w piecach z ............... ręcznymi w oparciu o węgiel kamienny. Do tej pory nośnikiem energii był węgiel drzewny. Wyższa kaloryczność → szybszy wytop surówki →większa możliwość produkcji stali.
Znaczne powiększenie pojemności pieców hutniczych → uzyskanie większej masy surówki.
Cecha geogr.- migracja przestrzenna przemysłu; przemieszczenie między obszarami leśnymi (drewno), w kierunku m- c pozyskania węgla kamiennego.
1707 - Anglik Abraham Darby pierwszy wyprodukował koks w procesie odgazowania węgla k.
1735 - użycie koksu do wytopu surówki i stali. Kos >kaloryczność od węgla k., ok. 9000 kal. Skracanie czasu procesu technologicznego wytopu surówki. Koks jest lżejszy, więc odgrywa rolę przy tworzeniu się miejsc gospodarczych w miejscu występowania rudy.
Wprowadzenie pieca parowego (Wilkinson, Wat) zamiast ręcznego → zwiększenie skali wytopu surówki i stali.
lata 50 XVIII w. : stal tyglowa (wyrób szlachetny)w Anglii, metoda Hautzmana (zegarmistrz); od wew. piece wyłożone grafitem, który przenikał w surówkę, dając dużą sprężystość i ciągliwość podnosząc jakość skali.
wiek XX - 1913 - rok przed wybuchem I wojny św. Okres, w którym pewne kraje prą do konfrontacji. Wymuszenie na producencie znaczne .............. gosp. → potrzeby stali rosną, bo wzrasta zapotrzebowanie na zbrojenie. Zapotrzebowanie przekracza możliwości dostarczania. Popyt przerasta podaż. Szybka dekapitalizacja maszyn używanych wcześniej; złom żelaza, stali stanowi cenny i poszukiwany surowiec hutniczy, gdzie jest sortowany. Tu po raz I użyto złomu do produkcji stali. W tym roku zróżnicowanie w skali globalnej świata → produkcja stali i surówki.
cały wiek XX - okresem aktywnego poszukiwania dostawców złomu; wyrastanie potęg gospodarczych np. Japonii, Korei Płd., Wlk. Brytanii, Szwajcarii. Dziś ponad 50 % wsadu surowcowego stanowi złom - te kraje dobrze przerabiają złom, bardzo opłaca im się sprowadzanie złomu z daleka.
1983- 85 - wydarzenie w skali globalnej, zrównoważenie prod. stali z prod. tworzyw sztucznych jako substytutu; przejaw nowoczesności. Szczególna rola krajów produkujących, będących w fazie postindustrialnej, tam stal zastępowana substytutami (lżejsze, bardziej plastyczne, zapotrzebowanie estetyczne).
7. Miara dewiacji- stosunek czynnika pracy do wagi lokalizacyjnej
Rola czynnika pracy/index- koszt pracy niezbędny do wyprodukowania danej jednostki produktu mierzonej wagą produktu lub jego wartością
Waga lokalizacyjna- suma ciężaru wszystkich surowców, półproduktów i gotowych wyrobów przewieziona z miejsca pozyskania do miejsc przetworzenia, a później do rynku zbytu
Uproszczenia, które koniecznie były do wprowadzenia teorii lokalizacji( i spowodowały krytykę tej teorii): 1)pogląd dotyczył stałości czynnika pracy, założenie dokładnej liczby mieszkańców która nie zmienia się do końca inwestycji, odrzucenie prawa mobilności siły roboczej =>modyfikacja- agregat mobilny; ze znanej populacji wydziela grupę, której daje prawo do zmiany miejsca pracy,2) traktowanie populacji jako grupy jednorodnej, brak podziału na wiek i pleć- ważna tylko praca rąk, nie uwzględnia różnic 3) założenie o niezmienności czynnika pracy(dążeń, wymagań) oraz braku gwałtownego postępu zmuszającego do dalszego kształcenia, nie uwzględniał nowych rodzajów transportu, które przyspieszały mobilność ludzką
Rola czynnika pracy ulega zwiększeniu, które jest tym większe im szybszy jest postęp
Zestaw V
1. Zadania geografii przemysłu: badanie relacji odległości między obiektami przemysłowymi; zjawisko kooperacji(pocz. XXw.) pozwala na powiązanie gospodarek w jakąś całość;
badanie relacji między zakładami przemysłowymi a siecią osadniczą(coraz dalsze trasy dojazdu do pracy)przepływ fizyczny ludzi-przepływ gotówki procesy semiurbanizacji;
badanie relacji między zakładami przemysłowymi a szlakami i węzłami transportowymi(często koszty transportu stanowią większość ceny finalnej produktu);
badanie relacji pomiędzy przemysłem a bazą surowcową, przemysł oparty na surowcach rzadkich lokuje się w pobliżu złóż, natomiast oparty na surowcach powszechnych lokuje się wg innych przesłanek np. wykształcenia:
badanie relacji zakładów przemysłowych a rynkami zbytu;
badanie lokalizacji zakładów przemysłowych pojedynczych oraz ich zgrupowań
dwa kierunki zainteresowań g. przemysłu
KRAJOBRAZOWY XVIII/XIX opis zjawisk geograficznych, rejestrowanie oraz próba uogólnień, wyciąganie wniosków, kierunek subiektywny rozwijany na gruncie geogr. niemieckiej i francuskiej
ANALITYCZNY potrzeba wyjaśnień lokalizacyjnych, chęć tłumaczenia dlaczego? ile?, powstała na gruncie geogr. amerykańskiej
2. model sieci transportowej
sieci scentralizowanej (peku drog)-powiazanie min kosztow transp z danym pkt centr
3. Typy przestrzenne aglomeracji:
typ mocno zwarty np. GOP, zagłębie Ruhry- wyrosły na bazie surowców energetycznych
typ rozproszony- duży Obszar, złożony z większej ilości ośrodków powiązanych np. Nord ( Francja)
typ zwarto- rozproszony- są to duże centra pomiędzy którymi przestrzeń pokryta jest mniejszymi uzupelniającycmi np. ośrodek sudecki
Aglomeracja - zbiór podmiotów gospodarczych, które zgrupowane są na małej powierzchni, silnie ze sobą powiązane
Aglomeracja pozioma - obrazuje proces skupiania powierzchniowego podmiotów gospodarczych na małej przestrzeni; u podstaw procesów skupiania mamy dwie tendencje :
- tendencja Przemysłu do wspólnej lokalizacji : chęć- osiągania korzyści z użytkowania wspólnej infrastruktury (obniżenie kosztów produkcji)
- tendencja do wznoszenia zakładów dużego formatu : zakłady o dużej mocy produkcyjnej, wielka skala produkcji, zatrudnienia, zużywanej energii
Ostatecznym efektem aglomeracji poziomej są kompleksy przemysłowe.
Aglomeracja pionowa - uwzględnia oprócz procesu terytorialnego proces łączenia się pod wspólnym zarządem, kapitałem. Uwzględnia ona procesy aktualnej organizacji pracy. Zarządzanie i organizacje są elementami składowymi tego zjawiska aglomeracji. Nakładanie się aglomeracji pionowej na aglomerację poziomą.
Procesy skupiania mają swój pułap górnych i dolnych korzyści. Cały proces aglomeracji odbywa się tak jak ruch sinusoidalny, które ma swoje apogea i minima. Max wychylenia tej krzywej to max korzyści osiągane z aglomeracji poziomej i pionowej. Przekroczenie owego apogeum może mieć dwojakie skutki : pójście w kierunku kolejnego, jeszcze wyższego apogeum - zwiększone nakłady produkcji; przejście do dolnego pułapu - rozproszenie.
Model scentralizowany - inna cechą procesów skupiania jest proces tzw. Centralizacji. Problemy centralizacji możemy rozpatrywać w trzech aspektach :
1. analiza tego zjawiska, w której badamy centralizację produkcji, która dokonuje się w jednym zakładzie produkcyjnym; mamy do czynienia z centralizacją w której możemy dyskontować korzyści płynące z produkcji na wielka skalę w tym jednym miejscu;
2. centralizacja polegająca na łączeniu się kilku lub kilkunastu zakładów w jednym miejscu : możliwość dyskontowania korzyści z tej wspólnej lokalizacji; wykorzystywanie do max istniejącej infrastruktury technicznej, społecznej, ekonomicznej przez wiele funkcjonujących w tym miejscu podmiotów powodujących obniżenie kosztu finalnego produktu;
3. centralizacja wielokrotna życia gospodarczego : obowiązujące powiązania produkcyjno - konsumpcyjne w jednym ośrodku; korzyści z tzw. Kompleksu osadniczo - produkcyjnego
Cechy przemysłu Wrocławia
Polistrukturalny-wiele rożnych gałęzi, spośród 23, 22 są reprezentowane, co wynika z: bogactwa surowcowego, długotrwałej działalności przemysłowej, powojennych decyzji do szybkiego uruchomienia działalności, dużego ośrodka miejskiego, korzystnego położenia komunikacyjnego. Największa różnorodność występuje Starym Mieście (19 gałęzi), potem w Śródmieściu(18) po 17 gałęzi- Krzyki i Fabryczna oraz 16-Psie Pole; w centrum miasta duża liczba małych zakładów a na zewn. Mało dużych zakładów, zatrudniających więcej pracowników. Ok. 70% to przedsiębiorstwa mikro i małe we Wrocławiu- pozytywny wpływ, bo występuje duża różnorodność, łatwe przystosowanie do zmian otoczenia, elastyczne; występuje 6 stref koncentracji przemyslowych-wzdluz przebiegu głównych szlaków komunikacyjnych:1 strefa zach.,2-pld.-zach.,3-polnocna,4-pln-wsch, 5-pld-wsch, 6-pld.
Miara powszechności surowca - określenie różnicy cen w miejscu wydobycia a miejscem zbytu.
Typy kooperacji:
1.Czynna-przedsiebiorstwo z góry produkuje różne cele kooperacyjne. Nastawiona na kooperację.
2.Bierna-przedsiębiorstwo korzysta z dostaw innych kooperantów; konsumuje wyroby innego podmiotu
Podział ze względu na charakter procesu produkcyjnego:
1.Przedmiotowa-uczestniczą wszelkiego rodzaju części, podzespoły
2. Technologiczna- obejmuje różny zakres usług: kucie obróbka cieplna, różne czynności które wykonujemy lub zlecamy e celu uszlachetnienia wyrobu.
Podział ze względu n liczbę przedsiębiorstw współpracujących:
1. równoległa- producent wyrobu finalnego korzysta z dostaw dużej liczby zakładów [podmiotów]
2. łańcuchowa [wielostopniowa]- kooperant zleca wykonanie części elementu innym podwykonawcom [subkooperentom]
3. cykliczna- wykorzystanie elementów kooperacyjnych przez głównego kooperanta i przedsiębiorców [układ ..?]
Weber:
miara powszechności lokalnej - różnica ceny pomiędzy miejscem pozyskania surowca a miejscem sprzedaży. Jak mała to powszechny.Duża unikatowy
Powszechne - miara powszechności surowca (lokalnej)jest to określenie cech w miesiącu jego pozyskania, gdy małe ceny to surowiec jest powszechny. jest to surowiec, który jest wszędzie i jest łatwo dostępny. IV rzędowe surowce pokrywają ziemię, np. żwiry, piaski, iły.
Krytyczne uwagi następców Webera → krytyka roli czynnika pracy (ludzkiego). Wyidealizowanie Weberowskie; trzeba wprowadzić uproszczenia.
Inne elementy tej teorii:
Weber rolę czynnika pracy uważał za czynnik stały → nie dopuszczał możliwości ruchu tym czynnikiem, mobilności ludzkiej; podążanie za nowymi m- mi produkcji, np.
~~ z Górnego i Dolnego Śląska ku Warszawie.
~~ do LGOM- u, Turoszowskiego,
~~ migracja czasowa za granicę danego kraju (Ganzaarbaiter)
↓
agregat demograficzny cechujący się pewna mobilnością - w potencjale danego kraju możliwość istnienia grupy osiadłej i migrującej (wyższe potrzeby i umiejętności, zatrudnienie na rynku lokalnym ich nie satysfakcjonowała).
Traktowanie społeczeństwa jako jednorodnego (równego sobie), a ona się różni, np. wiek, płeć, zamożność. Dla niego to nie był problem - to nie miało znaczenia, bo najważniejsza była „para rąk do pracy” - nie miało znaczenia czy kobieta, mężczyzna, dziecko.
Rola czynnika i jego znaczenia podlega systematycznej zmianie, one wynikają z, np. postępu techniczno - naukowego, zmian organizacji pracy, od środków transportowych (dziś różnorodny, kiedyś 1). Dzisiaj jest dużo PRZYCZYN, które nie były uwzględniane.
* dziś twierdzenie o znacznej roli czynnika pracy jest b. ważne i wzrasta w miarę wzrostu działalności gosp., zwyczajów, kulturowego, poziomu zamożności ludzi. Również i w innych obszarach silna w pojęciu pierwotnym.
Inne zarzuty po śmierci Webera:
teoria jego ma wybitnie statystyczny charakter (makro i mikro skala); coś za element stały, aż do wyczerpania;
jego teoria kierowała się wyłącznie na badaniach potrzeb pojedynczego zakładu/ przedsiębiorcy. Bo nie widział potrzeb korporacji;
w teorii lekceważył zagadnienia analizy popytu; warunki zmienności na rynkach zbytu;
jego teoria nastawiona na podaż produkcji i kosztów produkcji zależnych od kosztów transportu;
pomijał zagadnienia społ. - gosp. regionów jak i całej gospodarki (kraju) landu. Pojedyncze zakłady tworzące całość mu umykały.
Teoria progowa Malisza
Autor Bolesław Malisz; poruszał on problematykę rozwoju miast; później jako grunt geografii przemysłu - procesy rozwoju aglomeracji przem.; sama nazwa „progowa” oznacza bariery uniemożliwiające rozwój. Autor wyróżnia 4 progi, granice :
1. zróżnicowanie cech fizjograficznych terenu (ograniczenia natury fizycznej, zróżnicowanie terenu)
2. istniejący ukl. użytkowania ziemi (ograniczenia natury funkcjonalnej) np. zakaz zmiany terenów rolniczych na tereny nierolnicze; aby to zrobić trzeba uzyskać pozwolenie od najwyższych władz państwa (trzeba zapłacić 20-letni zysk z tego areału ziemi)
3. technologiczne właściwości układów infrastruktury (ograniczenia natury technologicznej)
4. konieczność przebudowy elementów strukturalnych (ograniczenia natury strukturalnej) - potrzeba do tego dużych pieniędzy bo musimy wytworzyć zupełnie nową strukturę jakości); te ograniczenia są najtrudniejsze bo łączą w sobie, wszystkie poprzednie plus inne elementy
Wspólna cecha wszystkich tych ograniczeń jest to ze nie mają one charakteru absolutnego. Każda z tych barier progów może zostać przekroczona, jak również wszystkie mogą być przekroczone. Każde kolejne przekroczenie już zaistniałej bariery będzie powodowało prawie ze w postępie geometrycznym rosnące koszty przekroczenia owej bariery. Kiedy te bariery osiągniemy, dojdziemy do kolejnego pułapu możliwości tworzenia nowych aglomeracji, to koszty są 2x lub więcej większe. Obecnie możemy dokonać rożnych przekształceń aglomeracji lub tworzyć nowe aglomeracje, pod warunkiem ze te nowe procesy aglomeracyjne będą tanie - przyczyni się to do ogólnego poziomu rozwoju.
ZMIANY TECHNOLOGICZNE
Zmiana określana fazą zmiany technologicznej
I → eotechniczna
Cecha charakteryzująca osadzanie charakteryzującej produkcji przemysłowej opartej na węglu drzewnym (energetyka, źródła e) i siłą spadku wód płynących, siły wiatru.
Gł. nośniki energii→ naturalne nośniki energii dane przez naturę.
↓
Regiony szczególne ze względu na środowisko geograf. bogate w drewno lub w rzeki o dużym spadku, lub przewodzenie wiatru → ENERGIA. Było ich bardzo dużo / makroregionalne obszary koncentracji
W Polsce np. obszar Staropolskiego Okręgu Przemysłowego (G. Świętokrzyskie, n. Kamienna)
2 rejon → Okręg nad Małą Panwią (opolskie)- okręg Zawadzkie, Kalenowskie, Strzelce Opolskie-nad bardzo dużymi rzekami o dużym spadku, obszary leśne i obszary o urozmaiconej rzeźbie terenu.
II faza → paleotechniczna
Związek z nową epoką bardziej wydajnych źródeł E → węgiel kamienny; rudy żelaza łatwiej wydobywane i o większych zasobach
Zagłębie dolnośląskie
Zagłębie górnośląskie
Pewna cecha: migracja przemysłu z terenów leśnych do dobrych złóż węgli i rud żelaza.
Pojawienie się maszyny parowej (XVIII w) - cele: odwodnienie kopalń i wyrobisk.
III faza → neotechniczna
Okres, w którym kolejna zmiana ważności nośnika energetycznego → ropa naftowa i jej pochodne: gaz ziemny, łupki bitumiczne, asfalt.... Duża ilość E niż z węgla kam.,
brun. ↓
nie występują bardzo licznie, ale ich miejsca są częstsze i łatwo dostępne- nie ogranicza dystrybucji tych rzeczy np. ropociągi lub gazociągi by dostarczyć surowiec w dane miejsce.
Nowe środki transportu - silnik napędowy;
Metale lekkie i stopy;
Silnik elektryczny;
faza IV - biotechniczna
zalążki tej fazy
wynika z potrzeb:
*z gwałtownego wzrostu liczby ludności
tradycyjne możliwości stają się ograniczone, bo możliwości produkcji ziemi są ograniczone. Pojawienie się naturalnych kataklizmów nawet zniszczenie zbiorów
↓
problem: trzeba znaleźć sposoby natury technicznej
↓
odmiany genetycznie modyfikowane:
- biotechnologia,
- biochemia,
- biosenetyka
Wszystkie te fazy do dziś funkcjonują w określonych częściach świata.
9. Analiza progowa (za Bolesławem Maliszem):
Początkowo powstała ona na potrzeby analizy rozwoju aglomeracji miast, później rozszerzono ją również na działalność gospodarczą. Wyznacza ona ograniczenia różnej natury:
a)wynikające ze zróżnicowania fizjograficznych cech terenu (charakter fizyczny)
b) wynikające z istniejącego układu użytkowania terenu (ograniczenia funkcjonalne):
-związane ze zmianą formy użytkowania terenu, co z kolei wiąże się z dużymi kosztami
-istnieją prawne ograniczenia przed zmianą formy, by przekształcić z terenu rolniczego należy zapłacić równoważność kwoty: zdolność produkcyjna (qwintale)x zysk za q x 20 lat; np. Bielany Wrocławskie, Kobierzyce (bardzo dobre czarne ziemie-olbrzymi koszt przemianowania).
c)wynikające z tzw. technologicznych właściwości układu infrastruktury (ograniczenia technologiczne)
-infrastruktura rozwija się poprzez dodawanie kolejnych przedmiotów, które korzystają z tej samej infrastruktury, technologii (szansa na tańszą produkcję)-korzyści aglomeracji
d)wynikające z przekroczenia konieczności przebudowy elementów strukturalnych (ograniczenia strukturalne)
-spaja wszystkie dotychczasowe ograniczenia, jest najtrudniejsza do przekroczenia, bardzo kosztowna.
Wspólna cecha teorii progowej- wspomniane bariery nie mają charakteru absolutnego, zawsze można je przekroczyć, ponosząc duże koszty, które często decydują o wyborze innego miejsca lokalizacji. Przekraczanie granic dokonuje się skokowo.
elementy środowiskowe czynnika lokalizacji
Czynnik środowiskowy lokalizacji
Wyznaczał miejsca korzystne i odrzucał mniej korzystne
Mamy kilka elementów komponentów środowiska
- morfologiczny- rzeźba i ukształtowanie terenu dzisiaj bardzo łatwo pokonywany
- hydrologiczny- stanowi ważna barierę przy lokalizacji gałęzi które muszą zużywać dużo wody do różnych celów- muszą być odpowiednie parametry wody - dzisiaj najważniejszy
- klimatyczny- ma dwa poziomy oddziaływania makroklimatu i mikroklimatu - możemy wpływać na to czy dany teren nadaje się na lokalizacje- tereny zagłębień otoczone wyniosłościami tam lokalizuje się zakłady znane z emisji różnych odpadów- obszarami niewykorzystanymi są obszary depresyjne inwersje temperatury ciśnienia
teoria szumpetera
Klasyfikacja według Schumpetera- wyznacza periodyzacje największych osiągnięć fazy industrialnej w skali świata, mówi że w ciągu 200 lat można wyróżnić 3 okresy związane z epokami odkryciowymi powodującymi gwałtowny proces przyspieszenia rozwoju gospodarczego
Fazy industrializacji
1 czułenka krosna maszyna parowa
2 zwiazana z wprowadzeniem transportu kolejowego kolejnictwo dało przyspieszenie rozwoju gospodarki
3 pojawienie się energii elektrycznej silnika spalinowego oraz nowych produktów chemiczny
- w tym czasie pojawiają się różne koncepcje głównie w organizacji zarządzania produkcją
- główną role odegrały nazwiska wielkich konstruktorów głównie przemysłu motoryzacyjnego były to postacie które dysponowały kapitałem i miały odwagę wprowadzać zmiany technologiczne w procesie produkcji
- podstawa tego nowego spojrzenia było upowszechnienie taśmy produkcyjnej jako elementu zmian organizacji pracy - produkcja stała się masowa
plan kierunkowości zahsa
Emil Zahs
1 prawo intensywności transportu- intensywność tempo rozwoju sieci transportowej powinno być zgodne z intensywnością rozwoju pozostałych działów gospodarki narodowej- jeśli tej zgodności niema lub nie osiągnie się jej w danym kraju to mówimy że May odejście od zasady gospodarki - teraz w Polsce mamy taki przypadek
2 prawo integracji transportu- rozdrobniony popyt na usługi transportowe zostanie zintegrowany do określonej rozsądnie ograniczonej liczby inwestycji lokowanych w urządzenia transportowe- kiedy tak się dzieje mamy do czynienia z oszczędnością nakładów inwestycyjnych a zarazem pełne wykorzystanie już zaistniałych środków transportowych i inwestycyjnych- rozłożone nakłady na kilku inwestorów staja się tańsze
3 prawo funkcjonalności transportu- ruch dokonuje się po prostej ekonomicznej czyli po drodze najniższych kosztów transportu która to nie koniecznie musi być najkrótsza w sensie długości- w związku z tym odległość fizyczna i ekonomiczna mogą być bardzo różne- zasada jest kierowanie się długością ekonomiczna
4prawo kosztów transportu- działalność transportu powinna bazować na zdecydowanej przewadze kosztów stałych niezależnych od rozmiarów przewozu- przewaga kosztów stałych nad kosztami zmiennymi- korzystne jest rozszerzenie rozmiarów aż do pełnego wykorzystania zdolności przewozowej istniejących inwestycji transportowych—jeśli wszystkie zdolności przewozowe będą wykorzystane na max to koszt jednostkowy transportu będzie najmniejszy
5prawo cen transportu -obniżenie ceny za przewozy transportowe wraz z rosnącym na nie popytem- im większy popyt a podaż mała tym cena będzie rosła- popyt mały a podaż względzie duża cena maleje
co to jest reindustrializacja
Reindustraializacja- proces ponownego uprzemysłowienia widzimy w nim pozbywanie się przestrzennej pod względem technologiczno technicznym masy urządzeń które uległy naturalnej śmierci technicznej w sensie zdekapitalizowania urządzeń , polega ona także na pozbywaniu się nieaktualnych moralnych elementów infrastruktury , jest główną płaszczyzna kontynuacji procesu rozwoju przemysłowego we współczesnych warunkach cywilizacji informacyjnej jest konsekwencją cywilizacji informacyjnej powstającej na podstawie danych formacji
modele analogowe w transporcie
W celu skonstruowania teoretycznego modelu sieci transportowej posłużyć się można modelami zbudowanymi do innych zagadnień . Do takich modeli Domański zalicza: model komiwojażera środka miedzi i model pęku dróg .
- środka miedzi- przez analogie model ten ma pomóc w odpowiedzi na pytanie w jakim miejscu należy umieścić ośrodek centralny aby koszty budowy obsługującej go sieci dróg były najniższe ,środkiem miedzi nazywa się bowiem punkt umieszczenia centrali telefonicznej w takim miejscu aby jej połączenie z ulicznymi szafkami w których schodzą się przewody do aparatów telefonicznych wymagało najmniej miedzianego kabla, Rozwiązanie uzyskać można za pomocą: analogii dynamicznej, ograniczenia wielobokami obszaru w którym środek miedzi musi się znajdować, postępowania interakcyjnego
- sieci scentralizowanej- należy znaleźć układ sieci drogowej na danym obszarze który zapewnia minimum łącznych kosztów komunikacyjnych gdy dane są : obszar o określonej powierzchni i granicy , położenie centrum , ku któremu zorientowana jest cała komunikacja , liczba dróg i ich punktów końcowych , drogi dojazdowe równoległe względem siebie , poszukiwanie optymalnego kosztu sieci prowadzi się za pomocą rachunku wariancyjnego
-model komiwojażera- jego istota polega na znalezieniu najkrótszej drogi przy wyruszeniu z miasta pierwszego i powrocie do tego miasta
charakterystyczne cechy uprzemysłowienia
Procesy uprzemysłowienia
1 odchodzenie lub przekształcenie społeczeństwa rolnego w społeczeństwo przemysłowe a następnie usługowe
2przekształcenie społeczeństwa rolnego w którym dobra nierolnicze są produkowane mniej lub więcej sposobem rzemieślniczym prymitywnym przemysłem a następnie kolejnymi fazami rozwoju przemysłu w społeczeństwach gdzie te produkowane dobra są tworzone w ramach nowoczesnego zunifikowanego systemu produkcji
Drogi procesu uprzemysłowienia
1 najbardziej klasyczna droga- organiczny rozwój przemysłu na bazie rozwoju rolnictwa feudalnego- Anglia Francja Belgia Holandia- rolnictwo jako dział podstawowy cały czas podlega rozwojowi- skala produkcji rolniczej osiąga większa towarowość zaspakaja nawet eksplozje demograficzna- większa sprzedaż większa produkcja- droga rozwoju ewolucyjnego - wolna droga rozwoju- daje poczucie wartości
2 proces uprzemysławiania dokonywany przez rewolucje przemysłowa przeprowadzona działaniem odgórnym- PZPR decydowanie o kierunku rozwoju- kraje przemysłowo rolnicze- Japonia nowe kierunki rozwoju- kraje które po II wojnie światowej wchodziły w fazę samodzielnego rozwoju
3osiagany przez walki narodowo wyzwoleńcze- świat po II wojnie przechodzi zmiany- rozpad polonizmu na świecie- Anglia, Holandia Francja Portugalia Belgia- społeczności kontynuowały chęć do wiedzy w krajach zachodnich- demokracja nowy ład polityczno gospodarczy- dokonywały się przewroty rebelie wojny - przejmowanie władzy- określenie kierunków rozwoju przemysłu
4wprowadzenie przemysłu do kolonii przez metropolie kolonialne- Afryka Ameryka Azja- przeplatała się z droga walki narodowo wyzwoleńczej- kolonie i dominie- wywóz dóbr i siły roboczej- bogacenie się krajów europejskich- zaczątki przemysłu wydobywczego i przetwórczego- tania siła robocza- potęga krajów najbardziej rozwiniętych- rozpad kolonializmu po II wojnie- system funkcjonuje do dziś
rozwój funkcjonalny transportu
3 prawo funkcjonalności transportu według Zahsa- ruch dokonuje się po prostej ekonomicznej czyli po drodze najniższych kosztów transportu która to nie koniecznie musi być najkrótsza w sensie długości- w związku z tym odległość fizyczna i ekonomiczna mogą być bardzo różne- zasada jest kierowanie się długością ekonomiczna
3 pojęcia funkcjonalne
System transportowy- to całokształt spraw technicznych i ekonomicznych które występują w procesie wzajemnej współpracy poszczególnych rodzajów transportu oraz określają charakter zależności i powiązań między transportem a innymi gałęziami gospodarki narodowej , konglomerat wzajemnie powiązanych inwestycji z różnych gałęzi transportu
3 cywilizacje transportowe
1 potamiczna- rzeczna rozwija się wzdłuż określonych cieków rzecznych w dorzeczach znajdują się zespoły osadnicze które w oparciu o te rzekę rozwijają się pozwalały na wymianę różnych dóbr występujących w określonych miejscach w ciągu tej rzeki trwała 5 tys lat
2 tallasoiczna- cechy rozwoju wiąże głównie z obszarami morskimi celem było poznanie obszarów wybrzeża ujścia rzek do morza najlepiej rozwijała się na terenie mórz wewnętrznych można było poznać różne klimaty jest to okres poznawania nowych terytoriów
3 oceaniczna- wykracza poza obszary z których się wywodzi przejaw jej rozwoju to okres wielkich odkryć geograficznych główni odkrywcy wypływają poza Europę na tereny oceaniczne , ta cywilizacja przyczyniła się do wymiany dóbr na całym globie
Zestaw VI
klasyfikacje przemysłu
Klasyfikacja przemysłu strukturalno organizacyjna- podział przemysłu który obowiązuje oficjalnie- klasyfikacja PKD- PKD sekcie podsekcje działy klasy- wytwory działalności ludzkiej - strefa produkcji materialnej działy które tworzyły dochód narodowy- strefa produkcji niematerialnej działy konsumpcyjne
I podział przedmiotowy-odpowiada PKD- wyróżnia poszczególne gałęzie które charakteryzują się danym przedmiotem produkcji
II podział funkcjonalny
-przemysł środków produkcji grupa A przemysłów podstawowych
- przemysł środków konsumpcji grupa B przemysły uzupełniające przetwórcze uwzględnia stosunki rynkowe
- podstawa rodzaj funkcji tworzącej postęp gospodarczy-często stosowany w licznych publikacjach- w państwach rozwijających się
III podział ze względu na cech rozwiązań technologicznych- podział na przemysły rozwojowe, stacjonujące i regresywne- subiektywny
IV podział ze względu na rodzaj wytworów i przeznaczenie produktów
- przemysł wydobywczy- surowce o wyraźnej determinacji środowiskowej
-przemysł przetwórczy- surowce o lokalizacji nie określonej
V podział ze względu na stosunki wagowe produktu- ciężki i lekki
VI podział ze względu na stan technologii-przemysł ekstensywny i intensywny
VII podział biorący za podstawę rodzaje chłonności środków produkcji
- pracochłonny- bazuje na pracy żywej, włukienniczy odzieżowy światłowodowy elektroniczny
-materiałochłonny- duża ilość zużywanego w stadium surowcowym materiału, stoczniowy
-energochłonny- różne zapotrzebowanie na różną energie
-kapitałochłonny- górnictwo
Klasyfikacja przemysłu według ośrodków przemysłowych
1 pierwszej generacji- klasyczne pierwotne- górnictwo, hutnictwo włókiennictwo , przemysł mineralny, przemysły które bazują na pozyskiwaniu i przetwarzaniu surowców
2 drugiej generacji- przemysły przetwórcze nie najważniejszego procesu przetwarzania , maszynowy, chemiczny, metalowy, elektrochemiczny
3 trzeciej generacji- przemysł doby współczesnej, przemysł wysokich technologii, elektroniczny światłowodowy kosmiczny lotniczy farmaceutyczny tworzyw sztucznych precyzyjny- duży kapitał
Klasyfikacja surowcowa
I ze względu na pochodzenie- organiczne, mineralne, pochodzenia przemysłowego- czasami tez podział na surowce pierwotne i wtórne
II ze względu na charakter występowania-
-powszechne- określanie ceny lub wartości różnica ceny w miejscu pozyskania i zbytu- duże znaczenie kiedy różnica jest wysoka
-zlokalizowane- unikalne- surowce występujące w ograniczonych miejscach- dla podniesienia wagi miara skupienia bazy surowcowej- jeżeli 2/3 jakiegoś surowca pochodzi z określonej strefy geograficznej to jego waga gwałtownie rośnie
III ze względu na sposób pozyskiwania
- powierzchniowe- mogą być ograniczone mineralne- pewne surowce mogą być wydobywane metodami powierzchniowymi
- wgłębne- głębinowe głównie surowce organiczne
IV ze względu na stosunek wagowy do gotowego produktu
-czyste- kiedy wchodzą prawie całą masą w produkt finalny- miara czystości surowców to wskaźnik lub indeks materiałowy, stosunek wagi surowca do wagi produktu finalnego
-surowce tracące na wadze lub na wartości- pod wpływem czynnika transportu zmieniają swoją waga lub wartość- węgiel brunatny, mleko, buraki cukrowe
Klasyfikacja Webera - grupy surowców
1surowce powszechne
2surowce których znaczna część wagi ulega zmianie w sposób istotny w procesie produkcji
3surowce które w całości tracą swą masę w procesie produkcyjnym całkowicie ulęgają likwidacji
5surowce czyste- te które masą pierwotna wchodzą w całości w masę produktu finalnego
Klasyfikacja państw w oparciu o surowce
I kraje charakteryzujące się gospodarka uboga technicznie—istnieje prawie stała równowaga między produkcją surowców a ich konsumpcją, nie ma obrotu międzynarodowego
II kraje z gospodarką otwarta towarowa- zdecydowanie większa skala produkcji surowców, produkcja zaspokaja potrzeby własne i obrót międzynarodowy, kraje
kompleksowość w transporcie
Komplementarność transportowa-pewien ruch dóbr który dokonuje się w jakimś kierunku i może być rekompensowany przepływem innych dóbr z kierunku przeciwnego , ewentualnie przepływ pieniądza, najczęściej mamy do czynienia z jednym i drugim ruchem jednocześnie
rodzaje cywilizacji ze względu na powstanie aglomeracji
aglomeracja- zbiór podmiotów gospodarczych które zgrupowane są na małej powierzchni silnie ze sobą powiązanych
aglomeracja pozioma - obrazuje proces skupiania powierzchniowego podmiotów gospodarczych na małej przestrzeni
Aglomeracja pionowa- uwzględnia oprócz procesu terytorialnego proces łączenia się pod wspólnym zarządem kapitałem uwzględnia ona procesy aktualnej organizacji pracy zarządzanie i organizacja są elementami składowymi tego zjawiska nakładanie się aglomeracji pionowej na poziomą
Typy przestrzenne aglomeracji
zwrotne- GOP Ruhry Sahry brytyjskie, francuskie
rozproszone- kilka mniejszych centrów Francja NORD
zwrotno- rozproszone- wyraźne centrum i reszta mniejsza lub bardziej rozproszona Sudecki Okręg Przemysłowy
dekoncentracja hutnictwa
Fale centrowe dekoncentracji hutnictwa- 1810-1830 oddziaływanie centrum angielskiego na obszarze Francji i USA - 1830-1860 Belgia Niemcy Austrio Węgry Szwecja- 1870-1890 Królestwo Polskie Rosja - 1900- 1920- Kanada Japonia Włochy- 1920-1940-Hiszpania Australia RPA- 1940-1960 Meksyk Brazylia Jugosławia Chiny Rumunia- 1960-1970- Indie Egipt Irak Wenezuela Kolumbia 1960- dochodzą Niemcy i Japonia- 1970 dochodzą Chiny i Francja 1980- Wielka Brytania Indie RPA Polska Włochy 1980- ZSRR Japonia USA Chiny Niemcy Włochy 1990- Japonia USA Rosja Chiny Niemcy Ukraina Włochy Korea Wielka Brytania Francja Indie 2000- Chiny Japonia USA Rosja Niemcy kanada Ukraina Tajwan Meksyk
ery rozwoju przemysłu
3 ery rozwoju gospodarczego
1preindustraialna- agrarna, dorobku przemysłowego-Indie, Mongolia, Laos, Bangladesz-system feudalny-80% rolnictwo, 10% przemysł I 10%- usługi
2industrialna- rozwiniętego przemysłu-kraje które przechodzą od socjalizmu do kapitalizmu rozwijające się- 20-15% rolnictwo, 55%- przemysł, 20%- usługi
3postindustrialna- przesytu przemysłowego, tercjalna- cały czas przepływ-mechanizacja robotyzacja automatyzacja- przejście od rolnictwa przez przemysł do usług-Nowa Zelandia, Kanada- 5-10% rolnictwo, 20-25%-przemysł, 70% usługi
podział transportu
ze względu na :
1.środowisko (wodny,powietrzny,lądowy);
2.rodzaj infrastruktury (drogowy,szynowy);
3.rodzaj środowiska przewozowego (kołowy,liniowy);
4.zasięg (wewnątrzzakładowy,międzyosiedlowy,międzykontynentalny);
5.stopień mechanizacji (zmechanizowany,niezmech.);6. rodzaj napędu(spalinowy,elektryczny);
7. charakter przewozu (pasażerski,towarowy)
ciągi w transporcie
ciągi przewozowe-wektory ukazujące wielkość i kierunek przewozu (element liniowy - nie może być skalar,bo on nie ma kierunku)
modele geometryczne w transporcie
pierwsze modele kształtu czworoboku lub trójkąta. Modele geometryczne wg Khol : transport i osadnictwo zależą od morfologii terenu. GRAF - uporządkowana para <X.T>gdzie X-niepusty zbiór, T-odwzorowanie X w X. Graf jest silnie spójny : dla każdej pary <x,y> różnych jego wierzchołków istnieje droga z x do y. <x,y>- para elementów nazywana ŁUKIEM. Mc Lean - kraje kolonialne;łączenie kraju z wybrzeżem do portów drogi bite a oś główna
1931 Haufer - model heksagonalny. Na zasadzie obserwacji plastra miodu. Heksagon jest figurą najbliższą kołu. Równomierne rozmieszczenie źródeł ruchu na powierzchni; wzajemne ich powiązanie dokonuje się najbardziej ekonomicznie gdy z każdego wierzchołka poprowadzimy drogę.
*Komigwawer - wybór drogi podróży między pkt.które ma odwiedzić. Droga ma być najkrótsza, ma się nie przecinać i po żadnym odcinku nie idzie się dwa razy.
*model środka miedzi - sieć central telef. by zyskac jak najwięcej klientow przy zuzyciu jak najmniejszym kabla miedziowego
*model sieci scentralizowanej (pęku dróg)-taka sieć dróg by zminimalizować łączne koszty transportu z danym,ustalonym pkt.centralnym.
deindustrializacja - odprzemysłowienie
czynniki lokalizacji przemysłu we Wrocławiu a zadania transportu - stare i tworzone ze wzgl. na cechy przemysłowe szlaki drogowe,idealny układ w stosunku do innych miast.Istniały tu różne formy działalności z nowymi władzami - zmiany. Wrocław zaliczany był zawsze do miast Europy (należał do grupy 20 miast,z których każde miało zawsze określoną swoją działalność produkcyjną)
CECHY LOKACYJNE PRZEMYSŁU NA TLE ROLNICTWA |
||
|
ROLNICTWO |
PRZEMYSŁ |
Stosunek terenu |
produkcja ma wybitnie realny charakter wielko przestrzenny |
punktowy charakter; |
Stosunek ilości miejsc lokalizacji produkcji do lokalizacji konsumpcji |
zdecydowanie większa liczba miejsc lokalizacji produkcji niż konsumpcji; gosp. są liczne i drobne, to wynika z charakteru produkcji; |
więcej miejsc lokalizacji konsumpcji niż produkcji. Każdy człowiek jest konsumentem dóbr przemysłowych, np. spożywcze, przemysłowe;.
|
Powiązania funkcjonalno- przestrzenne między wytwórcami a konsumentami |
producenci rolni intensyfikują swą produkcję w pobliżu m- c konsumpcji (rynków zbytu), szczególnie w strefach podmiejskich. Produkty łatwo psujące się |
lokalizacja konsumentów wokół m- c produkcji, blisko miejsc pracy. Miasta i ośrodki przemysłowe obrastają wianuszkiem demograficznym- dużo ludzi do pracy.
|
Postać przestrzenna tendencji lokalizacyjnej |
charakter rynku sprzedaży tu ma postać punktu, producenci swe wyroby dowożą do określonego ośrodka, który jest osią targową i tam zbywają swoje produkty. Przez wieki ten dystans dowozu określany odległościowo - odl. Miast satelickich do miasta najważniejszego. Odl. 30 km kiedyś- zaprzęg konny- dojazd, sprzedaż, powrót przed zmrokiem, np. Jelcz, Oława, Strzelin. Dziś ten dystans jest o wiele dłuższy, nawet sięga do 150km, ale dawny układ zachował się w układzie jednostek osadniczych. Dośrodkowy charakter. |
charakter odśrodkowy; bardzo względny rejon rynku sprzedaży. Rynek czasem staje się europejski a nawet globalny. Zależy od charakteru wyrobów, np. monopolista - brak dystansu |
Trwałość dóbr |
bardo krótkie; rynek zbytu zaopatrzony przez licznych prod. w małych seriach, muszą być odpowiednie środki transportu. Im produkt rolniczy bardziej przetworzony tym jego trwałość wzrasta, bo surowego jest krótki. |
rynek może często być zaopatrywany przez niewielu producentów, bo to jest na tyle dobro trwałe, że można się w nie zaopatrywać. Większa trwałość niż prod. rolniczego.
|
O konsekwencjach produkcji i zachowań lokalizacyjnych |
określana mianem wolnej konkurencji, może być produkcją czasem dla zaopatrzenia siebie lub mini lokalnego rynku. Rolnik na swojej działce może uzyskać inna rolę, wielkość produkcji zależy od warunków naturalnych. |
produkcja bardzo ograniczona przez reżimy produkcyjne. Wykluczanie w krótkim czasie, których nie nadążają. Istotna rola dostawców - kooperant stały dłużej współpracuje z producentem- korzyści. Czas ma istotną cenę i rolę- prod. bardzo szybka i gdy może przyspieszyć to osiąga większy rynek sprzedaży.
|
Formacje rozwoju społ.- gosp. |
Zależności ekonom. - techniczne |
Postać przestrzenna |
Faza produkcji |
|||
|
Rynek zbytu |
miejsca |
Surowce |
Siła robocza |
|
|
Przedkapitalistyczna |
3 |
3 |
1 |
1 |
Rozproszona |
rękodzielnictwo |
Manufaktury |
2 |
2 |
1 |
3 |
rozproszona |
Polifabryczna |
Kapitalizm przemysłowy |
2 |
3 |
3 |
2 |
Koncentracja zwarta |
Produkcyjno - zmechanizowana |
Socjalistyczna |
3 |
3 |
2 |
3 |
Zwarto - Rozproszona |
Prod. zmechanizowana |
Współ. kapitalizm przeł. XX / XXI |
3 |
3 |
1 |
3 |
Zwarto - Rozproszona |
Zautomatyzowane, zunifikowane, cecha - robotyka, prod. Czysta, postęp techniczny; efekty: globalizacja, internacjonalizm, państwowy interwencjonizm częściowy |
Zestaw 1
1.ciąg transportowy i społeczno- ekonomiczny
matematyczna miara wskaźnika kańskiego
cywilizacja informatyczna
cechy charakterystyczne kompleksów przemysłowych
cechy technopolii japońskich
rodzaje szlaków transportowych
rodzaje izochron
prawo transportu i intensywności transportu - o czym mówią
pojecia: komplementarność, substytucyjność w transporcie
epoka fordyzmu
model fourastiego
cechy lokalizacyjne przemyslu na tle rolnictwa
zestaw 2
1.aglomeracja pozioma i jej cechy
ciagi rozwojowe technologii i organizacji
osiem modeli transportowych
typy kompleksow
typy kooperacji
kryteria ujecia lokalizacji surowców
typy modeli symulacyjnych
wyjaśnić sens wskaźnika pracy
czym jest praca w transporcie i jakie SA jej cechy
model koordynacyjny
liczba bettiego
na jakie dziedziny wpływa proces uprzemysłowienia
wymienić przemysły nowych technologii wg klasyfikacji benko
cechy kartodiagramu sumarycznego
co to jest cywilizacja tallasoiczna
zestaw 3
1.procesy i cechy industrializacji
cechy technopolii sophia altipolis
technopolie amerykańskie
definicja grafu spójnego
model hamiltona
rodzaje kartodiagramów wstęgowych
jakie są dziedziny interdyscyplinarne
formacje rozwoju społeczno-gospodarczego
miara stopnia skupienia bazy surowcowej
czynniki skupienia i rozproszenia w przemysle
obszary centralne i ich obszary peryferyjne
elementy sieciowe
prawo kosztow transportu i prawo platynacji dróg
model anizotropowy
substytucyjność w transporcie
zestaw 4
1.kryteria lokalizacji
zalozenia teorii dziewońskiego
rodzaje odległości
kryteria wyznaczania technopolii
co to jest graf płaski
daty postępu przemysłu
dewiacja przemysłu
zestaw 5
zadania geografii przemysłu
model scentralizowany
typy przestrzenne aglomeracji
cechy przemysłu Wrocławia
o czym mowi miara powszechności surowca
krytyka teorii Wezera
technopolie francuskie
fazy zmian technologicznych
teoria progowa malisza
elementy środowiskowe czynnika lokalizacji
teoria szumpetera
plan kierunkowości zhasa
co to jest reindustrializacja
modele analogowe w transporcie
charakterystyczne cechy uprzemysłowienia
rozwoj funkcjonalny transportu
18