Cel artykułu to próba ustalenia zasięgu biedy w 2002 roku, ale dane ze spisu nie uwzględniają wysokości dochodów, jedynie ich źródła, dlatego ciężko ustalić zasięg. Dane te pozwalają jedynie na analizę pod względem płci czy miejsca zamieszkania.

Dane ze spisu pozwalają na ustalenie wielkości zbiorowości utrzymujących się z:

- pracy w sektorze prywatnym <kapitaliści>

- w sektorze państwowym <klasa robotnicza>

- ze źródeł niezarobkowych (dochody z instytucji zabezpieczenia społecznego - emerytury, renty, zasiłki) <underclass - członkowie społeczeństwa, których role lokują ich mniej lub bardziej trwale na poziomie ekonomicznym, na którym państwo płaci zasiłki niezdolnym do uczestnictwa w rynku pracy, z reguły długotrwale bezrobotni.>

+ zróżnicowanie ze względu na płeć i region kraju jeśli chodzi o wykorzystywanie poszczególnych świadczeń jako głównego dochodu (w obrębie źródeł niezarobkowych)

W ostatniej kategorii (nie licząc emerytów) jest najwięcej biednych ludzi.

Ludność biedna - ta, która utrzymuje się:

- głównie z zasiłku pomocy społecznej (niecały 1%, największą część stanowią kobiety w wieku 30-39lat, wśród mężczyzn najwięcej jest 40-latków; juwenilizacja biedy - nadreprezentowanie dzieci i młodzieży wśród ludności biednej)

- z pozostałych zasiłków (z wyłączeniem wysiłku dla bezrobotnych) - 3,2% ogółu (najliczniejsza grupa 50-59lat -> wypracowali odpowiednią liczbę lat, ale zostali zwolnieni przed osiągnięciem wieku emerytalnego, żyją z zasiłków przedemerytalnych; dalej wśród kobiet 20-40latki, wśród mężczyzn 60latki)

- z zasiłków (łącznie z zasiłkiem dla bezrobotnych) - młodsze i średnie grupy wiekowe dla obu płci

Województwa o największej liczbie osób utrzymujących się z zasiłku:

-warmińsko-mazurskie (8,1%)

- lubuskie, zachodniopomorskie (7,2%)

-kujawsko-pomorskie, dolnośląskie (6,9%)

Ogólnie w miastach (5,5%) większy wskaźnik korzystania z zasiłków niż w miastach (5,1%), ale to zależy też od poszczególnych województw.

Zasiłki wypłacane są z różnych tytułów i funduszy, trzeba spełnić różne kryteria i osiągać określone progi dochodowe, różny jest okres, niektóre są obligatoryjne (prawnie obowiązkowe), inne fakultatywne.

Źródła finansowania:

- fundusz ubezpieczeń społ. (zasiłek macierzyński, opiekuńczy, chorobowy, renta rodzinna, renta z tytułu niezdolności do pracy, zasiłek rodzinny)

- fundusz pracy (zasiłek dla bezrobotnych - niezwiązany z sytuacją materialną rodziny, ale z wcześniejszym zatrudnieniem; brak automatycznego przełożenia na ludzi biednych)

- fundusz alimentacyjny ( alimenty;)

- budżet państwa (na pomoc społeczną):

-> świadczenia obligatoryjne

- zasiłek stały (przyznawany osobie opiekującej się dzieckiem wymagającym stałej opieki +kryterium dochodowe)

- zasiłek stały wyrównawczy (przyznawany osobom całkowicie niezdolnym do pracy z powodu wieku lub inwalidztwa)

- gwarantowany zasiłek okresowy ( przyznawany samotnym rodzicom dzieci do 7r.ż. długotrwale bezrobotnym +kryterium dochodowe)

- macierzyński zasiłek okresowy (przyznawany kobietom w czasie ciąży i po urodzeniu +kryterium dochodowe)

- dodatek do renty socjalnej, zasiłku stałego lub wyrównawczego (przyznawane ze względu na szczególne potrzeb`y zdrowotne)

->Świadczenia fakultatywne

- zasiłek okresowy (kryterium dochodowe + dodatkowy powód, np. bezdomność, alkoholizm)

- zasiłek celowy (sytuacje losowe lub szczególe potrzeby -np. leki)

Nie ma szczegółowych danych, ale bieda spotykana jest również wśród pracujących (głównie rolników) i rencistów.

Renta (9,2%ogółu) vs zasiłek -> pocz. Lat 90. - atrakcyjną alternatywą dla zasiłków były renty inwalidzkie, ze względu na dłuższy okres przyznawania (względna stałość dochodu), mniejszą stygmatyzację (zły stan zdrowia a nie własna wina), możliwość pracowania, rozpowszechnione zwłaszcza wśród rolników.

Renta:

-inwalidzka

- rodzinna (sieroca i wdowia)

- socjalna (inwalidztwo powstałe w dzieciństwie)

Wśród osób co najmniej 50-letnich nadreprezentacja, 65-letnie kobiety-największy wskaźnik ze względu na wdowie renty, wśród najmłodszych niewielki wskaźnik.

Zróżnicowanie strategii przetrwania:

Kobiety częściej korzystają z zasiłków i rent -> dłuższe trwanie życia, częstsze bycie samotnym rodzicem, w związku z uwarunkowaniami rynku pracy częściej wymagają wsparcia finansowego.

Młodzi częściej korzystają z zasiłków niż z rent ; kobiety - z pomocy społecznej, alimentów, zasiłków rodzinnych, mężczyźni - z zasiłków dla bezrobotnych.

Województwa o największej liczbie osób otrzymujących się z rent:

- małopolskie (18,2%)

- lubuskie (17,7%)

- lubelskie (15,8%)

-wielkopolskie (15,2%)

O najmniejszej - województwo mazowieckie (9,1%)

Ludność wiejska (15,1%) częściej korzysta z rent, niż ludność miejska (12,6%)

---