SPORT WYCZYNOWY-NORMY I ORGANIZACJE
SPORT z łac”se desportare” lub starofranc.”se desporter” oznacza: bawić się, przyjemnie spędzać czas, oddawać się rozrywkom.
Przez długie wieki termin ten przypisywany tylko do wyższych grup społecznych. Dopiero na przełomie XIX i XX wieku, w dużej mierze dzięki nowożytnemu ruchowi olimpijskiemu, pojęcie sportu zostało upowszechnione w całym mieszczańskim świecie.
ZNACZENIE TERMINU SPORT - (kilka sfer znaczeniowych i słów pochodnych):
zespół systematycznie powtarzających się zachowań, który w czasie i przestrzeni można wyodrębnić z innych zachowań danej osoby;
instytucja- określona terytorialnie lub państwowo forma organizacji społecznej zachowań zbiorowych;
wymogi etyczne- określają sposób zachowania;
zabawa- działanie, które nie przynosi korzyści materialnych, samo w sobie jest celem, towarzyszy mu napięcie i element ryzyka, zaś zrealizowane skutecznie daje poczucie odprężenia i przyjemności;
strój sportowy- ubiór swobodny, barwny, lecz nie wymyślny, podkreślający jakieś związki lub skojarzenia z młodością, sprawnością fizyczną i zdrowiem.
NORMY SPORTU WYCZYNOWEGO
Norma instytucjonalna- wszystkie osoby działające w sporcie wyczynowym muszą działać w ramach formalnie istniejących organizacji, opartych o normy publicznoprawne i społeczno-organizacyjne oraz tworzących pewien system instytucjonalny.
Norma amatorstwa- stanowi postulat, aby nadrzędny motyw uczestnictwa w sporcie wyczynowym leżał w płaszczyźnie przeżyć, uczuć i wartości moralnych. Prawnie norma ta bywa formułowana przede wszystkim w postaci zakazów, dotyczących materialnego wynagradzania sportowców za ich działalność zawodniczą i jej rezultaty.
Reguły techniki (normy specyficzne) danej dziedziny sportu- określają w czasie i przestrzeni sposób posługiwania się własnym ciałem lub określonym przyrządem w dążeniu do wyznaczonych w danej dziedzinie sportu celów
Normy wzajemnej porównywalności i uszeregowania osiągniętych wyników łączą się w sporcie zawodniczym zawsze z regułami techniki danej dziedziny sportu. Normy te ujednolicają i ustalają hierarchię wartości kolejnych działań sportowych jednego zawodnika lub różnych zawodników między sobą, dzięki czemu możemy mówić o rezultacie znakomitym lub słabym, sukcesie lub porażce, postępie lub regresie. Porównywanie i wartościowanie działań sportowych należy do istoty sportu wyczynowego!
Zasada współzawodnictwa- wypływa z niej porównywalność i mierzalność wyników pojedynczych działań w sporcie wyczynowym. Przez współzawodnictwo w sporcie należy rozumieć dążenie do celów tak określonych zasadami porównywalności i mierzalności, aby osiągnięcie owych celów w jednakowym stopniu przez wszystkich zawodników było wykluczone.
CECHY WSPÓŁZAWODNICTWA W SPORCIE WYCZYNOWYM:
„infinistyczny” sposób wartościowania działań osób(zespołów) współzawodniczących- przymierzanie działań do bardzo swoistego ideału doskonałości, który zawsze lezy powyżej każdego realnie osiągniętego wyniku;
ideał perfekcjonistyczny- ideał postawy zawodnika, który stale dąży do doskonalenia swych działań i ich wyników;
postawa ekstremalna- oczekuje się od zawodnika, iż uczestnicząc we współ- zawodnictwie podczas zawodów, maksymalizuje swój wysiłek przy wykorzystaniu
wszystkich swych umiejętności;
zrównane niektóre warunki wyjściowe (np. płeć, waga ciała, przedział wieku itp.) odpowiednimi przepisami.
ORGANIZACJE SPORTOWE
W Polsce można wyróżnić trzy podstawowe typy:
związki i centralne władze sportowe o charakterze państwowym bądź ogólnospołecznym- centralne instytucje państwowe w randze ministerstw stymulujące, planujące, dotujące, koordynujące i kontrolujące działalność klubów i związków sportowych oraz innych zainteresowanych instytucji i organizacji;
związki sportowe- organizacje zrzeszające nie osoby, ale sekcje sportowe; każdy ze związków zajmuje się tylko jedną dziedziną sportu i w granicach kraju jest inicjatorem, twórcą, prawodawcą, nosicielem i instancją kontrolującą specyficzne dla niej normy;
kluby- dobrowolne stowarzyszenia oparte w swej działalności o zasady samorządu demokratycznego, posiadające stałą siedzibę terytorialną z własną bazą techniczno-rzeczową (tereny, urządzenia, budynki itp.), nazwę, a także właściwy im zespół symboli: herby, flagi, własne barwy.
Założoną programowo działalność klubu można określić czterema funkcjami:
a) rekrutacja, ćwiczenie i - oparta o wewnętrzne współzawodnictwo- selekcja najlepszych zawodników
w różnych dziedzinach sportu w ramach wyspecjalizowanych zespołów (sekcji) i pod opieką
wyspecjalizowanego personelu (trenerzy, instruktorzy, organizatorzy treningu, obsługa terenów i
urządzeń);
działalność kulturalno-wychowawcza;
organizowanie zawodów- publicznych widowisk sportowych opartych o współzawodnictwo wewnątrzklubowe, częściej zaś o współzawodnictwo z analogicznymi zespołami sportowców z innych klubów i wykorzystujące własny aparat organizacyjny (sędziów, działaczy, organizatorów widowni), a także własne urządzenia (boiska, pływalnie, stadiony i inne);
upowszechnianie i propagowanie uprawiania sportu w celach społecznie utylitarnych, ale i wypoczynkowych i rozrywkowych