TEMAT 8

TEORIE ADAPTACJI POLITYCZNEJ:

Ciągłe zmiany wymuszają konieczność przystosowania się- ADAPTACJI

MECHANIZMY PROCESÓW ADAPTACYJNYCH:

1. Zmiana środowiska międzynarodowego- każda zmiana powoduje zmiany w polityce wewnętrznej i zagranicznej, np. wzrost napięcia w środowisku międzynarodowym powoduje zagrożenie i zbliżanie się do sojuszników, a w polityce wewnętrznej mobilizuje się społeczeństwo, zwiększa wydatki na obronę.

2. Zmiana środowiska wewnętrznego, np. narastanie kryzysu społecznego uruchamia procesy mające na celu zażegnanie kryzysu; polityka wewnętrzna może być elastyczna ( wchłanianie opozycji) lub sztywna( odpychanie opozycji-stan wojenny); w polityce zagranicznej poszukuje się sojuszników mogących pomóc zażegnać kryzys

3. Zmiana środowiska międzynarodowego przenika do wewnątrz państwa i wywołuje zmiany adaptacyjne w społeczeństwie. Społeczeństwo naciska na rząd wymuszając jego adaptację poprzez opinie publiczną, organizacje np. Procesy globalizacyjne, ochrona środowiska

4. Zmiana środowiska wewnętrznego w obcych państwach wywołuje procesy adaptacji społecznej w innych państwach- np. Gorbaczow i pierestrojka- zmiany w krajach bloku, w Polsce Okrągły Stół, wolne wybory

TYPY ADAPTACJI:

• PAŃSTWOWA- reakcja rządu do zmian

• SPOŁECZNA-reakcja społeczeństwa do zmian

Procesy adaptacji państwa mogą przebiegać na poziomie rzeczywistym i w świadomości decydentów. Jeśli te poziomy się rozmijają, decydenci mogą się adaptować w urojonej rzeczywistości- fałszywa świadomość międzynarodowa(MISPERCEPCJA)- np. stan wojenny w Polsce. Zjawisko” nie-decyzji politycznej”- decydenci nie dostrzegają konieczności procesów adaptacyjnych, zostają zatrzymane na poziomie przyjmowania do świadomości.

Każde państwo powinno reagować na zmiany w środowisku wewnętrznym i zewnętrznym. Oba środowiska są dynamiczne, ulegają ciągłym zmianom.

Stany napięć występujące w obydwu środowiskach państwa:

1. środowisko stabilne- zmiany zachodzą bardzo wolno, jest czas na przystosowanie, nie trzeba się spieszyć, sytuacja praktycznie nie występująca

2. środowisko spokojne- powolne zmiany o charakterze ilościowym, można je przewidzieć

3. środowisko pulsujące- dosyć wysoka dynamika zmian o charakterze jakościowym

4. środowisko wzburzone- bardzo wysoka dynamika zmian o charakterze głębokim- zamieszki

Podstawowe sytuacje decyzyjne:

	Srod.Wewn.	Środ.zewn.
Superstabilna	1	1
Niewielkiego zagrożenia wewnętrznego	2	1
Niewielkiego zagrożenia zewnętrznego	1	2
Niespokojna	2	2
Zagrożenia wewnętrznego	3	1
Zagrożenia zewnętrznego	1	3
Poważnego zagrożenia wewnętrznego	3	2
Poważnego zagrożenia zewnętrznego	2	3
B. poważnego zagrożenia wewnętrznego	4	1
B. poważnego zagrożenia zewnętrznego	1	4
Kryzysowa	3	3
Kryzysu wewnętrznego	4	2
Kryzysu zewnętrznego	2	4
Poważnego kryzysu wewnętrznego	4	3
Poważnego kryzysu zewnętrznego	3	4
Poważnego kryzysu wewnętrznego i międzynarodowego	4	4

PROCESY ADAPTACJI ROZPATRUJEMY W UJĘCIACH:

• SOCJOLOGICZNYM-rozpatruje się procesy przystosowania np. grup społecznych do zmieniającego się środowiska. Jeżeli państwo zostanie poddane naciskowi ze strony środowiska międzynarodowego to wg. PARSONSA możliwe są cztery POZIOMY ADAPTACJI:

• Zmiana ról

• Zmiana celów państwowych

• Zmiana systemu norm

• Zmiana podstawowego systemu wartości-np. Wybory `89 w Polsce

Wg. SZCZEPAŃSKIEGO- cztery STOPNIE ADAPTACJI:

• Reorientacja psychologiczna-gdy grupa wie jak się zachować w nowym środowisku, ale wewnętrznie odrzuca jej wartości

• Tolerancja-, gdy środowisko jak i grupa tolerują swoje odmienne systemy wartości

• Akomodacja- wzajemne przenikanie zarówno grupa uznaje niektóre wartości środowiska jak środowisko niektóre wartości grupy

• Asymilacja- grupa przyjmuje wartości środowiskowe

W odniesieniu do państwa:

1. Państwo może zdefiniować nowe wartości albo je odrzucić

2. Może dążyć do uzyskania stanu współistnienia

3. Może w zasadzie zaakceptować nowe wartości

4. Może w pełni przystosować się do wymogów środowiska

• UJĘCIE PSYCHOLOGICZNE:

ARONSON- rozpatrywał trzy rodzaje procesów adaptacyjnych:

1. Uleganie wpływowi w celu uzyskania nagrody lub uniknięcia kary

2. Adaptacja wywołana pragnieniem, aby być podobnym do siły wywierającej wpływ

3. Internalizacja- przyswojenie sobie nowych wartości

• UJĘCIE POLITOLOGICZNE:

ROSENAU- Cztery typy adaptacji:

1. Przyzwalająca- przekształcanie struktur wewnętrznych zgodnie z naciskiem środowiska

2. Nieprzejednana- państwo kształtuje obydwa ośrodki

3. Promocyjna- państwo zmienia środowisko wewnętrzne i zewnętrzne

4. Zachowawcza- państwo znalazło punkt równowagi, chce go utrzymać, ignoruje zmiany

PIETRAŚ-

1. ADAPTACJA PASYWNA- przystosowanie się państwa do nacisków środowiska

• Zamierzona-, gdy państwo godzi się świadomie

• Niezamierzona- - sklerotyczna-występuje, gdy środek rządzący nie godzi się na zaakceptowanie wpływu, ale jednocześnie nic nie robi żeby mu przeciwdziałać i on się dokonuje

2. ADAPTACJA KREATYWNA-filtrowanie wpływów środowiska, pewne zmiany państwo uważa za dobre i je przyjmuje, a inne odrzuca

3. ADAPTACJA AKTYWNA-państwo samodzielnie kształtuje obydwa swoje środowiska( tylko państwo bardzo silne, ale prowadzi to do izolacjonizmu)

Adaptacja nadrealistyczna-, gdy decydenci adaptują się do sytuacji, która nie istnieje w rzeczywistości.

Kryterium czasu pozwala wyróżnić adaptacje:

• RETROAKTYWNĄ- gdy państwo adaptuje się z opóźnieniem do zmian, które już nastąpiły

• REAKTYWNA- akcja-reakcja, na bieżąco

• ANTYCYPACYJNA

-przewidująca, gdy państwo przewiduje te zmiany i adaptuje się do nich z wyprzedzeniem

Związek pomiędzy pozycją państwa i rolą w stosunkach międzynarodowych, a wybieranym przez to państwo typem adaptacji:

• Środowisko międzynarodowe-stabilne, mocarstwa i średnie państwa-proces adaptacji aktywnej, małe- adaptacja kreatywna

• Środowisko międzynarodowe-spokojne, mocarstwa-adaptacja aktywna, średnie- kreatywna, małe-pasywna

• Środowisko międzynarodowe-pulsujące, mocarstwa-adaptacja kreatywna, średnie i małe- adaptacja pasywna

• Środowisko międzynarodowe-wzburzone- przy racjonalnym podejściu powinna wzrastać skłonność do kompromisów, ale najczęściej państwa wybierają adaptacje pasywną

ZAWSZE GRANICĄ ADAPTACJI JEST RACJA STANU DANEGO PAŃSTWA

ADAPTACYJNOŚĆ SPENETROWANYCH SYSTEMÓW POLITYCZNYCH:

PENETRACJA-pozyskiwanie wpływów politycznych, kulturowych, ekonomicznych przez jeden naród na terytorium drugiego; wnikanie do wnętrza obcego państwa w celu wykorzystania jego słabości wtedy, gdy członkowie jednej wspólnoty politycznej stają się uczestnikami procesu politycznego w drugiej wspólnocie.

Spenetrowany system polityczny to system sterowany do wewnątrz przez przedstawicieli systemu penetrującego. Penetracja może mieć charakter polityczny, militarny, kulturowy, ekonomiczny.

Specyfika systemów adaptacyjnych państw spenetrowanych:

1. Zmienia się granica adaptacji. Dla systemu spenetrowanego granicą adaptacji jest racja stanu systemu penetrującego. Państwo spenetrowane adaptuje się do środowiska międzynarodowego poprzez interesy penetratora, które nie muszą być tożsame.

2. Zmienia się bodziec uruchamiający penetrację- jest nim działanie międzynarodowe nie stwarzające zewnętrznego nacisku na państwo, ale wkraczające do wnętrza tego państwa. Tym samym zacierają się granice pomiędzy polityką zagraniczną i polityką wewnętrzną. Polityka wewnętrzna systemu spenetrowanego staje się jakby polityką zagraniczną, ponieważ na własnym terytorium styka się z działaniem obcego mocarstwa. Natomiast polityka zagraniczna penetratora nabiera cech polityki wewnętrznej realizowanej w środku obcego państwa.

1

---