Aleksandra Krześniak

Katarzyna Kośla

Gr. 24B

Temat nr 3: Pieniądz, stopa procentowa i kursy walutowe.

Definicja pieniądza:

Pieniądz - powszechnie akceptowany instrument finansowy, za pomocą, którego dokonuje się płatności za towary lub usługi oraz realizuje zobowiązania płatnicze.

Funkcje pieniądza:

1. środek wymiany - co oznacza, że z reguły jedne towary (usługi) wymieniane są na inne za pośrednictwem pieniądza, na podstawie aktów kupna i sprzedaży, w których aktywną rolę odgrywa pieniądz.

2. jednostka rozliczeniowa - w jednostkach pieniężnych wyrażane sceny towarów i usług, w tych jednostkach pieniężnych prowadzone są rozliczenia.

3. środek przechowywania wartości (tezauryzacji) - co wiąże się z możliwością wykorzystania pieniądza do dokonywania zakupu towarów i usług w przyszłości.

4. środek płatniczy - jest środkiem służącym do kalkulowania i realizacji odroczonych płatności.

Podaż pieniądza - całkowita wartość znajdujących się w obiegu zasobów pieniądza. Obejmuje ona wartość gotówki znajdującej się w obiegu pozabankowym oraz wkładów bankowych płatnych na żądanie. Podaż pieniądza w gospodarce kontroluje bank centralny.

Popyt jednostek na pieniądz:

Determinanty:

1. oczekiwany zwrot - wzrost stopy procentowej powoduje spadek popytu na pieniądz. Stopa procentowa mierzy koszt alternatywny trzymania pieniądza zamiast przynoszących odsetki papierów wartościo-wych.

2. ryzyko - każda zmiana stopnia ryzyka w odniesieniu do pieniądz powoduje dokładnie taką samą zmianę stopnia ryzyka papierów wartościowych.

3. płynność - wzrost średniej wartości transakcji dokonywanych przez gospodarstwo domowe powoduje wzrost popytu na pieniądz.

Zagregowany popyt na pieniądz - suma wszystkich indywidualnych popytów na pieniądz w gospodarce.

Determinanty zagregowanego popytu na pieniądz:

1. stopa procentowa - realny popyt na pieniądz rośnie, gdy stopa procentowa spada.

2. poziom cen - jest to koszyk dóbr i usług wyrażony w walucie krajowej. Gdy ceny dóbr rosną, to gospodarstwa są zmuszone wydawać więcej niż przedtem na ich zakup, więc popyt na pieniądz wtedy rośnie.

3. 
   realny dochód narodowy - gdy rośnie PNB (realny dochód narodowy), w gospodarce sprzedawane jest więcej dóbr i usług, przy danym poziomie cen zwiększa to popyt na pieniądz. Rys. 2

M_d - zagregowany popyt na pieniądz

P - poziom cen M_d = P*L(R,Y) , gdzie L(R,Y) spada gdy R rośnie,

R - stopa procentowa a rośnie, gdy Y rośnie.

Y - realny dochód narodowy

M_d / P = L(R,Y)

,gdzie L(R,Y) - zagregowany realny popyt na pieniądz

M_d / P - pożądane zasoby pieniądza mierzone w przeliczeniu na koszyk dóbr.

Funkcja zagregowanego realnego popytu na pieniądz: Rys. 1

Rys.1

Jest to krzywa o nachyleniu ujemnym. Pokazuje, że dla danego poziomu dochodu Y, realny popyt na pieniądz rośnie, gdy stopa procentowa spada.

Równowaga na rynku pieniądza:

Występuje, gdy zagregowany realny popyt na pieniądz równa się realnej podaży pieniądza przy danym poziomie stopy procentowej i realnego zasobu pieniądza.

M_S / P - realna podaż pieniądz

L(R,Y) - zagregowany realny popyt na pieniądz

Krzywa M_S / P jest pionowa, ponieważ M_S jest ustalona przez bank centralny a P traktujemy jako dane.

W punkcie E₁ występuje równowaga; w tym punkcie zagreg. realny popyt na pieniądz i realna podaż pieniądza są równe, a stopa procentowa jest w równowadze i wynosi R₁.

Kiedy początkowo występuje nadwyżka podaży pieniądza

(pkt E₂), ludzie będą chcieli się pozbywać tej nadwyżki, pożyczając ją innym. Jednak więcej jest osób chcących pożyczyć, niż osób chcących wziąć pożyczkę. Więc pożyczkodawcy obniżą stopę procentową, aby skusić pożyczkobiorców. Presja obniżania stopy procentowej będzie trwała dopóty, dopóki stopa procentowa nie osiągnie poziomu R₁ (początkowego poziomu równowagi)

(na odwrót dla E₃ - nadwyżka popytu na pieniądz - ludzie będą sprzedawać posiadane aktywa-obligacje przynoszące odsetki, aby zwiększyć swoje zasoby pieniądza. Jednak nie wszystkim uda się sprzedać obligacje, dlatego ludzie będą zabiegać o chętnych na kupno pieniędzy, oferując pożyczki o coraz wyższym oprocentowaniu, aż do momentu, gdy stopa procent. osiągnie poziom R₁).

Wpływ wzrostu podaży pieniądza na stopę procentową

Wpływ powiększenia dochodu realnego na stopę procentową

Podaż pieniądza i kurs walutowy w krótkim okresie

Krótki okres - to okres, w którym poziom cen P i dochód realny Y są dane.

Wzrost podaży pieniądza w kraju powoduje deprecjacje jego waluty na zagranicznym rynku walutowym i na odwrót.

Równowaga na rynku pieniężnym przy określonym kursie walutowym:

Wpływ wzrostu podaży pieniądza w kraju na kurs zagraniczny wyrażony w walucie krajowej i na krajową stopę procentową:

Wpływ wzrostu podaży pieniądza za granicą na kurs waluty zagranicznej względem waluty krajowej:

Pieniądz, poziom cen i kurs walutowy w długim okresie

Równowaga długookresowa - w gospodarce jest stanem, który ostatecznie osiągnęłaby ta gospodarka, gdyby w trakcie dostosowywania się do pełnego zatrudnienia nie pojawiły się żadne nowe szoki ekonomiczne.

Pieniądz i ceny pieniężne

Krajową stopę procentową R determinuje warunek równowagi na rynku pieniężnym M_S / P = L(R,Y), jeżeli produkcja i poziom cen są stałe w krótkim okresie. Jednak nawet, gdy przyjmiemy założenie, że P, Y i R nie są stałe, rynek pieniądza będzie zmierzał do równowagi. Po przekształceniu warunku równowagi, tak aby uzyskać zależność poziomu cen od stopy %, realnej produkcji i krajowej podaży pieniądza, otrzymujemy:

P = M_S / L(R,Y)

Wartość P, spełniająca powyższy warunek, przy stopie procentowej i produkcji zapewniającej pełne ztrudnie-nie jest długookresowym poziomem cen w równowadze. Aby została utrzymana równowaga na rynku pieni-ądza, przy wszystkich innych czynnikach niezmienionych wzrost krajowej podaży pieniądza M_S powoduje proporc

jonalny wzrost poziomu cen.

Długookresowe efekty zmian w podaży pieniądza

Zmiana podaży pieniądza w wyrażeniu nominalnym, nie ma wpływu na długookresowe wartości stopy procentowej i produkcji Y. Zmianie ulega tylko absolutny poziom cen. Ze wzoru P = M_S / L(R,Y) wynika, że trwały wzrost podaży pieniądza skutkuje proporcjonalnym wzrostem długookresowego poziomu cen.

W praktyce jednak produkcja, stopa procentowa i funkcja zagregowanego popytu na pieniądz mogą się zmieniać również z innych powodów niż podaż pieniądza (np. postęp techniczny), a długookresowa równowaga występuje bardzo rzadko. Dlatego też w świecie rzeczywistym zmiany podaży pieniądza i cen nie są absolutnie proporcjonalne.

Pieniądz i kurs walutowy w długim okresie

Trwały wzrost krajowej podaży pieniądza przy pozostałych czynnikach nie zmienionych skutkuje proporcjonalna długookresową deprecjacją waluty kraju w stosunku do waluty zagranicznej (analogicznie trwały spadek krajowej podaży pieniądza = aprecjacja).

Inflacja i dynamika kursu walutowego

Inflacja - występuje, gdy poziom cen w gospodarce podnosi się. (hiperinflacja - niezwykle wysoka i widocznie niekontrolowana inflacja w wyniku której pieniądz gwałtownie traci na wartości, co może spowodować nawet, że wypadnie on z obiegu).

Deflacja - występuj, gdy poziom cen w gospodarce spada.

Większości cen w gospodarce nie można zmienić natychmiast pod wpływem zmian podaży pieniądza. Przykładem są tu płace pracowników, których powolne zmiany wpływają na ceny produkcji a więc ogólny poziom cen (jest to tzw. krótkookresowa „lepkość” poziomu cen). Natomiast jeśli chodzi o kurs walutowy to zmienia się on o wiele bardziej niż względny poziom cen - poziomy cen są więc stosunkowo sztywne w krótkim okresie ( w krajach o względnej stabilności poziomu cen).

Mimo to zmiany podaży pieniądza prowadzą do powstania presji na popyt i koszty, co skutkuje wzrostem poziomu cen w przyszłości. Źródła presji to:

1. nadwyżkowy popyt na produkcję i pracę

wzrost podaży pieniądza → wzrost popytu na dobra i usługi → wzrost zatrudnienia → żądanie przez pracowników wyższych płac → wzrost cen produktów (przeniesienie podwyższonych kosztów płac na konsumenta)

2. oczekiwania inflacyjne

Jeśli spodziewamy się wzrostu poziomu cen w przyszłości, to przez nasze zachowanie zwiększamy tempo inflacji dzisiaj.

3. ceny surowców

wzrost podaży pieniądza → wzrost kosztów produkcji (wzrost cen surowców) → wzrost cen produktów

Trwała zmiana podaży pieniądza, a kurs walutowy

Założenia:

1. wszystkie zmienne gospodarki w punkcie wyjścia charakteryzuje długookresowa równowaga.

2. produkcja jest stała

3. gospodarka dostosowuje się do zmiany podaży pieniądza

Poniższy rysunek obrazuje krótkookresowe skutki wzrostu krajowej podaży pieniądza. Wyjściowy poziom cen krajowych znajduje się w punkcie P₁. Wzrost nominalnej podaży pieniądza M_S¹ do M_S² powoduje wzrost realnej podaży pieniądza w krótkim okresie ( z M_S¹ / P₁ do M_S² / P₁). To natomiast skutkuje spadkiem krajowej stopy procentowej z r₁ do r₂ (przesunięcie w lewo linii przychodu w walucie krajowej z depozytów krajowych).

Trwały wzrost podaży pieniądza krajowego wpływa również na oczekiwania co do kursu walutowego.

Kolejny rysunek obrazuje jak stopa procentowa, poziom cen i kurs walutowy zmieniają się w czasie, podczas dostosowywania się gospodarki do równowagi długookresowej.

Poziom cen rośnie z punktu P₁ do P₂. A ponieważ długookresowy poziom cen musi wzrastać proporcjo-nalnie do podaży pieniądza, końcowa realna podaż pieniądza M_S²/P₂ jest równa wyjściowej M_S¹/P₁.

Produkcja jest dana, więc stopa procentowa w równowadze w długim okresie podnosi się i wraca ponownie do R₁. Wzrost krajowej stopy procentowej wpływa na aprecjację waluty krajowej w stosunku do waluty zagranicznej. Jeśli oczekiwania co do kursu walutowego będą stałe w trakcie procesu dostosowawczego na rynku walutowym równowaga długookresowa przesunie się wzdłuż ujemnie nachylonej krzywej do punktu E₄^'. W wyniku stopniowego wzrostu poziom cen, pionowa linia przesuwa się w prawo tworząc ścieżkę rynku. Kurs walutowy w równowadze w długim okresie e₃^o jest wyższy niż w wyjściowym punkcie równowagi E₁^'.

6

Rys. 2

Wzrost realnego dochodu narodowego zwiększa zagregowany realny popyt na pieniądz przy danej stopie procentowej, krzywa L(R,Y₁) przesuwa się w prawo doL(R,Y₂).

Dla danego poziomu cen P i realnego dochodu Y, wzrost podaży pieniądza z M₁ do M₂ obniża stopę procentową z R₁ do R₂ (i na odwrót).

Przy danej realnej podaży pieniądza M_S / P, wzrost realnego dochodu Y₁ do Y₂ podnosi stopę procentowa z R₁ do R₂.

Na rynku walutowym krzywa ma nachylenie ujemne, ponieważ umocnienie waluty krajowej (spadek e) w porównaniu do jego danego oczekiwanego poziomu powoduje, że depozyty w walucie zagranicznej są bardziej atrakcyjne (i na odwrót). W pkt E₁ kurs walutowy e^o jest kursem w stanie równowagi, gdzie oczekiwana stopa zwrotu z depozytów w walucie krajowej i zagranicznej są równe. Równowaga na rynku pieniądza jest w pkt E₁, w którym krajowa stopa procentowa r₁ indukuje popyt na realne zasoby pieniądza równy krajowej podaży pieniądza M_S / P.

Rysunek ten podkreśla związek między krajowym rynkiem pieniężnym a rynkiem walutowym - rynek pieniężny determinuje krajową stopę procentową, która z kolei wpływa na kurs walutowy utrzymujący parytet stóp procentowych.

Przy danym Y oraz P, kiedy podaż pieniądza krajowego zostaje zwiększona z M_S¹ do M_S² , krajowa stopa procentowa spada (jako, że równowaga na rynku pieniężnym zostaje odtworzona w pkt E₂), a waluta krajowa deprecjonuje w stosunku do zagranicznej (gdyż równowaga na rynku walutowym ustala się w E₂).Stopa zwrotu z depozytów w walucie zagranicznej spada.

Przez obniżenie zwrotu z depozytów w walucie zagranicznej (przesunięcie w lewo) wzrost podaży pieniądza za granicą powoduje aprecjację waluty krajowej. Równowaga na rynku walutowym przesuwa się z E₁^' do E₂^', równowaga na rynku pieniężnym nie zmienia się.

Ludność będzie oczekiwała długookresowego wzrostu wszystkich cen w walucie krajowej włącznie z kursem walutowym. Deprecjacja waluty krajowej zwiększy oczekiwany przychód w walucie krajowej z depozytów w walucie zagranicznej (przesunięcie krzywej ujemnie nachylonej w prawo). Waluta krajowa deprecjonuje się w stosunku do waluty zagranicznej, kurs walutowy przesuwa się z e₁^o do e₂^o. Nowa równowaga kształtuje się w punkcie E₂^', a nie jak w przypadku tymczasowego wzrostu podaży pieniądza w punkcie E₃^'.

---