PYTANIA DO EGZAMINU:

1.Stosunki międzynarodowe i ich cechy.

2.Organizacje rządowe i pozarządowe (definicje).

3.Członkostwo w organizacji międzynarodowej.

4.Podejmowanie decyzji w organizacjach międzynarodowych.

5.Europejska Wspólnota węgla i stali.

6.Omów instytucje Unii Europejskiej.

7.Jaka jest różnica między Wspólnotą Europejską a Unią

Europejską.

8.Obywatelstwo Unii Europejskiej.

9.Zasada subsydiarności.

10.Społeczeństwo obywatelskie.

11.Zasada zrównoważonego rozwoju.

12.Europejski Bank Centralny.

13.Filary Unii Europejskiej.

14.Układ Europejski.

15.Zdolność prawna i zdolność do czynności prawnej

organizacji.

Stosunki międzynarodowe i ich cechy: 1) Przedmiotem stosunków są działania wykraczające poza granice jednego państwa 2) Podmiotami stosunków są zarówno suwerenni uczestnicy (państwa) jaki i uczestnicy niesuwerenni (organizacje)
3) Środowisko, w którym dochodzi do interakcji jest głęboko zdecentralizowane. Cechy środowiska międzynarodowego to: poliarchizm (rządy wielu podmiotów międzynarodowych); pluralizm (różne grupy mają prawo wyrażać swoje interesy, w tym zwłaszcza mieć udział w sprawowaniu władzy); złożoność (występuje wiele organizacji międzynarodowych), różnorodność (występuje inny system polityczny, religijny); żywiołowość (nie można przewidzieć co się wydarzy, nie jesteśmy w stanie przewidzieć reakcji społeczeństwa). Organizacje rządowe: należy zaliczyć tutaj organizacje tworzone przez państwa i działające na podstawie umów międzynarodowych - ich członkami są wyłącznie państwa. Są one zorganizowaną formą stałej współpracy państw, ustaloną w wielostronnej umowie międzynarodowej, obejmującą względnie stały zakres uczestników i której podstawową cechą jest istnienie stałych organów o określonych kompetencjach i uprawnieniach, działających dla realizacji wspólnych celów. Organizacje pozarządowe: W organizacjach pozarządowych łączą się różne organizacje działające w poszczególnych państwach, które łączą wspólne interesy i zainteresowania określonych grup osób. Organizacje te nawiązują ze sobą kontakty, a następnie tworzą organizację, która jest stałą i zinstytucjonalizowaną formą tych kontaktów. Organizacji pozarządowych jest o wiele więcej niż rządowych. Działają one na podstawie nieformalnych porozumień lub na podstawie porozumień o charakterze wewnętrznoprawnym. Jest to aspekt, który odróżnia organizacje rządowe od pozarządowych. Podmiotami polityki międzynarodowej są: - państwa - państwo występuje jako reprezentant społeczeństwa - organizacje międzynarodowe - powstańcy i strona wojująca - posiadają przywódcę, nie mają praw - narody i jednostki. Gałęzie prawa międzynarodowego: - prawo wojenne, - prawo przeciwojenne (pokojowe sposoby rozwiązywania konfliktów np.: arbitraż międzynarodowy, strony skłócone wyznaczają arbitrów) - dobre usługi: np.: Polska wynajmuje swoje terytorium dla rozmów skłóconych państw. - prawo człowieka: organizacja ONZ zajmuje się tym, prawa zapisane są w konstytucji - prawo dyplomatyczne i konsularne: zajmuje się regulacją stosunków międzynarodowych, ustala kto może reprezentować głowę państwa, ustala ambasadora, ustalane są warunki podpisywania umów, zasiadania na konferencjach międzynarodowych. - prawo lotnicze i kosmiczne: ustalona jest przestrzeń kosmiczna oraz lotnicza. Obowiązkowe jest przekazywanie informacji dotyczące badań. Kosmonauta traktowany jest jako wysłannik ludzkości. - prawo morza: ustala się terytorium dostępu do morza, jurysdykcja rozciąga się na wszystkie statki morskie i powietrzne pływające i latające pod banderą danego państwa. W głąb ziemi jurysdykcja rozciąga się do jądra. Historia Unii: -51: Europejska Wspólnota Węgla i Stali powstała na podstawie traktatu paryskiego. -57: EURATOM (Europejska Wspólnota Energii Atomowej) i EWG (Europejska Wspólnota Gospodarcza): Następuje połączenie 3 organizacji i powstaje: -67: Wspólnota Europejska. -93: Traktat z Maastricht: ustanowiono Unię Europejską. Unia Europejska jest jedynie nazwą na procesy jakie nastąpiły po 93 roku. Nie posiada ona osobowości prawnej, czyli zdolności prawnej i zdolności do czynności prawnych. Osobowość prawną posiada jedynie wspólnota europejska. Zdolność prawna - jest to zdolność do bycia podmiotem praw i obowiązków. Zdolność do czynności prawnych oznacza zdolność do nabywania i modyfikowania już istniejących praw. Zdolność prawna państwa: oznacza - prawa do istnienia (państwo zaczyna istnieć od uznania przez inne państwa), - prawo do suwerenności (niezależność wewnętrzna i zewnętrzna, państwo samo decyduje jaki będzie miało ustrój, samo kształtuję politykę zagraniczną) - prawo do obrotu (jest to obrót gospodarczy, kulturalny) - prawo do czci (obraza prezydenta jest obrazą państwa, każde państwo jest na równi przyjmowane, hymn i godło państwa ma wielki szacunek w stosunku do innych państw). Zdolność do czynności prawnych państwa: zawiera - prawo do podpisywania umów: (pozwala na rozwijanie kontaktów między państwami, umowy są podpisywane przez prezydenta, premiera. Nie można rozwiązywać umów). - prawo do odpowiedzialności: (państwo odpowiada za szkody w wyniku wojny, odpowiada za swoich przedstawicieli, odpowiada za wszystkie szkody wyrządzone przez funkcjonariuszy międzynarodowych.). - prawo do pozywania i bycia pozwanym (można pozwać osobę która np. dokonała mordu, pozywa się w wyniku niezapłacenia składki członkowskiej). - prawo do wstępowania do organizacji międzynarodowych (np. aby wejść do ONZ państwo musi miłować pokój) - prawo do czynnej i biernej legacji (polega na ustanowieniu przedstawicielstw dyplomatycznych, ambasady, konsulaty. W przypadku czynnego wysyła się przedstawicielstwo do innych krajów). Zasady podejmowania decyzji: 1. Zasada jednomyślności: gwarantuje ona poszanowanie suwerenności i równości państw. Procedura ta wymaga uwzględnienia interesu wszystkich członków organizacji. Odpowiada zasadom pokojowego współistnienia państw. Ujemną stroną tej zasady jest to że nawet najmniejsze państwo, lub państwo którego decyzja nie dotyczy może zawetować podjęcie decyzji. Zasada ta obowiązywała we wszystkich pierwszych organizacjach międzynarodowych. Obecnie odchodzi się od tej zasady. Powodem tego jest duża liczba członków organizacji. (np.: W UE obowiązuje jednomyślność przy przyjmowania nowego członka i podczas przyjęcia nowej konstytucji europejskiej). Obecnie zasada ta uległa modyfikacjom: nie uwzględnia się głosu państwa którego decyzja dotyczy, państwo takie jest wyłączone od podejmowania decyzji. 2. Zasada większości kwalifikowanej: Zasada ta występuje w większości organizacji międzynarodowych. Najczęściej występującą większością kwalifikowaną jest wymóg 2/3 głosów, ale może występować również wymów 3/4, 4/5, 5/6. Zasada ta występuję w dwóch odmianach. A) ilościowej - gdy do podjęcia decyzji wymagana jest większość kwalifikowana bez uwzględnienia tzw. quorum (liczba osób potrzebna na sali). B) ilościowo jakościowej - poza większością kwalifikowaną potrzebne jest quorum (najczęściej 50% osób uprawnionych do głosowania).

3. Zasada większości absolutnej: występuje w ok. 10% organizacji międzynarodowych i występuje w dwóch odmianach: ilościowej i ilościowo-jakościowej. Do podjęcia decyzji wystarczy by odpowiedziało się za nią 50% głosujących plus jedna osoba, lub jedno państwo. W przypadku procedury ilościowo-jakościowej wymagane jest quorum. 4. Zasada większości zwykłej: występuje w zdecydowanej większości organizacji międzynarodowych. Występuje w dwóch odmianach. Ilościowej - do podjęcia decyzji wymaga się by opowiedziało się za nią większość państw. Przy obliczaniu głosów nie uwzględnia się głosów wstrzymujących się. W wariancie ilościowo-jakościowym podobnie lecz wymagane jest quorum. 5. Zasada głosowania ważonego: występuje w stosunku do państw dysponujących różną ilością głosów. Występuje najczęściej w organizacjach gospodarczych i finansowych. Przy wyznaczaniu ilości głosów bierze się pod uwagę potencjał ekonomiczny, ludnościowy, wielkość terytorium. Zasada ta występuje przy podejmowaniu decyzji w parlamencie europejskim. Liczba posłów do europarlamentu uzależniona jest od kryterium ludnościowego. 54 deputowanych przysługuje Polsce. Liczba eurodeputowanych może być limitowana. Umowa międzynarodowa (założycielska) - jest podstawowym aktem prawnym funkcjonowania organizacji międzynarodowej. Powołuje organizacje do życia. Może przyjmować różne nazwy: statutu, karty, konstytucji, konwencji, paktu, traktatu, porozumienia, konkordatu. W niektórych organizacjach międzynarodowych występuje umowa jak i statut. W umowie założycielskiej państwa ustalają nazwę organizacji, jej cele i zadania, prawne instrumenty funkcjonowania, zasady którymi będą się kierowali, prawa i obowiązki członków organizacji, zasady przyjmowania nowych członków, zasady występowania z organizacji, zasady podejmowania decyzji, ich charakter prawny, zdolność prawna organizacji, jej przywileje i immunitety, zasady finansowania działalności, zasady wejścia w życie umowy, zasady wprowadzania poprawek. Wersja robocza opracowywana jest na konferencji założycielskiej a następnie podpisywana przez uczestników. Wchodzi w życie z dniem złożenia u depozytariusza lub w dniu wyznaczonym. Umowy założycielskie zawierane są najczęściej na okres ograniczony lub nieograniczony. W przypadku umów na czas ograniczony może istnieć klauzula że gdy nie zostanie ona wypowiedziana w odpowiednim terminie, przekształca się ona na czas nieokreślony. Umowy założycielskie mogą posiadać załączniki, aneksy. Ich liczba może kształtować się od 1 do kilkudziesięciu. Regulują one szczegółowo działalność organizacji. Statut - jest to dokument niższego rzędu. Stanowi rozwinięcie postanowień umowy. Koncentruje się przede wszystkim na celach i zadaniach, zasadach funkcjonowania. Postanowienia statutu nie mogą być sprzeczne z umową. Naniesienie poprawek wymaga zgody wszystkich państw członkowskich.

Europejska Wspólnota Węgla i Stali - EWWiS: powstała na podstawie traktatu paryskiego w 51 roku. Została utworzona przez następujące kraje: Francję, Niemcy, Włochy, i kraje Beneluksu. Z inicjatywą wystąpił Robert Szuman zwracający się do rządów tych państw o połączenie posiadanych zasobów węgla i stali. Organizacja powstała na 50 lat. W 2002 roku została rozwiązana a jej kompetencje przejęła EWG (Europejska Wspólnota Gospodarcza). Powstanie EWWiS miało znaczenie przełomowe dla rozwoju gospodarczego i integracji europejskiej. Organizacja przełamała wielowiekową nieufność między Francuzami a Niemcami. Stworzyła infrastrukturę dla zachowania pokoju i bezpieczeństwa w Europie. Kontrola surowców uniemożliwiła wykorzystanie ich w innych celach niż pokojowe. Stworzyła mechanizmy i bazę do poszerzania i pogłębiania integracji. Celem EWWiS jest przyczynianie się do szybkiego i zrównoważonego rozwoju, likwidacji bezrobocia i podniesienie stopy życiowej społeczeństw. W tym celu organizacja zapewnia wszystkim nabywcom we wspólnym rynku jednakowe warunki dostępu do źródeł produkcji węgla, stali, rud żelaza, koksu, złomu. Stwarza warunki do rozwijania i doskonalenia produkcji przy racjonalnej eksploatacji złóż. Popiera dążenia do stworzenia dobrych warunków życia i pracy zmierzając do zrównania ich na najwyższym możliwym poziomie. Popiera rozwój wymiany międzynarodowej, modernizację produkcji i przeciwdziała problemom protekcjonizmu. Cele te są realizowane przez: - stopniowe obniżanie ceł i innych opłat, - znoszenie ograniczeń ilościowych w obrocie surowcami i produktami przemysłu ciężkiego, - znoszenie między państwami przeszkód w swobodnym przepływie siły roboczej, - ustanowienie jednolitych taryf na surowce i produkty przemysłu węglowego i stalowego oraz zapewnienie wolnej konkurencji. Europejska Wspólnota Energii Atomowej - EURATOM: przesłankami utworzenia organizacji było zabezpieczenie przed narastającą groźbą deficytu energetycznego w Europie oraz poddanie gospodarki energią atomową oraz wspólnej kontroli krajów członkowskich. Organizacja powstała z inicjatywy państw Beneluksu w 57 roku. Decyzja o utworzeniu organizacji wynikała z faktu iż większość państw europejskich nie była w stanie indywidualnie przeprowadzać badań nad wykorzystanie energii atomowej. Badania te są bardzo kosztowne i wymagają specjalistycznej technologii. Przeciwnikiem utworzenia organizacji była Wielka Brytania, która obawiała się o swoje interesy na kontynencie. Celem organizacji jest stworzenie niezbędnych warunków do powstania i rozwoju przemysłu atomowego i wykorzystania go w celach pokojowych. EURATON koordynuje programy badawcze i szkoleniowe w dziedzinie energii atomowej, udziela pomocy przedsiębiorstwom i państwom członkowskim. Szkoli w zakresie: badań geologicznych, produkcji materiałów atomowych, obróbki paliw promieniujących, saperki atomowej, ochrony sanitarnej, produkcji i użytkowania elementów promieniujących. W ramach ochrony sanitarnej opracowuje normy bezpieczeństwa. Nakłada na państwa obowiązek stałej kontroli stopnia radioaktywności atmosfery, wód i ziemi. EURATON ma monopol na zaopatrywanie w minerały i półfabrykaty przedsiębiorstw i zakładów naukowo-badawczych. Posiada on prawo własności na wszystkie specjalne materiały rozszczepialne wytworzone lub przetworzone przez państwa członkowskie. Bez zgody EURATONU żadne państwo nie może zakładać, eksploatować, produkować i użytkować półfabrykatów, materiałów rozszczepialnych. Organizacja posiada własnych inspektorów kontroli. EURATON utworzył cztery wspólne ośrodki badań w których pracuje ponad 2230 osób. We Włoszech znajduje się największy ośrodek badawczy zajmujący się eksperymentami, reaktorem na wodzie ciężkiej, który jako paliwa używa uranu naturalnego. Przy ośrodku tym działa europejski ośrodek opracowywania informacji naukowych. Zajmuje się dokumentacją naukową i udzielaniem informacji zainteresowanych osobom. W Holandii znajduje się zakład prowadzący badania wokół eksperymentalnego reaktora wykorzystującego tor jako paliwa. W Belgi znajduje się centralne biuro pomiarów nuklearnych. Zajmuje się standaryzacją, udoskonaleniem i ujednoliceniem kryteriów i norm pomiarów. W Niemczech znajduje się Instytut Przemiany Uranu. Zajmuje się badaniem i wykorzystywaniem Uranu jako paliwa do tzw. szybkich reaktorów.

Rada Europejska: jej cele jest pogłębianie integracji europejskiej i określanie kierunków jej rozwoju. W skład rady wchodzą szefowie państw i rządów państw członkowskich oraz przedstawiciel komisji europejskiej. Zgodnie z traktatem z Maastricht organ ten nadaje impulsy i określa cele polityczne. Określa również zasady prowadzenia polityki zagranicznej i wspólnej polityki bezpieczeństwa. Spotkania rady odbywają się dwa razy do roku, a decyzje zapadają na zasadzie consensusu, czyli porozumienia. Rada Unii Europejskiej: jest to organ powołany na mocy traktatu rzymskiego w 57 roku. Jej celem jest reprezentowanie interesów wspólnoty, kształtowanie polityki, koordynacja działań. Jest to główny organ decyzyjny i legislacyjny wspólnoty. Reprezentuje wspólnotę na zewnątrz. Podpisuje w imieniu wspólnoty umowy i traktaty i podejmuje decyzje o współpracy z innymi organizacjami międzynarodowymi. W skład rady wchodzi po jednym ministrze z państwa członkowskiego. Przy czym skład rady jest zmienny w zależności od tematu dyskusji. Członkowie rady są związani instrukcjami swoich rządów. Składa się z komisarzy po jednym z każdego państwa. Ich kadencja wynosi 5 lat. Komisja Europejska: zajmuje się podejmowanie decyzji i współdziałaniem przy ich podejmowaniu z Parlamentem Europejskim i Radą Unii Europejskiej. Czuwa nad przestrzeganiem prawa pierwotnego i wtórnego. Bada przyczyny powstawania deficytów w poszczególnych państwach. Nadzoruje funkcjonowanie jednolitego rynku oraz proces tworzenia Unii Gospodarczej i Walutowej. Komisarze. Funkcjonariusze komisji mają status funkcjonariuszy międzynarodowych. Ich obrady nie są jawne. Komisja dysponuje rozbudowanym aparatem administracyjnym zorganizowanym w 23 dyrekcjach generalnych. Łącznie administracja zatrudnia około 18000 pracowników a dział lingwistyki ponad 4000 osób. Parlament Europejski: nie jest ciałem ustawodawczym. Powstał na mocy traktatu rzymskiego. Kadencja eurodeputowanych wynosi 5 lat. Obecnie ma 732 eurodeputowanych. (np.: Polska ma 54, Niemcy 99, Cypr 8). Parlament posiada uprawnienia w procesie legislacyjnym, uprawnienia budżetowe oraz kontrolne. W Polsce trzeba mieć 21 lat żeby kandydować do parlamentu. Parlament ma 7 frakcji politycznych w tym mi: Grupa Partii Socjalistów Europejskich, Grupa Europejskiej Partii Liberalnej. Europejski Trybunał Sprawiedliwości - został utworzony na mocy traktatu rzymskiego. Jego zadaniem jest czuwanie nad przestrzeganiem prawa wspólnotowego oraz rozstrzyganie sporów między państwami członkowskimi jak i między wspólnotą a osobami fizycznymi i prawnymi. Trybunał orzeka w sprawie interpretacji aktów prawnych wspólnoty w razie rozbieżności co do kompetencji instytucji wspólnoty. Składa się z 25 sędziów po jednym z każdego państwa. Są oni wybierani na 6 letnią kadencję z tym że co 3 lata następuje wymiana połowy członków. Przy trybunale działa sąd pierwszej instancji. Rozpatruje on sprawy złożone przez osoby fizyczne i prawne. Od jego orzeczeń przysługuje odwołanie do trybunału.

Trybunał Rewidentów i Księgowych (obrachunkowy) działa od 75 roku. Zajmuje się kontrolą rachunkowości wspólnoty, przychodami i wydatkami poszczególnych instytucji i składa się też z 25 rewidentów wybieranych na 6 letnią kadencję. Zasada subsydiarności - jest jedną z podstawowych zasad ustrojowych Unii Europejskiej. Zasada ta oznacza, że na szczeblu wspólnotowym powinny być podejmowane tylko te działania, które zapewniają większą skuteczność i efektywność niż w przypadku gdyby prowadzenie stosownych akcji pozostawić w wyłącznej kompetencji rządów państw członkowskich. Zasada ta oznacza z jednej strony podział zadań pomiędzy organami wspólnoty a administracjami rządowymi państw członkowskich, a z drugiej strony dotyczy zakresu prawodawstwa wspólnotowego. Zasada ta przypisana jest tylko państwom demokratycznym. W kontekście narodowym oznacza ona że decyzje powinny być podejmowane na szczeblu możliwie jak najbliższym obywatelowi. Czyli w gminach, regionach, a nie w centrach administracji rządowej. Subsydiarność wywodzi się z filozofii kościoła katolickiego. Słowo subsydium z łacińskiego oznacza pomoc, wsparcie. Z pojęciem tym jest nierozerwalnie związane pojęcie społeczeństwa obywatelskiego. Zasada ta została potwierdzona w traktacie z Maastricht, który określił iż żadne działanie wspólnoty nie wykroczy poza to co jest konieczne do osiągnięcia celów Unii Europejskiej. Obywatelstwo Unii Europejskiej - obywatelem unii europejskiej jest każda osoba która posiada obywatelstwo któregoś z państw członkowskich. Utrata obywatelstwa krajowego oznacza również utratę unijnego. Prawa obywatelskie: 1. Prawo do opieki dyplomatycznej i konsularnej. 2 Bierne i czynne prawo w wyborach do parlamentu europejskiego. 3. Bierne i czynne prawo do samorządów lokalnych. 4. Prawo do składania petycji do parlamentu europejskiego. 5. Prawo do zadawania pytań instytucjom europejskim i otrzymywania odpowiedzi w tym samym języku. 6. Prawo do zwracania się do rzecznika praw obywatelskich unii europejskiej. 7. Swoboda przepływu osób. Prawo Unii Europejskiej (pierwotne i wtórne). Prawo pierwotne- inaczej traktatowe jest stanowione bezpośrednio przez państwa członkowskie. W skład prawa wchodzą: 1. Traktaty założycielskie wspólnot europejskich wraz z protokołami i aneksami. a) traktat o EWWiS (traktat paryski 1951), b) traktat o EWG (57 traktat rzymski), c) traktat o Euratomie (traktat rzymski 57). 2. Traktaty zmieniające i uzupełniające traktaty założycielskie. a) Konwencja o niektórych instytucjach wspólnych z 58 roku. b) traktat fuzyjny (67 rok), c) traktaty budżetowe (70 rok), d) traktaty o przystąpieniu nowych członków (traktaty akcesyjne). e) jednolity akt europejski (87 rok), f) traktat o Unii Europejskiej (93), g) traktat Amsterdamski (99 rok), h) traktat Nicejski (2001). 3. Konstytucja Europejska. Prawo wtórne- jest ono tworzone przez instytucje Unii Europejskiej (komisję europejską, Radę Unii Europejskiej, Parlament). Pomiędzy prawem pierwotnym i wtórnym istnieje relacja nadrzędności tzn. że prawo wtórne nie może być w kolizji z prawem pierwotnym. Źródłami prawa wtórnego są: a) rozporządzenia, b) dyrektywy, c) decyzje, d) zalecenia i opinie. Rozporządzenie: jest najwyższym nadrzędnym aktem prawnym Unii Europejskiej. Zawiera normę abstrakcyjną, czyli jest skierowana do nie zindywidualizowanego adresata. Obowiązuje zarówno osoby fizyczne, osoby prawne, instytucje unii europejskiej i państwa członkowskie. Rozporządzenie publikowane jest w dzienniku urzędowym wspólnot europejskich.

Dyrektywa: jest stosowana w celu ujednolicenia przepisów prawnych unii europejskiej i jest skierowana tylko i wyłącznie do państw. Pozostawia ona swobodę wyboru metod i środków, którymi państwo ma zrealizować w określonym w dyrektywie celu. Wiąże ona państwo co do rezultatu a nie metod jego osiągnięcia. Dyrektywa musi być przekształcona w prawo wewnętrzne. W tym celu przewiduje ona określony limit czasowy. Decyzja: jest aktem prawnym o charakterze wiążącym. Ma określonego adresata, którym może być osoba fizyczna, osoba prawna, instytucja unii, państwo członkowskie. Zalecenia i opinie: nie mają charakteru wiążącego. Nie wymagają uzasadnienia, ani podstawy prawnej. Mają jednak one moc polityczną. Zalecenie od opinii różni się tym że nie tylko formułuje ocenę sytuacji ale również sugeruje podjęcie określonych działań (np.: dane państwo nie powinno angażować się w konflikt Iracki).

W Unii Europejskiej występują 3 filary: 1 Filar: Ma charakter gospodarczy i stanowią go EWWiS, EURATOM i EWG. Działa on na podstawie traktatów założycielskich. Jest to instytucjonalna forma obejmująca organy wspólnoty i wspierająca dwa pozostałe filary. Filar ten reguluje problemy z zakresu unii celnej i wspólnego rynku, polityki strukturalnej, polityki handlowej, polityki rolnej, rybołówstwa, transportowej, przemysłowej, socjalnej, ochrony środowiska. Obejmuje również sieci transeuropejskie, ochronę środowiska, ochronę konsumenta, ochronę zdrowia, naukę i kulturę i obywatelstwo. Filar ten zajmuje się również usztywnianiem kursów walutowych, zastąpieniem walut wspólną walutą euro jak również prowadzeniem jednolitej polityki dla całej wspólnoty. Dla realizacji tych celów został utworzony Europejski Bank Centralny, który stanowi jednostkę Europejskiego Systemu Banków Centralnych. 2 Filar: Celem filaru jest ochrona wspólnych wartości, podstawowych interesów i niezależności uni, umacnianie bezpieczeństwa uni i państw członkowskich. Zachowywanie pokoju i umacnianie bezpieczeństwa międzynarodowego zgodnie z Kartą Narodów Zjednoczonych. Popieranie współpracy międzynarodowej, rozwijanie demokracji rządów prawa, poszanowanie praw człowieka i podstawowych wolności. W tym celu konieczne są konsultacje państw członkowskich. Wzajemna informacja na temat polityki zagranicznej i bezpieczeństwa. Wypracowywanie wspólnych stanowisk. Podejmowanie wspólnych działań. Powstrzymywanie się od wszelkich przedsięwzięć szkodzących interesom unii. Koordynowanie działalności na forum międzynarodowym i ścisła współpraca przedstawicielstw dyplomatycznych i konsularnych. 3 Filar: 1. Sprawy wewnętrzne - polityka azylu, ochrona granic zewnętrznych, sposoby przekraczania granicy, polityka migracyjna, polityka wizowa, regulacje dotyczące jazdy i poruszania się po obszarze unii. Zasady pobytu cudzoziemców na obszarze unii, zasady zatrudnienia cudzoziemców i łączenia ich rodzin, walka z nielegalną imigracją, walka z narkomanią. 2. Wymiar Sprawiedliwości - walka z oszustwami międzynarodowymi, współpraca sądowa w sprawach cywilnych, współpraca sądowa w sprawach karnych, współpraca celna, współpraca policyjna w zakresie walki z przestępczością międzynarodową i terroryzmem. W tym celu została powołana jednostka policyjna zwana EUROPOL. Europejski System Banków Centralnych: Celem powstania ESBC było powołanie instytucji ponadnarodowej która pełniłaby funkcje przypisywane tradycyjnie Bankowi Centralnemu. ESBC został przewidziany w traktacie z Maastricht. Został powołany do życia w 98 roku. W okresie przejściowym (93-98) trwały przygotowania infrastruktury organizacyjnej i prawnej potrzebnej dla prawidłowego funkcjonowania i realizowania jednolitej polityki pieniężnej. ESBC składa się z Europejskiego Banku Centralnego oraz współpracujących z nim Narodowych Banków Centralnych. Do najważniejszych zasad funkcjonowania bankowości centralnej należy: a) federalny charakter systemu, b) decentralizacja działania, c) niezależność EBC.

a) Federalny charakter systemu - EBC jest usytuowany w ponadnarodowym systemie. Posiada on dwustopniową strukturę którą tworzy EBC i Centralne Banki Narodowe. Podstawowe decyzje podejmowane są przez EBC, zaś banki krajowe realizują te decyzje. Należy uwzględnić że Narodowe Banki Centralne, same stworzyły EBC, same przyznały mu kompetencje i wyposażyły w kapitał zakładowy. Prezesi Narodowych Banków Centralnych wchodzą w skład najwyższego organu czyli rady zarządzającej. b) Decentralizacja działania - zasada ta opiera się na subsydiarności. Zasada przejawia się decentralizacją wykonawczą banków krajowych i centralizacją decyzji najważniejszych na szczeblu EBC. Decentralizacja polega na tym, że banki krajowe regulują swoją płynność za pośrednictwem swoich banków centralnych a nie EBC. Banki krajowe posiadają własne departamenty badań i analiz, które są niezależne od EBC. Ponadto zdecentralizowany jest system nadzoru bankowego w poszczególnych krajach jak i produkcja banknotów i monet euro. Produkcja ta odbywa się jedynie pod nadzorem EBC. c) Niezależność EBC - Im Bank Centralny jest bardziej niezależny od władzy wykonawczej tym pieniądz jest bardziej stabilny, co korzystnie wpływa na rozwój gospodarki w dłuższym okresie. Wśród form niezależności wyróżnia się niezależność instytucjonalną, niezależność personalną, funkcjonalną i finansową. Instytucjonalna - oznacza że EBC nie jest zależne od instytucji wspólnotowych i instytucji państw członkowskich. Instytucje te nie mają prawa ingerować w działalność EBC. Bank natomiast nie może przyjmować żadnych instrukcji od państw członkowskich Unii Europejskiej. Personalna - przejawia się długą kadencją członków EBC (8 lat) i tym że są oni nieodwołalni. Ich mianowanie odbywa się za zgodom rządów państw członkowskich wyrażoną na szczeblu szefów państw i rządów na podstawie rekomendacji rady UE po uzyskaniu przez nią opinii parlamentu europejskiego i rady zarządzającej. Osoby kandydujące muszą cieszyć się dużym autorytetem i doświadczeniem w dziedzinie bankowości lub pieniężnej a nie politycznej. Jest to organ apolityczny. Funkcjonalna - celem EBC jest utrzymanie stabilnego poziomu cen. Cel ten ma być osiągnięty poprzez stosowanie odpowiednich narzędzi polityki pieniężnej. EBC nie może pokrywać deficytu instytucji wspólnoty i władz centralnych. Niezależność finansowa - przejawia się zdolnością do finansowania własnych wydatków z przychodów uzyskiwanych z bieżącej działalności oraz z posiadanych kapitałów własnych. Głównymi dochodami są dochody związane z emisją pieniądza oraz dochody z inwestowania posiadanych rezerw bankowych. Cele i zadania EBC: Celem EBC jest dążenie do stworzenia zrównoważonego wzrostu gospodarczego, zapewnienie poczucia bezpieczeństwa i stabilnego pieniądza, osiąganie wysokiego poziomu zatrudnienia, wysokiego stopnia ochrony socjalnej, równouprawnienia mężczyzn i kobiet. Celem jest również stały i nie inflacyjny wzrost gospodarczy, wysoki wzrost konkurencyjności przedsiębiorstw, poprawa jakości ochrony środowiska, podnoszenie poziomu i jakości życia, wspieranie solidarności między krajami członkowskimi. Zasady EBC: zasada gospodarki otwartej, zasada stabilnych cen, zdrowych finansów publicznych i stosunków pieniężnych, stabilny bilans płatniczy utrzymany przez dłuższy okres czasu. Zadania EBC: 1. Realizowanie polityki pieniężnej. 2. Przeprowadzanie operacji bankowych. 3. Przechowywanie i zarządzanie oficjalnymi rezerwami walutowymi. 4. Emisja banknotów i monet w Europie. 5. Utrzymywanie współpracy z instytucjami zajmującymi się nadzorem bankowym. 6. Gromadzenie i opracowywanie informacji statystycznych. Układ Europejski - został podpisany 16 grudnia 91 roku. Układ ten ustanowił stowarzyszenie między Rzeczpospolitą Polską a Wspólnotami Europejskimi. Jest to umowa międzynarodowa, która wyznaczyła ramy instytucjonalno prawne stosunków polskich z unią europejską. Układ wszedł w życie po zakończeniu procesu ratyfikacji 1 lutego 94 roku. Układ składa się z preambuły (wstęp) 9 części ze 122 artykułami z 13 załączników i 7 protokołów dodatkowych. W preambule znajduje się zapis że końcowym celem Polski jest członkostwo we wspólnotach a stowarzyszenie pomoże Polsce osiągnąć ten cel. Celem układu jest ustanowienie odpowiednich ram dla dialogu politycznego, który umożliwi rozwój bliskich stosunków politycznych między stronami; popieranie rozwoju handlu i harmonijnych stosunków gospodarczych między stronami. Sprzyjanie dynamicznemu rozwojowi gospodarczemu i dobrobytowi w Polsce. Stworzenie podstawy dla pomocy finansowej i technicznej dla Polski. Stworzenie właściwych ram dla stopniowej integracji Polski ze wspólnotą. Popieranie współpracy w dziedzinie kultury. Część 1: Dialog polityczny. Część 2: Zasady ogólne. Część 3: Swobodny przepływ towarów. Przewidziane jest stworzenie strefy wolnego handlu. Zniesienie ceł i opłat o podobnych skutkach. Likwidacja ograniczeń ilościowych w handlu między stronami. Część 4: Przepływ pracowników. Część 5: Płatności, kapitał i konkurencja. Część 6: Współpraca gospodarki; ochrona inwestycji; jednolite standardy normalizacji i certyfikacji; rozwój nauki i techniki; popieranie rolnictwa, energetyki, atomistyki i równoległe prowadzenie ochrony środowiska. Zwalczanie prania brudnych pieniędzy pochodzących z działalności gospodarczej. Popieranie rozwoju regionalnego. Wspieranie małych i średnich przedsiębiorstw i rozwój turystyki. Część 7: Współpraca kulturalna. Część 8: Współpraca finansowa. Część 9: Postanowienia instytucjonalne, ogólne i końcowe.

5

1

1

2

2

3

3

4

4

5

5

1

1

2

2

3

3

4

4

5

5

---