Czy jestesmy w stanie kontrolowac emocje

R7: Czy jesteśmy w stanie kontrolować emocje?

Emocjonalne syndromy - np. gniew, strach, miłość. Są to pojęcia pochodzące z pewnych teorii potocznych i mają one aspekt zarówno opisowy jak i nakazowy.

Stan emocjonalny - względnie krótkotrwała, odwracalna (przygodna) dyspozycja do reagowania w sposób typowy dla odpowiadającego jej syndromu.

Reakcja emocjonalna - bieżący, bardzo zmienny zbiór reakcji ujawnianych przez człowieka znajdującego się w jakimś stanie emocjonalnym. Należą do nich: wyraz twarzy, zmiany fizjologiczne, zewnętrzne zachowania i subiektywne doznania.

Można wyróżnić 3 typy takich reguł: konstytutywne (przez reguły), regulacyjne i proceduralne (dla skutecznego przeżycia i ujawnienia).

Reguły regulacyjne i proceduralne odnoszą się głównie do reakcji emocjonalnych. Śledząc własne reakcje dostosowujemy je do społecznie akceptowalnych standardów (reguł regulacyjnych) oraz troszczymy się o jego skuteczność (reguły proceduralne). Dotyczy to także myśli i doznań. Niekoniecznie zmieniają one istotę emocji (syndromu emocjonalnego), zmieniają jedynie sposób jej doświadczanie i ujawniania.

Osoba, która nie potrafi jasno i skutecznie wyrazić emocji pożądanej w danych warunkach jest pozbawiona kontroli emocji.

Syndromy emocjonalne konstytuowane są przez pewne reguły, jeżeli zmieni się regułą jakieś emocji to zmianie ulegnie także sama istota emocji a nie tylko jej przejawy. Reguły konstytutywne mogą zmieniać się nie tylko w zależności od kultury ale także mogą być zróżnicowane dla różnych jednostek. Socjalizacja zawsze dopuszcza jakiś stopień indywidualnej zmienności i innowacji.

W konsekwencji dysfunkcji fizjologicznych, niewłaściwej socjalizacji, zaburzeń motywacyjnych czy deformacji poznawczych jednostka może znacznie odchylić się od reguł konstytutywnych obowiązujących w danym społeczeństwie. Reguły konstytutywne czynią emocję tym rodzajem emocji która jest, je żeli reguły te są nazbyt zniekształcone to powstały syndrom emocjonalny może okazać się niemożliwy do zaklasyfikowania. Nie wszystkie zmiany reguł konstytutywnych mają dezadaptacyjny charakter, jeśli jakaś zmian reguł każe się skuteczna możemy mówić od twórczości emocjonalnej - wykształceniu nowego, adaptacyjnego syndromu emocjonalnego.
Osobiste reguły emocji pozwalają jednostce na wyrażanie jej potrzeb i pragnień w wysoce specyficzny sposób, może to w niektórych przypadkach doprowadzić do syndromu neurotycznego.

Mózg ocenia znaczenie pojawiających się w otoczeniu bodźców i decyduje o wykształceniu się reakcji stosowanych do tego znaczenia. Procesy oceny bodźca i kontroli reakcji są dość dobrze wyjaśnione na poziomie neuronalnym dla strachu. Główną strukturą mózgu uczestniczącą w procesie oceny bodźca i kontroli reakcji jest ciało migdałowate.

Reakcje typu I: maja charakter natychmiastowy i ulegają wzbudzeniu gdy afektywnie oznakowany bodziec zostanie oceniony przez struktury ciała migdałowatego. Wyrażają wzorce reagowania udoskonalone ewolucyjnym doświadczeniem gatunku i są mniej więcej jednakowe u wszystkich osobników gatunku. Stanowią automatyczną konsekwencję początkowej oceny bodźca i mają charakter mimowolny. Np.: reakcja nieruchomienia (strach), mimika twarzy w odpowiedzi na zagrożenie.

Reakcje typu II: Są tworzone w stanie emocji i są charakterystyczne dal danej jednostki. Wyrażają doświadczenia z podobnych lub skojarzonych sytuacji przeszłych, też sądy i przewidywania dotyczące sytuacji bieżącej oraz stopnia w jakim stosują się do niej doświadczenia z przeszłości. Często następują po reakcjach typu I i wtedy wyrażają stosowane prez jednostkę strategie radzenia sobie z konsekwencjami pobudzenia emocjonalnego. Mogą pojawiać się w sytuacjach umiarkowanie pobudzających. Pozostają pod kontrolą woli i wyrażają się głównie w muskulaturze somatycznej. Np.: unikanie instrumentalne i reakcje zbliżania się.

Reakcja emocjonalna może zawierać składniki zarówno mimowolne jak i dowolne. Reakcje dowolne będą skuteczne pod warunkiem opierania się na informacji o bodźcu, sytuacji i możliwych następstwach rozważanych działań. Ten rodzaj przetwarzania będzie angażował drugo i trzeciorzędowe obszary kory mózgu. Konieczność podejmowania decyzji eliminują wrodzone reakcje mimowolne, dostarczające sprawdzonego sposobu zachowania się w pewnych sytuacjach i wymagające znacznie mniejszej aktywności mózgowej.

Odmiany kontroli emocjonalnej: może przybierać wiele różnych postaci, różniących się ukierunkowaniem kontroli (nasilenie lub hamowanie emocji), liczbą kontrolowanych emocji (pojedyncze lub wielorakie), naturą transformacji (przekształcenie poziomów intensywności emocji lub zastępowanie / maskowanie jednych emocji innymi), umiejscowieniem prób kontroli, wolicjonalnością, uświadamianiem, momentem zadziałania i obiektem.

Dyspozycyjna skłonność do ekspresji emocji: badania dotyczą tego jakie aspekty emocji odróżniają osoby o skłonności do silnej lub słabej ekspresyjności emocji, w szczególności dotyczą różnic między osobami uzewnętrzniającymi i uzewnętrzniającymi emocje oraz tzw. represyjnego stylu radzenia sobie z emocjami. Wniosek: osoby cechujące się mała ekspresją emocji są bardziej reaktywne fizjologicznie niż osoby cechujące się silną skłonnością to wyrażania emocji.

Badania nad tłumieniem wstrętu: zachowanie ekspresyjne: badani byli w stanie wyraźnie stłumić wzrokowe sygnały przeżywanej przez siebie emocji (ogólne osłabnięcie reakcji mimicznych i spadek ekspresji wstrętu), badani jednaj nie zdołali całkowicie powstrzymać ekspresji wstrętu: zdradzało ich nasilone mruganie oczu.

Reakcje autonomiczne i somatyczne: badani tłumiący widzialne oznaki wstrętu zmniejszali również ogólna liczbę ruchów ciała, towarzyszył temu spadek tempa akcji serca. Skutkiem tłumienia emocji jest obniżenie pobudzenia fizjologicznego - spadek pobudzenia przywspółczulnej części AUN. W niektórych częściach ciała tłumienie emocji powodowało wzrost poziomu pobudzenia: silniejszy skurcz obwodowych naczyń krwionośnych, skrócenie czasu przejścia fali skurczu z serca do palca oraz wzrost elektrycznego przewodnictwa skóry - wzrost pobudzenia współczulnej części AUN.

„Kamienna twarz” - naturalny analog tłumienia emocji? Badania nad małżonkami, charakteryzuje się tym, że jedno małżonków kiedy doświadcza silnie negatywnych emocji nie zdradza się z żadnymi ich objawami w zachowaniu. Jest to interpersonalna odmiana tłumienia emocji. Małżonkowie reagujący kamienną twarzą ujawniali wzrost elektrycznego przewodnictwa skóry, który jest skutkiem wzrostu aktywności gruczołów potowych, ten zaś jest funkcją autonomiczną stanowiącą przejaw zahamowania behawioralnego.

Osłabianie zewnętrznych przejawów emocji nie jest skutecznym sposobem na obniżenie doznawanej emocji.