Temat: Konkurencja doskonała i czysty monopol

1. Pojęcie struktury rynku

Struktura rynku określa w jaki sposób koszty i popyt wpływają na liczbę firm w gałęzi oraz na rodzaj i rozmiary konkurencji.

Strukturę rynku przedstawia poniższa tabela:

STRUKTURA RYNKU 261

Rodzaj rynku	Konkurencja doskonała	Konkurencja niedoskonała
				Konkurencja monopolistyczna	Oligopol	Monopol
Liczba przedsiębiorstw Wpływ na cenę Bariera wejścia Przykład	Wiele Brak Brak Stragan z owocami	Wiele Ograniczony Brak Sklep na rogu ulicy	Kilka Średni Występują Samochody	Jedno Znaczący Bardzo silne Poczta

Z tabeli wynika, że istnieje

Wyróżnia się trzy typy konkurencji niedoskonałej:

• Konkurencja monopolistyczna

• Oligopol

• Monopol

Skrajnymi strukturami rynku są zatem:

• Konkurencja doskonała

• Monopol

Struktura rynku i decyzje podejmowanie przez przedsiębiorstwo należące do gałęzi są współzależne.

Strategiczne decyzje przedsiębiorstw działających w gałęzi wpływają na wejścia nowych firm, jak również na strukturę rynku.

2. Charakterystyka rynku doskonałej konkurencji

Konkurencja doskonała odznacza się następującymi właściwościami:

• Istniej duża liczba przedsiębiorstw, z których każde posiada znikomy udział w produkcji całej gałęzi

• Przedsiębiorstwa wytwarzają standaryzowany produkt

• Przedsiębiorstwa w danej gałęzi wytwarzają zasadniczo ten sam produkt

• Istnieje swoboda wejścia i wyjścia z gałęzi

Konkurencja doskonała jest to taki rodzaj struktury rynku, na którym zarówno sprzedający, jak i kupujący, uznają, że ich działanie nie wpływają na poziom ceny rynkowej.

Konkurencja doskonała oznacza stan, w którym wielkość sprzedaży lub zakupów poszczególnego producenta lub konsumenta jest małą cząstką całego rynku.

Poszczególni producenci i konsumenci kierują się założeniem, że ich decyzje nie wpływają na poziom ceny rynkowej.

Popyt na produkt przedsiębiorstwa działającego w warunkach struktury rynku

Krzywa popytu na produkt przedsiębiorstwa wolnokonkurencyjnego

3. Decyzje przedsiębiorstwa w doskonałej konkurencji w krótkim i długim okresie

Szczególna cechą konkurencji doskonałej jest stosunek między utargiem krańcowym a ceną.

Produkcję ustala się na poziomie pozwalającym zrównać cenę z kosztem krańcowym.

SMC=MR=P

Gdzie:

SMC - krótkookresowy koszt krańcowy

MR - utarg krańcowy

P - cena

Decyzje produkcyjne przedsiębiorstwa wolnokonkurencyjnego w krótkim okresie

Krzywą krótkookresowej podaży jest krzywa SMC powyżej punktu A, w którym SMC przechodzi przez najniższy punkt krzywej SAVC.

Decyzje produkcyjne przedsiębiorstwa wolnokonkurencyjnego w długim okresie

Krzywa długookresowej podaży przedsiębiorstwa, czyli linia obrazująca związek między ilością dostarczanej produkcji, a ceną w długim okresie, jest częścią krzywej LMC, położoną powyżej krzywej LAC.

Wejściem nazywamy podjęcie produkcji w gałęzi przez nowe przedsiębiorstwa.

Wyjściem jest opuszczenie gałęzi przez działające w niej firmy.

Przedsiębiorstwo krańcowe w gałęzi

Przedsiębiorstwo krańcowe w gałęzi nie osiąga zysków, Anie nie ponosi strat.

Przedsiębiorstwo krańcowe oczekuje na wejście do gałęzi.

Jeżeli nastąpią jakiekolwiek warunki powodujące niewielki wzrost produkcji, to wejdzie ono do gałęzi.

4. Konkurencja na rynkach światowych

Producenci i konsumenci na całym świecie są częścią jednolitego rynku światowego danego towaru.

Równowaga wewnętrzna a ceny światowe

Z rysunku wynika, że krzywe DD i SS są krzywymi popytu i podaży na pewien towar na runku krajowym. Towar ten jest także przedmiotem wymiany na wolnokonkurencyjnym rynku światowym.

Jeżeli nie występuje wymiana międzynarodowa to równowaga wewnętrzna ustala się w punkcie A.

Gdy możliwy jest handel zagraniczny, a cena światowa wynosi P₁* krajowi producenci dostarczają Q₁, krajowi nabywcy zaś zgłaszają popyt w wysokości Q₁'

5. Czysty monopol jako struktura rynku

Przyczyny powstawania monopoli są następujące:

• Wyłączność własności na określone surowce

• Posiadanie patentu na dany produkt, który jest chroniony prawnie, co uniemożliwia innym producentom jego kopiowanie

• Wyłączność na sprzedaż danego produktu w pewnym rejonie, oparta na koncesji lub wynikająca z nawyków nabywców, którzy dokonują zakupów w najbliższym sąsiedztwie mieszkania lub na trasie do pracy

• Posiadanie prawa do marki (nazwy firmowej) produktu

• Prowadzenie produkcji na wielką skalę, która uniemożliwia innym firmom wejście do branży i rozwinięcie produkcji na opłacalną skalę przy danej pojemności rynku

• Porozumienie producentów, działających jak jedna firma, lub działalność związków zawodowych, stwarzających monopol na rynku pracy

• Polityka protekcyjna państwa chroniąca krajowego producenta przed napływem zagranicznych produktów na rynek

• Tworzenie sytuacji monopolistycznych przez państwo w celach fiskalnych (tzw. Monopole państwowe)

Definicja monopolu:

Czysty monopol to jedyny sprzedawca lub potencjalny sprzedawca danego dobra, któremu nawet w długim okresie nie zagraża konkurencja.

Monopolista, czyli jedyny sprzedawca lub jedyny potencjalny sprzedawca dobra w danej gałęzi, wyznacza cenę dobra.

Monopolista jest jedynym faktycznym potencjalnym dostawcą produktu wytwarzanego w określonej gałęzi.

Działanie przedsiębiorcy zmierzające do tego, żeby zdobyć i umocnić swoją pozycje monopolistyczną nazywa się polityka monopolistyczną.

Pozycja monopolistyczna jest to sytuacja, w której istnieją przeszkody dla wejścia na dany rynek innych przedsiębiorstw i podjęcia przez nie konkurencji.

6. Równowaga w monopolu

W optymalnym wariancie produkcji krańcowy przychód musi się równać krańcowemu kosztowi.

Równowagę w monopolu przedstawia następujący wzór i wykres:

MC=MR

Gdzie:

MC - koszt krańcowy

MR - utarg krańcowy

Równowaga monopolu: MC=MR

Monopolista maksymalizuje zysk produkuje ilość Q₁, przy której koszt krańcowy MC równa się utargowi krańcowemu MR. Natomiast może sprzedać produkt po cenie P₁.

W gospodarce rynkowej występują również monopole naturalne i monopsony.

Monopol naturalny to taka gałąź gospodarki, w której długookresowe koszty przeciętne i krańcowe spadają wraz ze wzrostem produkcji, co prowadzi do zdominowania produkcji przez pojedynczą firmę.

Przykładem monopolu naturalnego są przedsiębiorstwa użyteczności publicznej, takie jak: energetyka, sieć telefonicznej, wodociągi.

Monopson to wyłączny nabywca jakiegokolwiek towaru usługi lub zasoby.

7. Różnicowanie cen w strukturze rynku typowej dla monopolu.

Polega na stosowaniu różnych cen za dane dobro lub usługę w zależności od wielkości zakupów osoby nabywcy, jeżeli koszty krańcowe nie różnią się z względu na osobę nabywcy.

Wyróżnia siewa rodzaje różnicowanie cen:

Doskonałe różnicowanie cen polega na sprzedawaniu każdej jednostki danego dobra czy usługi za maksymalną możliwą do uzyskania cenę.

Monopolista nie będący w stanie doskonale różnicować cen

Niedoskonałe różnicowanie cen polega właśnie na stosowaniu kilku cen w zależności od poziomu konsumpcji lub segmentu rynku wyróżnianych na podstawie kryterium (lokalizacja, wiek, dochód) nie mającego związku z różnicami Kosztów.

8. Stopień monopolizacji

Wzór Lernerea:

Stopień nadwyżki ceny monopolowej ponad koszt marginalnej do ceny monopolowej.

M= 0-1 Im bliżej 1 to stopień monopolizacji gałęzi jest większy. W doskonałej konkurencji przyjmuje wartość 0. A w warunkach monopolu,

Społeczne koszty monopolu wynikają z wysokich cen. Monopol mógłby produkować więcej ale podejmuje decyzje o ograniczeniu produkcji. Hamowanie postępu technicznego.

Istnienie monopolu bez długotrwałej ochrony państwa jest zwykle mało prawdopodobne.

---