TEMAT 11
TEORIE INTEGRACYJNE
FEDERALIZM
Odnosi się do tej grupy teorii, w której główną kategorią analityczną jest państwo narodowe.
Podstawą zachowania państw jest HIPERRACJONALNOŚĆ- maksymalizowanie swoich korzyści niezależnie od korzyści innych podmiotów, znajomość każdej konsekwencji swojego działania i działania innych podmiotów oraz posiadanie informacji koniecznych do podjęcia optymalnej decyzji.
Wg. Federalizmu podstawową kategorią jest państwo narodowe kierujące się hiperracjonalizmem.
Federalizm jest teorią o charakterze międzyrządowym lub międzypaństwowym. Wg. Tej teorii, państwa decydują się na łączenie własnej suwerenności przy zachowaniu całkowitej autonomii państw. Państwa, a właściwie ich rządy decydują poprzez akt woli czy integracja będzie postępować czy też nastąpi dezintegracja w stosunkach międzypaństwowych.
Federalizm wyjaśnia integrację europejską jako wynik negocjacji międzynarodowych, w których rządy państw narodowych odgrywają najważniejszą rolę.
Z perspektywy interesów narodowych państwa tworzą instytucje międzynarodowe. Federalizm nie oczekuje trwałej i nieodzownej integracji, wręcz przeciwnie argumentuje, iż państwa dążą do zachowania możliwie jak największej niezależności. Integracja postępuje, więc do momentu, gdy pragną tego państwa narodowe.
Federaliści uznają integrację za fenomen nieokreślony, którego wynik nie jest nigdy ostatecznie zdeterminowany. Z punktu widzenia federalistów integracja europejska nie oznacza końca państwa narodowego, dochodzi wręcz do jego wzmocnienia, gdyż EUROPEIZACJA dotychczasowych wewnątrzpaństwowych decyzji uwalnia państwo od ograniczeń ze strony grup interesów.
Traktują UE jako jeden z reżimów międzynarodowych, gdzie integracja jest rezultatem świadomych decyzji politycznych a fenomen UE mogą objaśnić istniejące teorie stosunków międzynarodowych.
Prezentują RACJONALNY INSTYTUCJONALIZM- uważają, że instytucje są kreowane przez państwa na ich użytek- EUROPA OJCZYZN- UE JAKO SUWERENNE PAŃSTWA NARODOWE.
FUNKCJONALIZM
Teoria o charakterze transnarodowym, wg. Niej państwo jest jednym z wielu analizowanych podmiotów i w której głównymi podmiotami integracyjnymi są różnorodne niepaństwowe podmioty gospodarcze i polityczne. Te podmioty tez działają w sposób hiperracjonalny. Działając w taki sposób w obronie własnych interesów powodują postęp integracyjny, którego państwo nie jest w stanie zatrzymać.
Wg. Funkcjonalistów istnieje EFEKT SAMONAPĘDZAJĄCY- SPILL OVER- polega na tym, iż następuje samoczynny przeskok integracyjny najpierw z jednego sektora ekonomicznego na następne a następnie na obszar polityki
Początek- Europejska Wspólnota Węgla i Stali→potem następne sektory ekonomiczne aż do stworzenia wspólnego rynku→ konieczność stworzenia unii monetarnej→następnie sektory polityczne- wspólna polityka zagraniczna
INTEGRACJA- to stopniowy i nieustanny proces w czasie, którego podmioty polityczne i gospodarcze z różnych systemów politycznych przenoszą swoją lojalność oczekiwania oraz polityczną aktywność w kierunku nowego centrum decyzyjnego, którego instytucje sprawują władzę jurysdykcyjną nad państwami narodowymi.
Proces funkcjonalistycznej integracji jest napędzany przez ekonomiczne i polityczne podmioty, które wobec wzrostu znaczenia dobrobytu w stosunku do przestarzałych motywów przetrwania oraz zachowania niezależności państwa narodowego nie w pełni świadomie przyczyniają się do powstania konieczności integracyjnych. Na ten proces integracyjny korzystnie wpływa współzależność ekonomii światowej, która zmusza podmioty do współpracy. Z tego względu kooperacja ekonomiczna leży w interesie podmiotów, co jest koniecznym warunkiem integracji.
SPILL OVER- ten przeskok miał doprowadzić do powstania ponadnarodowego systemu politycznego w formie Stanów Zjednoczonych Europy.
W ortodoksyjnej formie FUNKCJONALIZM przepowiadał koniec suwerenności państwa narodowego. Ma ono być zastąpione siecią horyzontalnych układów negocjacyjnych, które nie mają struktury hierarchicznej i w której państwo występuje jako równouprawniony partner przedsiębiorstw organizacji społecznych i innych grup interesów.
Rosnąca współzależność gospodarcza i związana z nią integracja prowadzą do wzrostu znaczenia transnarodowo zorganizowanych grup interesów oraz instytucji ponadnarodowych np. Komisja czy Parlament Europejski. Wg. Funkcjonalistów państwo traci swą władzę nad społeczeństwem przede wszystkim w dziedzinie gospodarki na rzecz formalnych i nieformalnych sieci układów negocjacyjnych między podmiotami publicznymi i prywatnymi.
NEOFUNKCJONALIZM
Teoria podobna do Funkcjonalizmu, różni się w jednym punkcie. Funkcjonaliści zgadzają się, że proces integracji politycznej wynika z ekonomicznej, ale ale twierdzą, że nie jest on automatyczny. Integracja to proces edukacyjny, w którym elity rządowe, grupy interesu są przekonywane do przeniesienia swojej lojalności oczekiwań i politycznej aktywności w kierunku nowego centrum, które rząda jurysdykcji nad państwami.
1