Iglicka, Wpływ integracji z UE na polski rynek pracy oraz ba międzynarodową migrację.

Rozdział 3.

- Migracja jako zjawisko społeczne szybko reagujące na zmiany warunków politycznych i ekonomicznych.

- Fundamentalne znaczenie przepływu osób, w tym pracowników, dla funkcjonowania rynków pracy. Związek migracji z rynkiem pracy ma charakter dwustronny. Oznacza:

• przemieszczanie przestrzenne ludności wpływa modyfikująco na rynek pracy

• sytuacja na rynku pracy może stymulować poszczególne strumienie migracyjne.

- Swoboda przemieszczania się jako jedna z fundamentalnych wolności gwarantowanych prawem wspólnotowym UE. Pracownicy są kategorią osób uprawnionych do swobody migracji. Równocześnie część z państw członkowskich zdecydowała się na wprowadzenie obostrzeń w postaci okresów przejściowych.

- Obecnie wspólna migracyjna polityka ustępuje miejsca wspólnej polityce zarządzania migracją.

- Badając wpływ integracji z UE na polski rynek pracy należy rozważyć:

• SYTUACJĘ DEMOGRAFICZNĄ I CZYNNIKI ZMIAN NA RYNKACH PRACY KRAJÓW STAREJ UE

Według prognoz w roku 2040 liczba mieszkańców obecnej UE zmaleje z 344 mln do 304 mln, tym samym liczba osób w wieku produkcyjnym zmniejszy się z 155 mln do 118 mln.

Proponowane rozwiązania koncentrują się na zmianach w zakresie (Niessen i Schibel, Muenz):

• Polityce społecznej prowadzącej do wzrostu aktywności zawodowej:

1. Ludzi młodych - obserwuje się odwlekanie momentu wejścia ma rynek pracy oraz przedłużającą się edukację

2. Najstarszych roczników - niechęć społeczna wobec hasła active aging związana nie tylko z kultem młodości ale także konkurencyjnością

3. Kobiet

• Polityce prorodzinnej

Powinna skupiać się ona nie na zasiłkach rodzinnych ale na intensywnej polityce promującej rolę ojca, urlopy tacierzyńskie - w szerszym ujęciu wpierać pracowników posiadających dzieci bez względu na płeć.

Implementacja wymaga zmian kulturowych, postaw, wartości.

• Polityce migracyjnej

Zmienne nastawienie wobec migracji zastępczej (obecnie oceniane jako najlepsze rozwiązanie). Jednakże świadoma selekcja (ze względu na kwalifikacje bądź ich brak) może mieć długoterminowy pozytywny efekt na rynek pracy. Bez względu na poziom bezrobocia w danym kraju, istnieje zjawisko tzw. społecznego napiętnowania pewnych prac, które postrzegane są jako gorsze i nie chce ich podejmować lokalna siła robocza - do tego potrzebni są imigranci!!!

Kontrolowany proces imigracji zmniejsza luki demograficzne, utrzymując liczebność populacji poniżej 65 lat na stałym poziomie (liczba osób młodych nie zmniejsza się, a obciążenie opieką nad starszymi rozkłada się równomiernie).

Legalni imigranci wypracowują PKB, płacą podatki i składki ubezpieczeniowe.

Iglicka twierdzi, że Europa Zachodnia potrzebuje imigrantów!!! Legalni emigranci zarobkowi jako rozwiązanie pewnych kłopotów, a nie problem.

• SYTUACJĘ DEMOGRAFICZNĄ I CZYNNIKI ZMIAN NA RYNKACH PRACY W POLSCE

Według prognoz na rok 2020 liczba aktywnej zawodowo ludności Polski wzrośnie o ok. 960 tyś. Będzie to wywołane wzrostem liczby starszych roczników - od 45 lat i więcej. Natomiast liczba ludności w grupie 15-44 spadnie o ok. 570 tyś. Sytuacja ta sprzyjać będzie emigracji.

Państwa Europy Środkowej pełnią funkcję rezerwuaru siły roboczej, wykonującej prace wymagające niskich bądź średnich kwalifikacji.

Przyczyny masowego odpływu ludności po 2004 roku:

• sytuacja demograficzna

Rynek pracy w okresie reform posttransformacyjnych nie był w stanie wchłonąć wkraczających na rynek pracy roczników wyżu demograficznego z początku lat 80.

• stopa bezrobocia (wśród absolwentów studiów wyższych)

• niedopasowanie systemu edukacyjnego do potrzeb rynku pracy

Boom edukacyjny zaowocował wzrostem odsetka osób legitymujących się wykształceniem wyższym. Rynek pracy nie wchłonąć tak dużej liczby specjalistów. Ponad to kolejne roczniki bezrefleksyjnie podążały tropem starszych kolegów, kształcąc się w dziedzinach już silnie przeciążonych jak na przykład zarządzanie czy marketing.

• różnice w poziomie płac

PROFIL MIGRANTA - młody człowiek (do 34 roku życia), pochodzący z małej miejscowości, mający wykształcenie średnie lub wyższe, pracujący w sektorze usług, gastronomi oraz administracji poniżej swoich kwalifikacji.

Gospodarki UE są w stanie zaproponować wyższe płace w zawodach nie wymagający szczególnych kwalifikacji.

BILANS KOSZTÓW I KORZYŚCI NAJNOWSZEJ FALI IMIGRACJI ZAROKOWYCH W POLSCE ORAZ JEGO KONSEKWENCJE

Migracje jako druga, obok spadku urodzeń przyczyna rzeczywistego ubytku populacji.

Według Iglickiej negatywne konsekwencje przeważają nad korzyściami (stan na lato/jesień 2008). W ostatecznym rozrachunku istotne będzie jaki procent migrantów powróci do Polski - z jakim bagażem i umiejętnościami.

Poziom/skala	Pozytywny	Negatywny
Makro (kraj)	Spadek stopy bezrobocia (eksport bezrobocia zwłaszcza w ujęciu regionalnym) Wzrost płac	Rzeczywisty ubytek populacji Drenaż umiejętności Redukcja kapitału ludzkiego Zagrożenie inflacją Spadek atrakcyjności dla inwestorów zagranicznych wynikający ze wzrostu płac, a tym samym kosztów pracy Osłabienie dynamiki wzrostu (zwłaszcza w ujęciu regionalnym)
Mezo (rodzina, gospodarstwo domowe)	Transfery pieniężne według szacunków NBP emigranci przekazali do PL ponad 20 miliardów złotych (gł. z GB, IRL, Niemcy) Pieniądz gotówkowy w obiegu (wzrost konsumpcji, pokrycie kosztów bieżących wydatków, inwestycje)	Rozłąka/rozpad rodziny (eurosieroty) Osłabienie więzi społecznych (zwłaszcza w ujęciu regionalnym) Osłabienie aktywności ekonomicznej gosp. domowych (moral-hazard problem) - rodziny migrantów w kraju zaczynają ograniczać swoją aktywność zarobkową licząc na stałe zabezpieczenie swego bytu z transferu => stagnacja ekonomiczna
Mikro (jednostka)	Możliwość pracy Zarobki Zdobywanie doświadczenie, umiejętności, podnoszenie kwalifikacji	Zjawisko brain waste (praca poniżej kwalifikacji) Brak szans rozwoju za granicą - brak możliwości rozwoju w kraju = zjawisko podwójnej marginalizacji, wykluczenie społeczne

Konsekwencją najnowszej migracji, mimo wysokiej stopy bezrobocia, są niedobory na rynku pracy (głównie w branży budowlanej, meblowej, przemyśle samochodowym, papierniczym). Kryzys potęguje zamknięcie większości szkół zawodowych i technicznych.

Desperacja pracodawców wymusiła zmianę polityki migracyjnej Polski. Dotychczasowa restrykcyjna (chroniąca lokalne rynki pracy) strategia ulega złagodzeniu w roku 2006.

Polskie rynki pracy otworzyły się na wschód, na najbliższych sąsiadów - Ukrainę, Rosję, Białoruś. Początkowo mogli być zatrudniani jedynie na okres 3 mc w ciągu 6 mc bez wymogu uzyskania zezwolenia na pracę (wyjątek stanowiła praca w rolnictwie). W czerwcu 2007 prawo zatrudniania cudzoziemca bez zezwolenia na pracę rozszerzono na wszystkie sektory gospodarki. Od lutego 2008 długość pobytu w ramach pracy w Polsce została wydłużona do 6 m w ciągu kolejnych 12 mc.

Skutki ułatwień są widoczne w statystykach - wzrasta liczba deklaracji pracodawców dotyczących zapotrzebowania na pracowników ze wschodu (I poł 2007 - 23 tyś, II poł 2007 - ponad 24tyś)

---